26 Ekim 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA: 172 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYIN BIRAKTIĞI VESIKALARA GOREJ 2 Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A.C, Dışarda çalışanlar içerde çalışan- lardan fazla tehlike içinde mi? Bundan sonra Dr. Bahaettin Şa- kir Bey, kendisinin ve Pariste bu- lunan diğer arkadaşlarınm Abdül hamidin zulüm pençesinden masun olarak çalışırlarken Türkiyede bu- lunanlardan daha ziyade tehlike - ye atılmalarını istediklerinden do İayı yapılan tahtiayr reddederek diyor ki: “Bendenizin hususi ahvali haya nızda yanılıyorsunuz. Ben Abdül - hamidin ikinci derecede ehemmi- yet verdiği bir yerde değil, onun sarayının içinde çalışırdım. Onun pençei hayatiyetine her zaman ma ruzdum, Mektepten beri Terakki ve İttihat Cemiyetinin en candan çalışan hâdimlerindendir. Bu mü - nasebetin kuvvetli ve samimi ol - masındandır ki Avrupaya geldim ve heyeti merkeziye erkânı arası- Aa alındım. Abdülhamit prens Yusuf İzzet- tin efendi vasıtasile tehditler ve tekdirler gönderdiği halde ben yi- ne korkmadan vazifeme devam &- diyorum. Mektepten çıkarıldım, vazifemden çıkarıldım, tehdit e- dildim, hattâ sürgüne gönderil- dim. Bunların hiç birisi beni mes- leğime devemdan alıkoyamadı. Erzincanda menfada iken hiç boş durmadım. Sonradan görülen lü- zum üzerine hem heyeti merkezi- yede bulunmak, hem de tahsilimi ikmal etmek üzere Parise geldim. Benim fedakârlik yapıp yapmadı- ğımı mazi gösterecektir. Pariste- ki heyeti merkeziye, memleket da- hilinde bulunan vatandaşlarına kendilerinin maruz bulundukları tehlikelerin ancak onda birini tek- lif ederler. Amiyane bir darbime- sel vardır: “İğneyi kendine, çuval- dızı başkasma sok!,, derler. Biz işte çuvaldızı kendimizde tecrübe ediyoruz. Vatan Osmanlı Terakki İttihat Cemiyetinin değil bütün Osmanlı- ların olduğu için aile hususunda mütevekkil (olarak vatanımızın kurtarılması için çare aranılması- nı herkese daima ve ebediyen tek- lif edeceğiz. İçimizde hayati kuve- ti ziyaa uğramış tek bir fert yok - tur. Hepimiz yaşıyoruz, hepimiz kavi bir azimle yaşıyoruz. Hülâta, dahildeki vatana karşı hissizlikle ittiham edilmemiz-bizim için müt- hiş-bir azaptır. Her halde yakın bir'ati bunun aksini isbat edecek- tir Bu mektubun Trablusa yazıldı- ğu'zamanda, mayıs 1908 de, bü - tün Trablusgarbin vaziyeti gittik - çe'vahim bir hal arzetmekte idi. 1. talyanlar gün geçtikçe oraya yer- leşiyorlardı. Bankalar açıyorlar, hususi şahıslar namına arazi satın alıyorlar ve arazi üzerine binalar kuruyorlardı. O aralık Bingaziden Parise gözden bir mektupta yl yapılacak, istilâiya karşı mukavemet işleri noktai nazarın- dan kabiliyeti askeriyeleri şudur: Halk biribirile kavga ederken ek- scriya sopalarla yekdiğerini öldü- rür. Yerliler cesarette kusur etmez ler. Fakat bunları bir araya top- layıp bir kumanda altına vermek <cehaletlerinden ve taassupların - dan dolayı zordur. Şayet burada bolca muvazzaf asker bulunursa - ve yapılacak harekât kısmen bun- larla tevhit edilirse İtalyan istilâ- sına karşı bir müddet mukavemet imkân dahiline girer. Ahalinin elinde tek tük mar - tin vardır ve kâmilen denilecek derecede piyade ve süvari gra taklitleri ile müsellâhtırlar, Fakat mevcut kuvvetler ii doğru çekilecek olursa o bunların uzun müddet mukavemet etmeleri ka- bil değildir gitmezler. Hattâ esir düşecek olsalar bile bu nun da Allahtan geldiğini kabul yoktur. Zaten iaşe ve mü himmat celbi meseleleri de gayet müşküldür. hema bir şey yoktur. Hariçten gelemiye- ceğine nazaran Mehmetçikler da- ız diye feryada a nelilar Ii etmeleri, görecekleri mukavemet- o ten dolayı müşkil olacaksa da bir kere Trablusa ayak bastıktan son ra imali nüfuz etmeleri ihtimali çoktur. Bingazidelki muvazzaf asker mevcudu şudur: Bir taburu Der - nede olmak üzere beş piyade ta- buru, biri Cebel ve diğeri Sahra bataryası olmak üzere iki bölük topçudan, kale namı verilen ve Sultan Mahmutkâri ağızdan dol durulan iki tunç topla mücehhez bir harabezade topçu kuvvetini teş- kil eden mülüzım Miftah ağa ile maiyeti olan beş topçu neferinden ibarettir. Beher tabur için bu defa gelen altıyüz mavzer tüfeğine ba- kılacak olursa beş taburun umum mevcudu üç bin neferden ibaret- tir, İtalyanlar memleketi istilâ et- tikleri takdirde Bingazi merkez ©- İacağından buraya cenubu şarki- de ve cenupta bulunan ahalinin kâffesi yardıma koşacaklardır. Bunların mevcudu ilk hamlede on bin kişiyi bulabilir. Şayet Şeyh Sü kabilesi dahildeki Araplarla birlikte gelirse mevcudun yirmi bine kadar çıkması muhtemeldir. Sunusilerin her halde İtalyanlara karşı bizimle beraber harp ede - ceklerine şüphe yoktur. Fakat bunların hiç birisi Trab lusun müdafaası için kâfi değildir. Buranın idamesi için bazı yerle - rin tahkimine ve kuvvetli bir do- nanmaya ihtiyaç vardır. Abdülha midin idaresi ortadan kalkacak ve idaresizlik zail olacak olursa bunların tamamile temin edilece- ğini biliyoruz. Yalnız İtalyanların Abdülhamidin bu idaresizliği za- ya Trablusa el uzatmaları - lr Bir iki gün evvel buraya İtal - yanların Varese krovazörü geldi. Biz de derhal mevcut askere mav zer tüfekleri tevzi ederek talim - ler yaptırdık. Fakat akşam üzeri bu mavzer tüfekleri yine askerin elinden alındı. Güya yarım gün askerin mavzerle dolaşması kâfi bir nümayiş imiş gibi! Hemen talih, hamiyetli ve na- muslu vali ye kumandanımızı üze rimizden sik etmesin. Recep Pa şa sayesinde hürriyet havası tenef füs edebi! yoruz. Afrikanın şu ha- şin, çıplak sahilinde vatan iftirak- ları açılarını, bu O garipnüyaz bü- yük zatın lütufkâr icraati âdilâne sile tahfif ediyoruz. İstanbul gibi bir şiir ikliminde istibdatla pençe leşmekten ise burada meliki hürri- yetle hasbihal evlâdır. Rezilâne mevcudiyetinin son devirlerini ya şıyan Abdülhamit hükümetinin mutat olan denactkârane ef'alin- den cüret alan İtalyanlar küstah- rek ayyuka çıkarmağa başla” dılar. Cebren arazi istimlâkine te- şebbüs ettiler, bari mimayişlerin bini bir paraya. İstanbula kalsa Trablusu çoktan İtalyanlara sa - tar. Fakat Arap İzzetin intrika- larma burada metelik veren yok. Mahalli hükümetimizin mahirane bir diplomasisi sayesinde Arapla- rın dindarane hisleri galeyana g6- | tirilerek İtalyan bankasına arazi satılmasının önüne geçildi ve İtal- yanlara da cevaben : — Bitmedi — Arnavutluktaki Yunanlılar —— Tazyik görmediklerine da- ir bir nümayiş yapıldı TIRAN, 28. A.A. — Arnavutluk ajan: 4 tebliğ etmiştir £ Argirokaströ'da sakin bir suretle ga. yet büyük bir miting aktedilmiştir. M3 tinge bütün Arnavut halkıyle Yunan e kalliyeti iştirak etmiş ve bir çok hatip- Tezabüratçılar, Arnavutluğun arala rında hiç bir zaman me ihtilâf me de mü- €adele zuhur etmemiş olan iki una ihti sokmak iltiyen bam” eze mehafiline karsı derin mefre ve infiller- ni izhar etmişlerdir. keme aşama kiç Ke he MİLLİYET CUMA 26 TEŞRINTEVVEL IHARİCİ HABERLER| i Japonlar inat İ | Edeceğe benziyor Vashington | muahedesini feshetmek niyetinde YA va ettiler ti, da tekliflerinin yalnız bir taslağını") yapmış olmakla beraber - musirrane Japonyanın hattı hareketi ve Japon- ların ileri sürdükleri metalibatın ehem | miyeti karşımda ümitlerini kaybet - mişlerdir. “Amerikalıların bahri kuvvetlerinin | şimdiki nisbetinin değiştirilmesine mu | balefet edecekleri söylenmektedir. Japon murahhasları bugünkü içti- mada vazıh ve sarih beyanatta bulun maksrzn Vaşington munhedenamesi - tinde olduklarını ih Amerikalılar bedbin LONDRA, 25 (A.A.) — Japonlar tarafından tebliğ edilen umum: Mi fi tefsirat oldukça bedbin ve gayri it şekildedir. Bu mahafil - sadece teknik noktai nazardan da , hafif gemilerin ağır tonajlı gemiler le tayyare taşıyan gemilerin zararma olarak çoğaltılması doğrudan doğru - ya Japonların Asya sahilleri ve Ok - yanus denizinde tefevvükunu intaç e- deceği gizlenmemekte ve Japon meta libatı kabul takdirde Vaşing ton muahedesini imza etmiş olan diğer | iki devletin de Anglo - Sakson devlet leriyle müsavat talep etmeleri için mü rhasil delilleri ileri sürmelerine hiç bir inâni kalmıyacağı ilâve edilmek- Japon tasavvurları ve kan aksülâmelleri halkında da. a intizaren, ihtiyat İngilte » Arnavutlukta Yunan konsolos- hanesini taşladılar ATİNA, 25 (Milliyet) — Yunanis- tanın Tiran sefaretinden bugün Hari” ciye nezaretine gelen bir telgrafla Ereğride Yunanistana ve Arnavutluk- taki Yunan ekalliyetine karşı tezahü- pıldığı bildirilmektedir. Tezahü rata iştirak edenler Yunanistanı tah - kir le Yunan konsoloshanesini taşlamışlardır. Zabıta memurları yeti şinceye kadar konsoloshaneye hayli n iras etmişlerdir. Alman smalümata göre Yunan hü- kümeti Arnavut hükümeti nezdinde şiddetli teşebbüsatta bulunarak bü yolsuzluklara bir nihayet vermesini isteyecektir. İngilterede Faşizm aleyhtarlığı LONDRA, 25 (A-A.) — İşi fır - kasının icra komitesi, fırka kongresi tarafından Southport'da ittihaz edilen karar mucibince, faşizme karşı mütte. hit cephe tesisi için komünist fırkası ve sol cenah müfrit teşkilâtı ile müza - kereye girmeğe karar vermiştir. Lehistanda sahte pasaport e Tuluzda İspanyol * aleybtarlığı PARİS, 25 (AA) — ği ajan. İngiliz ordusu zaıf mış LONDRA, (A.A.) — Harbiye na- Fransız radikalleri Toplandı Kongrede a mecli- sin feshi meselesi ehem- miyetle müzakere ediliyor PARİ: kal sosyalist grupu devlet ıslahat me selesini t k elrniştir. Grup esas iti- bariyle teşkilâtı esasiyenin tadiline ta raftar bulunmuş ve fakat meclisin da- ğıtılması hakkının bir tek adama ve - rilmesine muarız bulunan bir raporda ki delilleri tasvip eylemiştir. Bugün Nant'da toplanacak radilcal sosyalist fırkası kongresine verilecek olan bu raporda memurlara ait hükümlerin teşk kanununa konulma - sma da itiraz edilmekte ve fakat hü- kümetin istikrar otoritesinin takviye - sine matuf muhtelif | tetbirler derpiş edilmektedir. Grup, M. Jorj Bone'nin fırka umumi siyaseti hakkındaki ra - porunu dinlemiştir. Sabık Maliye nas zürmin, Dow heret siyaseti zammun eden bu raporu hiç bi raz tevlit etmemiştir. Von Kluk'un cenaze merasimı BERLİN, 25 O(A.A.) — Umumi harbin başlangıcında Alman cephesini Paris yakinine kadar işlerletmiş olan birinci Alman ordusunun kumandanı ceneral Von Kluck'un milli cenaze me- rasimi Berlinde Stahnsdorfda yaplmış- tar, Meraiimde M. Hitlerin bir mümes- sili ile, hükümet erkânı, ceneraller, a. Biraller, müteveffanın kumandası al - &nda harbetmiş olan binlerce zabit ve efrat bulunmuştur. e Askeri kıta son ihtiram resmini i- fa etmiştir. Yarışta Geriye kalanlar Dördündüler, beşinciler. altıncılar, yedinciler MELBURN, 25 (A.A.) — Cones ile Valker, Melburna dördüncü ola » rak gelmişler ve tayyare meydanın - da ancak 100 kişi kadar görmekle şaşır- mışlardır. Halkın bu alâkasızlığı, yarış” ta temin olunan süratin fazlalığını gön'erir, Ner England Airrays şirke- “nin direktörü M. Robensen, Parrmun Üyenin bu yarışta Binmiş o #ağı Düğ 152 ismindeki hava sefin: 20000 tere miras mukabilinde esi » Sima gt teklif etmiştir. Dokuzuncuya kadar LONDRA, 25. (A.A.) — Melburna dördüncü gelen Catcart Jones ile Val lerden sonra, yarışa beşinci olan Mak Groger ve Valker'dir. Bunlar Batavyadan Port Darvin'e doğru uç. maktadırlar, Bunların peşinden Batav yaya gelip harekete hazırlanan Hevi ile Kay gelmektedir. Yarışta yedin - <i ve sekizinci olan iki Stodart ile Han sen biribirlerile mücadele etmektedir- ler. Fakat Stodartlar Hansenden on- beş dakika evvel hareket etmişlerdir. Ve Rangondan geçtikleri zaman ara- larındaki farkı 90 dakikaya kadar çı karmağa muvaffak olmuşlardır. Şimdi Singapur yolunda Alorstan üzerinde bulunuyorlar. Dokuzuncu olan Melrose Kalküta - dan kalkmıştır. Hendikap yarışının ne ticesi henüz meçhuldür. Melburndan gene gayri resmi haberler sürat ve ülcüsimin de Seott he Bimel Black Bizin Süz işine bil dirmekte ise de nizamname mucibin - ce iki mükâfatın birden olamaz. Parmentier ile Moinl sürat ya rışı mükâfatından fazla olan hendi - kap mükâfatmı tercih etmektedirler. Fakat yarış kontrolları vaziyeti şöyle tesbit ediyorlar: Parmentier ile Moll'ün tayyarele - Dördüncü gelen Jönes ile Valler iso her ilki yarışa iştirak etmişlerdir. MELBURN, 25.A.A. — Catcart Yo- nös ile Valker'in rekoru dört gün 22 saat 29 dakikadır. İki tayyareci tevkif edildi BASRA, 25. A.A. — Rewter ajansının istihbar ettiğine göre, Amerikalr tayya- reci Vrayt ile Polondo, göçen salı günü, ikindiyin, Mubammere'nin garbinde ye re inmeğe mecbur olmuşlardır. Ellerinde muntazam pasaportları bu- Junduğu halde çarşamba akşama ka- dar tevkif edilmişlerdir. Bu sabah uç- #muşlardar, Amerika filosunun Pana- mada bir tecrübesi eişobal < Panama kanal mta » 25 (A.A.) — Meclis radi- | besiçe ithal edilebile, müştür. de açılacağı bildirilen sergi evi nutuk söyliyeceklerdir. Yunanistanda yeni dahiliye nazırı 'ATINA, 25 (Milliyet) — M. Y anopulos istifasını geri almamakta ısrar eylediğinden Dahiliye nezaretine M. Yorgi Hlorosi getirilmiştir. Müzeler için gelecek eşya ANKARA, 25 (Telefonla) — Ticari mahiyeti haiz olmayan nümu- nelik eşya ile resmi müzeler için getirilen eski eserlerin memlekete ser - ğini bugün gümrüklere bildirilmiştir. Belediyelerin gördükleri işler ANKARA, 25 (Telefonla) — Belediye kanununun neşri tarihin - | den bugüne kadar yaptıkları faaliyet etrafında Dahiliye Vekâletince belediyelerden istenilen malümat peyderpey gelmektedir. Belediye in- | tihapları dolayısile birçok belediyelerin bu malümatı henüz gönder, miş olmalarını nazarı dikkate alan Dahiliye Vekâleti ikinci bir tamim - le malümetın bir an evvel gönderilmesini istemiştir, İcra Vekilleri akşam toplandı ANKARA, 25 (Telefonla) — Heyeti Vekile bu akşam Ismet Paşa Hazretlerinin riyasetinde toplanmıştır. Görüşmeler geç vakte kadar sür- İsmet Pş.mühim bir nutuk söyliyecek ANKARA, 25. A.A. — 29 Birinci teşrin pazartesi günü saat 11 bazı sebeplerden dolayı 30 Birinci Teşrin salı günü saat 15 te açılacaktır. Başvekil İsmet Paşa Hazretleri açılma merasiminde mühim bir Gazi Hz.ile Yunanistan Reisicum- huru arasında teati edilen telgrafla; ANKARA, 25 (A.A.) — M. Zaimisin Yunanistan Reisicumhurluğu- na yeniden intihabı dolayısile Gazi Hazretlerile müşarünileyh Hazretle- ri arasında aşağıdaki telgraflar tea ti edilmiştir: Yunanistan Reisicamhuru M. Zaimis Hazretlerine, Zatı devletlerini cumhuriyetin en yüksel etmek suretile Yunan milletinin zatı devl. rakamına tekrar intihap erine karşı izhar etmiş oldu ğu yüksek itimadı büyük bir memnuniyetle öğrendim. Zatı devletleri - nin dost milletin menafiine çok büyük hizmetlerde bulunmaya devam buyuracağınıza kani olduğum halde en hararetli“tebriklerimin kabulü. nü rica eylerim, Gazi Mustafa KEMAL Türkiye Reisicemhuru Gazi Mustafa Kemal Hazretlerine, Zatı devletlerinin yeniden intihabım münasebetile göndermek lât - funda bulunmuş olduk'urı hararetli tebriklerden fevkalâde mütehassis oldum. En derin teşekkürlerimin ve asil Türk milleti hakkındak' ost - luk hissiyatımın kabulünü zatı devletlerinden rica ederim. Alexandre ZATMIS ANKARA, 25 (A.A.) — Reisicumhur Hazretleri, Yunanistanda kö- in Astacoş şehrinin uğramış olduğu felâket dolayısile aşağıdaki tazi - yet telgrafını göndermişlerdir: Yunanistan Reisicumhuru M. Zaimis Hazretlerine, o * Yunanistanın başına gelen ve dost milletin vatandaşlarından bir ço- mal olan felâket | haberinden çok müteessir olduğum hal de zatı devletlerinden taziyetlerimi ve ve ihlasımın müker- rer teminatını kabul buyurmanızı rica ederim, Gazi Mustafa KEMAL M. Zaimis Hazretleri şu cevabı vermişlerdir: Astacos şehrinin uğramış olduğu felâket dolayısile bana iblâğ et - mek lütfunda bulunmuş oldukları dostane hissiyattan dolayı zatı dev - letlerine bütün kalbimle teşekkür ederim. Hudutta iki Şüpheli adam Makedonya ihtilâlcilerin- den oldukları anlaşılıyor SOFYA, 25 (A.A.) — İki şahıs Bulgaristandan Türkiyeye geçerken budutta Bulgar karakolları tarafın - dan görülerek yakalanmıtşır. Bunla - in Makedonya ihtilâl cemiyetinin mer azasından Dragof YA psa ox komitesi yer -£ oldukları sannedilmektedir. Z: imam len aramakta testi işin Sotyaya götürüleceklerdir. Bir çiftliğe hücum © Yeni bir yağ M. de Chambrun Pariste Yeni Fransız Hariciye nazırı selefinin siyasetini takip edecek ROMA, 25 (AA) — Stefani a- jamsnen Paris * Harici, ye nazırı ML Laval, Framamman Bema se Damga resmine tabi olan bordrolar ANKARA, 25 (Telefonla) — Bazı RE Glee emme pare Al olduğumu tamin “Yeni bir yarime ANKARA, 25 (Telefonla) — Şiva yk ilati hizi halal ali deriler» divkdanilar hakkmda bir kn rurnsme projesi bazarlamıştır., Türk - Amerikan metalibatı ANKARA, 25 (A.A.) — Küçük Lindbergi “kaçırasiğ ğ adam inkâr ediyor | Kendisi, mücrim (olmadığını idds | y Dava, 2 kânunusanide beşir Dlhone dolandırıcılığı ANKARA, 25 (A.A.) — Çıkmayan mecmualar namına bazı abone doland”