28 Ekim 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA:174. İttihat ve (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİM BIRAKTIĞI VESIKALARA GÖREJ Her hakkı mahfuzdur. Tevkif edilir edilmez başbaşa ve 'ip Terakki! Yazan: A.C. ire bu işi kimin yaptığını düşündük Ben bir takrip Fehmi Beyin ya- nma yaklaşarak bulduğu mektubu hamiyet namına bana iade etmesi- ni istedim. Fehmi Bey: “Sen merak etme. Ben onu hiç ortaya çıkarmam.,, dedi. Bu nunla beraberiblisane maksadını anlatmış oldu. Nihayet taharriyat hitam buldu. Fehmi, mutlaka bi- zi aldatmak için olmalı ki, her iki- mize ait muhabere evrakı arasın- da âdi bir kaç kâğrtla bir iki fo- toğrafı elinde tutarak arkadaşları- içinde şu bir kaç mektupla Totoğ nl bulundu. Bari bunları erelim.,, dedi. Fakat ve- a Ali Haydar Mithat Beyin stubumu da diğerlerinin arası- na vi hir Gariptir ki, diğer arkadaşlarına bile göstermeden zarfı onlara mü- hürleterek gönderdi. On dakika la kumandanla valinin yanma imiz zaman o mektubu elle- Ti gördük. İlk işi o mektubun nerede ve ne zaman bulunduğunu ve bize kimin huzurunda gösteril- miş olduğunu sormak oldu. Ondan sonra, mektubun gerek arkadaşı: mın, gerekse benim düşmanlarımı- za alet olan taharri memurlarm - dan biri tarafından evrak içine ka * sıştırıldığını ve mektubu kim bul- dum de: e ciheti vurudunu da onun bilmesi lâzım geleceğini id- dia ettim. Ahmak heriflerin yap- tıkları hatadan bu suretle istifade etmek istiyordum. Fakat isticvabı- mız ertesi gününe bırakılarak refi- kimle beraber tevkif olunduk. Size felâket refikim olan Baban zade Hamdi Beyden biraz bahse- » deyim. Hamdi Bey yirmi altı ya» şındadır. Irakta malik olduğu em- “lâk ve arazinin bizzat idaresi için üç sene evvel Bağdada gelmişti. ndisile ilk mülâkatım Kerbelâ- belediye tabibi iken vuku bul- ru. Sonra Bağdada aldırıldığım vakit ara sıra görüşürdük. Birlikte ikametimiz dizanteriden kudağım- da teslimi ruh eden valdesinin ih- tizar gecesinde bu zavallı gence radından amcazade ve iniştesi lim Beyin entrikalarma karşı ciddi bir ark: ihtiyaç hasıl olması üzerine birlikte ikamet etmeğe baş Jadık. Onunla, bir buçuk senedir beraber yaşıyorduk. Esalet ve ser- vetine mağrur, zevk ve eğlence be- veskârı, hercaimeşrep, ciddi tah- #ilden mahrum, fakat gayet afif, nazik ve alicenap,; biraz da lüzu- mundan fazla dindar bir gençtir. Tevkif edilir edilmez ikimiz baş kaşa vererek bu denaetin kimin ta- rafından yapıldığını düşünmeğe başladık. Hamdi Bey, Herr Se- lim Beyle eşraftan Cemilzade İsa efendiyi ve vasıta olarak ta akra- basmdan kanun mülâzmı Abdül. kadir Efendiyi ittiham ediyor ve taharrinin ordu marifetile yapıl. mış olmasını buna atfediyordu. Hamdi Bey mektubun taharriyat Hamdi Beyin noktai nazarını kabul ettim. Filha- kika ihbarın o adamlar tarafından yapılmış olması muhtemeldi. Fa- kat ben kendi hesabıma sıhhiye müfettişi Ömer Fuat Beyi ittiham ediyordum. Çünkü bu zatla ara- mız açıktı. Ancak bu bir faraziye- den ibarettir. Meselenin hallini ati- ye bırakmak evladir. Fakat her halde Fehmi Efendinin alçaklık muhakkaktır, dildik. Beni mektubu bulan kim ie ise onun bu hususta cevap vermesi lâ- zım geleceğini kısaca bildirdim. Arkadaşım Hamdi Bey akrabasını ittiham ederek o ana kadar akraba sı tarafından kendisine karşı kul- lanılmış olan hileleri ve desisele- ri sayıp döktü, © | Aradan beş gün geçtikten sonra İskendoron farikile Istanbula gön- derileceğimize dair emir geldi.Mar tm on yedinci Cumartesi günü Dic e in kaya geçip istibdat gk e doğ ru Fratın ıssız ilimi ta- kibe başladık. Alayının müdeb- dep idi; Iki üyük dairenin teyin ettiği muhafaza memurlarının ne- Zareti altında kıymettar bir koli postal gibi gönderiliyorduk. Cihe- ti askeriyeden bir kanun mülâzımı nm kumandası altımda iki Türk askeri bulunduruluyordu. Birinin ismi Mustafa ve diğerinin Osman olan bu iki Türk akeri Yemene gönderilmişken oradan kaçarak yaya olarak Bağdada kadar gelen ve büyük bir macera geçiren za- vallı iki vatan yavrucağı idi. Vilâ- | yet tarafından ise ser komiser Mah mut ve polis Selman Efendiler ta- yin olunmuşlardı. Hepimize biner kuruş yol parasi( !) tayin buyrul- muştu(!) bu paraları daha Bağ- datta iken arabalara vermiştik. Pa- ra bitince yol parasını cibi merku- manemizden tesviye etmek saye- geldik. Hakkımızda hariki il takyit yapılıyordu. Çünkü kimin ol duğu ve nereden geldiği belli olmı- ve meşhur Mihat Paşanm oğ- lu Ali key beyden bir mektup mevzuu bahisti! Abdülhamit, mem leketin ve halkın sefaletile meşgul olacağı, halk refahma çalışacağı yerde o tek bir mektupla meşgul bulunuyordu. Halk varsın açlıktan ölsün, memleket aksamı varsın bi- rer birer elden gitsin! Elverirdi ki istibdet idaresi baki kalsın, Abdül hamit ile menfur avenesi cepleri- ni doldi ve kâşanelerinde yaşamakta devam eylesinler! Yolda uğradığımız kaza ve liva merkezlerinde bir çok kimseler, hangi müthiş müstevli maraza tu- tulmuş olduğunuzu haber alır al maz, tabii bizden kaçıyorlardı. Bi- ze yaklaşmaktan bize selâm ver- mek ve bizimle konuşmak derhal maraza tul ri olmakla beraber, bir çok hami- yet erbabı tarafından da hüsnü ka- bul görüyorduk. “Hamiyet, in ü- a mikroplarının sis olmak için kâfi bir irk müessir bir aşı olduğu anla- şilıyordu. i — Bitmedi — Ankara belediye meclisi toplanıyor ANKARA, 27 (Telefonla) — Be - ni gün reis vekilleri ve encümen azaları seçilecektir. Hint kongresi İn ıgilizlerin n kanunu esa- siye müdahelesini şid- etle tenkit ediyor BOMBAY, 27. A.A. — İngiliz mu- şekle sokacaktır. . Zira, bu ka- yan meveni itibara, İngiliz zimam- darlarının, Hintliler üzerinde fena ida- resi şekline sokacaktır. O hirtliler hi, — tabir caizse — bu kanunu esasiyi İn- gölere hükümeti manuma, talik mese. İflâs eden fabrikalar VESTON, 27.A.A. — 110 amele kulla. nan iki cam fabrilcası ecnebi ve bilhassa Japon rekabeti karşısında tutunamıyarak kapularmı pale iş mecbur kalmıştır. gym Siyam kralı LONDRA, 27.A-A. — Sizm kralının İngilterede bulunmakta olan kâtibi Röyter ajanına, Kralın tahtından fera- ğnt edecğine dair gazetelerde Ee rini imi | p etenitir. b MİLLİYET PAZAR 28 TEŞRİNİEVVEL. 1934 Deniz görüşmeleri Japonya bazı rin tahdidini istiyor LONDRA, 27.A.A. — Japon mahafi- Binin zannma göre, Japon deniz murah. | has heyeti, dünkü mükalemeler sında, tecavüzi unsurlardan (o addettiği bazı sınıf gemilerin tahdidi muvafık 0 Iacağımı işaret etmiştir. Bu gemiler, yanlardır « 1 — Tayyare gemileri, i 2— Saffı harp gemileri, 3.— Sekiz pusluk toplarla mücehhez 10.000 tonluk kruvazörler. Müzakerelerin ilerlemesine başlıca ma- ni teşki! eden sebeplerden biri: deniz al. & gemilerinin tecavüzi silâhlurdan madut olup olmadığı hususunda Japon ve lngilz noktai nazarlarındaki mübayenettir. LONDRA, 27. A.A. — İngiliz.Japon görüşmelerinin dünkü iki toplantısından sonra çıkmaza gir£iği bununla beraber müzakere vaziyetinde bir değişiklik ol madığı anlaşılmaktadır. Dün sabah ve öğleden sonra Japon pro- jesinin ona hatları üzerinde umumü iü» zakere devam etmiş ove küçük komite müzakeratma Amiral Yamamoto ile bah- riye nazırı ve bir kaç mütehassıs iştirak etmiştir. Müzakere İngilizlere Japon pto- jelerinim teferruatına giriş ye umu mi şumulünü tetkik etmek imkânmi ver- miştir. Bununla beraber Japonlar tarafından henüz sarih hiç bir vesika tevdi edilme- miş ve İngiliz tekliflerinin teknik mok- tai nazardan müzakereye cereyan verebi- lecek derecede yazık bildir. mişlerdir. Müzakere Tokyo hükümetini, kali metalibatsre bildiren plânn tevdii ile mühim surette tehlikeye girmiştir. Voşington mukavelesi vaziyeti ile Japon NANT 27 (AA) — Raporda, Milletler Cemiyeti idraa- b milletler nezdinde kuvvet ve iti- barını kaybettiği bildirilmektedir. Sabık nazır, Almanyanm hali ha- zırdaki iktıadi müşkülâtı ve diple - matik tecerrüdü sebebiyle yakın bir harbin muhtemel olmadığı kanaatinde bulunmakta ve ihtilâf ihtimali dola - ywiyle hararetli hazırlıklar tezini feri bul etmeksizin bütün gayretlerin sul. hun teşkilâtlandırılmasına matuf . cemiyet için elzem olan hukuk müsa- vatma taraftar olarak Fransız - Sovyet mukarenetii HARİCİ HABERLER| (af suya mı düşüyor? sınıf gemile-! e —— eee Bu meyanda tayyare gemileri saffıharp ge- mileri ve 10,000 tonluk kruvazörler vardır İZelediye intihabı hakkında dahiliye İngilizlerin meşhur Kurajus tayyare gemisi teklifi arasında bir haddi itidal bulun. celenmesi için yim &z ümit vardr. Pa- zarlesi günü İngiltere ve Amerika mü- messileri arasında yeni bir mülâkat ya» pılacaktır. Bu arada M, Norman Davis buzün M. Metsudeira ile görüşecektir. Japon teklifleri nedir? LONDRA, 27.A.A. — iz müza- kerelerinde Japonların yaptıkları teklif- ler neşredilmemiş olmakla beraber Tay- miz gazetesi bu teldiflere dair şu ma - Hümatı vermektedir £ Japonların deniz silâhlarını tedafii ve taarruz olmak üzere ikiye ayırmakta. dırlar, Taarruz silâhlarına hava kuvvetleri, kuvvetlerine gelince, Japon tamamiyle | kaldırılmasına taraftardırlar. Taarruz silâhlarmın hari- sinde kalan kanunlardan ibaret olan mü- dafan si'âhları İngiltere, Arnerika ve Ja. ponya arasında müsavi surette taksim © dilecek ve bunlar için tespit edilecek v- mumi tonilâtoyu mezkür devletler iste. dikleri gibi muhtelif sınıflar arasında tak- sir edilebileceklerdir. Deniz altı gemileri de bu yukarıki hü kümlere tabi tutulacak, ancak bunlar için azami bir tonilâto konulacaktır. “Radikal Sosyalist kongresi M. Dumergue'in yapacağı islâhat kabul edildi —— 010 ..— Kongrede silâhsızlanma meseleside görü- şüldü ve silâh ticareti tenkit edildi e fi olmadığını bildirmiştir. Zıra göre, mahdut ta va br türlü silâhsızlanma mukavelesinin kontrol hükümlerini de ihtiva etmesi icap e- 'deceğini söylemiş, Avrupa devletleri- nin hava emniyetini temin için bey - nelmilel bir kuvvet ihdasımı istiyerek bunun için mükemmel bir harp tayya mr e M. Kot, harp silâhları li iy area tenkit ederek iralâtm tedricen milli. loştirilmesine matuf hükümet kontro” di tenli be bir. Bombardıman! İngiliz tâyyareleri toplarla techiz ediliyor LONDRA, 27 (A.A.) — İngiliz ile ka eceler İngiliz bara va ne zareti, İngiliz icadı olan bu tayyare- Vin bir mikdar sipariş etmiştir. Bu tayyareler büyük süratle haraket sa - Basında atış bertaraf et « mekte ve saatte 200 mil süratle gider ken tam atışı temin eyk . min edilmektedir. Harekât, ; Kelinisa yayulam Gila gili barmen otomatiktir. Bir çocuğu cuğu kaçırdılar Cumhuriyet Büyraniniğ iştirak için beş İran tayyaresi geldi DEĞRİNİR 27. A.A. — Onbirinci Cumhuriyet bayramı şen- liklerine iştirak etmek üzere İran harbiye nezareti hava dairesi şefi Ceneral Ahmet Nahcivanı Hazretlerinin kumandasındaki beş Iran tay- yaresi bugün şehrimize gelmiştir. Heyet, tayyare alayında müfettişlik ve vilayet erkânt ile bir çok zevat tarafından karşılanmaştır. Tayyareciler Halkevine misafir edilmişlerdir. Ankaraya hareket edecektir. Heyet yarın sabah Vekâletinin tebliği ANKARA, 27. A.A. — Dahiliye vekâletinden ba tebliğ olun- müşter: Belediye kanununa göre bu serie eylül ve birinci teşrinde yapılma» * se lâzım olan belediye intihabı bitmiştir. 519 belediye kanununa göre intihap hakkını haiz (1765404) hemşeriden (1059758) kişi reye iştirâk etmiştir. iştirak nisbeti dört sene evvelkine göre çok fazladır. Bu nisbet bazı belediyelerde Ankara, İstanbul, Izmir, Adana gi bi bir çok şehirlerimizde dört misline çıkmıştır. Rey verenlerin yarısı kadındır. Reylerin hemen hepsi Cumhuriyet halk fırkasına verilmiştir. Bü. dün belediyelerde Cumhuriyet Halk fırkasına mensüp olmıyanlara ve rilen bütün reyler yüzü geçmemektedir. Her vilâyetie rey hakkını haiz olanlarla rey kullananların listesi, tafsilâte Resmi Gazete ile Hakimi yeti My verilmiştir. Meclis perşembe günü toplanıyor ANKARA, 27 (Telefonla) — Millet Meclisi reis Vekili Esat Beyin riyasetinde saat on beşte toplandı. Ruznamede müzakere edilecek bir şey olmadığından Tiran elçiliğine tayin edilen Yakup Kadri Beyin Mağ nisa mebusluğundan istifasına dair tezkere okundu. Bundan sonra reis Esat Bey dedi ki: — Malâmu âliniz dördüncü devrenin üçüncü içtimat nihayet bula - kilâtı esasiye kanununun dördüncü maddesi Büyük Mület in her sene Teşrinisani iptidasında davetsiz olarak içtimâ ede ceğini zikreder. Ogün perşembeye tesadüf ediyor. Şimdiden içtima saati- ni saat on beş olarak tesbit ediyorum. Yeni içtima senesine girerken He yeti celileye büyük muvaffakıyeller temenni ederek içtimai kapıyorum Meciis Perşembe günü on beşte toplanacaktır. Vali ve kaymakamların terfü ANKARA, 27 (Telefonla) — Bu sene terfi edecek vali ve k-“*ma- kamların listesi hazırlanmıştır. iii Anadolu Ajansı vasıtasile üün © dilecektir. ” Ankarada cumhuriyet bayramı ANKARA, 27 (Telefonla) — Cumhuriyet bayramı hazırlıklarına ter devam ediliyor. Şehir bugünden baştan başa donanmağa baş- şer, ANKARA, 27 (Telefonla) — Cumhuriyet bayramı münasebetile pazartesi günü Mesliste Gazi Hazretleri tarafından icra buyralacak kabul resmine ait programa göre kabul resmi saat: ön üğle caktır. Âyni gün Gazi Hazretleri misafir Hariciye nazırlarını da ka - bul buyuracaklardır, Kabul resmini koşu meydanında bir geçit resmi ta kip edecektir, Vilâyetler evi ve Emniyet abidesi ie 27 (Telefonla) — Vilâyetler eni ile emniyet âbidesinin açılma merasimi yarın saat on beşte yapılacaktır. - Firdevsiiçin | Tecrübe be sayımı Alman talebe cemiyetinin Üç kazada yapılan tecrü- tertip ettiği merasim belerden alınan neticeler ANKARA, 27 (A.A) — kiye, Suriye, Arabistan, Mısır, irak, İran, Hindistan, Türkistan, Çin, Ja * ponya ve Cavadan 40 talebe, İran şa- iri Firdevsinin bininci yıldönümü mü- pasebetile Berlinde tertip edilen şen - ii iştirak için buraya — gelmişler - Bu talebe şerefine belediyede ve - rilen çay ziyafetinde belediye reisi M. Saban, mbafirine samsiyala hoş geldiniz demiştir. Misafirler Teşrinisaninin 11 ine ka dar Berlinde kalacaklar ve sonra Mü- gideceklerdir. İtalya k kralı İsimli müstemlikesine şi derken Portsaide uğra PORT - SATI, BT ÇAN) Some lrmi gelmekte olan Ital- ya kralı, Savoya vapuru ile evvelki gün buraya gelmiştir. Kral, karaya çi kıp, İsmailiyeye gitmiş ve harp ri âbidesini ziyaret ettikten sonra ye- meğe dönmüştür. Burada Mısır heye #ini ve Ibnissuud'un diplomatik mü - messilini kabul eden Kral, öğleden sonra Port - Sait'len ayrılmıştar. — Almanyada Reyh ve Prusya dahilinde idari birlik BERLİN, 27 (A.A.) — Rayh ve Prusya dahiliye nazım M. Frik AL. bilmeye yöre e oriekiilns tecilere yaptığı boyanatta İyi Muhtelif Alman hükümetlerinde Al maya ye Prusya dahiliye hararetle » yinde olduğu gibi birleştirmek işlerin kolaj temin hap Up nüfus sayımının. esi Bumarataj işi ekseri lerde başlamış bulunmaktadır. Malmüdürleri arasında vilâyet «