24 Mart 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Her haklı mahfuzdur. MILLIYEF NA z 1935 ew HARİCİ | HABERLER : Yı unanistanda vaziyet Asilerin kaçmalarına kar- şı Giride bir muhrip gitti Yazan: Son Yemen valisi Mahmat NEDIM Hicaz demiryolları yapılırken Kızıl Sultan! Ticaret filosu mu, demiryolu mu? - Sultan Hamitten sonra İttihad ve Terakki Bütün bu mülâhazalar muhatap ve makes bulamıyordu. Cevap olarak yolun siyasi ehemmiyetin- den, hilâfet meselesi itibarile kıy- met ve İüzumunpdan bahsediyordu. Bence bu da mânâsızdı. Bu takdir. de bile gene emniyet ve âsayiş me- selesi mevzuubahisti. Fakat kime derd anlatabilirdi- niz, sultan Hamid bu hususta söz söylenmesine bile tahammül ede- mezdi. Bu sebeple ona bu iş için ağız açabilmek mümkün değildi. Birkeş defa besi “yakınlarının bu mevzua temas etmek cüretini gös- terdiklerini ve şu cevabı aldıkları- benim için bir vazifei Bu mukaddes vazifemi ifadan be- ni alıkoyacak bir kuvvet tasavvur edemiyorum. (1) Bu söze karşı akan sular duru- yor ve yol yapılıp gidiyordu. Şimdi kum deryası ortasında iğri büğrü, muştu.... Ben, evveldenberi müdafan et- #ğim, demiryolundan evvel, deniz yolu davasını tazeledim. İlk zamanlar İstanbulda İttihat ve Terakki rüesasına, sonra bilmü- nasebe Kâmil paşa, Mahmut Şev- ket paşaya, Talât paşaya ve daha m ayni şeyi söyledim: icaz demiryoluna sarfetti- ni para, hele o emekle biz mü. kemmel bir deniz ticaret filosuna dili lde br ven iş iği e sene içinde tahmin edemyeceğimiz bir şekilde inkişaf, terakki, tevessü edebilir. Her şeyden evvel biz buna mühta- cız. İlk defa koyacağımız bir ser- maye, ondan sonra bize servet ge- tirecaktir. Diğer tarafta ise, bu bi- giz bir hâkimiyet meselesidir, Mele epze propaganda hudut- İdarei mahsusayı — şimdi- ki Denizyolları işletmesi, Seyrise- fain olmadan evvel İdarei mahsusa idi. — ıslah etmek, başına müte- hassış birini getirerek (o tevsi ve imi etirmek yapılacak ilk iş aker kime dert anlatırsmız, bu lüzumu herkes takdir ediyor, an- cak iş filiyata gelip dayanmca, komisyonlar, müzakereler, bir sü- rü hesap ve kitaplar içinde bocala- ri gidiyordu. Levazimatı umumiye reisi İsma- il Hakkı paşa Seyrisefain idaresi raya alıyorum; “. Bu havaliden Seyrisefain ida- Tesinin temin edeceği menfaat bü. yüktür. Hükümeti Osmaniye namı- na istihsal edilecek azim faydalar ise saymakla © bitmez. Bu sebeple Arabistan sahillerinde seyrüseferi tanzim ve temin etmek derhal ya. pılması elzem işlerimizden biridir kanaatindeyim. Bahriahmerin Asya sahili şimal. de Yenbudan cenupta Muha'ya kadar tamamile hariçten ae ve getirilen ticaret ,eayasiyle, daha doğrusu yiyecek içeceğine kadar her seyi hariçten (o tedarik ederek geçinir. Buralara içilecek su bile hariçten gelir.Bu çorak ve kurak be mile eenlilikğen halk vapurlar açlık ve susuzluktan ölür, Dm taraftan Yemen sahillerin- , sinameki, deri vesaire ni olunur. Binaenaleyh bu iske- leler işlek ve, zengindir. Hac za- manlarında ise bu limanlar bir at daha canlanır. Fakat maalesef bu Timanlar ârasında iş'iyen vapurlar arasında Türk bayrağı taşıyanlar yoktur. Günün birinde bu vapurlar müttefikan limanlarımıza karşı bir boykot yapsalar halimiz o neye va- rır, bunu tahmin edebilmek güç de- ğildir. İngiliz bandrası altında sey- reden Hidiviye kumpanyası, Aden- deki Tuvc.ci kumpanyasının gene İngiliz bandralı vapurları, ile İtal yan vapurları bu sahillerimizin bü- tün ticaretini, bütün nakliyatı inhisar altın almı; | gibidirler. Bir de Rus seyrisefain ve gönüllü var- dır ki bunlar da askeri sevkiyatı- mızı, erzak ve İevazımımızı nakl ile meşgüldürler. Bir Irmandan ay- rılabilmek için bu vapurlardan bi- rini tercih etmek bir Osmanlı me - muru için çok acı, çok (hazin bir mecburiyettir. Buna şimdiye ka- dar katlandık. Ve devlet ve millet şerefine ağır gelen, çok zararı do- kunan ve önüne geçilmesi hiç te güç olmayan bu halin devamı için ortada hiçbir sebep ve mâni yok- tur. Rus gönüllü ve seyrisefain kum- panyasından sarfınazar olunduğu halde Bahriahmerin Asya ve Afri- ka sahili münakalâtı ve ticareti Hi- diviye kumpanyasının 800 ve 1000 ton hacmindeki üç vapurile Tevva- cı kumpanyasınım en büyüğü 400 ton hacmindeki birkaç vapuru elin. dedir. va paranı Seal idaresi bu- en Adene Kadar Enli YelBi Gl nefde, Cizan, Luhye, Hüdeyde, Mu- ha ve Aden iskelelerine haftalık ve gen3 Süveyşten hareketle Cidde, Aden iskelelerine on beş günlük karşılıklı ve İstanbuldan doğruca Basraya kadar gitmek ve Basradan alacağı ve Bahrishmerin Asya sa- hiline mahsus hurma, buğday, un vesair ticaret emvalini Hüdeyde li- manı yapılıncaya kadar her türlü fena havalara karşı emniyetli sa- if veya Kamran Imanlarından bi- rinde haftalık postasına nakleyle- mek şartile ayda veya — bir buçuk ayda bir gemi (hareket ettirerek Port Sait, Süveyş, Cidde, Hüdey- deye uğratmak üzere postalar dasına ve İstanbul ile İskenderiye arasmda seyriseri postalar ihdası şimdilik güç ise her hafta muntaza- man bu seferleri yapan Romanya vapurlarile anlaşarak Bahriahmer aktarmasını kabul etmeleri şartile de buraların İstanbul ile bağla- mak üzere lâzımgelen teşebbüsat- ta bulunulacak olursa pek yakında in Asya sahilinde biz ye hâkim ve bütün ticareti e- geçirmiş oluruz. Bunda zer- re kadar şüphe caiz değildir. Bahri; için lâzım olan va- purlar azami beş yüz ton saf em- tiai ticariye almağa müsait, birin. ci ve ikinci (o kamaraları ve sıcak memleketlerde seyrüsefer için su, buz ve elektrik makinelerini ve i- cabında Cürmünden fazla hacı ala bilmek için iki kat güverteyi ve ha- cıların insan gibi seyrüseferlerini temin edebilecek istirahat vesaiti- ni ve bilhassa ray ve İtalyan vapurlarma rekabet edebilmek için hiç olmazsa on milden ye sürat- Hi olmalıdırlar. Bu sürat Asya sa- hilinden sonra Bahriahmerin Af- rika sahili | ticaretinide elimize geçirebilmemiz için lâzımdır. Bu gemilerin süvarileri bilhassa dik- katle intihap edilmelidir. Ayni za- manda bu sahillerdeki (o acenteler meselesi de & mahallinde tetkikat yapılarak büyük bir itina ile seçil- melidir. Bu limanlardaki en mute- ber, en zengin ve tanınmış tacirler acenteliğimizi iftihar ve memnuni- yetle kabule daima © âmadedirler, (Bitmedi) (1) Sultan Hamidi Hicaz demiryolu yaptırmağa sevkeden bilhassa kurena- dan ve ikinci kâtib Arab İzzet paşadır. Arab İzzet paşanın Abdülhamid nezdin- de ve bütün sarayda ne büyük bir hü. küm ve nüfuzu olduğunu burada tekrar etmek lüzumsuz olur. Arab İzzet paşa bütün İslim âleminde (Hicaz demir. yolu)nün yapacağı büyük tesirleri, bü tün Müslümanları “bameys arşı nakl bir hissi hürmet ve ubudiyetle bağiaya- cağını günlerle anlatarak, nikayet Sul. tan Hamidi ikna etmiştir. Bazları, Arab İzzet paşanın bu işi maddeten müstefid olmak “sin yaptığını söylerlerse de, A- rab İzzet paşatın servetinin büyük bir kısmını bu demiryolu sayesinde yaptı” ğine İtiraf etmekle beraber, onu Sultan Hamidi böyle bir karara serkettiren se» Bir fabrikatör Yunan tayyare teşkilâ- tına bir milyon drahmi teberru etti ATINA, 23 (Milliyet) — Giridde lanan âsilerin yabancı mermlekel- e Kaymalardnn ohal olmak sera Tieller muhribi Girid sularma gönde- ri Başbakanlık mızavinliği ATIONA, 23 gasüliyee) — ipa - met mahafilinde reliği tesi ilan Geni Komi 2 lise tevdi edileceği ve Marvemihalis'in Tayyare Bakanlığına getirileceği te - 17 akn Ahali partisi mebuslarının Başbakanı ziyareti ATINA, 23 (Milliyet) — Ahali par tisi mebusları eti umumiyesi na - mına parti lideri ve Başbakan Çalda - darisi ziyaret eden bir heyet isyan suçlularının ibreti müessire olarak su rette şiddetle cezalandırılması, &âyan meclisinin hemen lâğvmı, memurların tasfiyesile mebusan intihabının en ya km bir zamanda yapılmasını istemiş - lerdir. Başbakan verdiği cevabta hü- kümetin geçirmekte olduğu fevkalâde ahvali takdir ederek ber bürlü tedbir. leri aldığını ve kanunu osaside yapı lacak istisnai tadilâtı da tesbit etmiş bulunduğunu söylemiştir. Mevkut liderler ATİNA, 23 (Milliyet) — Mevkuf muhalif fırkalar liderlerinden Papa - nastasiou ve Milonas hükümetin mil. letin birliğini temin etmek için her tür lü tetbirleri almağa karar verdiği hak ksıdaki Çaldarisin beyanatmı takdir kip etmekte olduklarını bir mektupla ilerlemeler Kanunu esasinin tadili ATINA, 23 (Milliyet) — Muva - fık, muhalif ve srnai teşekküller mü - messillerinden birçok Âyan azası es ki Hariciye Bakanı âyandan Mihala - kopulos vasıtasile ba; müraca - at ederek kanunu esasinin tadiline dair hükümetçe alınan tetbirlerin bugünkü âyan ve mebusan meclislerinin bir - likte içtimaiyle yapılacak meclisi mil liden tasdik ettirilmesini teklif etmiş- lerdir. Çaldaris buna cevab olarak hü kümetin memleketi bir an evvel nor- mal parlamenter hayatına kavuştur - ması için pek kat'i arzusu olmakla be- raber teklif edilen şekli kabul ede « #miyerek yapılacak dadilâu doğrudan doğruya milletin reyi ile tasdik ettir- mek istediğini söylemiştir. Yabancıların vaziyeti ATINA, 23 (Milliyet) — Yabancı. larm isyan eti yetlerini anlayıp ona göre lâzrm gelen tetbirleri ittihaz etmek üzere Dahili- ye Bakanı Emniyet müdiriyeti yabancı kısmı müdiriyetine emir vermiştir. 1 milyon drahmi teberrü ATINA, i (A.A.) — Büyük fabri katör Papastratis biraderler Yunan tayyare teşkilâtma sarfedilmek üzere bir milyon drahmi teberrüatta bulun- muşlardır. Metrepolitler ATINA, 23 (A.A.) — Isyan hareke- tine meyilleri görülen Midilli, İskeçe, İlyas, ve Paraminyas metropolitleri Atina Sensiyodu tarafından İsticvap edilmektedir. Bir ihtilâlci kumandanın evrakı ATINA, 23 (A-A.) — Atina Ajan- sı, Kavalada, ihtilâlci kumandan Bow- rdara aid muhabere evrakınm if ve zaptedildiğini haber vermektedir. Bu bere evrakı, ihtilâlin, ikinci kânunun başlangıcında, yani örfi ka- nunun ilânımdan çok evvel hazırlan - mış olduğunu isbat etmektedir. Bay Venizelosun, bu kanundan dolayı, Cümhuriyeti kurtarmak istiyerek, ıb- tilâlin başıma geçtiğini beyan eyledi » ği malâmdur. Hükümet, devlet ve mil leti istikbalde her türlü muhtemel ha- rekete karşı himaye etmek için, vazi- yeti tasfiye etmektedir. Dil çalışmaları Bir Macar Sumer dilinin hal'ine. muvaffak oldu İtalyada yaşıyan etrüsk- lerin dilide halledildi BUDAPEŞTE, 23 (A.A.) — Genç Macar âlimlerinden Dr. Felix Pogra - Halbulci Dr. Pogranyi « Nagy, u - zan yıllar süren teisiklerden © sonra buna muvaffak olmuştur. Bu âlim, Et rüsk dilinin İndo - Germanik gurubuna at daha eski diller gru - pundan olacağı fikrine göre | hareket tetkikler © neticesinde Bu eser hiristiyanların Amentüsü - nün bin tercümeni ihtiva etmektedir. Ve (Pater Noster) in bu bin tercüme sinden biri de Etrüskçedir . bebin sadece şahsi menfaati olmadığını da kaydetmek lüzemder. Arab İzzet pa- şa yalmz kendi kesesini düşünmüş ol. | aşi ser Anadolu için bir demiryo- " Iu teklif edebilirdi O zamanki vaziyeti, nüfuzu sayesinde bu işin de başma ge- is kanül Eeçebüü. Fakat Arab İz yataga benim kanaatime göre Sultan Hamide bir şam - Medine, Mekie de- miryolu yaptırmak kararını verdirirkea, öz kesesi kadar Suriyeyi de düşünmüş- tür. Hicaz demiryolu sayesinde Suriye- hin, Berut ve Şaman çak tokstefid ole” cağı ve bilhassa Berutun Hicaz şehirleri için limanlık edeceği de hesab ediliyordu. Arab İzzet paşanın ba iş için ne kadar Şalıştığına ben de şahid oldum. Bu de- mizyoluna âid bütün işler & zaman İzzet Paşanın evinde cereyan ederdi Amerikada veniz tayyareleri iki misline iblâğ edilecek -YAŞINGTON, 23 (A.A) — Birle Jik Amerikanın garb sahilinde Peari- Habour-Hava'da ve kanal mmtakası- pa hava üsleri tesisine aid 38 milyon dolarlık tahsisat lâyihası, sal günü Millet Meclisinde müzakere edilecek tir. Amerika bahriyesinde 1,000 tay yare vardır. Bunun iki misline iblâğı istenilmektedir. Fakat daha evvel pi- lot yetiştirilmesi lâzımdır. Amerikada yeni hava merkezleri VAŞINGTON, 23 (A.A.) — Ame- rika hududlarınm korunması için altı kuvvetli hava merkezi yapılması hak Belçikada Altın esasını bırakmak mevzuu bahis değil BRUKSEL, 23 (A.A.) — Kralın, ettiği Bay Tönis, sosyalist lider Van- dervelde ile görüşmüş, lider, gelecek teşekkül etmemesi ihtimalinden bahset- miştir. Bay Tönis, kabine teşkdine memur edilmediğini, fakat bir program hazır - mai ğe aziz demiştir kir BRUKSEL, 23 (A.A.) — Belga ajansından: Solâhiyetter mahafil, altın omar bırakıp Belçika dövizini düşürmenin mevzuu bahsolmadığını teyit etmekte dirler. Bu münasebetle, Bay Tönisin, kral tarafından ekonomik bir programın a- na hatlarını araştırnağa memur edilişi ve ulusal hükümetin esas programı ola. cek olan bu programın, Belçika fran - gm bugünkü altın etası ile müdafan - Hava raporu Sıfır hararet derecesine ve deniz s0- viyesine indirilmiş barometre bu sabahi Saat 7 de 767, 14 te 766, hararet de - recesi 7 de 6,5. 14 te 115. En yukarı hararet 13,3. en aşağı hararet derecesi 4 Rüzgür poyrazdan esmiştir. En yu- karı sürati saniyede 8 melreve çıkmış- tır, Üçler konferansı dün akşam işini bitirdi Bir tebliğ neşredilmiştir. eme smmm nsan lm ini GE PARİS, 23 (A,A.) — İngiliz, Fransız, İtalyan konferansı saat 17,10 da bitmiştir. Müzakerelerden sonra neşredilen tebliğde Bay Laval, E den ve Suviçin umumi vaziyet hakkında görüştükleri, müzakere sya* sında İngiliz bakanlarının Berlini ziyaretleri malümat edinme mahiye * tinde olub görüşmelerinin gayesi 3-2 tarihli Londra tebliğinde teşrih & dilen noktalara olacağı zikredilmiş ve mezkür Londra tebliği hakkında Londra, Paris ve Romanın noktai nazarları ayni olduğu teyid olunmuş” tur. Bay Eden ve Suviç, hükümetlerinin tam tesanüdünü memnuniyet * le tesbit ve müşahede eylemişlerdir. PARIS, 23 (A.A.) — Bay Saviç miştir. saat 20,20 de Romaya hareket et Yeni Posta ve Telgraf binaları yapılması için proje hazırlandı, karşılık gösteriliyor ANKARA 23 (Telefonla) — Posta ve Telgraf Umum Müdürlü * günün mevcud bina ve tesisatının asrın son tekâmülâtına uygun bir ş€ * kle sokulması maksadile bir kanun projesi hazırlanmıştır. Buna göre Posta ve Telgraf binaları inşaları karşılığı olarak tel * graf, paket, kıymetli mektub ve havalelerden munzam olarak birer kır i raş ve dahili telgrafnamelerden ma hreç, merkez, ismi için fazla oli bir kelime ücreti alınacaktır, Bu ücretler Posta ve Telgraf ve Telefon binaları irşaatı karşılığı olarak bastırdacak pullar yapıştırılmak sure * tile tahsil edilecek ve paralar Posta ve Telgraf Umum Müdürlüğü bütçe“ sinde açılacak bir fasilda toplanacaktır. Eski P.T.U. Müdürünün muhakemesi ANKARA, 23 (Telefonla) — Bugün I inci ceza mahkemesin * de Posta ve Telgraf Umum Müdürü Bay Fahri, muavin Bay Suphi v6 eski Telgraf İşletme Müdürü Bay Ihsan Cemalin duruşmalarına devam edildi. İstinabe suretile şahidliklerine müracaat edilen Bay Ismail Hak- kı, Bay İlyasko, Bay Nuri, Bay Hans ve Andersonun ifadeleri ile Postâ ve Telgraf Umum Müdürlüğünden ve Bayındırlık Bakanlığından gelen tezkereler strasile okundu. Bay Surphi ve Bay İhsan Cemal ifade ve tezkerelerin kendilerine 46 allâku olmadığını söylemişlerdir. Neticede iddia makamının evrakı okuyarak iddiasını serdetmesi için muhakeme 1 Nisan Pazartesi gününe bırakılmıştır. Köy varidatını 'ANKARA, 23 (Telefonla) — Köy varidatını arttırmak için bir ke arttırmak için nun projesi hazırlanmılşır. Bu projeye göre Evkaf idaresinin muhtar * lara mühürletecekleri ilmühaberlerden de harç alınacaktır. Suriye fevkalâde ANKARA, 23 (Telefonla) —-Fransanın Suriye fevkalâde kornise- .. komiseri geliyo! ri salı günü şehrimize gelecektir. Komiser şerefine Hariciye Bakanı B- Tevfik yemeği bir süvare takib edecektir. tü Aras o gece Ankara Palasta bir akşam yemeği verecek 08 Ulaslar kurumu toplanıyor PARIS, 23 (A.A.) — Fransız talebini tetkik edecek” olan ulusle' derneği konseyinin mezkür konsey başkanı Bay Tevfik Rüştü Arasın muvafakati kayıt ve şartiyle, Straze konferansından sonra toplan * ması ar. Balkan anlaşması meclisi Mayısta BUKREŞ, 23 (A.A.) — Balkan anlaşması daimi meclisi, ihtimal 1€ toplanacaktır. Büyük Sovyet artistleri geliyor MOSKOVA, 23 (A.A.) — Sovyet hükümeti, Sovyetler er Birliği Türkiye Cümhuriyeti arasında dostluk ve kültür münasebetlerinin gafı maksadile, büyük Akademi tiyatrosunun artistlerinden bir grub konserler vermek üzere Tükyeye göndermetkedir. Grub, orkestra şefi halk artisti Leon Ştaynberg'in refakatinde en iyi ses, musiki ve koro #6 natkârlarından mürekkeb bulunmaktadır. Fransada müdafaa meclisi toplandı PARIS, 23 (A.A.) — Milli Müdafaa yüksek meclisi, Bay Lebrun'u” ya yalacak reisliği altında toplanmış ve harb 2. sini tetkik etmiştir. teşkilât proje * İtalyada 7911 sınıfının tamamen seferber edilmesine karar verildi ROMA, 23 (A.A.) — Efradının bir kısmı Afrikaya sevkedilmek zere evvelce seferber edilmiş olan İ91İ sınıfının berayı ihtiyat tamf” men seferber edilmesine karar verilmiştir. B. Titülesko Londraya gidecek mii BÜKREŞ, 23 (A.A.) — Yarın Parise hareket etmesi ihtimali ol#” Bay iTtüleskonun Londraya da gitmesi ihtimali vardır. Ziraat Umum Müdürlüğü ANKARA, 23 (A.A.) — Bay Tevfik Tarman'ın Seyhan saylavlığı”” seçilmesi üzerine açılan Ziraat Vekületi Ziraat Umum Müdürlüğün Yüksek Ziraat enstitüleri idari müşaviri Bay Abidin Eğe tayin edil tir, Yunanistan ve Bulgaristan| ATINA, 23 (AA) — Yunanistan | ile Bulgaristan arasında maallâkta bulu van ihtilifl: meselelerin halli için müza- iyi inalümat alan mahafilde tekzip € - | SOFYA, 23 (A.A.) — Resmi mem- Beynelmilel Ziraat Enstitüsünde ROMA, 23 (AA) — ş d