26 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Sy İM lizmiledir Muharriri : Emila Faguet Onuncu fasıl Din hürriyeti ı içüneü bir şekil var- dır ki 5 va, bu adamlarla meş- gul olmamanızdır. Zira bu sizin niz değildir ve bunu, kendi işiniz yaptığınız zaman çok fena yaparsınız. Binaenaleyh sadece zabıta ve maddi nizam nokta- sından bu işle meşgul olunuz. Şu takdirde bir kilise, zaruri olarak dini bir cemiyet olac: tır, Bir şimendifer Kumpanyası- na benzeyecektir. Büyük hatla- rı olacak ve oradan işe başla- dıktan sonra bir şebeke vücu- da getirecektir. Küçük hat bile tesis edemiyecek. kadar fakir olan mıntakalarda kendisi bun- ları edecektir, Zira menfa- ati bütün memlekete yayılmak ve memleketin bütün aksamını kendi aralarında birleştirmektir. Onunbir bütçesi olacak,memurları ve amirleri olacak, bir meratip silsilesi olacak, bir nizamname- si, bir disiplini ve emlâki bulu- nacaktır. Burada mühim bir şekil : Bu emlâkin hususi bir mahiyeti var- dır. Ne devlet malı, ne de ferdi mal değillerdir. Ölmeyen ve bi- haenaleyh miras bırakmayan ve bu sebeple devlete ferağ, hibe harçları ödemiyen bir cemiyetin #malıdırlar. Yani irat getirmeyen emval meselesi mevzuubahis olur. Bunun halli çok güç değildir. Devletin bu nevi emvalden hak- kını kaybetmemesi için, babadan evlâda veya “hibe edenden edi- lene. intikal eden hususi em- valin devlete elli senede vasati -ak ne temin ettiğini. hesap etmek kâfidir. Bunu bilmek ko- laydır ve ayni parayı, irad ge- tirmeyen mülkün de devlete te- min etmesini istersiniz. Bu sizin hakkınızdır. ve bu nevi emlâk üzerine bu esas dahilinde husu- si bir vergi vazedersiniz bu ya- pılınca sizin hakkınız. tevekkuf eder ve artık bilmem ki şikâyet edecek bir nokta kalırmı? Liberal nazariyesine göre ki- lise, Allaha du — etmek, ahlâki fikirler etrafında görüşmek, eyi- liği teşvik etmek, fakirlere yar- dım etmek için içtima eden ve birleşen vatandaşların serbes bir cemiyetidir. o Eğer isterse onun bir teşkilâtı bir meratip silsilesi bir disiplini, bir bütçesi ve em- vali de bulunur. İçtimalara ve dini ayinlerin icrasına gelince bu şehirlerde köylerde polis nizama- tina tâbidir. Emvali için de dev- il emvalin tediye et- vergiyi öder. — Fakat bir kilisenin teşek- kül ettiğini görmek, yollardan siyah cübbeli insanların geçtiği- ne şahit olmak hoş değildir. Çok feci bik şey olduğunu tasdik ederim. Fakat bu bir meselesidir ve devlet buna rışamaz, Nasıl ki kadınların da umumi ahlâkı rencide etmemek şartile, tabiatsız tuvaletler taşı- malarına mani olamaz. 11 inci fasıl Okutmak hürriyeti Ne 1789, ne de 1793 beyan- Damesinde okutmak © hürriyeti hakkında katiyen hiç bir madde yoktur. Bu iki beyannameye ba- kılırsa okutmak bir adam hakkı değildir. Bu mesele | üzerinde ibtilâlcilerin fikirleri başka baş- ka idi. İptida şunu kaydedelim ki okutmak hürriyetini adam hak- ları beyannamesine kayde lüzum görmemiş olabilirlerdi. Zira, ta- bii olarak; oraya bilhassa eski rejimin riayet etmediği" hakları kaydediyorlardı ve eski rejimde okutmak tamamen serbesti. Bir 14 üncü Lui, hiç bir . zaman okutmak bahsını bir devlet işi yapmağı düşünmet Devlet hiç şüphesiz kendisine kâfi de recede iş kaldığı mülâhazasın da idi. Eski. rejim okutmak meselesi ya Jesuit pa: nin, yahat münferit ve muallimlerin elinde idi. retti. Meselâ bir protistan papası mak hürriyeti de yoktu. tinin tam olamıyacağı Bunun içindir ki okutmak h Fakat olmasına “lüzum vardır. haddi zatında, eski okutmak © hürriyeti en serbes, en muhtelif tikleri farzedilebilir. Fakat, yukarıda söyle: rinde muhtelif fikirde idiler, tir gibi bazıları dan meselelerinde, ve tahs çı idilir ki bu ii lerinden > mülhem tedrisat kanun lâyıhası tanzim dahilinde pazları gibi Rehban cemiyetleri- serbes Okut- mak hürriyetinin hudutları, din hürriyetinin hudutlarından iba- okutmak hürriyetini haiz değil di, zira vaizetmek, mevcut ol- Din hürriyetinin mevcut olmadığı bir memlekette, okutmak hürriye- riyeti ile din hürriyetinin mutlak rejimde)» tamamen tasdik edilmişti. Okutmak dev- let işi değildi ve filhal, tedrisat ve veni münakaşa edilmemiş olan böyle bir hürriyeti & beyannamelerin kaydetmeği sadece. ihmal et- gibi; ihtilaliiler bu mesele “üze- Robespierre, Sant-gust, Lopele- Jan Jak Ruso nun talebeleri yani tam manasile istibdatçı idiler ve bilhassa vic- ruh ve fikir meselelerinde ve dolayısile din meselelerinde istibdat- datçı olmanın olarak - bir! etti ve Robespierre' bunu Kon- i Otomobil tarifeleri Dünden itibaren tebdil edilmiş mühim tenzilâl yapılmıştır. Belediye otomobil tarifelerini harici olan seferlerde yüz kuruş yeniden tetkik ederek tatbik)alınmakta olan boş avdet üc- edilmekte bulunan tarifeyi çok'reti | ipka edilmiş bu miktar fahiş bulmuş, mühim tenzilât Mezbahaya kadar olan kısımda icrasına karar vermiştir. Yenilelli kuruşa tenzil edilmi tarifeye nazaran taksi saatleri) . Karşıyaka otomobili ilk açıldığı zaman otuz kuruşyeni tarifeye tâbi tutulacaktır. antre yazacaktır. Belediye “taksi saatlerinin bu ta- Malüm olduğu üzere evvelce)rifeye nazaran tadili için şoför. İbu miktar elli kuruş idi. Bundan|lere © ve otomobil sahiplerine başka her iki yüz melrede üç)muayyen bir müddet verecektir. kuruş yazmakta" olan saatler “iki| Tadilât ikmal edilir edilmez tat- kuruş yazacaktır. Yalnız şehirbikine başlanacaktır. ila i t Bir aşk macerası Ağır cezaya intikal etmiş bulunuyor Döğirmeni köyünde e ". “in Sancaklı öden bir. aşk ya intikal et yültmek için ayni köyden Ali vel i Mustafa isminde iki şahidi, mah kiz yaşında olduğuna dair; şahitlik t o getirerek kızın © m başlangıcı Sancaklı köyünde Hamza'Kizi Safiye tahminen on beş yaşlarin dadır. Tismer, tıknaz güzel bir yaptırmıştır. işte aksilik olunca Bu İki şahit Safiyeyi öteden beri “tanıdıklarım ve yaşı her müstakil | şekillerde yapılırdı.İkızdır. Ayni köyden on yedi)nekadar küçük yazilmiş isede Hatta, mümkün olduğu kadat| yaşlarında Süleyman oğlu İsmaillon sekiz yaşında olduğunu söy- ferdi bir şekilde, ihtilâlcilerin.| iamindeki. delikanlı da yakışıklı |lemişlerdir.. Fakat mahkemece ve zekidir . Safiye, İsmaile gön: |kizın onsekiz yaşında olduğuna dair kanaat hüm) olamadığından şahitlerin yalan yere şehadette bulunduklarindan hem şahitler © hakkında hem de İsmail hakkında ayrıca takibata bulunulmasına karar verilmiştir Iş Ağırcezada İsmail hakkında;. kızı iğfal ve, bikrini izale ettiğinden do. Ağırceza « mahkemesinde gizli olarak muhakeme devam etmekte iken; bizim haricen öğ rendiğimize göre; İsmail budefa i lünü- vermiş, nt aşkını bir armamııştır. Bir gün; İsmail; köy civârın- diki bağlarından iizüi toplamağa giderken Safiyeye * rastlamığ” ve hiç bir ise de; Safiye « bulduğu n İsmaile hitaben (Karşı kar- şıya devam 'eden muhabbete, ur tık tahamınülüm kalınadı.. Gel beraber gidelim) demiş ve ikisi birlikte tüzümtoplamağa. gitmiş lerdir.. İki sevdazede birmüddet türlü meydana çi dolâyi söylememiş alığı tenha ma tal ae e oturn dereden, tepeden |Safiyeyi . İzmire getirmiş. “ve Papa, Si yahut herbiri bir Kalvin konuşmuşlar, © sözün “nihayötini | Basaharie civarinda tanidikların- idi, Hepsi de Tml ; Bpıya ça; | ererek öaberun gölümüşlerdir. dan bir zatın hanesine; misafir kar? İsmail; ;söz arasında güzel fetmiştir. Bu cümleden olmak üzere|bir hayat temin edeceğinden) > İsmaile; İzmirde Çok akıllar Lepeletier, Saint-Yust'ün fikir-| bahsederken - Safiye de. iyi bir| verilmiştir. Ismail yazdırdığı bir kadın olarak kendisine itaat ede- ceğini vadetmiş.. Safiye ve İsinail; köye avdot ödince evlendiklerini :ilân etmiş istidayı İzmir Hukuk mahke- melerinden birine. yererek; Sa fiyenin “küçüle olan” yaşını. tas- hih ettirmek için şahitler. din Millet mekteplerine rağbet çok azdır tedbirler alınma sı kararlaştırıldı Dün vali kâzım paşanın ri- yasetinde Maarif eminliğinde Millet mektepleri idare heyeti çok uzun bir içtima akteylemiş- tir. İçtimada açılan millet mek- teplerine halkın rağbet göster- Uğleden öğleye. Kundura meselesi Vasıf beyin büyük mil, meclisindeki beyanatını unutma, isteyordük. Bir. arkadaşımı “ Fethi beye mecliste veril, ders ,, diye bunları, tekrar eği yor. Bir defa daha okuduk y Karantina intihap dairesi önünd, toplanmış vatandaşlar hakkını şu fıkraya, şu meşhur fıkı, tesadüf ettik; “Ni “ Orada tamamen; sizi |, memesi keyfiyeti tezekkür olun-|min ederim, üzerinde | kray; muştur. ve yakalık — olmıyan, ayağınd Neticede millet mektepleri |kundurası bile bulunmıyan bi, umumi müdürlüğüne muhasebei hususiye müdürü Fehmi bey ta- yin edilmiş bileümle kaza kay- makamlıkları ile'nahiye müdür- lüklerine bir tamim gönderile- rek halkin millet mekteplerine sevki için icap eden tedbirlerin alınması ve ehemmiyetle takip ettirilmesi . bildirilmiştir. Bundan başka nafia müesse seleri komiserliği ile ticaret mü- dürlüğüre de: şirketler ve 'mües- seselerde çalışan amelenin mi let mekteplerine sevki ve-ma) gayesine. kadar — okuyup ma e dair — vesika almayanların hiç bir müessesede çalışmalarına: müsaade “olunmı- yacağı ihtar ve. keyfiyetin kadarlara tamimi rica edilmiş Komisyon nizamnamenin tama- men tatbiki için aynı zamanda jandarma ve polis idarelerine de icap eden emirleri vermiştir. Gülcemal vapuru Evelce pazartesi günleri ge- lerek Salı günü İstanbula dönen (Gülcemal) vapuru badema pa- zartesi günü gelecek ve iki şam kaldıktan sonra Çarşamba günü İstanbula dönecektir. Sonu ne olacak Dün İzmirde yarım saat de- vam ederi hafif denecek bir yi ür yağmıştır. Sular Mezarlık başıni yine göl haline getirmiş ve halk paçaları sıvayarak sular içerisinden geçmiştir. En hafif yağmurlardan bu vaziyet hâsıl olursa herkes bu işin sonu ne takım adamlardan mürekkep bir grubun mütemadiyen bağırdığı, gördüm... Bir kaç satir ötedede,h, müşahedeyi izah ederce: “.., Üstleri başları perişan bı vatandaşların elbette hakkı reji vardır. Fakat bu halk rey ve. mek için bu kadar arzu göst remez. Onlar fırkacılar. tarafın. dan sevkedilir; onlar talimatı yürütülür. , Vasıf beyin bu sözlerini vak. tile telgraf haberleri bildirmiş, O zaman gözlerimize ihanamı. mıştık. Şimdi bu zat İzmirdedi, ve Fethi beye verdiği ders () kendi arzusile olsa gerek, re mi cerideden aynen nakledilmiş bulunuyor. Buna ders demek hı. *İkikaten caizdir. Çünki Vasıf bej şimdiye kadar kimsenin bilmedi. ği, aklından bile geçirmediği bir nazariyeyi örtaya atmıştır. İntihap dairesi önündeki kı. labalığı “tavsif içini, Vasıf bey: “ Sizi temin ederim, Üzerinde kravat ve yakâlik, ayağında kur- durası bile bulunmayan bir takın adamlardı ; diyor. Ne büyük kı- sur! Yakalıksız ve. kravatsız ok aman ne ayıp! Hele ayr cek papucu bile olma man, “aman, me cinayeti Doğrusu, Vâsıf beyi, bu ki: dar aristokrat,bu kadar. yaka hik-ve kravat âşıkı, bu. kadı yalın ayak hasmı bilmeyorduk Halk fırkası halktan olma: nın, yani fakir. olmak dolayısik yakaltksız, kravatsız, hatta w hatta papuçsuz olmanın intihap dairelerine : yaklaşmıya mani bir kusut olacağımı tahayyül edemer dik. mal vansiyon meclisine takdim etti. Burada Frahsadaki bütün ço- cukların, © ebeveyninden ; itina ile ayrı tutularak milli müessese- lerde bir arada yetiştirilmeleri ve burada altı yedi sene kapalı tutularak devletin tayin et muallimler tarafından okutulm. ları talep ediliyordu. Bunlar; bi rinci Napoleonun kışla biçimi mektepleri olacaktı. Fakat şuna dikkat etmeli ki bu teklife rağmen, bu meselede ibtilâlcıların ekserisi Liberal idi- ler. Eğer devlet umumi mektep- lere nezarete ( hatta sadece ne- zaretel) memur edilirse, ted- risat kendi görüşlerine göre ya pılacaktır. Halbuki bu görüşler daima milletin menfaatine mu- tabık değildir. Binaenaleyh, mu- allimler kütlesi devlete tâbi ol- mıyacaktır. Bu hususta muallim- lerin menfaatine, talebelerin gay-| ret ve rekabetine, ebveyni nezaretine, umumi efkâra isti nat edilebilir. Yalnız doktorluk, cerrahlık, eczacılık gibi hususi fenlerin tatbikatında vazii kanun yapılması muhtemel caniyane sui istimalleri evelceden ( tahmine mecburdur.,, Hulâsa, tedrisatta istiklâl, devletin nezaret hakkı bile yok. Burada da, diğer yerlerde ol- duğu gibi, devletin vazifesi polis- likten ibarettir. Talleyrand bu kadar © uzağa gitmeksizin, ayni zeminde müta- lea dermeyan ediyordu; “ her şahıs, umumi tedrisat hakkındaki kanunlara hareketini tevfik * et- mek şartile, tedris müesssseleri küşat edebilir. Bundan belediyeyi haberdar etmek ve nizamname- sini ilân eylmek mecburiyeti var- dır. lerse de kızın yaşı küçük olduğu için bu ilân. şayın < kabilinilen kalınış, ayni zamanda kızın aüide'| 81 ve Yalidesiş” küçük yaşların. daki kızlarının iğfal ve biktinin izale edilmiş olmasından dölayı İsmail hakkında dava ikâmeâine mecbur kalmışlardır. İsmail hakkında takibat ya Pılırkon genç âşıklar. mesdlönin yehametini idrak ederek. başka çarelere baş yurmuşlardı. Tsinail Torbalı mahkemesine - müraoaat ve. Safiyenin / yaşını bi: lettirilmiş ve mahkemöden de yaşı büyültülmüş olduğuna dair; karar aldıktan sönra; evlenme dairesine müracaat ederek lâzımgelen me- yasimi ifa ddefok iki “Aşıkın akıt: larının Tere edildi gine dair birer! cüzdan'da verilmiştir. Şimdi, İsmail ve Safiyo. cüz- danları mahkemeye “verecekler ve orlehdiklerini * ispat eyleye ceklerdir. Bakalım, ağircoza malkeme- si, bü işe nasıl “bir kütür vere- cektir. « Serbes Cumhuri- yeb»in, muhterem oku- yucularına, . onlardan gördüğü emsalsiz rağ- betin şükran mukabe- lesi olarak hazırladığı altın piyangosu sonuna yaklaşıyor. Bir çok ka- rilerimiz bizden keşide tarihini soruyorlar.İşte izahat veriyor: Piyangoya iştirak için, au- maraları teselsül eden 25 kupon gönderilmesi lâzımge- leceğini yazmıştık. Bazı kari- lerimiz kuponları 7,8 veya 9 numaralarından itibaren toplamağa başladıklarını bil- dirdiklerinden numaralarda teselsül kaydını kaldırıyoruz. Kuponlar 40 numaraya kadar neşredilecektir. — Bunlardan 25 tanesini gönderenler mü- sabakaya gireceklerdir. 10 Altın lira 15 Altın yarımlira 30 Altınçe' lira hediyeler şunlardır — pou — olacak diye (sormakta haksız midir . Balık bolluğu Fiatlar çok düşmüştür Bir haftadanberi şehrimizde nazari odikkâti calip bir balık bolluğu mevcuttür. Fiatlar bir kaç ay evveline nazaran çok düş- müştür. Dün şehrimizde Levrek altmış, Kefal (40-50, Sardalye 30-40 kuruşa satılmakta idi.Balık Vakin, Vasıf bey, : böyle bir zehaba 'yer bırakmamak için sözlerini tashih değilse de iza etmiş ve bu yalınayak vatandaş ların da rey hakkı olduğun lâtfen kabul eylemiştir. Yalı. kabul ederken, yeni kaydı dermeyan etmiş ve: * halk rey vermek için bu kadı arzu gösteremez. Onlar fırk” cılar tarafından sevkedilir, or İar talimatla yürütülür!,, demiştir Gg Altın piyangomuz akında keşide edilecektir. Ku- onlarınızı ehemmiyetle saklazınız UZ: 40 pumaralı kupon rica olunur. ş Dağıtılacak 1 Beşi'bir yerde “| Flepsi birden ucuzluğu et sarfiyatını tahdit ey- le Yani, nazariye şudur: Vr kalıklı, kravatlı ve | ayakkap! olanlar kendiliklerinden gidi rey verirler. Yakaliksız, kri vatsız papuçsuz olanlara gelince bunlar rey veremez değil, anak rey vermezler. Nihayet bir fırla onları teşvik ederse, rey “©” mek zahmetine katlanırlar. Zer gin olanlar, medeni ve vatıri vazifelerini kendiliklerinden * parlar, fakir ve sefil olan tahrikle .» Muhterem meb'usumuz bu »” zariyeyi Prag'da mı,Moskovadan' öğrendiğini bilmek isterdik. | Biz bunun bir az aksini düşü nüyorduk. Biz zannediyorduk b boynunda yakalığı kravatı, 099) ğında lustrin kunduraları olan portfoyları dolgun, rahatlar! Y” rinde vatandaşlar intihabat isi “ neme gerek? ,, derler de, 9” ğına papuç | bulamıyacak kad” sefil olanlar, son ümitlerini int habata bağlar ve oraya sit ederler, Meğer bu da yanlışm' Meğer rey vermeğe gitmek ii"! baloya gidilir gibi, yakalık, vat, ustrin papuç sahibi olm” lâzımmışl Bravo, Vasıf beyl! B.A. tıktan sonra, mülhakat ka rilerimizin kuponlarını gön derebilmeleri içinon gün beklenecek ve onuncu gün noter huzurunda keşide ya, pılacaktır . Her 25 kupon bir zarf içinde! « Serbes Cumhu- riyet > piyango memurlu- Zu kaydile idarehanemize gönderilmelidir. Karilerimi- zin isim ve adreslerini zarfın arkasına yazmaları 30 Altın lira