8 Kasım 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2
TARİHİ TEFRİKA: 182 İttihat ve MİLLİYET PERŞEMBE 8 TEŞRİNİSANI 1934 Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYIM BIRAKTIĞI VESİKALARA GORE| Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A.C. İngiliz Kâmil paşa Alman dostlu- gunun Türkiyeye hiç fayda vermediğini söyleyordu Bununla beraber İstanbul efkârı umumiyesi gittikçe İngiltereye ve Fransaya meyletmekte devam Z liyordu. Türkiyede meşrutiyet i renin teessüs etmesine Almanya- nm daima taraftar olduğuna dair gerek Alman gazetelerinde çıkan makaleler, gerekse imparator Vil- helmin Zemri üzerine Alman ri- esli siyasiyesi tarafından yapılan beyanat Istanbul'da handelerle kar şılanıyordu. Alman taraftarlığile itham edilen sadrazam Ferit paşa- nın, meşrutiyetin ilânı üzerine ye- rine geçen yeni sadrazam e paşa, “İngiliz,, Kâmil paşa, Fran- sız gazetecilerine vuku bulan be- yanatında Alman dostluğunun şim- diye kadar Türkiyeye hiç bir fay- da vermediğini, Türkiyenin İngil- tere ve Fransaya etmesi lâzımgeldiğini açıktan açığa söylü- yordu. Yeni İngiliz sefiri Sir Ge- rard Lowther 30 temmuzda İstan- bula geldiği zaman onun için 30- kaklarda büyük tezahürat yapıl muş, Terakki ve İttihat cemiyeti Paris merkezi Avrupa el - umumiye. sini kazanmak için meşrutiyete ta- kaddüm eden günlerde çok çalış mış, beye: hazırlamış ve bunları matbuata ve Avrupa kabi- nelerine dağıtmıştı. Bu beyenna- melerde deniliyordu ki: Manastırda genç Türk fırkasına mensup olan zabitlerin çıkardıkla- rr isyan hakkında Avrupa gazete- lerinde bazı telgraflar neşrediliyor. Viyanadan çekilen böyle bir tel: grafnamede Türk zabitlerinin is- | yanımdan dolayı o have''deki Hı- ristiyanların fevkalâde heyecana düştükleri, çünkü isyanın huristi- yanlık eleyhinde olduğunu zannet- tikleri yı der. Bir taraftan Sultan Abdülhamit, diğer taraftan bazı devletler istip- dat idaresinin kalmasında alâka- dar olduklarından genç Türkler tarafından yapılan bu vatanperve- rane hareketi Hıristiyanlara ve ec- nebilere karşı bir kıyam şeklinde göstermek istiyorlar ki şayet o ha- rekete karşı da bermutat şiddet. li tedbirler almağa lüzum görür. lerse bunu Avrupa efkfirr umumi- yesi nazarında muhik gösterebil- sinler. Halbuki genç Türk fırkası, şim- diye kadar vaki olan (o neşriyatın hiçbirisinde cins, mezhep ve milli- yeti katiyen tefrik etmemiştir. Bilâ. kis cemiyetin istediği U şey, bütün Osmanlı milleti için refahı hâl ve ayni hukuk dahilinde (yaşamak için lâzım olan bir idare tesis et- mektir, Genç Türk cemiyeti ayni zaman- da mütekabil esaslara müstenit ol- mak üzere ecnebilerin imtiyazla- rına da riayet edeceğini ilân eyle mektedir. o Adalete ve hürriyete müstenit olan bir idarede ecnebi- lerin Türk milletinin ihyasma mad- di manevi yardım o etmeleridaha ziyade kolaylaşmış olacaktır. Halbuki “Havas ajansının bir telgrafına nazaran Fransanın Petersburg 8€- firi Amiral Tauchard Rusya hari- <iye nazırı İzvolski ile mülâkat et- miş ve bu mülâkatta Makedonya- daki vaziyet miizakere olunmuştur. Neticede, şayet Türkiye Makedon- tırmağa muvaffak olamazsa alâka- dar devletlerin müdahale etmesine karar vermişlerdir. © Öyle zannediyoruz ki bu haber bir tecrübe balonundan ibarettir ve Osmanlı devletinin maddi ve ma- navi ihyasına çalışan Makedonya- İh kardeşlerimizin mesaisini akim bıraktırmak maksadma müstenit. tir. Yoksa kendilerini hiç bir sa » retle alâkadar etmiyen vatanperve- rane bir harekete ecnebi devletle- rin müdahele etmek istemelerine bir mânâ göremiyoruz. Hariçten Osmanlı topraklarına gelen çeteler şehirleri (o yakarken, köylüleri | katlederken ve bütün Makedonyanın altını üstüne çevi- rirken müdahale etmiyen devlet- ler, bu köylülerin müdahalesini ele almak ve adaleti tesis etmek için çalışan Türk vatanperverlerinin ö- nüne set çekmek isterlerse pek â- şikâr bir haksızlık yapmış olurlar. Milletlerin kendi işlerini kendi aralarında görmek hakkma malik- tirler. Bu, sarsılmaz bir haktır ki bütün dünya tarafımdan tanılmış- tır. Şayet ecnebi müdahaleye ma- ruz kalırlarsa kendilerini müdafa. a bakkma da maliktirler. Avrupa devletleri, Abdülhamide Makedonyadaki mali kontrolu ka- bul ettirmek için (o donanmalarını Midilli adası açıklarına o gönder- mekten çekinmediler. Fakat bu su- retle Türk milletine de anlattılar ki Abdülhamit ancak kuvvet önün- de boyun eğer. Devletlerin bahri mümayişleri ve müsellâh müdahale- leri hiç hukuku düvel (o kavaidine muvafık değildi, fakat komitemizin halihazırda istipdat idaresinin za- limane icraatına karşı (omüsellâh mukavemeti tamamile meşrudur. Öyle ümit ederiz ki A: medeni milletleri, İranda olduğu gibi, tek bir Rus o zabitinin bile Türkiyeye gelerk hürriyet ve ada- let fikirlerini milletin kanı içinde boğmasına artık müsaade etmiye- cektir. Ecnebilerin hukuk ve imtiyazla- Tına riayet edileceğini ve Hıristi- yanların hayatı mümin olduğunu şimdiye kadar bir çok defalar ilân ettik. Bunu böyle olduğunu icraa- trmızla da isbat edeceğiz. Fakat, şayet ecnebi müdahale vukua gelir de vaziyet birdenbire bu yüzden vehamet kesbederse, o zaman bu- nun mes'uliyetini müdahaleyi ya- pan devletlere terkediyoruz.,, Manastırda ihtilâl hareketi baş- ladığı zaman İngiliz efkârı umumi- yesini tenvir etmek üzere Londra- da bulunuyordu. Gazetelere tevzi edilmek üzere yukarıdaki beyanna melerden bir miktarı ona da gön- derilmişti. Ahmet Rıza bey 15 tem muz tarihile Londradan Parire yaz dığı bir mektupla diyordu ki: “Yolladığınz beyannameleri da ğıttık. Fakat Daily News'den baş- kası neşrelmedi. Standard ve Ti - mes gazetelerinin başmuharrilerini ve fransızca anlayan kâtiplerini bu ingilizceyi mızı anlatmak kabil olamadı. He- rifler “Meşveret, gazetesinin ismi- ni bile bilmiyorlar. Yanlış hareket etmiş olduk. Ev- velâ burada tanıdığım bagilirlrie konuştuktan sonra beyanname! onlarla birlikte gazetelere götürül. mesi lâzımdı. Bu suretle beyanna- melerin bütün gazetelerde neşrini temin edebilirdik. Acele ettik, ha- ta ettik. İngiliz - Ermeni komitesinin kâ- tibi ve parlâmentoda nüfuzlu bir adam olan komite reisi beni yemeğine davet ettiler. Liberal fır- kasına mensup bir zattan da şimdi bir mektup aldım. Benimle görüş- mek istiyor. Positivistler cemiyeti de beni akşam yemeğine çağırıyor. bl br kaz ile kamaymak ve erin bir işil ve meramrmızı anlatmak (omümkün olacaktır. Ermeni cemiyetine ve (Ermeni gazetesi müdürüne bu sabah birer mektup yazdım. Ucu bucağı olma. yan Londra sokaklarmda bir kaç almağa ve Rusyadan ayırmağa ça» lışıyor diyorlar.,, Sami paşa zade Sezayi beyde 16 temmuzda yazdığı bir mektu- bunda Manastır harekâtmdan do- layı İngilterenin ve Rusyanın mü- dahale etmelerinden korkarak di- yordu ki: “Mektubunuzdan müteşekkir ve ümitbahş necat olan muhteviyatın dan delâyı müftehirim. Buna kar- İHARİCİ HABERLER| “Vaşington muahedesi ar- tık maziye karışmıştır,, Deniz hazırlık konuşmaları hakkında Times gazetesinin mühim bir makalesi LONDRA, 7 (A.A. )— Taymis ga zetesi, deniz hazırlık konuşmaları hak kında yazdığı çok mühün bir maka « lede diyor ki: “Vaşington muahedesi artık mazi - ye karışmıştır. Bilhassa bunun içindir ki onun yerine yeni bir deniz silâh - ları swahedesi koymak zarureti var - dır. Dünyanın yeni bünyesini kurmak | için zemin manialardan temizlenmiş ol saydı şimdi Londrada yapılmakta o - lan hazırlık konuşmalarından ümidin kesilmemesi lâzun gelirdi. Filhakik., bu hazırlık konuşmalarının gayesi ö- nümüzdeki sene Londrada toplana - cak olan konferansın yapacağı mua « hedenin temellerini atmaktır. Bugün bu hususta hâkim olan İngiliz noktai sazarı şudar: Deniz konuşmaları a - kim kalır ve bunun neticesinde Ame- rikanın esasen müthiş olan deniz in- şaat programı bir kat daha artarsa - ki bu böyle olacağa benzemektedir - Ingiltere bundan katiyen telâşa düş“ mez, ve bunu tam bir soğuk kanlılık ve sükünetle karşılar. medeniyetimize nihayet verir ve bu yal. ız İngiltere ve Amerika arasmda de - gil, fakat pasifik denizi üzerinde bulu- nan Kanada ve Avusturalya ile Ame - Arnavutluktaki Yunanlılar Birçok Yunan şehirlerinde gürültülü mitingler yapıldı Balkan itilâfı devletlerinin bir teşebbüs ya pacaklarına dair haber teeyyüt etmedi ATİNA, 7 (Miliyet) — Yunan gaze- teleri Arnavutluktan aldıkları haberler- nu yazmakta ve mukabelei bilmisil iste- | mektedirler. Ahalinin heyecanı artmıştır. Siyami mehafil Arnavutluğun Yunan akalliyeli hakkında ittihaz etmekte bulun duğu tedbirlerden dolayı Arnavutluğa gücenik bir haldedir. Bazr gazetelerin Balkan itilâfı devlet- lerinin Arnavutluğa müttehit bir teşeb- büste bulunacaklarına dair verdiği hava- dis ba âne kadar resmen teeyyüt etme - miştir. ATINA, 7 (Mifiyet) — Arnavutluk hükümetinin Yunan akalliyeti hakkında Mısırda vaziyet Başvekâlet Nesim paşa ta- rafından kabul edildi KAHİRE, 7 (A, A.) — Renter muha- birinden: Başvekâlet Nesim Paşa tara - fından kabul edilmiştir. Nesim Paşa, yeni kanunu esasiye muhalefet ettiği için bu- yadan bir müddet evvel kralın kalemi mahsus müdürlüğünden istifa etmişti. © Başvekiiet, Nesim Paşaya, bugünkü rejimi muhafaza şartile verilmiştir. Nesim Paşa, 1920 - 21 ve 1923 lerinde de Başvekâlette bulunmuştu. e Yeni Avusturalya kabinesi MELBURN, 7 (A. A.) — Yeni Avus- tralya kabinesi şöyle teşekkül etmiştir: M. Lyons: Başvekil ve Maliye Nazırı, M. Page: Ticaret Nazırı, ML Pirs (Pen- re): Hariciye Nazarı, M. Menzies: Adü- ya Nazırı, M. Hughes: Icra komitesi i- kinci reisi, M. Parkhill: Müdefan Nazı- ri, M. Paterson: Dahiliye Nazırı. Siyam kralının vaziyeti © BANGKOK, 7 (A. A.) — Meclis rek vatanpervoranenin aleyhinde ola- cak. . Bitmedi — rika arânnda da mevzuu bahis olamaz. Çünkü bu iki hükümet te İngiltere ka- dar ve belki daha fazla pasifik muva - zenesinde alikadardırlar. Ancak bu, In- gütere ile Amarikatn Japonyaya kar. Şi mültehit bir cephe teşkil edecekleri manatma da alınmamalıdır. Japonya ötedenberi memleketimiz - de büyük bir muhahbot ve derin bir dostluk görmüş ve bugün de görmek: te bulunmuştur. İngiltere Japonya - nn metalibatmı ikinci derecede bir mu- hatabın istekleri şeklinde karşılamıyor ve bu metalibatı tamamile anlıyor. Dünyanın en kuvvetli üç deniz devle- & birleşerek bilhassa Japonya için, tah - ripkâr bir deniz yarışınm önüne geçmeli- dirler. Her ne olursa olsun gemilerin ha- cimleri ve topların ka'ibreleri itibarile ber hangi bir tahdidat koymak zaruridir. Aksi takdirde çok tehlikeli bir rekabet baslamış olacaktır. Böyle bir rekabet mil etlerin hazinelerini berbat eder. Vaşing- 40s muahedesi Pasifik denizinde istih - kâmlara dair ve Çin siyaseti | hakkında çok kiymetli hükümleri ihtiva etmekte. dir. Bu hükümler emniyette müsavat ve Çinin mülki tamamiyetine istinat eder, Yeni bir uzlaşma tarzı konuşulabilir. Fakat bu iki düstürdan a tur. Yerine bir diğerini a Tem me ortadan kaldırmak müthiş bir mes'uliyetin altına girmek o- ittihaz ettiği tedbirleri protesto etmek ü- zere her yerde mitingler yapılmaktadır. Evvelce Atina ve geçen pazar günü Se- Tânikte yapılan imitinglerden sonra Korfo Adasında, Serez ve Dramada da gürültü Tü, mitingler yapılmıştır. Mötingeilerin kararlarını vi âyete vermek üzere giden beyeti beş binden fazla ahali takip eyle- miştir. Çok heyecana gelen bu balk küt. lesinin bazı müessif hâdiselere meydan vermemesine zabıtanın vaklında aldığı ciddi tedbirler ssâni olmuştur. Atimadaki şimali Epirliler cemiyeti i- 'dare Heyeti son içtimamda uzun uzadı. ya müzakerelerde bulunmuş ve şirmali E- pir meselesinin aldığı san şekli tetikik et- miştir. Şimali Epirliler cemiyeti bu me- selede pek hassas davranmaktadır. M. Gömböşün Roma seyshati ROMA, 7 (A. A.) — General Gömbö- şün Romayı ziyareti münasebetile Ital- Italyan - Macar dostluğu Küçük #tilâ# ile olan mü aman İranın Londra sefiri LONDRA, 7 (A. A.) — İranın yeni Londra Sefiri Mirza Hüseyin Han Alâ, Feci bir tayyare kazası LOENBURG, « Pomeranya - 7 (A. ME Königibere Ban posa teror ii yapmıştır, İçindeki beş kişi ölmüş Bir tren kamyona çarptı MAGDEBURG, 7 (A. A.) — Şönebek İli ni İN İskoçyada belediye seçimi LONDRA, 7 (A. A.) — Iskoçya'nın başlıca mıntakalarında yapılan belediye seçimi, İşçi Fırkasının kahir gelebesi He öenlenmiştir. Şimdiki halde vaziyet Şu dar: İşçi ve Serbest işçi 65, Mutediller 46, Protestanlar Birliği 5. Glaskov'da işçiler 6 fazlasile ekseriye- © kazanmışlardır. Dendee'de işcilere Mottervell'de de 3 âzalık fazla temin etmişlerdir. Motterveli belediye meclisi ilk defa - larak isci bir ekseriveti haiz hulunuyor. otomabil yolunda çalışan 50 p Mıntaka ilkmektepleri açılıyor ANKARA, 7 (Telefonla) — Maarif Vekâleti memleketin muh- telif yerlerinde yeniden mıntaka ilkmektepleri o ihtas edecektir. Ba mekteplerde okuyacak talebe, bir mıntaka dahilinde oturanlarla biri- birine birer saat yakın bulunan köylerden birisinde yapılacaktır. Ve - kület, önümüzdeki sene mıntaka sanat mekteplerinin daha geniş bir miktarda tesisi için ilk tedrisat kanununa müzevyel bir kanun lâvihası hazırlıyacaktır. Bugün Mecliste encümenler seçilecek ANKARA, 7 (Telefonla) — Yarınki Meclis içtimarnda Kral A- leksandr'ın ve M. Barthou'nun katilleri dolayısile Yugoslav ve Fran - sa Meb'asan Meclislerine çekilen telgraflara gelen cevaplar okuna - cak ve encümen intihapları yapılacaktır. — Nafia Vekâleti yeni binasında ANKARA, 7 (Telefonla) — Nafia Vekâleti Devlet mahallesin- deki yeni binasına taşınmıştır. Yeni Vekâlet binasının küşat resmi yarın saat 16 da yapılacaktır. Atina belediyesinin M. Mussoliniye hediyesi ATİNA, 7 (Milliyet) — Atina Belediyesi namina M. Mussolini'ye verilecek hediyeyi Belediye Meclisi tasvip etmiştir . Bu hediye kıy « metli mahfaza içinde güzel bir albimdür. Atina Belediye reisi M. Ko- ciyas bizzat hediyeyi italya Başvekiline götürmek üzere Romaya ha- reket etmiştir. i sin Devlet demiryollarında tenzilât ANKARA, 7 (Telefonla) — Devlet 10 teşrinisani 934 tarihinden itibaren para ve kıymetli e alir yapacaktır. İdarenin me*'uliyeti — altında yapılacak nakliyttan beher or liralık kıymet ve küsuru için tahmil tahliye ve sigorta ücretleri da- hil olmak üzere beş kuruş, gönderenin veya adaminin muhafazası ve mes'uliyeti altında yapılacak nakliyattan beher on liralık kıymet için yirmi para ücret alınacaktır. nonlar gizli bir filo mu yapıyorla VAŞİNGTON, 6 (A. A.) — Newyork Tayms gazetesine nazaran, Amerikan deniz mahafili Japonların gizli bir filo inşa ettiklerine ka- nidirler. Bu filo İ8 mil süratinde hakiki muavin kruvazör olan ve tica- ret filosu bürolarına kaydettirilmemiş yarım düzüne petrol gemisin - den müteşekkildir. Bu suretle Jap onyanın şimdi hepsi en modern ol - mak üzere ve kruvazör haline ifrağ edilebilir 34 yük gemisi mevcut- tur ki, bunlardan 21 tanesi en aşağı 13 mil yapabilmektedir. Halbuki Amerikan yük gemilerinden hiç biri 13 mil yapamamaktadır. Ameri- e meselenin Londrada mevzuubahsedilmesini istemek- ileri Tevfik Rüştü Beyle M.Titüleskoar a sında taati edilen samimi telgraflar ANKARA, 7 (A. A.) — Bükre şe dönmüş olan Romanya Hariciye Nazırı M. Titalesco ile Hariciye V ekilimiz Tevfik Rüştü Bey arasın - da aşağıdaki telgraflar teati olan muştur: “Gerek sizin ve gerek benim sarnimi surette arzu etmekle olduğu- muz sulh davasının terakki etmesi için sarfetmekte (olduğumuz yeni mesaiden sonra bir kere daha biri birimizden ayrılıyoruz. Aziz dos - tum, büyük meziyetleriniz vatanım ızın ve dostlarının hayır ve menfa- ati için bir kere daha kendini gös termek fırsatını elde etmiş ve müş- terek davaya olan parlak hizmetle vinizden dolayı size karşı umumun minnettarlığını temin eylemiştir. Görmüş olduğumuz emsalsiz misa- firperverlik, Ankarayı yeni ziyaretimizin hâtırasını unutulmıyacak bir şekle sokacaktır. Yürekten teşekkü ler. Muhip ihlâskârmız Titulesco "Aziz dostum, Türkiyeyi terkederken göndermek lütfundan bulunmuş olduğu - muz telgrafnameyi derin bir minne:tarlıkla okudum. Eğer sizin devlet adamı sıfatile haiz olduğunuz yüksek meziyetleri ve sulh davasına o-' lan hudutsuz aşkınızı bir kere daha takdir ile beyan etmem icap edi - yorsa derim ki, Ankara toplantısı çok semeredar olmuştur. Sulh için- de kendi emniyetlerimizi ve Avrupanın emniyetini olduğu gibi ma - hafaza etmek arzuyu şedidinden mülhem olduğumuz halde Balkan müttefiklerimizle birlikte çalıştık. Aziz arkadaşım ve dostum, siz bu güzel davaya kuvvetle yardım ettöniz, güzel sözlerinizden dolayı size teşekkür etmek ve size çok dostane ve muhlisane hissiyatım hakkinda teminat vermek suretile bu hukikatı arzetmek isterim. Tevfik Rüştü M. Titülesko Bükreşe vardı BUKREŞ, (A.A.) — Ankara ve Sofyadan avdet eden M. Titüles- ko 17,15 te Bükreşe muvasalat etmiş ve istasyonda Başvekil M. Tatares- ko ile nazırlardan birçoğu tarafınd an istikbal olunmuştur. Hariciye müs teşarı M. Radulesko, ve Dahiliye müsteşarı M, Titeano, hudat i: olan Giuggin'ye kadar istikbale gitmi “-rdi. Saat 18 de kabine içtima etmiş ve M. Titülesko Ankara ve Sofyu müzakeratı hakkında izahat vermiştir. ; SOFYA,6 (A. A.) — M. Titülesko burada iki gün kaldıktan sonra bugün öğle vakti Rusçuk tarikile Bükreş'e hareket etmiştir. Nazır bu iki gün zarfında Bulg ar ricalile mülâkatlar yapmıştır. Sovyet ihtilâlininin 77 nci yıldönümi MOSKOVA,7 (A.A.) — Sovyet ihtilâlinin on yedinci yıldönümü ile Kızıl meydanda ordu ya mensup bütün müsellâh sınıfla: büyük bir geçit resmi yapmıştır. As kerlerden sonra yüz binlerce işçi ge: miştir. Harbiye komiteri M. Voroşilof kısa bir natukla yıldönümünü se İse, “ İbrahim Tali Beyin | Ölüm cezasına çarpılanla tetkikleri ANKARA, 7 (Tellal) — Yağ: TEKİRDAĞ, 7 (A. A.) — Ili gümderi| ekieğ enamel İleR Seni ln Ga uman uri mefettiş | az Süleyman çavuş, Ali oğlu Hasan Pa işleri hakkında Süleyman oğlu Hüseyinin ölüm cezas mühim ve İn köylerde | oynan hella Avla ağ : eller salaş. Ankara gazetesi namına | "“Eikiyetleri duran bu gibi kişi Jer kanunun pençesine (verilmektedir. para alanlar — Gİ Mileenösnlerle nilimderlerikmn gene Gil ANKARA, 7 (A.A.) — Bazı İkisi” | lara karşı uyanık durmalarını ve icen m e e pi z “ fransızca (Ankara) gazetesinin ber | Dahiliye vekâleti matbuat umum mü.
