12 Aralık 1940 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 9

—— —| Arkeoloji Bahisleri ESKİ MÜHÜRLER Yazan : ©. MOISIL Galibabazı pek şerefli olmıyan â- detlerin bütün milletler ve bütün za- manlarâa da ayni olduğu inkâr edile- mez hakikatlerdendir. Böylece paru iead eğilir edilmez kalpları da or- taya çıkmıştır. Gene evrak ve do- küman şahtekârlığı daha toprak üzerine yazılar yazıldığındanberi bâkidir. Böylece sahtekârlığa mahal ve- rilmesin diye şahsi mühürler Milât- tan 4000 sene önce yapılmıya baş- lanmığtar. Bunların en mühim t8- rafı bir evrakın asıl olduğunu ga- ranti etmektir. Eski Babilyonyalıyar tag üze- rine yazı yazıyorken mühürlerini de teşa kazıtıyorlardı. Bu mühür- ler bir iple evraklara iliştiriliyordu. Piramid şeklindehi bu mühürler vagıtasiyle taş bir kalıpile mühür şekll dökülüyordu. Fakat, çok geçmeden bu mü- hürlierini vazifelerini başaramadığı ve çabucak değiçtirebilineceği an- laşıldı. Bu sebepten dolayıdır ki Babil- yonlalılar başka sistem mühür 8- raştırmıya koyuldular. Bu gaye ile bazı taştan ufak silindirler (3-4 om.) kullandılar. Bunları alıp üzerlerine efsânevi sahne ve çizgiler ve (Cu- neiforme) şeklinde yazılar kazıdılar, Bu silindirler küçük tabelânın Çeviren : toprağı üzerinde dönebiliyordu ve bu suretle metin yazılı olan tara- fln sureti toprak üzerinde gçıkıyor- du. Böylece ortayaj dört veya altı köşe bir mühür çıkıyordu. Bu silindirlerin daha kolay kul- lay kullamlabimesi için bunları madenden yapılmış bezi yüzükler ile kollarına ve boyunlarında ta- mek imkânı olabiliyordu. Heredot, Babilyonyada böyle bir mühüre sahip olmıyan tek ferd olmadığını söylüyordu. Zatnn eski zamanlarda mühürler bugünkün- den çuk daha fazla kullanılıyor. lardı. Ev saliipleri gezmeğe gittik- leri zaman kıymetli eşyalarını san- dıklara kilitleyip mühürlüyorlardı, köleler çalışmasın diye, sağlam kilit yokluğunda evlerin kapılarını da mübürlüyorlardı. Kadim Mısırlılar da yüzük şek- İlindeki mühürleri kullanıyorlardı fakat bunların çekli silindirik de- gildi, mukaddes böcek şeklindeydi. Mühürleri dökme kalıpları gene tag ve gert bir maddeden mamüldü. Bunların da üzerlerinde mitolojik ve efsânevi sahneler vardır. (Şe- kil - 1.) Fakat Mısırlılarda büyük taş koni şeklinde mühürler de vardır. Bunlarla Mısırlılar ölü odalarının kapılarını mühürlüyorlardı. Babilyonyalılar ve Mısırlılardan mübürlemek âdeti Yunanlılarla intikal etti, Giritte, piramid şeklindeki çi- çekli ve süslü mübürler kollanılı- yordı. Ve Miçenian devrinden bronz ve altın mühür ve yüzükler mu- hafaza edilmiştir. ; Şark mühürleri gibi bunların da üzerinde sâdece şekil ve figtirler Ural RECEB vardı. Sahibinin ismi yazılı değildi (Şekil - 2.) Bonradan, zamanımızdaki gibi, mühür şekilleri renkli taşlara dö- külmeğe başlandı. Bunlar yüzük üzerlerine kunuluyordu. Yunanlılarda d& mühür yüzük- lerin pek çok rağbeti olduğundan ve Yunanistanda renkli ve gçisili taşlar endüstrisi kuruldu. Bu endüstri bihakkın, bugünde takdir edilen sanat eserleri yarat- mıştır. Büyük Iskenderin Afrika ve Asyaya akını ile renkli ve çizili taş Adeti şarka da yayıldı. Tabii ki Romalılar daha Cüm- huriyet devrinde de mühür - yü- zük âdetini benimsediler, Hattâ Milattan 216 sene evvel Ceunae - deki hârpte, Hanibal tarafından mağlüp edilen Romalıların par- maklarından iki kova -mühür -yü- zük toplanıldığı söylenilir, Süslü taş endüstrisi de Romada yazıldı. Bilhassa imparatorluğun ilk iki asrında fakat sonundan bu endüstri orta çağ'a kadar düştükçe düştü Rumelinde, eski mühürlerden gok parçalar bulunmuştur. Fakat bunların ekserisi Roma imparatorluğunun huruç devrin- dendir. Ve sanat kıymetleri &ıfır- dır. Şekil -2. 43 — Servetifünun — 2312