26 Kasım 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

1 _rog;fıaı;iı Boîçîarı ükümet Osmanlı borçları için ya lzltıbomıllyon = tevdi leı!.ım; esi ların liyesi husu- _Ğıln huını:ç niyetini bi îr defa da- isbat eylemiştir. Bo"&'llr meselesinin hikâyesi uzun- Geçenlerde Osmanlı düyunu u- iyesinin tarihi hakkında bir A- alı profesör çok şayanı dikkat ç &ser neşretti. Bu ağır faizli ve M komisyonlu borçların o za- Ğ Avrupı piyasalarında ne gibi vesile teşkil ettiğini ba- b—lı] nesiller ibret ve intibah ile o- tdır. Dr. Blaisdell'in eserinden ; Yoruz ki bazan bu hborçlar sefih devletine cebren kahul et- | h*"'!hr Hattâ borçlanmağa pek W olmayan hir sadrazam, Paris İ yi tafından — iskat edılmıg ıb':hlıe borçlanma hakkında fikir- g. daha uygun bir sadrazam ikti- İEhnlmıştır .ldı Osmanlı padişahları zama- Yupılan bu istikrazlardan bu- ü nesle tediye yukunden başka I_P şey intikal etmemiştir. Çünkü M uıyıda bile çırların yaptı- khkrıılar, şimendifer inşasına ve '“"dıeun imarına sarfedildiği hal- y tamamen israf - edilmiştir. "ııı Ti 'ürk milleti, bu borçların ken- İssesine isabet eden kısmını te- İ *tmeği Lozanda kabul etmiş- 'l—'ş::::ık kazbi, mmumiden sonra *ı tediyesi meselesinde bir e- edilmiştir: Tediye kabili- Turk Hükümetinin de bu esas de tediye etmek istemesi pek dir. Lozanda tediye kabiliyeti- mdaki naktai nazarımız ka- — &dilmediğinden bu mesele etra- sene müzakere cereyan et- nihayet 1928 inde Pariste ı Bi> İi - ÇARŞAMBA ""!GTEŞRINISANİ 1930 5 inci seııı, No 1722 NUSHASI 5 KURUŞTUR BUĞUN 2 nci sahifede : — * 1— Tarlhitefrika: Sultan hamit 2— Harict ve son haberler. 1— Petrol ve şekerden İstih- lâk resmi ne suüretle alınacak? — Gayri mübadillere tevzi- at talimatnamesi geliyor 8— Oteller bugünden itiba- ren teftişe başlanıyor 4— İzmirde dağıtılan kumo- aist beyannamesinde ne- ler var? 4 üncü sahifede: 1— Felek 2-Hikâye 3- Roaman Gazi, Fırkasının başındadır, B. M. Meclisi f;shedilmeyecektir Halk Fırkası Riyasetinden çekilecekleri ve Büyük Millet Meclisinin vaktinden evvel fesholunarak intihabatın tecdit edileceği ve Bir senelik taksiti tamamen vermez- sek ne yapacaklarmış?, Dün gece geç vakit, bir men- badan aldığımız malümata gö- re düyunu umumiye müzakera- tımımn son safhası şudur: Düyunu umumiye meclisinin hükümetimize ayın 16sında çek tiği telgrafın son kısmı alâka- dar mahafilde tenkitlere vesile teşkil etmektedir. Mezkür mec- lis, bu telgrafinda hükümetimi- A e Verdiğimiz cevapta Düyunu umumiye meclisine müza- keratın devamının teminini istedik Paris mukavelesile taahhüt edilen senelik taksitin üçte birinin tediye edilebilmesi hangi esbaptan ileri geliyor ? CB | 928 imza edilen Pa tını ifa etmediğini ilân ği- ni beyan eylemektedir. Hükümetmiz, düyunu umu- miye meclisine verdiği son ce- vapta, Türkiyenin düyunu umu miye borçları hakkındaki nok- tai nazarını tafsilen izah etmek te ve meclisten aldığı telgrafın bu kısmına temas ederek bu tar zı hareketin mevcut dıvınm ile ril ine ne gibi faideleri ola- ris mukavelesile teahhüt edilen senevi taksitlerin ancak üçtebiri nin tediye edilmesinin şanjdan mütevellit bir bulhran neticesi olmayıp bunun yeni iktisdi ve mali müşkilâtın icap ettirdiği tetbirlerden ileri geldiğini tas- rih eden hükümetimiz, cevabi teıgrafmda düyunu umumiye ara keratını zi senelik taksiti t tes- viyeye davet etmekte ve aksi takdirde Türkiyenin teaahhüda cağının cayi sual bulunduğunu işaret eylemektedir. devam ettirmeğe davet eylemiş- Mukavele imzalandı. Mukavele “l'l'lılkla beraber, hükümet tedi- Nme“uundakı hüsnü niyetini gös- b“kık için bunu kabul etti ve 1928 ü,. velesinin ahkâmı dairesinde te- .Nl yapmağa başladı. Fakat geçen k.i—çlhı? mali buhran bu mukave- | İb. tatbikine maddi imkân olmadı- hh gösterdi. Binaenaleyh son taksit Mayısta tediye edildikten sön- e. Sümet alacaklıları'ile görüşmek wd. O zamandanberi yaprlan mü- t temaslardan henüz müsbet '"lce çıkmamıştır. Yeni taksitin "("ın zamanı da hulül etmiş bulun * 1 'lllı hükümet, bütün Avrupa kı i tarafından kabul edilen ah- —5’ Umumiyeden mülhem olarak, k—' kabiliyeti dairesinde ödemeğe % Vermiştir. Bankaya tediye etti- Para ile taksitler tamamen öde- %.:”ıkur Fakat tediye kabiliye- bundan ibarettir. Daha faz- ı. tediyeye maddi imkân yoktur. devletin tediye kabiliyeti na- kü'!'“hır" Bunun için kabul edilmiş "'"lyu yoktur. Fakat tediye ka- *tini yalnız bütçesinin yekönuna tayin etmek doğru değildir. x in coğrafi vaziyeti, müda- hakkının maişet seviyesi gibi © noktaların nazarı dikkate a- .f lâzımdır. milletine, dizer Avrupa mil- e kıyasen, asgari refah temi- ü sarfı nazar, hattâ hayat im- Ş, * Vermek için hükümetin yapa- ği N Vazifeler nazarı itibara almarak 4 hh , mikyas tayin edilirse, şim- ; t edilen nisbetin hiç*te az ol- her alacaklının tes- Ür && icin yaşamalıdır. Ve an- kadar yaşamak kabiliyetin- aziı Hazretleri de Samsunda kaldılar - aAMSUN 25 ÇA.A.) — Re- hur Hazretleri hava mü- lmadıgmdan bu gün Baf- Bldememışlerdır. AH grupu ıçtımaı t 'KARA 25 A.A. — Halk S1 erupu bugün öğleden sa bir içtima aktederek €sail etrafında müzake- Unmuştur. T"üktörleı- seçildi RA, 25 (Telefonla)— İüri hey eti, bugün ra- Vekâlete takdim etti. müzayedeye iştirak fı;gkpel Lansi, Hok, Şe- kalarının aletderecat insaflı “'Beu lâzımdır. Nihayet, ödeye-| Tedrisat vergisinden ikramiye alınır mı? Vilây'et, bu meselede İlk tedrisat vergisi, diger Ver gilerle beraber defterdarlık me- mur veşubeleri vasştasile tahsil olunur ve bilâhra idarei hususi- yesine verilir. Defterdarlık bu vergiyi tah. sil ettiğinden dolayı bir nisbet üzerinden ikramiye tefrik ede- rek alâkadar memur vemüdürle re tevzi etmektedir. Bu defada 929 senesi ilk tedrisat vrgisin- den 21 bin lirayı tefrik ede rek ikramiye olarak tevzietmiş tir, Bu para şu suretle tevzi olun- muştur: 4000 lira defterdar Şefik, 2000 lira üçüncü şube müdürü Naci 1800 lira birinci şube müdürü Amir 800 lira ikinci şube müdü rü Hilmi, 2000 lira Nafiz B.ler; almışlar mütebakisi de diger memurlara tevzi olunmuştur. Bu ikrmiye meselesine vilâ- yetç muhasebei hususiye müdü- rü Cemal B. itiztr etmiştir. Muhasebei hususiyeye göre Dahiliye vekili son gönderdiği tamimide bareminbugibiikrami yeleri kaldırdığını bildirmişir. Buna mukabl deferdar Şefik Ben Ankaradan geçenlerde av- deinde Maliye vekâleinde aldı- ğı emri gosuermış ve parayı tevkif etmiştir. Defterdarlıkta ne diyorlar? Bu hususta dün bir muhaftri- rimiz defterdarlıkta tahkikat yapmıştır. Defterdarlık mahafilinde bu mesele kakkında deniliyor ki: — İlk tedrisat vergisi tahsilâ tından ikramiye almak kanunen hakkımızdır. 22 haziran 927 ta rih ve 1930 numaralı kanunda idarei hususiye — varidatından ikramiye tevkif edildikten son- ra varidat vilâyete verilir, den- mektedir. Ve böyle yapılmıştır. Hangisi doğru? Muharririmiz bunun üzerine € Ziraatı için şayanı ka- vilâyet idarei hususiye müdür- Defterdarlıkta bu suale evet; Muhase- bei hususiyede ise hayır cevabı veriliyor hakem vaziyetindedir, kararını henüz vermemiştir; alınan para Vilâyetçe eşhas zimmetine kaydedılmıştır Defterdar Şefik Bey bei hususiyesinde de deniliyor ki: — Bu kanun, 927 tarihli tev hidi küsurat kanunu ile ilga e- dilmiştir. Binaenaleyh defterdarlık mül ga kânuna istinaden nasıl ikra- miye alabilir?,, Vali muavini ne diyor? Bu hususta vali muavini Fazlı Bey de muharririmize demiştir ki: — Mesele vakidir, Umumi muhasebe yani defterdarlık bu parayı tedrisat vergisi kanunu- na tevfikan almak istiyor. Hu- susi muhasebe ise tevhidi küsu- rat kanununun tedrisat vergisi ikramiyesini ilga ettiği kanaa- tındadır, vilâyet makamı bu hu- susta hakem vaziyetindedir. Mesele tetkik ediliyor. Kara- rını verip her iki tarafa tebliğ edecektir. Maliye müfettişinin tetkika- tı büsbütün kendine aittir. Ka- rar, vilâyet makamınındır. Pa- ranın alımarak taksim edildiği- ne ihtimal vermiyorum.., - Eşhas zimmetine kayıt Haber aldığımıza göre alınan HF heyeti Dün Beyazıt kazası fırka teşkilâtı ile temasta bulundu Halk fırkast İstanbul teşki- lâtını tetkike memur heyet dün gece fırkanın Şehzade başında Letafet apartımanındaki Beya- zıt kaza merkezine giderek bu kaza mıntakası dahilindeki na- hiye ve ocak reislerile temasta | |bulunmuştur. Tetkikat geç vak te kadar devam etmiş lâğvı ve tevhidi icap eden ocak ve nahi- yelerin tespitine esas olacak kararlar verilmiştir. Samsun teşkilâtı Kongre hazırlıkları görülüyor Smsun 24 (A.A.) — Hasan “Trabzon” Fuat “Rize” Aziz Sami “Erzincan” Nfiz “Erzu- rum” Beylerden smürekkep C. Halk fırkası teftiş heyeti Sam- sun mıintakasında fırka kongre- si hazırlıklarınabaşlamış veicap edenlere tebligatta bulunmuş- tur, Fırkanın bu günkü vaziyeti !|ve öteden beri tarzı faaliyeti ve hususile son belediye intihabın- da görülmüş olan dikkateşayan bazı muameleler dolayısile ya- pılmakta olan tahkikat esasın- da vilâyet ve merkez kaza idare heyetlerini teşkil eden zevatın kongre intihabatı netayicinden evel vazifelerinden çekilmeleri tensip olunmuştur. C. H. F. kongreleri SAMSUN 25 A.A. — Sam- sun havalisinde Cümhuriyet Halk fırkası köy ve nahiye kon greleri Kânunuevvelin beşinde kaza kongreleri onunda yapıla- caktır. istiklâl mahkemeleri teşkili hakkında şayia- T.Hadi Bey Dün Ankaradan İstanbula geldi FARTESL Z Emniyeti Umumiye müdürünün beyanatı Dün şehrimize gelen emniye- ti umumiye müdürü Tevfik Ha di bey kendisile görüşen bir muharririmizin muhtelif sualle rine şu cevapları vermiştir: — İstanbula teftiş ve tetkik için geldim. Zaten bu tetkikat her sene yapılır. Polisin mü- him kütlesi burada bulundu- gundan tetkikatta bulunaca- gım. Asayiş her tarafta müem- men ve mükemmeldir. İstan- bulda üç ' 'nden fazla polis var. Bunlar arasında kabahatliler olabilir. Bunun için teftişler| yapılmış 30-40 kadar memura| Cak ayın ikisinde işten el çektirilmiştir. Bunlar- dan bir kısmının evrakı - emni- yeti umumiyede tetkik edile- rek tekrar vazifelerine iade o- lunmuşlardır. İstanbuldaki zabı tayı her zaman takviye ediyo- ruz. Nizamname mücibince her sene yüz polis alıyoruz. Bunla- rın kırkı İstanbul mütebakisi de taşra polis mekteplerine gi- terler. Buradan vilâyatı şarki- yeye nakil yoktur. Oraların ay- rı kadrosu vardır. 3 aylıklar 3 aylık küsürat ta beraber verilecek Eytam eramil ve mütekaidi- nin üç aylıklarının itası için lâ- zım gelen cetveller ıhzar edil- mektedir. Barem kanunu mucibince kânunuevvel, kânunusani şubat üç aylıklarile birlikte 12 aylık küsurat ta kânunuevvel maaş- ları ile birlikte verilecektir. Ma aşım ancak 15 kânunuevvele doğru verilmesi mukarrerdir. Devlet Bankasına müdür kim olacak? Cümhuriyet Merkez bankasının müdiri umumiliği için bir takım nam zetlerin isimleri ağızlarda dolaşmak- tadır. Müdiri umumilik için İktısat vekili Mustafa Şerif, meclisi idare reisliği için de Paris sefiri — Münir Beylerden kuvvetle bahsolunuyor. Gerçi bu iki zatın her ikisi bu gün kü vazifelerine yeni tayin edilmiş ve her biri kendi sahasında mühim işlere başlamış oldukları cihetle ora- dan ayrılmaları pek muvafık olmadı- ğı mülâhaza edilmekte ise de Cüm- huriyet Merkez bankasının ehem- miyeti ve muvaffakıyeti mütaleasile nihayet işin bu şekilde karar kılaca- ği çok muhtemel gorulmektedır Bulgar Kıralının Ankarayı ziyareti Bulgar kralr Hazretlerinin Ankara'yı ziyaretleri hakkında tahkikat yaptık. Şimdilik bu se yahat hiç mevzuubahs değildir. DEŞIR KENALMAKNUY CEVT uzın:sı RiK Yekis Bir gazetenin kaç gündür parmağına doladığı haberler, en kat'i bir lisanla tekzip ediliyor! SAMSUN, 25 (A.A.) — İstanbulda çıkan Hür gazete. 28 numaralı nüshasında Reisi- cümhur Hazretlerinin seyahatleri neticesinde hâsıl edecekleri kanaate göre Cümhuriyet lar olduğunu yazıyor. Bu hususta Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Beye müracaat ettim. Asılsız ve esassızdır. Resmen tekzip edebi- lirsiniz, dedi. Tevfik Rüştü Bey yarın Romaya gidiyor aed Ramada üç gün kalacak, şerefine muhtelif ziyafetler verilecektir Heyeti murahhasamızın konferansta müdafaa ettiği tezler daima haklı goruldü CENEVRE, 25 (Başmuhar- ririmizden)— Tevfik Rüştü B. refakatinde Necmeddin Sadık, Asım — ve ben — olduğum halde Çarşamba — Romaya hareket — ediyoruz. — Diger- leri konferansın sonuna kadar burada kalacaklardır. Tevfik Rüştü B. yarmdaki meb'uslar- la Romada üç güne kalacak İ- |talya hükümetinin misafiri ola- İstanbulda bulunacaklardır. Romada şeref- lerine hariciye nezareti, matbu- at idaresi, ve sefaret tarafından ziyafetler verilecek, meb'us ga- zeteciler M.Mussolini tarafın- dan kabul edileceklerdir. Tev- fik Rüştü B. burada bulunduğu müddetçe bütün devletler mu- rahhasları ile müteaddit temas larda bulunmuş, bütün hey'tler tarafından ziyafetlere çağırıl- mış, bilmukabele bütün hey'et leri davet etmiştir bu mütekabil ziyaret ve ziyafetler Türkiyeyi yakından uzaktan alâkadar e- den mühim muhtelif siyasi me- selelere temas için çok faydalı vesileler olmuştur. Terkitesli- hatin mühim noktalarının mü- nakaşası esnasında Türk hey'e tinin haklı iddiaları daima ekse riyetin teveccühü tezahür ve te- mayüllerine mazhar olmuş her tarafta iyi intibalar bırakmış- tır. Konferansın on gün daha devami muhtemeldir. Hazırla- nacak ihzari proje gelecek sene 53 develtin iştirakile toplana- cak asil büyük terki — teslihat Tevfik Rüştü Bey konferansında münakaşa ze. mini olacak, kati — kararlar o zaman ittihaz edilecektir. MAHMUT . CENEVRE, 25 A.A. — İh- zarı tahdidi teslihat komisyonu bütün devletlerin hava kuvvet- lerinin ilân suretile bildirilmesi hakkındaki Fransız teklifini ka bul etmiştir. Bu iş ne olacak? Müderrisler arasında bir fark olamaz ve gösterilemez.. Darülfünun Emini Muammer Raşit Bey bu mesele hakkında diyor kı Darülfünun bütçesinin bare- me teyfiki de müderrisler ara- sında dikkate şayan bir mesele oldu. Darülfünun emini Muammer Raşit B. bazı edebiyatçılar ta- rafından edebiyat müderrisleri- nin daha ziyade fedakârlık et- tikleri ve bu itibarla hukuk ve tıp fakültesindekilerden ziyade maaş almaları lâzım geldiği hakkında ileri sürülen iddiala- ri tamamen gayri varit görerek diyor ki: — Hiç bir darülfünun müder- risi böyle beyanatta bulun- maz Zaten yaptığım temaslar da bu tarzda sözler sarfedilme- diğini teyit etmiştir. Darülfünun divanı bütün fa- kültelerin — mümessillerinden J|müteşekkil olduğuna ve bütün müderrislerin hukukunu müda- faa edeceğine göre, her hangil| bir müderrisin ayrıca hakkını istemesine mahal yoktur. Çünkü divan vardır. Edebi- yat müderrislerinin digerlerin- | ginlerle dolmuş olurdu. den daha fedakâr olduğu mev- zuu bahsolamaz.: Bilâistisna | mış olduğu içindir ki baremin müderrislerin hepsi fedakârdır. | darülfünuna teşmili hükümetçi Daralfamîi Emini M. Raşit Bey' ler fedakârlıkta yarışa çıkmış. — lardır. Hariçte iş yapmak müderris. leri zengin etmez. Öyle olsa darülfünun Halbuki bunun aksi anlaşıl.