21 Nisan 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

K Sumer Bank genel kurumu bu sabah Ankarada topla- nıyor Anadoluda bir çimen- to fabrikası daha kurulacak. FİATI 5 KURUŞTUR boğazlar tahkimi Genelsavaştan sonra yapılan ba- rış andlarının silâhsızlanma hak- kındaki kısımları yıkılmış demek- tir. Almanya 16 mart kararile Ver- sailles andının silâhsızlanma hü- kümlerile bağlı olmıyacağını ilân etti, Gerçi Fransa, İngiltere ve İ: talya, andların bir taraflı bozulma- sını kabul edemiyeceklerini - söyle- yip duruyorlar. Uluslar Derneği konseyi de Almanya'nın bu hare- ketini takbih etti. Fakat Almanya'- nın silâhlanması da artık bir emri vakidir, Barış andlarile silâhsızlan- dırılan diğer ikinci derecede devlet- lerin silâhlanmaları için de adım atılmıştır. Versailles andı gibi, St. Germain, Trianon ve Neuilly and- larmın — silâhsızlanma hakkındaki hükümleri tarihe karışmak üzere - dir. Genelsavaştan sonra barış and- ları imzalanırker, — silâhsızlanma hakkmdaki hükümler bizim hakkı- mızda da tatbik edilmek istenil- mişti. Ancak bu teşebbüsler Sevre andı ile birlikte suya düştü. Türki- ye,/Lozan'da galip, mağlüb farkı gözetilmeksizin düşmanlarile mü- savi şartlar altında barış andı im- zalamıştır. Ancak Lozan andı im- zalanırken, barışa olan bağlılığı- mızı göstermek için bir takım kayıt- lar ile bağlanmıştık. Bu kayıtlar i- ki kısma ayrılır: 1 — Trakya'da Bulgaristan ve Yunanistan ile olan müşterek sınır- larımızdan muayyen bir mesafe i- ginde tahkimat yapmamak, 2 — Boğazları tahkim etmemek. Bu kayıtların birincisi karşılık - hıdır. Yani Türkiye kendi smırları içinde ne kadar mesafe tahkim et- memeyi kabul etmiş ise, Bulgaris- tan ve Yunanistan da - kendi sınır- ları içinde ayni mesafeyi tahkim et- memeyi kabul etmişlerdir. Bulgaristan ve Yunanistan bu kayıtlar ile bağlı kaldıkça, Türki- ye, kendi başına hareket - ederek, Lozan'da çizilen mıntıka içinde is- tihkâm yapmayı düşünmüyor. Ancak Boğazlar hakkındaki ka- yıtlar tamamile ayrı ve bir taraflı taahhütlerden ibarettir.Bunun için- dir ki silâhsızlanma hakkındaki bir taraflı taahhütlerin ilga edildiği bir sırada, Türkiye'nin de bu önemli sorumu ileriye sürmesi tabit görül- mek İâzımdı. Dış Bakanı Bay Aras, geçen gün Cenevre'de Türkiye'nin bu dilevini açık sözlerle ve inandırıcı mantık Wle anlattı. Bu beyanatın Paris ve Roma'da iyi akisler uyandırdığı an- laşılıyor. Boğazlarda istihkâm ya- pıl tezini ötedenberi kuv- vetle müdafaa eden İngiltere'de bi- le bugünkü durumdaki aykırılık takdir edilmiş olacaktır ki, bunun, yakında görüşülecek olan Akdeniz lokarnosu ile bir arada görüşülme- si lâzım geldiği bildirilmektedir. Akdı lökarı üzakere h ( ) ne olacak? He- nüz belli değildir. Burada bir kara- ra varılıp varılamıyacağı da daha az belli. Ortada belli olan şu durum vardır ki, bugünkü aykırılık sürüp gid Boğazl soru iki yüzü vardır: Boğazların gemilere açık bırakılması ve İstanbul'un em- niyeti. Avrupa bü sorumu daima birinci bakımdan görmüş, bu sula- rın, ayni vakitte en büyük şehrimi- zin kapısı olduğunu unutur gibi ol- muştur. Türkiye Cumurluğu Bo- gazların ticaret için önemli bir ge- çid olduğunu hiç bir vakit gözö- nünden uzak tutmamıştır. Ancak bunların Cumurluğu ikiye ayıran, istrateji bakımından h;yıkî. bir ge- çid olduğunu ve büyük bir :ehrı- Fransa - Sovyet Rusya anlaş- ması zorluklarla karsılastı Sovyetler, her hangi bir taarruz karşısında Fransanın Cenevreye sormadan harekete geçmesini istiyorlar Bir Fransız gazetesi, kabul etmek mecburiyetindedir, diyor Fransa bunu Eğer böyle olmazsa Sovyetlerin, Yugoslavyanın, Ro- manyanın, Türkiyenin ve Yunanistanım Fransadan yüz çevirecekleri tahmin edilebilirmiş. Litvinof Moskovaya dönüyor Almanya, İngiliz hükümetine Cenevre kararını protesto eden bir nota verdi PARİS, 20 A.A. — Havasın Cenevre muhabirinden : Doğruca Moskovaya gitmek zaruretin- de kalan Bay Litvinof, Parise gelmiye - cektir. Karşılıklı müzaheret andlaşmasına ir olan müzakerelere devam ol l dır. Bunun neticesinde kararlaşacak olan metin, Pariste Bay Laval ile Bay Potem- kin arasında parafe ve Bay Lavalin ma- yıs iptidi d. l er bul seya- hati esnasında Moskovada imza edile - cektir, Esas itibarile bu hususta mutabakat L A GT da- FB »3 / VA ('1 / ) K A kubulacağını tekzip etmektedirler. Fransız gazetelerinin yazdıkları BERLİN, 20 A.A. — Alman istihba- rat bürosuna Paristen bildiriliyor: Bay Litvinofun, Cenevreden doğruca Moskovaya gidişi, — siyasal mahafilde, Fransız - Sovyet müzakeratının son da- kikada vahim güçlüklerle karşılaştığına bir delil gibi sayılmaktadır. Resmi ve yarı resmi mahafil, metnin tefsirinde, telâkki ihtilâflarından bahse- diyorlar. n Fransız - Sovyet müzakeratında çıkan müşkülat, Fransanın siyasası için gayet h iyetli ile taallük etmektedi hasıl olmuştur. Şimdiki in mevzuu, Fransa ile Sovyetler tarafından kabul edilecek olan her türlü suitefehhüm Fransızlar ne istiyorlar? Sovyetler, Fransayı, zahir bir tarruz | den âzade formüllerin araştırılı dır. Bay Litvinof, Cenevreden arkadaşla- rile birlikte otomibille meçhul bir istika- mete doğru hareket etmiştir. Romadan alınan bir telgrafa göre Sov yet mahafili, yakında Bay Litvinof ile Bay Mussolini arasında bir mülâkat vu- otomatik surette yani Cenev- renin kararını beklemeksizin müdahaleye mecbur etmek istiyorlar. Övr ile Eko dö Paris, Fransanın, Sov- yetlerin arzularına mutavaat eylediğini ve lâkin birkaç defa sözünü geri aldı » ğını itiraf etmektedirler. İki Dışişler Bakanı: Bay Litvinof ve Bay Laval Kabi Pa ç üteakıp, Fransa- nin pr . bul edemiyeceği, zira bu suretle lokarno müukavelelerile - tezat hasıl olmuş olacağı beyan edilmekte idi. Petit Parisien, Bay Herriot'nun, cuma a!fıı_ı'nx Sovyet elçisi Bay Potemkin ile görüştüğünü ve lâkin kendisini iknaa mu vaffak dığını, Bay Lavalin de sefirle mülâkalının ayni sürette neticesiz kal- dığını yazmaktadır. Stalin'den emir mi? Övr gazetesi, Bay Litvinofun, Parise uğramadan Moskovaya dönmek için Sta- linden emir aldığını ve şimdi kendisile te- mas edeceğini temin eylemektedir, Bu n Mosl, dinl A6 y » İ nn ). d. : geçmiyeceğini ve bu takdirde, Fransanın ya kabul etmeğe, yahut ki yeni bir formül aramağa mec - ür kalacağını zannediyor. Çıkan müş- külât, Bay Lavalin — her halde Cenevre konseyinin kararımı beklemek lâzım ge - MER- Devamı 5 inci sahifede adınâr kongresi biı:çok kararlar kabul etti Bugün bir gezinti yapılacak, akşam Tepebaşında miting tertip edilmiştir Arsıulusal kadınlar kongresi dün sabah saat 10 da Yugoslavya murah- hası Bayan Milena Atanaskoviç'in başkanlığı altında toplandı. Ruzna - mede birliğe girmek isteyen muhte - Kf ulusal kadınlık teşkilâtlarının ka- bulleri ve uluslar kurumile birliğin te masını muhafaza eden Cenevredeki mümessil Bayan — Gourd'un — radyoda izahatı ile birliğe bağlı kurumların fa aliyeti hakkında hazırlanmış olan ra- porun müzakeresi vardı. Kongre bir- liğe girmek isteyen muhtelif ulusal kadınlık teşkilâtlarının kabullerine dair hazırlanmış olan teklifi müttefi- kan kabul etmiştir. Bir dakika süküt Kürsüye çıkan Birliğin Cenevrede- ki umum mümessili Bayan Emilie Gourd- un teklifi —üzerine — kongre geçen yıl- lar zarfında ölen birlik erkânından Amerikalı Bayan Morgan ile muhtelif nin kapısı vaziyetinde bul nduğ nu başka devletlerin de gözönünde tutmaları lâzımdır. Bir taraflı mu- kavele ,ile tesbit edilen silâhsız va- ziyette, Boğazların ve bu arada İs. tanbul'un müdafaası âdeta allaha bırakılmış bir iş gibi görünüyor. Bununla beraber, Boğazlardan ticaret gemilerinin ve hattâ Lozan'- da tesbit edilen şekilde savaş ge- milerinin geçmeleri hakkında hiç bir sözümüz yoktur. Boğazlardan gemilerin geçmesi sorumu başka, İstanbul'u korumak - için Boğazla- rın tahkimi sorumu başkadır. Bo- ğazların tahkimini kendi emniyeti- a ka dınların hâtırasını anmak için bir da- kika süküt etmiştir. Kadınlar silâhsızlanma komisyonu Bundan sonra Gourd bir yıl zarfında birlik işleri için Cenevrede uluslar kuru- , . r bbiislerk dind. mu yapı Şi alınan neticeleri mufassal — surette izah etmiş, oradaki birlik bürosunun faidelerini anlatmış ve 13 arsıulusal kadın teşkilâ tile temas ettiklerini , bu suretle bir silâhsızlı kadın komisy teşkülür B ne muvaffak olduklarını bildirerek Is tanbul kongresini hazırlamak için baş kan Corbett Ashby ile arkadaşları - faa hakkının bizden esirgenmiye- |Halk partisi DördüncüKuruitay| Görüş;ııeler dışarıdan duyulacaktır- ANKARA, 20 (Telefonla) — Cum- huriyet Halk Partisi dördüncü kurultayı mayısın 9 uncu günü on beşte toplana- caktır. Kurultayın birinci günü ve gece- si Ankara donanacak ve şehirin on beş yerine hoparlör konacak, bunlarla ku - rultayın görüşmeleri dışarıdan — duyula - caktır. Ankara Halkevi kurultaya gele- cek üyeler için bir oyun ve bir de konser hazırlayacaktır. Partinin Ankara kuru - mu, üyeler için Ankara otellerinde yer hazırlayacak, Ankara belediyesi de kurul —vım sonunda bin kişilik çay ziyafeti ve- vecektir. Kurultay sıralarında her tarafta satı- lacak olan sigara paketlerinin üzerlerine Tütün inhisari satıcıları vasıtasile kurul- tayın hatırası olarak — parti bayrağı ve dördüncü kurultayın adını tışıyıy:.kgîığıt- lar yapıştırılacaktır. Muammer Eriş Anado'u şubelerini teftişe çızıyor İş Bankası Umumi Müdürü Bay Muammer Eriş, bankanın Anado- ludaki şubelerini teftiş etmek üze- re perşembe günü seyahate çıka . caktır. Bay Muammer Eriş'e şube- “ler müdürü Bay Fazıl ve Bay Mah- mut refakat edeceklerdir. Seyahat 15 gün kadar sürecektir. vit Gazeteciler -Heyeti gitti Alman Matbuat cemiyetinin daveti ü- zerine gazetecilerden mürekkep bir grup dün aksşam ekspresle Almanyaya gitmiş- tir. Gazetecilerimizin seyahatleri iki haf- ta sürecektir. Heyet 1 mayısta Berlinde yapılacak şenliklerde de bulunacaktır. PE LAY Bugünkü miting Bugün arsıulusal birliği murah- haslarının iştirakile Tepebaşı Be- lediye tiyatrosurda bir miting ya- pılacaktır. Mitingde kadının vazi- feleri ve hakları mevzuları etra - fında muhtelif hatipler nutuklar nın şar_ktı seyahat ettiklerini söylemiş ve birliğin Londradaki merkezinin fa söyliyeceklerdir. Bu meyanda An- *aiya saylavı Bayan Türkân Baş - tuğ söz söyliyecektir. Mitinge herkes gelebilir. aliyetinden takdir ile bahsetmiştir. — | BÜ t SDK ĞÜ ĞÜNÜ ee At BÜÜ B CİĞDÜL İ Almanya, Cenevrenin kara- | rı münasebetile İngiltereye nota vermiş ve Almanyanın ittihamını protesto etmiştir. TURKİYENİN EN BUYUK GA ZETESİ 23 Nisarn Salı günü çıkvıyor  32 sahîfej_ i EN DEĞERLİ TURK YAZICI ve 4AZETECİ- LERİNİN MAKALELERİ, FİKRALARIYLE Sofya'ya, Belgrad'a, Bükreş'e, Atina'ya gönderdiği hususi muhabirlerinden ala- cağı telefon ve telgraf - haberleriyle, ANADOLU ve TRAKYADAKI MUHABIRLE- . RİNIN MEKTUPLARI ve TELGRAFLARIYLE Kadı_n, Moda, Çocuk, Meraklı dünya hadi-. seleri, Spor, Sinema ve her sınıf halkı alâ- kadar eden daha birçok yazı ve resimleriyle TAN | 23 nisanda h 32 sahife Olarak çiıkıyor —— Yeni tefrikalarımız şunlardır: | Bizde casusluk! AZİZ HÜDAİ AKDEMİRİN VESİKALARA DAYANAN ESERİ Fatih Istanbulu Nasıl aldı? Tarihte bir çağ devirip yeni bir çağ açan en heyecanlı bir sayfa Meine Kemph “ Kavgam ,, Hitler'in bütün dünyada bir çok dedikodular doğuran eseri Mahmud Yesarimin TAN için hazırladığı büyük bir roman Edgard Wallece'in en meraklı polis romanı Stendhal'in şaheseri olan “Kırmızı Siyah ,, ismindeki roman VE BUTUN BUNLARLA BERABER HER SINIF OKUYUCUYU ALAKADAR EDEN CANLI HAVADIS ve GÜZEL RESİMLERLE 23 Nisan salı günü Büyük bir havadis gazetesi olarak 32 Sahife Çıkıvor