14 Nisan 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 6

Cadan tL / irelaklar Mi Listenin neşrine 1 — Öz türkçe devam ediyoruz , köklerden gelen sözlerin karşısına (T. Kö.) belde- © ği (alâmeti) konmuştur. Bunların her biri hakkında İarımızın (mütehassıs) yazılarını gazetelere vereceği: i ıkların iyi ayırd edilmesi için, gereğine gö- rası ile uzman- re fransızcaları : - yazılmıs. ayrıca örnekler de konulmustur. 3—K öhü türkçe olan kelimelerin bugünkü işlenmiş ve kullanılan şekilleri alınmıştır: Aslı ak olan hak, aslı ügüm olan hüküm, türkçe © “çek,, kökünden gelen şekil gibi. etmek — Korumak k: Beni himaye etmesi için ken- r telgraf çektim — Beni ko- “ikin kendisine bir telyazısı çek. ! 5 Korer, koruyan — Korunuk — (Pr.) Protög€ “ürrlek: Mâhmi devletler — Korunuk deiletler. Himaye altında olan yer — Koruncuk « (Fr.) Protectorat Vaki (Yikaye'den) — Korur, koruyucu — (Pr) Preventif Örnek: Çiçek aşısı yüzde doksan beş vakidir aşısı yüzde doksan beş koruyucudur. Himmet (Bak: Cehd, gayret, Wâtf) #tmek — Salınmak Hire — Bulanıklık, donukluk Hirelenmek — Hired — Akıl Hiredmend — Hirre — Kedi Hirzicân — Can tılsımı His — His, sens (T. Kö.) — (Fr) Sen- timent, sens İhan —1 (Histettirraek Duyurum. Snlamına) — Action de fsire sentir 2 — Duygu — (Fr.) Sensation Hissetmek — Hissetmek, © du; ye Fr.) Sentir rnek: Elinde bir acı hissetti — E- Tinde bir acı duydu. Gönlünde büyük bir yeis hissetti — Gönlünde büyük bir umutsuzluk duy- ha, sensoriel Örnek: Kulak âzayı hissiyemizden bi- Kulak duyal üyelerimizden Duyu — (Pr.) Sens İnsanda beş hasse vardır — ir. sible Örmek: Arkadaşım çok hassastır — Arkadaşım çak duyguludur Çhislidir) — Hislikik, duy - ganlık — Pr.) Sensibilne a Örnek: Hastalık ondaki hassasiyeti : arttırmıştır — Hastalık ondaki duyar. e şaıği Çöüyenalğı, BAZİ) artrmaştr kablelvuku (ilis kablelvuku) Ön- sezi — (Pr) Pressentiment Örnek: Bir hiasi kablelvulkü ile oraya gitmek istemedin — Bir önsezi ile © raya gitmek istemedim. — Duygulanmak, his. sine dokunmak — (Fr.) Etre touchö, öce alfectâ Örmek: o Yıllar geçtikten sonra beni hatırlamasından çok mütehassis ol - dum — Yıllar geçtikten © sonra beni hatırlamasından pek duygulandım. Mahsüs © srette — Değ. (Er.y Sensiblement Örnek: Pahalılık mahsüs bir surette arttı — Pahalılık duyulurcasına arttı. Gayri. mahsüs (surette) — Duyulmaz, eli belimi — Çe) Tmsensiblement Saate hissiyat — Duymacık Iavassı hamse — Beşduyu — (Fr) Lex çi Ül Deyi Örnek; Dimağda bütün his uzuvlar toplanır — Dimağda bütün duyaklar toplanır. Imtaba — Duyuş — (Fr.) Impression Kabiliyeti intiba sahibi — Duyuşlu — — (Fr) Impressionnable Hisar — Baru (T. Kö.) Hiza — Hiza (T. Kö.) Hod — Kendi Hodbin — Bencil — (Fr.) Egoiste Örmek: Hodbin insan, gönül fıkarası olandır — Bencil insan, gönül ç gönül yoksulu 1 vlbini — Bencillik — (Er.) Egoisme Örmek: İçtimaf hastalıkların en kor - kıncu bodbinidir — Sosyal bastalıkla- rın en korkuncu bencilliktir. 1 dbehod — Kendi başına, kendi ken - Örnek: o Hodbehod bu işe teşebbüsü Yanlış oldu — Kendi başına bu işe gi- A rişmesi yanlış oldu. iin eyi K # Hoşümediye gittiler — Hoş - ine gittiler. m Hucre — Odacık, göz — (Fr) Cellule (Fen anlamı terim koluna “bırakılmış Huceyre — Göze — (Fr.) Cellule 2 Huerevi — Gözül — (Fr) Celluizire kuday © Kudiyi mabit — Kendibiten — (Er) © Çul poüsse sans ötre cultive Örnek: Hudâyi nabit ağaçlar — Kendi Hi Jar. m ii daki Hadd) — Buç, sınır — Hudus etmek — Baş göstermek, çıkmak, © olmak — (Fr.) Surgir ©, Örnek: Aralarında bir ihtilâf hudus o çetti — Aralarında bir anlaşmazlık baş z e İÖçaE- Yolda bir hufreye düştü en iy e 5 e a bl si — Kina kr: Hulâsa (icmal) — Özet — (Er.) Rösu- me Örnek: — Bir yazının bulâsası — Bir yazının özeti, Hulüsa etmek — Kısalamak, özetmek Örnek: Bü yazıyı yazarken çektiğim müşkilâtı, hulâsa ederken iş” tim — Bu yazıyı yazarken çektiğim güşlüğü kısalarken çekmemiştim. Hulâsaten — Kısaca Örnek: Size hulâsaten söyliyeyim — Size kısaca söyliyeyim. Halfetmek — Dönmek Örnek: Sözünüzde hulfettiniz — Sö- sünüzden döndünüz, Hulkum — Halal emek — Girmek, geçmek, yanaş- Örnek: Mevsimi şita hulül etmişti — Kış girmişti. Zenginlere hulül etmesini bilen bir a- dai Zenginlere yanaşmasını bilen bis m. Hulüs — 1 - Yaranma, 2 - (Bak: samimi. yet) Örnek: Ona arzı hulüs etmek isteme ni — Ona yaranma göstermek isteme- Hulüskârlik — Yaranmalık Örnek: Hulüskârlktan hiç de hoşlin- maz — Yaranmalıktan hiç de hoşlan. maz. , Humma — Sıtma, nöbet, ateş — (Pr.) Fidvre Hunnak — Boğaz — Kanlı Örnek: Hünin bir cidal — Kanlı bir la : . hünriz bir adamdı — kandökücü bir adamdı. Sanıka, urasa Örnek: Türk çocuğu hurafeye kulak asmaz — “Türk çocuğu (o sanıkaya (urasaya) kulak asmaz. Hurde — Kırıntı, küçürek, ufak, ufarak Örnek: Hurde demir parçaları — Ki- rıntz demir parçaları, En hurde mana farklarım bile sezdi ei ufak anlam — ayırtımlarını bile sezdi. Hurdehâş olmak — Paramparça elmak, karılap. Örnek: Pentereden düşerek kafa tası hurdehiş oldu — Pencereden düşerek kafa tası paramparça oldu. Esya yolda hurdehiş olmuş — Eşya yolda kırılıp dökülmüş. Hurdehâş etmek dökmek Örnek: Otomobil bir arabaya çarpa - rak her tarafını hurdebâş eti — O - tomobil bir arabaya çarparak her ya mını kırıp döktü. Hurdevat — Kırık dökük, öteberi Örnek: Sokakta hurdevat satan bir a- dam (gördü — Sokakta kırık dökük (öteberi) satan bir adam gördü. Huruç — çıkış Örnek: Kaleden huruç zamanı gel - mişti — Kaleden çıkma (çıkış) zama- nı gelmişti. Huruc etmek — Çıkmak Hurüşân — Coşan, çağlıyan Örnek: Kızdığı zaman harüşân bir se- le benzerdi — Kızdığı © zaman coşan (sağlıyan) bir sele benzerdi. Zarar, 2 - (Bak: Mahru- Kumur — (huzur ve ösüyiş anlamına) Örnek: Halk burada huzur içinde ya- şyor — Halk burada güvenlik İçinde Huzur ÇE kün anlamın, İuzur uzur vE sül — Baysallık — Örnek: Kafasıyle çalışan kimseler içini huzur ve sükün en lâzım bir şeydir — Kalasıyle çalışan kimseler için bay - sallık en lizumlu bir şeydir. Huzur (ü kalb anlamına) — İç rahatı k: Bir işi muvaffakiyete erdirmek kadar insana © huzuru kalb veren bir Şey yoktur — Bir işi başarmak kadar insana İç.rahatı veren bir sey yoktur, Hübüb — Esin, esinti Örnek: Rüzgür hübâb eder, kum sav- Fulur — Yel eser. kum savrulur Hücum — Hucum (T, Kö.) ey — eker zi Inspiration pousse dans du salut Hükümdar — Hükümder (T. Kö.) Örnek: İngiltere Hükümdarlarından > İigiltere Hükümderlerinden, Ki — Hükümet (T. Kö.) Oma Hüriyet, özgenlik, özgürlük Hüreiyetimizi ii d iişmeyiz — ig ünliğimiri Lr 25 & Özgenel, özgürel ür — Gür, özgen, özgür Hürmet 2 Saygı” ks. Hi Kaça Hürmeten — Sayarak tiyarlığını sayarak Muhterem — Saygın dj —— Vous avez toujours besi 7 Tadı Gümrükten kaçıran ma var mı? Dün sekizinci ihtisas maliköme- | sinde Tophanedeki Ford montaj | fabrikasında meydana çıkarılan gümrük kaçakçılığı davasma baş- landı. Mahkemeye suçlu diye sevkedi- len fabrika müdürü Malassi, nak- liyat işleri müdürü Artusvöster, gümrük mmuamelelerini takip eden Efdal ile memurlardan Ritter'dir. | Dünkü duruşmaya Ritter gelme- di. İlk tahkikat evrakı suçlulara okundu ve tercüme edildi. Malassi ile Vöster türkçe bilmediklerinden sorgular bir tercüman vasıtasile yapıldı. Fabrikada gümrük müfettişleri tarafından yapılan tetkiklerde 4 sandık yedek malzemenin beyan- mamedeki sıkletlerden farklı çık- tığı görülmüştü. Bu sandıkların i- kisi gösterilen rakamdan az diğer ikisi de fazla idi. Müdür Malassi bu farkı şöyle i- zah etti: — Ben bu sandıkların ağırlığı- nı fatura ve beyannamelerde doğ- ru olarak görmüştüm. Müfettişle- rin bunları farklı olduğunu söyle- dikleri zaman öğrendim ki Efdal beyannameleri tahrif etmiş. Gümrük resmi verilmeden mal çıkarılır mı? Malassi gümrük resmi verilme- den hiç piyasaya mal çıkarır mı. sınız, veya başka yerlere sevkiyat yapar mısmız? Sualine de: Bazı müstacel işlerde gümrük memurları ile uyuşarak (malları sevkederiz. Sonradan gümrük mu- amelesini yaparız.,, diye cevap ver di. Ve şöyle izah etti. — Bazan limanrmızdan kalka- cak bir vapurda yetiştirilmek şar- tile sipariş alınır. Vapur ya © gün kalkacaktır ve yahut ertesi günü sabahleyin erkenden kalnakip Siparişimizi lu a ii iyiz. Halbuki 5 işlerinin yapılması muhakkak va- purun kaçmasına sebep olur. Bu - nun için malları sevkedebilmemize izin verecek olan memur ile bu hu suslarda uyuşmuştuk. Biz otomo- billeri ve yahut yedek aksamı yol- lar, fakat bu gönderdiğimiz malla- rm miktar ve cinsini yazan bir im- zalı isteyi memura verirdik. rük muamelesini yapmca bu liste- yi alır yırtardık. — Saygılarımı sunarım. ürmet etmek, © ihtiram göstermek — Saymak Örnek: Ben kendisine çok hürmet ede- rim — Ben kendisini çok sayarım. Örnek; İbtiyarlığına hürmeten — İh- Örnek: Muhterem samilerim! — Sa- hürmet) — Hüsn — Hüsnüân — Güzellik Hüsnü halğ hareket — Uzgidim a bütün arkadaşkırını sev- çisi Hüsnü imtizaç — İyi geçinme Örnek: Zeve ile zevce arasında hüsnü imtizaç lâzımdır — Karı ile koca ara- sında iyi geçinme gerektir. Hüsnü ks” 1 etmek — İyi Örnek: Beni hüsnü kabul etti— Beni iyi karşıladı. İ Hüsnü müzmele etmek — İyi davran - mak Örnek: Kendisine hüsnü muamele © dince şimarmaya başladı — Kendisine iyi davrandıkça şımarmaya başladı. Hüsnü nazar sahibi — Arıbakışlı Örnek: Hüsnü nazar sahibidir, kimse- min Kötülüğün görmez — Arıbakış- ıdır, kimsenin kötül Ç Hüsnü niyet — Eyi MARE oi Örnek: Hüsnü niyetle bu işe başladı yi niyetle bu işe başladı. Hüsnü şöhret sahibi i Örnek: Hüsnü tebiat sahibi bir adam olduğu giyinişinden belli — Zevkli bir adam olduğu giyinişinden belli, Hüveyda (Bak: Âşikir, ayan) Hüzal — Bitkinlik ü — (Pr.) Tris- tese, Örmek: Gönlünüz daima do- hüzünle Yudur — Gönlünüz her vakit üzün do- Arabanın önü parça'andı, Çık davasına dün başlandı, bir müdür mah- kemede baygınlık geçirdi! Ne zaman gümrük muamelesi yaparlar? Ne zaman gümrük mu: yaparsınız. Malları getiritiği man mı yoksa soma nu? — Ford mahalli serbest olduğu | için Amerikadan gelen bütün mal | lar hiç bir muamele görmeden de- polarımıza yerleşir. Yedek aksamı satarken veya la- kılmış otomobilleri gümrük hu - dudundan içeri sokacağımız za - man gümrük muamelesini yaptı - rirız, — Müşterilere verdiğiniz fatu- ralar nasıldır? — Ben 1 haziran 933 de bu va- zifeye başladım. O zamandanberi müşterilere verdiğimiz faturalar - da, malın hakiki fiyatına (o bütün vergiler ve masraflar ilâve edil - dikten sonra çıkan, topyekün gözü kür. Fakat bu faturaların vazih ol madığı ve işlere zorluk verdiği mü | fettişler tarafından söylendikten sonsa iki fatura vermeğe başladık ki birinde safi malın *aymeti, di - ğerinde de vergiler ile masraflar tutarı gözükür. Nakliyat müdürü ne diyor? Malassiden sonra nakliyat mü- ü Artür Vöster sorguya çekil- d di. Kendisine gümrük muamelesi yapılmadan sevkiyat yapılıp ya - pılmadığı soruldu, dedi ki: — Ben hangi malın hangi yere ne şekilde yollanacağı ile alâkadar olurum, Gümrük o muamelelerine karışmam. Gümrük işlerini Bay Efdal bitirir ve bana: “Sevket, er ve hangi numaralı o sandığın sevkedileceğini bildiren bir cet - vel verir. Bu cetvelde gümrük mu- amelesi yapılmıştır, filân diye bir kayıt yoktur. Yalnız sevkedilecek malları gösterir. Ben de sevkede- rim, — Beyannamelerdeki ağırlık miktarile 4 sandığın © ağırlığı bir çıkmamış siz ne biliyorsunuz? — Ben izin almıştım. İznim bi- tip te fabrikaya döndüğüm zaman | böyle bir fark (olduğunu söy- | lediler. Bu zaman (müfettişlerin | tahkikatı da başlamıştı. Artür Vöster sualin bir kaç de- fa kendisine tercüme ettirilmesi ve cevabını dört beş defa tekrar- lamak mecburiyetinde kalması yü- zünden bir hayli ii ve heye- canlanmıştır. Bir xercüma - na bir parça su istedi söyledi. Kendisine su getirilinceye kadar ayakta bir baygınlık geçirdi. Vak- tin zaten oldukça geçmiş olması | dolayısile duruşma 18 nisan per- şembe gününe bırakıldı. POLİSTE: Bir otomobil Kazası çocu ua ayağı «z.d Dün Karagümrükte bir otomobil ka- Hüsnü hat — Uzyazı — (Pr) Callgrar | parçlamalı Takat Dile ala He vi 467 gmat. Vakia gari Hüsnü bütün arka- laa ramar m Örmek müsli klzrsiyle bütün arka mamarği Molör kaptanı nozarat altına alındı Hüdaverdi ismindeki taka evvelki ge- <e kömür 7 kai Jatanbul hmanı- na gelirken olmuştur - Tayfalardan Mustafa yelken nâtıbi umumilik bürosu bugün Yıldızda çaiışmıya başlıyor Hind ve İisır murabhasları — a Arsınlusal kadinlar kongresi zıruklarma devam ediliyor. in Perapatas otelinde, evvelki gün şehrimize gelmiş olan Amerikan, Mısır, Hint, Avusturalya murah - haslarının iştirakile toplantılar ya pılmışlır. ! — Bugün diğer murahhas heyetle. rinin, bu meyanda Fransız murah. baslarının şehrimize gelmesi bek- lenmektedir. Bilhassa Fransız mu rahhasları münevver ve güzide ka- dınlardan mürekkeptir. Bu me - yanda arsrulusal kadınlar -birliği ikinci başkanı ve Fransız kadın bir liği umumi kâtibi Bayan Malater- re - Seilier vardır. Malaterre - Sellier ayni zaman - | da Fransanın ulusiar kurumunda- ki murahbas heyeti müşavirlerin- dendir. Kongre kâtibi umumilik heyeti bugünden itwaren Yıldıza nakle - dilecek ve orada çalışmalarına baş ıyacaktır. Arsmiusal kadınlar birliği kon- seyi de yarın sabah Yıldız sarayın. da ilk toplantısı yapacaktır. Türk murahhasları Kongrede bulunacak Türk mu - rahhasları şunlardır: Asli murahhasla Bayan, Lâtife Bekir, Lâmia Re- fik, Seniha Rauf, o Efzayis Suat, Nermin Muvaffak, Necile Tevfik, doktor Pakize Ahmet, Leman Fu- at, Safiye Hüseyin, Nebahat Hâ - mit, Faika Nahit, saylav Mihri Pek taş, Yedek murahhaslar: Bayan Emine Saffet, Belkis Ha- lim, Seniye Hayati, Saadet Refet, Mediha Fethi, Aliye Halit Fahri, Aliye Esat. Ayşe Remzi, Piraye Sadullah, Eriş Hüseyin, Zekâvet Zati, Hasene Ilgaz. Kongre altı komisyona taksim €- dilmişti: 1 — Kadınların rey hakkına ma lik olmaları ve siyasi faaliyetleri bir zarafet / | Konusyonu. Bu komisyonda vurk murahhaslarından Başkan Lâle Bekir, raportör Mihri Pektaştır. 2 — Ahlâkta müsavat ve kadın ticareti komisyonu. Başkan Lâmia Refik, raporötr Nermin Muvaffak. 3 — Kadınlar ile erkekler ara - sında çalışma şeraitinde müsavat komisyonu. Başkan doktor Pakize raportör Leman Fuat. 4 — Sulh ve uluslar kurumu ko misyonu, Başkan Seniha Rauf, ra. portör Efzayiş Suat. 5 — Kadınların hukukta müsa- vatı komisyonu. Başkan Safiye Hü seyin, raportör Necile Tevfik. 6 — Evli kadının tabiiyeti ko - misyonu. Başkan Nebahat Hâmit, iy my eri otelinde re- de murahhasların lar ve kongre hazırlıklarında yarcım- cı genç hanımlar şerefine icra ko- milesi tarafından bir çay ziyafeti verilmiştir. Çayda nutuklar irat edilmiş, ba- yanlara vazifeleri hakkında izahat verilerek kendilerine teşekkür e - dilmiştir. Hint ve Mısır murahhasları zarı dikkati celbetmektedir. Mısır heyeti reisi bayan Şarani paşa mü- nevver bir kadın olmakla beraber e mış bir çehre olduğundan şahsı et. rafında büyük bir alâka uyandır- muştur. Hint müslümanları Şerife hatun Begüm Hâmit Ali ve Begüm Ke - malettin bilhassa ( sadelikleri ve Hint milli kıyafetlerle bir çok n..- zarları üzerlerine celbetmektedir- ler. Hint murahhasları şapka giy- miyorlar.. Maamafih çehreleri a - çıktır. İpekli maşlahı andıran el - bisenin üzerinden aşağıya sarkan Hint şalı, Hintli beşranlara orijinal vermektedir. VİLAYETTE Trakyaya yerleş. tir.ecek muhacir ere Bu yı gelecek muhacirler 70- 80 bin lulacak Trakya genel müfettişi Bay İlrahim Tali, dün vilâyete gelmiş ve Trakyada yeniden yerleştirilecek göçmen işleri ü- zerinde çalışmıştır. Yaz mevsimi yaklaştığı için Balkan- lardan gelecek muhacirler de hazırlıkla. ra başlamışlardır. Bu yıl gelecek © muhacirlerin sayısı 70 — 80 bin kadar tutacaktır. Bay Ibrahim Tali, akşamki trenle E- dirmeye. gitmiştir. iyi Kuria, varı Bulgaraar gidiyor Silivrinin Kurfallı köyündeki a garlarla Buigaristanda Kediğren. deki Türklerin mübadeleleri hazırlıkları büsbütün bitmiştir. Kurfallı köyündeki Bulgarları Bul - Giden bir tren kalkacak ve yarın Kurfal. hdaki Bulgarları alarak Bulgaristana gö” türecektir. İstanbul iskân müdürü Bay Tahsin ile memurlar da bugün Kurfallıya gide. rek gönderilme işlerine bakacaklardır. Kediörendeki Türkler de ayni suret- Je hell aşina yerleştirliceller Vapurcutuk şir- ! ketinin istedikleri oi Bazı muafiyetler kabul edildi Vapurculuk şirketi idare meclisi reisi Bay Rüşen Ekonomi Bakanlığı ile temaslarda bulunduktan sonra An radan şehrimize dönmüştür. Oğren: ğimize göre, bakanlık bazı muafiyet- ler verilmesi yolunda şirketçe öne sü- rülen istekleri kabul etmiştir. Bundan böyle Deniz Yolları idaresi gibi şirket gemileri için de fenerler resminde yüzde 50 tenzilât yapılacaktır. Temin fazla yolcu taşımalarına da müsaade edilmiştir. Bu müsaade, birçok iskele- lerde mevsim dolayısile birikecek Faz- la yolcuların geri çevrilmemeleri ba- kımından halkım lehine sayılmakta - dir. Dünyada mevcu. kremlerin en nefisi, en sıhhisidir. Nazik cildli kadınların ha- yat arkadaşıdır. Ih- tiyarları gençleşti- rir ve gençleri gü- zelleştirir. İnsana e- bedi bir taravet ve- ren Hasan kremin unutmayınız. Kutu. su 50, tüb halinde 20. Hasan Deposu: Ankara, İstan-