21 Şubat 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA : 47 Her hahkı mahfuzdur. Yazan: Son Yemen valisi Mahmut NEDIM Lord Kiçner, Yemeni bir müsi m eke gibi idare etmek lâzımdır, dedi Yemenaen asker alamıyoruz bilâkis başka vilâ- yetierden topladıklarımızı burada çürütüyoruz Lord Kiçner bir lâhza düşündük- ten sonra ilâve etti; Şunu hatırlayınız ki Yemeni bir müstemleke ida. re etmek mecburiyetindesiniz, Baş- ka çareniz yoktur. Enver paşaya Lord Kiçnerle ara- mızda geçen bu mükâlemeyi anlat tığım zaman, paşa; — Lordun o â ğunu zannediyor İemiştim, sözlerine ba- kılırsa samimi olmadığına hükme- dilebilir mi? Hiç zannetmem. Zannın karşısında — söylenmiş sözlar vardı. Bu sözleri tahlil et- mek, düşünmek bir zarar vermez- di. Dost tanınmayan kan her söz mutlaka bir düşman sözü, bir fena ve muzır tavsiye mi addedilmeli idi ? Enver paşaya dedim kiş Lord Kiçner bize Yemende olduğunuz gibi kalın, bu en mükem mel bir siyasettir. : Sakın orada muntazam ve kuvvetli bir idare te- sis etmeyiniz, hattâ mümkünse ber bad bir siyaset takib edin de büs- bütün zayıflayıpta, ancak bu saye- de rahat edersiniz, Biz de bunu is- tiyor, sizden bunu bekliyoruz, de- seydi samimi mi olurdu. Tavsiye et- tiği şey bizim de istediğimiz değil- midir? Enver paşa; İyi ama, dedi, bakm sonunda ne diyor, Bahri ahmerdeki Ingi- liz, Fransız, İtalyan müstemlekele- rini örnek alınız, Yemeni bir müs- temleke gibi idare ediniz, diyor, Yemeni bir müstemleke gibi idare etmeğe kalkarsak halkı ayaklan- durmış olmaz mıyız? — Halk oturmuş değil, daha na- sıl ayaklanacak? — Fakat bu, nihayet birkaç müf sidin eseri... Enver paşaya biraz acı ni bildiğim halde demiştim ki: Lord Kiçnere Yemeni bir müstemleke gibi idare ediniz dedi- ği için ben kızamam. Hiç olmazsa Yemene bir idare şekli, tarzı tav- siye'ediyor, halbuki biz Yemeni ne biçim idare ettiğimizi ve edece- gimizi bile bilmiyoruz. Bu sözlerimi işitmemiş görünme- ği tercih ederek, paşa; — Anlamadım, dedi. Gene, be'ki açık konuşmanın bir faydası olur mülâhazasına kapı larak, dedim ki; — Yemendeki idare tarzımızı nasıl tarif edebilirsiniz. Bu mem- lekette öyle kanunlarımız vardır ki Konya, Sıvas, Edirne vilâyetle- lu vilâyetlerimize benzeyen bu Ye. #mende vergi bahsine gelince iş de- ğişiyor, hesap edilsin. Yemenden al mıyor, Yemene veriyoruz. Sonra Yemenden asker de almayoruz, bu il diğer vilâyetlerden top- İn samimi oldu- musunuz, diye vam ettim: -— Demin bunu kasdetmiştim. Bu idare tarzını mutlaka bulma- mız lâzımdır. Bunu bulmadıkça ne Yemen rahat edebilir, ne de biz. — Peki ne yapmalı? — Lord Kiçnerin dediğine geli- yoruz. Enver paşa gene ginirlenmeğe yen sarfediyoruz. Devlet bunca har betti, Bu harplerde oranın hissesi var'cn, Hicazm tek mermisi, tek Enver paşa sözümü kesti ; —Banlar « kadar karışık mese- leler ki, biranda karar vermek, halledivermek mümkün olamaz. Çok düşünmek lâzım. — Doğru, dedim, ancak, düşün- sek te versek. — E bette düşünülecek, bir ka- rara vasıl olunacaktır. Paşa o kadar asabi görünüyordu ki, ona; — Ne vakit, bu mesud zaman ya- kın mı? diye sormağa dilim vara- madı. Enver paşa senelerden sonra bü- yük harbin alevlenmesi ile bu işle- ri düşünme zamanmın bulül etti- İunun kesesinden çıkıyor, bağrın- dan koparılıyor, o ihmal ve, gaflet yüzünden âsi ve nankör bir toprak haline getirilmiş çöllere insafsrzca ii şaya da söylemiştim. eki ama, diye sormuştu, Lord, yani Ingiltere bizim Yemen- de kuvvetli olmamızı isterken, bu- nun Aden için bir tehlike teşkil edebileceğini düşünmemiş olabilir mi? Talât paşaya şöyle demiştim; — Aden için tehlike demek, gü- nün birinde Adene hücum ederek orayı zaptetmemiz demektir. Ade- ni bugün ele geçirdiğimizi farze- din, yarma kadar elde tutabilece- ğimizi, muhafaza edebileceğimizi zanneder misiniz. Aden önüne ge- lib dayanacak İngiltere donanma- sma meydan okuyacak derecede kuvvetlendiğimiz gün Yemende zaten tam mânâsile hâkim olmu- şuz demektir. Öyle olmasa bile, Yetneni gene bugünkü halinde farzetsek dahi, Aden tehlikenin tam karşısındadır. (1) Lord Kiçne- rin kasdettiği şudur: o Yemendn kuvvetli olun, tebaanıza sahib ve hâkim olun ki, biz de hudutta bunların tacizatından kurtulalım. Bu hudutta bir muhatab bulalım. O halde gene kendi menfaatleri. ni düşünüyorlar. — Fakat bu noktada menfaatle- rimiz müşterek gibi görünüyor. — Nasıl olur, İngilizlerin Aden bududunda Yemen kabileleri tara- fından taciz edilmeleri bize ne za- rar verir? — Bir faydaları da var mı, bun- lar bu tacizatı yapmak için bizden emir beklemeyorlar ki... keyifleri istediği zaman o tarafa, akıllarma estiği zaman da bize saldırıyorlar. Sonra da Aden hududunda İngi- lizleri taciz etmekten bize gelecek fayda ne olabilir? — Gördün mü bak, wi da bu. Bütün söyledikleri Kâ- nil paşayı göklere çıkarmak a Kâmil ia Câmil paşadan hiç bah. setm:meydim. Şimdi Talât ei asıl mevzuu, Ârabistanı unutmuş, ge ne o bitmez tükenmez fırka dedi. kodularına kendisini kaptırmıştı. N Fırka mücadelelerinin ne kadar şirkin bir şekilde cereyan ettiğini iyice” anlayabilmek için “şunları yazmak mecburiyetindeyim.: Ki kakağa paşa o harbiye nazırı idi. Üsküdarda - med paşa mahallerinde erer. du. Ben de ona koı idi meşhur Esad e ml olliyiea deo Bir gün Mahmud Şevket paşa Akkâ mebusu Esad Şeykar efendi ile beni evine davet eyledi. Gittik. — Bitmedi -- imam ml (i) Netekim, ileride görüleceği veçhi. Ie Harbiumumide pek cüz”! bir kuvvetle işte asıl mak | © MİLLİYET PERŞEMBE 21 ŞUBAT 1935 Silâhları bırakma mes'elesi Sovyetlerin daimi sulh komsiyonufikri beğenildi Ancak bazı malümat eksik olduğundan bu mes'elenin Cenevre- de tetkiki bir müddet geri bırakıldı Cenevre- MOSKOVA, 20 (A.A. de umumi komisyonda mma konleransmın daimi misyonu haline getirilmesini istihdaf eden Sovyet projesinin müzakeresi s1- rasında söz alan Sovyot murahhas B. Stein demiştir ki: <Teklifimizin eshabı rncibesini tel rar hatırlatmak niyetinde değilim. Çünkü bu sebepler, Bay Litvinotun 4 le söylemiş olrla31 vx bir vuzuh ve sarahatle gösterilmiştir. Yalnız şu mek isterim ki, Sovyet murahhas he- yetini bu taklıfi ileri sürmeye sevke den sebepler, değişmemiştir. Ve bu teklifin yapıldığı tarihten bu Âne ka» dar geçen müddet zarfında vukua ge- len hâdiseler, Sovyet heyetinin umu - mi komisyon hururunda ileri sürmüş olduğu delillerin kuvvet ve ehcmmi - yetini daha ziyade arttırmıştır. Şu hal do nazaran Sovyet heyeti, teklifinden ir sebep görme » men muhafaza etmektedir. Müteakvhen söz alan Fransız ve Ro men murahhasları Sevyet teklifinin ehermiyetine işaret etmişler ve bu teklifin ciham sulhüne büyük bir yar. damı olacağını söylemişlerdir. Bu mu- rahhaslar, simdiki halde bazı malu - matı eksikliğine binaen meselenin 6- #asıma sit muzakerenin bir müddet tehir edilmesinin arzuya şayan olaca- Emr da ilâve etmişlerdir. türk murahhası şöyle demiştir! Sovyet heyeti tarafından ileri sü - rülmüş olan teklif acilen müzakere e- dilmesi temenniye şayan ve faydalı ol masına rağmen hükümetlerin birçoğu bu teklif hakkındaki mütalealarmı söy lemek istememişlerdir. Yeniden söz alan Bay Stein, Sovyet teklifinin müzekeresinin bir müddet tehir edilmesine muhalefet etmi ğini bildirdikten sonra şu sözleri otmiştir; 2 Sovyet teklifinin müzakeresi için hali hazırda kâfi malümat olmadığın- dan bahsediliyor. Komisyonun birkaş gün, hattâ bir- kaç hafta sonra ayni vaziyette bulun- muyacağı me malüm? Bundan sonra. Amerikan teklifinin müzakeresine geçilmiştir. Amerikan teklifi ve Sovyetler MUSKUVA, 20 (A-A.) — Cene. rahhası Bay Ventzov söz alarak de - miştir kir <Hususi birtakım ahiâma tâbi tutul- ması İâzmmgelen silâhlarla mücadele vasıtalarına ait listede kimya ve yam- gın harbi vasıtaları katiyen nazarı iti- bara alınmamıştır. Bana bu nevi si - ahlarım tamamile hususi bir takım ah- kâma tâbi tutulacağı şeklinde cevap verilebilir ve tivakı hususi kimya ve bakteriliyoği harbi komitesinin bi poru ve umumi komisyonun tetkikin, Avusturya Başbakanı Şuşnig bugün Parise varıyor PARIS, M(AA) — Avasturya Salıverilen Makedonyaiı'ar SOFYA, 20 (A.A.) — 195934 be tevkif olunan Makedonyalılardan 44 ü salıverilmişlerdir. 100 kadarı © henüz Gripten ölenler SARAGOSSE, 20 (AA) — “La Voz,, gazetesinin yazdığına göre, Sa- ragosse'da geçen hafta gripten 100 ki- #i ölmüştür. İtalyaya turist celbet- mek için ROMA, 20.A.A. — Demir yolları ida- esi, önümüzdeki yaz mevsiminde İtal- yan ve ecnebi seyyahlarına yeni yeni ko- İaylıklar gösterecektir, bu meyanda maktu fiyatlı hususi bir bilet ihdası ta- Savvuru vardır.Bu bileti alan ecnebi şey onbeş gün müddetle bütün İtal- ya hatlar rüzerinde seyahat edebilecek- tedirler. arzedilmiş olan bir de hususi mukavo- İenama projesi vardır. Ancak şu ciheti kaydetmem icap eder ki, bu İkomite- »in teklifleri henüz tahakkuk etliril « miş değildir. Ayni bal, kimyevi harp vasıtalarının men'ine dair olan ve ma- aitecssüf birçok devletler tarafımdan tasdik edilmiş olmasına binaen meri - mevkiine girememiş bulunan 17 Haziran 925 tarihli Cenevre protoko Iü için de varittir. Hülâsa, bali hazır. da milletlerin esniyetini asri harbin en tesirli vasıtalarınm ihzarma karşı zman a'lna «lacak uluslar arası hiş Bir ka rolttur. Son on sene zarfı da kimyevi vasıtalarında husule gel * değil ayni zamanda sulh esnasında bu nevi silâhların ihzarının yasak edil « imesine büyük bir ehemmiyet atfetmiş tir ve halen de etmekti Bu sebepten dolayı silâhlarn imal ve tcareti işinin tanzimine müteallik olan Amerikan projesinin tetkiki s - rasında bu silâhların da nazarı dikka- te alınması mülaleasında bulunuyo - ruz Mubtelif silâhları tadat eden Tisteyo münhasıran kimya ve yangın harbin- de kullanılabilecek maddeleri ve ba maddelerin istimalinde kullanılacak hususi âletleri ve obüsleri de ilâve et- mek gerektir. Muhtelif heyetler tarafından yapı- lncak tadil tekliflerinin müzakeresi es Basmda zaruri olan ilâveler yapılabili Bizzat Amerikan beyeti, kendi teklif Bin birinci faslına yapmış olduğu velerle de imal ve tcareti hususi takım abkâma tâbi tutacak birçok maddeler daha zikretmiştir. Sovyet heyeti, bu listeye yalnız ba- Tutun değil, ayni zamanda askeri ma- hiyette olan infilâk edi ve bu maddelerin istihsal meselâ köherçile, kükürt ve azot gibi imevaddım da ithal edilmesi mütaleasın dadır, Bana, bu maddelerden bazıla- tını iktisadiyat âleminde gayri askeri maksatlarla kullanılmakta olduğu cs- vabı verilebilir. Fakat bunun böyle ol- #nası bizim gibi, bu gibi mevat imal ve ticaretinin birtakım ahkâma tâbi ta tulmasını ve bu gibi maddeler istihsas İât ve istihlâkâtı mikdarının neşrolun- masmı İstememize mâni teşkil etmez. Tu sayede bu gibi maddelerin de istih- lâik veya imali mikdarının âni bir te- zayüt görüldüğü zaman harp sanayi - inde bu gibi maddeler için fazla talep olduğunu anlamış oluruz. Sovyet heyeti, müzakere edilmekte olan projedeki silâhlar listesinin uzun müddet lâyeteşayyer kalacağı müta - Icasmdadır. Harp tekniğinin günden güne terakki etmekte olduğunu hatır- dan çıkarmamalıyız. Her gün yeni ye- ni silahlar ihtira ediliyor. Bu sebepten dolayı bu mukavelensmeyi tanzim ede cek heyete bu listeleri | ihtiyaca göre ikmal etmek hakkı verilmelidir. Yugoslavyada Bir köyde kanlı Karışıklıklar oldu Müsademelerde 7 kişi öldü ve 6 jandarma yaralandı BELGRAT, 20 (A.A.) — Dün Sla- Amerikada Yeniden 547 tayyare ya- pılması tasvip edildi VAŞINGTON, 20 (A. A.) — 30 Ha giran 1936 da biten mali yıl için ordu bütçesi 318,131,482 dolardı 48,815,548 dolar artmış olan bütçe, Meclis büt- çe komisyonu tarafından tasvip edil - Eni IHARİCİ HABERLER| Birinci sınıf komiserlik imtihanı ANKARA, 20 (Telefonls) — Şubatta memleketin her yerinde Y&” pılan birinci ve ikinci komiserlik imtihanlarının, imtihan evrakları EM” Em niyet İşleri Umum Müdürlüğüne gelmeğe başlamıştır. Evraklar tam&” men geldikten sonra tetkike başlanacaktır. Kaçakçıları kovalarken yararlıklar ”. . . . İş görülenlere ikramiye verilece ANKARA, 20 (Telefonla) — Kaçakçıların takibinde ve muhafa3â hasuslarında büyük yararlıkları görülenlere verilecek ikramiye daki nizamname Bakanlar Heyetince kabul edilmiştir. Nizamname esaslarına göre mikdarlarında mıntakalarında yapıl” gümrük kaçakçılarıdan başka kaçakçılık oak'alarından elde edilen Yö” de on beş yararlık payları alâkadar idarelerce o yerdeki gümrük ider* sine yatırılacaktır. Bü; ikramiyel er şöyle tevzi edilecektir: Kaçakçıları kaçak eşya ile birlikte çarpışarak tutar, kaçal çarpışmada ve kaçak malları ele geçirmede diğer arkadaşlarından gayret ve cesaret gösteren, çarpışmada yaralanan, kovalamada ir dei maiyeti yanında bulunan, kaçakçılık hareketlerine karşı devamlı ve © sirli bir surette uğraşan ve isabetli tetbirler alarak muhafaza umum mandanlığının takdirlerini kazana nlar. ikramiyeye hak İkramiyeler, yüzde on beşler her ay umum kalmandanlığa bildiriler hazırlanacak listelere göre yakamıda yazdığım öşleri görenlere dı caktır. Italyanlar Afrikaya bir istihkâm taburu daha gönderdiler NAPOLİ, 20 A.A. — 750 nef er ve 40 zabitten mürekkep bir kâm taburu Afrikaya hareket etmiştir. Taburun hareketinde Prens Pk emoni hazır bulunmuş ve halk askeri selâmlamıştır. Altı aylık kontenjan ka» rarnamesinin hükümleri ANKARA, 20 (Telefonla) — Ni- san, mayıs, haziran, temmuz, #ğustos, eylül 1933 devresine ait kontenjan ka- rarnamesinin ihtiva ettiği yeni hüküm- ler şunlardır: 1 — Kontenjanlar gümrüklerde be- yanname tescil sıra mumarasna göre dağıtılacaktır. Aluda bir tevzlat usulü kaldırılmış- tr. Ayni zamanda bir beyannameye ya- pılan kontenjan mahsubu | yapıldığının gümrüklerce ilânı tarihinden itibaren tüccar 15 gün zarfmda malını almağa medbur tutulmaktadır. Bu müddet zarfında mahnı almı « yanların kontenjanları üzerindeki bale İnrı kaybolacak, yeniden sa almak mecburiyetinde kalacaklardır. Kontenjan mahsupları © yapıldıkça gümrükler buna ilân edeceklerdir. 2 — K Hstesinde olan kontenjanla. rm ayrıca ikişer misli ikhalâtma müsaa- de olunmuştur. - Bundan istiiade ede- ceklerin dövizleri altı ay sonra öden- mek üzere Merkez Bankasma yalırıla- caktır. Yunanistan menşeli eşyadan bu hü- kumden istifade edeceklerin bedelleri Merkez bankasma yatırılmıyarak takas Bonosu ile ödenecektir. Halkevlerinin Üçüncü yıldönümü EA Cuma günü 23 halkevi dah : açı'acak ANKARA, 20 (A.A.) — Cumhuri- yet halk fırkası genel kâtipliğinden teb- liğ edilmiştir. 1 — Yurtta halkevleri açılmasının ü- güncü yıldönümü 22 şubat cuma günü vi, Simav, Şehremini — (Istanbal), Şişli (istanbul), Tire, Usküdar (Istan- ). n yarı Bir tayin ANKARA, 20 (Telefonla) — İki kazanç » | ra veya gelişinden iki ay evvel . 3 — Kullanılmış zati ve ev #7 yolcunun gelişinden itibaren 6 ay or müddet zarfın. cinde memlekete sokulabilecektir. 4 — Bir kilograma kadar posta gelen basılmış kâğıtlar (gazele, ve saire) kontenjan harici melek” sokulacaktır. $ — Eski karmak V DO kaldırılmıştır. 6 — Vekâletlerin müsaadesile m” Jel lekote girecek olan eşyaya ait V Ji8 sinde değişiklik yoktur. w 7 — Yeni listede tarifenin pozisyonlarına giren yünlü bu listeden tamamen çıkarılmıştır. 8 — Bu kararname 1 mitndan İİ baren muteber olacaktır. Kararnanfla bağlı K, L listesine yeni giren 108, 564, 571, 577, 670, 690, i Ölçüler nizamnamesinii değişiklik ANKARA, 20 (Telefonla) gil el MMS ASA yk benlik omayenelerie lediye ayar memurluklarınca 1935 mayıs sonuna kadar devam edil ge Bu muayenelerde. vurulacak » beee dağıtılan ör yi umumi şareti ve 1934 yılı rakamı kler Ayi bu muayeneler 1934 yılında fi . yi amk eye ei İz yi ii 1936 yılı haziran aymın birinci © füy iktisat bakanlığına geri verilir. Yüksek iskân komis79 4 ANKARA, 20 (Telefonlu) sek iskân komisyonu mart ayi i da toplanacaktır. i Lindberg meselesi Hauptman karaf İstinaf etti 8 İdam kararının int ka bir tarihe bırak! ii istinaf masrafı PARIS, 20 (A-A.) — Me! al e muhabirine Gö tesinin Londr: « Hatptmanı'ı (fakir) tar, başlı, ei e e