22 Eylül 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

— i i | © TARİHİ TEFRİKA: 149 YAR Ma İttihat ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A.C. Mısır ve Amerikadaki Ermeni ko- miteleri kon- greye dahil olacaklarını bildirdiler Müzakere esnasında Malumyan Efendi dedi ki: “Bu senenin mayıs ayında vukubulan umumi içtima! - mızda Türklerle beraber çalışmak çarelerinin araştırılmasına karar verildi. İşte onun için biz bu kongre müzakerelerine giriştik. Demek ki Ermeniler (o artık bizim de'ti jttifakımızı kendiliklerinden istemek lüzumunu hissetmişlerdir. Binaenaleyh müzakerelerimizin i- yi bir netice vermesi ümit olunabi- lir. Üç Ermeni komitesinden Paris- teki'müstesna olmak üzere Mısır ve AAmerikadakiler kongreye dahil o- lacaklarını bildirdiler. Rum komite le:inden henüz bir cevap alamadık. Rum komitelerinin — asıl merkezi hakkında malümatınız vârsa lüt - fen bildiriniz. Kongrenin birinci gününde ida- rei hâzırayı umumi bir protesto ile reddettiği: ilân ve bunun esba- bı mucibesini ahval ve vekayie is- tinaden şerh ve izah edeceğiz. O i- dareyi devirmekten < hâsıl olacak ruhassenatı anlatacağız. Abdül - hamidin saltanattan el çekmesini teklif edeceğiz. Bu işlere dair ev- velinden tanzim olunan bir muhtı- ra okunacaktır. İkinci günü teşrii idarenin men- faal ve iyilikleri o anlatılacak, bu idarenin tetisi halinde memle- ketimizde sulistimallerin ve fena - İıkların çaresi bulunacağı gösteri- lecektir. * Bunun için ayrı bir lâyi- ha tanzim edilmiştir. Üçüncü günü icra vasıtalarının envaıdan ve lüzumundan bahse - dilecek, fakat teferüata girişilmi - yecektir. Kongrede irat edilecek nutuklar mahdut © ve evvelinden kabul edilmiş olacaktır. Her içtima günü için Türk mu - «bbi bir Fransız reis tayin edile- cek ve ayrıca biri islâm ve diğeri hıristiyan olmak üzere iki reis mu- avini intihap olunacaktır. Kongre, lacaktır. Çünkü aleni yapılacak lursa Fransız hükümetinin müda- halesinden korkuluyor.,, Teşkilât bürosunun müzakereleri esnasında “Meclisi müessesan,, ta- birinin kullanılması meselesi şid - detli münakaşaları o mucip olmuş, hattâ müzakere (o bir müddet için tatil edilmişti. Terakki ve İttihat Certiyetinin o tabiri kabul etme - rüğk hususunda gösterdiği ısrar ve inat üzerine Droşak komitesi na - mına hareket eden Mamulyan E - fendi arkadaşlarına telgraf çeke - rek onların muvafakatınr almağa mecbur kalmış ve ancak onlardan gelen muvafakat © cevabı üzerine müzakereye devam etmek imkânr hâsıl olmuştu. Kongre hazırlıkları o hakkında mütemadiyen Paristen tafsilât is - ez Selânikteki dahili merkez Parise gönderdiği cevabın- da verilen kararları tasvip ederek diyordu ki: zakereleri esnasında bir çok ihti - lâflar çıkmıştı. Ermeniler müsellâh ve gayrimüsellâh mukavemeti dört ışma ayırıyorlardı. Bunların biri- $i hükümetin gayrimeşru teklifleri. me ve icraatma €ğmemeyi ahaliye telkin etmek, ikincisi mas gi vermemek, üçüncüsü ler teş- kil etmek ve dördüncüsü Gil Kr memek idi. Terakki ve İttihat Cemiyeti bun- ime se teşkilâtının şartlar da- nce olmasını ve âdi eşkıya çe- tesinden ibaret ilminin be. yan etmişti. Asker vermemek için yapılan teklif yalnız Terakki ve İt. tihat Cemiyeti tarafından şiddetle reddedilmişti. Memleketin düşman. la muhat olduğunu, onun için böy- le bir tehlikeli silâhla hiç bir Dik kit oynanamıyacağınr, ordumuzun zâfını mucip olacak her türlü ha- reketten şiddetli geri durulacağını ye askerimizin her ihtimale karşı hazır bulunması icap ettiğinden ve vatanımıza hariçten bir talara müracaat etmeğe muhalif ol duğunu bildirerek o teklifi kat'iy - yen kabul etr-emş$iti. Keza Ermenilerin İstanbulda ve Bulgarların (o Selânikte yaptıkları tarzda umumi tethişten kat'iyyen vazgeçilerek tethişin şahsi surette yapılmasını kabul ettiği cemiyet ta rafmdan beyan olunmuştu. Erme - niler bu tethiş işini de O umumi ve şahsi olarak ikiye ayırıyorlardı. Sa bahattin Bey, gerek çete teşkilât nı ve gerek muzır şahısların fını kabul etmeyerek bu gibi işle - rin kendi fırkası tarafından yapı - lamıyacağını bildirmişti. Sabahat- tin Bey esasen bu yolda hiç bir teş- kilâtı olmadığını söylemişti. Kongre nihayet tayin edilen gün- de toplanmıştı. Kongre Sami Paşa Zade Sezai Bey tarafından açılmış- tı. Ondan sonra Sabahattin Bey fırkasma mensup olan Nihat Bey teşkilât bürosunun raporunu oku - muştu. İlk günü kongreye Sabahat- tin Bey, ikinci günü Mamulyan E- fendi ve üçüncü günü de Ahmet Rr- za Bey riyaset etmişlerdi. Kongre tarafından müştereken verilen ka- rarda deniliyordu ki: “Türkiyede icrayi hareket eden muhalefet fırkalarından mürek- kep olup 27 - 29 . kânunuevvelde toplanan kongre, memlkete yükle- tilen ve şimdiki hükümdar ikinci Abdülhamit tarafından işlenilen korkunç cürümlerle cihan tarafın. dan tel'in edilen istibdat idaresin- den muztarip olan bütün Osmanlı milletlerinin tesanüdünü — istihsal edeceğini beyan eyler. Otuz senedenberi devam eden bu idare, umümen yanlış bir surette telâkki edildiği gibi hın kendi menfaati ii katlettiği hıristiyanlar için felâket- li olmamış, aynı zamanda bizzat müslümanlar dahi harap olmuşlar, nefyü tağrip edilmişler, öldürül - müşler ve nihayet, padişah ile etra- fındaki avenesi tarafından beşeri- yete karşı yapılan — suikastlardan dolayı medeni milletler nazarında mes'ül tutulmuşlardır. Devlet dahi- lindeki bütün milletler mütevaliyen Abdülhamidin câniyane ve mecnu- nane hareketlerine kurban olmuş - lardır. Abdülhamit onları mütevali yen biribirlerine karşı tahrik etmiş Türkler, Ermenileri, Rumlar, Bul - garlar, Ulahlar, Araplar, Musevi - ler, Dürzüler, Kürtler arasında ır- ki ve dini ihtilâfları tasniat ile ga- leyana getirerek o milletlere taki- balın, nefyü tağribin ve katliâm - ların tatlarını tattırmıştır. Abdülhamit bu cürümlerden baş- ka Türkiyenin canlı kuvvetlerini tedricen gmahyeden aheste bir tah: rip siyaseti takip etmiştir. e Onun yüzünden fikri, tmm ve içtimai her türlü hayat felce uj rn. Abdülhamit maarifin düşmanı- dır ve tahsile atılmak isteyen mil. letlerin elinden tahsil vasıtalarını almıştır. Mektepleri kapatmış, ho- Şaları bapse atmış, talebeyi menfa- lara ve mevcut mektep. lerde de tahsil usüllerini görülme- miş bir sansüre tâbi tutmuştur. ; — Bitmedi — Lindbergin çocuğu ve çocuğun Bundan bir buçuk sene evvel, Ole yanosu ilk geçen tayyareci Lindberg'in çocuğu, Amerikada haydutlar tarafın dan kaçırılmış ve tayyareciden mühim mikdarda fidiyei necat koparılmıştı. O saman yapılan tahkikat bir setice ver memiş ve nihayet Lindberg'in çocuğu bir orman yolunda ölü olarak bulunmuş- tn. Amerika zabıtası, unutulmuş gibi en bu hâdise ilz€rinde mütemadi- kiktatını tamik etmiş ve mihayet n çocuğunu kaçıran haydut- lardan biri olmak töhmetile bir Alma- ni tevkil etmiştir. Bu Alman'ın üzerin- de Lindberg'in fidiyei necat olarak vers diği paralardan mühüm bir ktam: bu- Yunmuştur. k Dün bu hususta aldığımız telgraf lar şunlardır: NEVYORK, 21. A.A. — Polis Lind- berg'in ilk çocuğunun kaçırılması tah- âwmumi M. Kamings Lindberg'in ço- cuğu için verilen fidiyei necatm bir kıs- mami süren Rişar Hauptmann'in tevlifini bildirmektedir. Havptmann'in evinde on ve yirmi dolarlık varakai nakdiye ola» rak 13750 doler bulunmuş, bu paralar fidiye olarak verilen paralar olduğu tes- bit edilmiştir. Nevyork polisi, Hauptımann'in bundan 11 sene evvel gizli ve kaçak olarak Ame- rikaya gelmiş bir ecnebi olduğunu bil- dürmektedir. NEVYORK, 21, A.A, — Hauplmann dün akşam saat 9 da tevkif | edilmiştir. Karakolda sorguya çekilen Hatptmann Lindberg'in çocuğunun kaçırılmas tişine karıştığını ters bir suratla inkâr otmiş- tir. Tevkifinden sonra karakolun £ önüne seyrüsefere mani olacak şekilde bir çok kalabalık toplanmıştır. NEVYORK, 21 A.A. — Polis mese- lede alikası olmadığını gördüğü Haupt- mann'ın zevcesini serbest bırakmıştır. VAŞİNGTON, 21. A-A. — Hanpt- mann, şahitler tarafından fidiyeyi alan şahıs olarak tanınmıştır. Hauptmann, Branks nahiyesinde tev- kif edilmiştir. Orada beş senedenberi zevcesiyle yaşıyordu. Zevcesi de birlo- | vardır. Lindberg'in çocuğunu kaçıranlar Amerika zabıtası bir hay- dudu tevkif etti Üzerinde Lindberg'in fidyeyi necat olarak ver- diği paralardan mühim bir kısmı bulundu — çalındığı yerde keşif yapılırken kantada polis tarafından tevlrif edilmiş- tir. Halk Hauptmann hakkında hasma- ne bir tavur takınmış ve bağırmıştır. Hauplmann'ın on aylık bir de çocuğu VAŞINGTON, 21. A.A, —Nevyork polisi, 35 yaşmda ve sabık bir Alman muhabiri olan Rişar Hauptmann'ın sera- siyle : 1 — Fidiye olarak verilmiş olan pa- ralardan olduğu tahakkuk eden 20 dolar. lik bir varakai nakdiye ie 10 dolarlek bir başka varakai nekdiyenin kendisi ta- rafından verildiği. 2 — Yeni Jersey'de Hopevell'deki lind herg'in evinin civarda marangoz ola" vak çalıştığını, 3 — Alanyada kaçmıyacağı haldan- da söz vermesi üzerine muvakkaten ser- best bırakılmadığını ve sonra hapse gire imekten kurtulmak üzere gizlice kaçtır ğın, İtiraf etliğiai resmen bildirmektedir. Hauptmann'ın tevkifine sebep, Bronks civarda bir garajdan benzin elmek için verdiği paranın tanınması olmuştur. Lindberg'in namma fidiyeinecat vere- rek Lindbergh'in kaçırılan çocuğunu kur- tarmak üzere müzakereye memur edilen Dr. Kondon'un bu vazifeyi üzerine alına- sından biraz sonra Doktorun evine gö- türülmek üzere meçhul bir şahıs bir ş0fö- re bir kâğıt vermiş ve bir dolarda üc“ ret vermişti. Bu şoför, kâğıdı ve doları veren adamın Hauptmann olduğunu ta- mamiştir. Hauptmann ayni zamanda, Doktor Kondon tarafndan, Nevyork mezarlığın- da eline paraları vermiş olduğu adam o- larak da tanmmıştır. Yeni Jersey valisi M. Mur, Haupt- mann'in cinayet ve adam kaçırma suçları ile mazmun olarak Nevyork hükümeti tarafından iade edilmesini istemiş ve Nevyork hükümetinin, Hauptmann'i pa- ra çekmek ve müsaadesiz silâh taşımak suçlarından zan altına almış olduğunun NEVYORK, 21. A.A. — Hauptmana, Lindbergh'in çocuğunu kaçırılman ile alikadar olarak para çekmek ( cürmün. den kati surette zan altına alınmıştır. İl ? MİLLİYET CUMARTESİ 22 EYLUL 1934 » HARİCİ HABERLERİ Lehistan teklifinden vazgeçti CENEVRE, 21 (A.A.) — Lehistan heyeti bir çok — devletlerin v€ bilhassa büyük devlet; vücuda getirilmesine matuf olan in göstermiş oldukları muhalefet | karşısında ekalliyetlerin beynelmilel himayesine teklifinden vazgeçmiştir. müteallik bir mukavelenam& Gaziantepte yangın ANTEP, 21. A.A. — Şehrin ortasındaki Mahmut dayi sabunhar nesi bi iğindeki furundan başlıyan yangınla temamen yandı. Yang nın büyümesine meydan verilmedi. Sabunhane askeri müteahhidin anbarı idi. B. inanın iki taraf bitişi, i yerler beton ve taş, arka tarafınd. da bağçe olması yangının sirayet etmemesine yardım eti. NS X. “ğe : . . zmitlilerin ziyareti ADAPAZARI, 21 (A.A.) — Halkevi temsil heyetini iadei ziyaret€ 40 kişilik kafile olarak gelen Izmit heyeti helkevi temsilcileri halke“ vi tiyatro salonunda beş yüzden fazla seyirci huzurunda Hedef piy€ sini temsil etmişlerdir. Alman sefirinin ziyareti VAŞİNGTON,21. A.A. — Alm an sefiri, M, Hullu ziyaret ede! kendisile uzun uzadıya görüşmüştür. Sefir, Almanyanın o Ameri. ikadan askeri tayyareler ve harp malzeme si satın almış olduğuna dair şayıaların saçma olduğunu söylemi ştir. Avusturyada üç idam VİYANA, 21. A.A. — Salzbourg ağır ceza mahkemesi ellerinde i” filak edici maddeler bulunan üç naziyi idama mahküm etmiştir. Vapurdaki yangın Mes'uliyet Kaptanda ve Zabitlerde mi? Telsiz telgrafçının tahkikat komsiyonunda söyledikleri Morrokastl gemisinde çıkan ve yüzlerce kişinin hayatına mal olan yangın hakkında Amerika - da yapılan tahkikat ilerlemekte - dir. Verilen haberlere nazaran ge- mi süvarisini ve zabitanmı şüphe altında © bırakacak mühim bazı ifşaat yapılmıştır. Dün bu ' ta şu telgrafı aldık: NEVYORK, 21. A.A. — Kaptan Villmott'un yol vermek istediği tel- siz telgrafcı Alagana'nm dün tah- kikat komisyonunda, Morrokastl kaptanı ile zabitlerinin almış ol- dukları vaziyetler ve yangın esna- sında sebep oldukları affedilmez tehirler hakkında verdiği malü- mat yüzünden ortaya çıkan karar- sızlık ve karışıklık tarif edilmez bir şekildedir. Alagana demiştir ki: Sivari güğertesinden verilen e- mirler, kalın bir duman tabakası yüzünden anlaşılmaz bir şekilde i- di. Dümende olan gemici dümeni bir saya bir sol açevirip duruyor- du. Bu esnada bir çok kimseler 0- raya buraya koşuyorlar, sivari gü- öertede bir aşağı bir yukarı dola şıyordu. O aralık “dümeni kır ve gemiyi karaya oturt,, diye bir emir işitildi. Her halde bu emir veren kaptan idi. Birinci zabit ise ne yap- malı?,, diye kollarını bükün duru- yordu.,, Silâh satışı tahkikatı VAŞİINGTON, 21. A.A. — Ayan silâh tahkikatı komisyonunda Al manyanın Âinerikadan askeri tay- yareler ve mühimmat aldığına dair iddialar üzerine M. Luter ile M. Hull görüşmüşlerdir. ” M. Luter sonradan yaptığı bir beyanatta bu iddiaların gülünç ol- duğunu söylemiştir. ER a my İİ | ECNEBi MATBUATINDA OKUDUKLARIMIZ İtalya'nın mali ve iktı- sadi vaziyeti Jtalya'da devlet bütçesinin açığı 3766 milyon liret iken bu sene 1630 milyon lirete kadar inmiştir. Umum hayat pahalılığı" 1930 senesine nis- betle yüzde yirmi dört azalmıştır. «Rsmi iskonto yüzde 5,50 iken yüz- de üçe kadar inmiştir. Bankalarımızın sistemleri sağlam temeller üzerine ku- rulmuştar. Tasarruf sundıklarının ser- mayeleri dört milyar liret artmıştır. 1933 senesinde İtalya'da ilk yedi ay da 5942 iflâs v bu, 1934 ve mesinin ayni aylarında 4567 iflâs ol. muştur. dahilde müsait İktısadi vaziyeti ise de harici vaziyelimiz parlak de- Maruz kaldığım ül vezi, milleti; etini Eğe MER ması, ihtiyacımızın azalmasından ne- şet ediyor, İtalya'da | ihracat yapan mıntakalarda işsizler azdır. Meselâ Venedik ve Karrara mıntakalarında işsiz yok gibidir. Venediğ'in mensu- satı ve Karrara'nın mermerleri dün- yanın her köşesinde | satılmaktadır. Fahat İtalya'nın diğer mıntakaların- da işsizlerin adedi günden güne çoğel- maktadır. Bu münasebetle hariçte olan tücca- ri mübadelemiz, rejimin naazrı dik katini en fazla celbedecek bir mesele ticari va- siyetimizin iyileşmesi için bir çok un- vcuttur. Avrupa'nın ticari vaziyeti inkişaf etmektedir. Bununla beraber bir çok devletler ihracatımı- za karşı bir takım güçlükler çıkar maktadırlar. Papiat rejimi bü vüziyet karşımda düze gelen tedbirleri almaktadır. ve er ihtimale karşı ütün etini sarfedecektir. ve Mussolini'nin politikası, | ticarette Bütün devletler ile teşriki mesai sis- temleri tesisidir. İtalya hükümeti yalnız bu sene fında, muhtelif devletlerle on yedi Kr cari anlaşma ve bundan maada Bir- eşik Amerika Devletleri ile kibrit ve Jepanya ile civa ticareti hakkında an- laşmalar yapmıştır. Avusturya, Macaristan ile yapilan ticari anlaşmalar sayesinde bu iki dost devletin ihracatı ve ithalâtı yeni temeller üzerine kurulmuştur. Bununla beraber, İtalya hükümeti kendi dahili piyasasım himaye ve mü- dafaa edecektir. ilalya ticarette mü- tekabil kolaylıklar arza ediyor ve bu hedefe doğru ilerliyor. (Giornale d'ltalia) Harp yüzünden Osman lı imparatorluğundan | ayrılan milliyetler L'Europe Nouvelle'den : Lozan müahedesi 1923 senesinde Türkiyenin yeni hudutlarını kati su- rette tesbit ettiği zaman, sabık Os Progrüm ve teşkilât yapmak mecburi- yetinde kalan yeni devletler efradı arasına girmişlerdir. M. Paal Ghali- nin bu mevzua tahsis ettiği fevkalâde ve sikalara müstenit tetkik eseri, bu mevzua müteallik meseleler hakkında kıymetli işaretleri muhtevi balındağu gibi, huhaku umumiyenin başlıca me- 3elelerinden birini teşkil eden milliyet bilgisi nohtai nasarından çok mühim aydınlatmaları ihtiva etmektedir. Birbiri ardınca müstakil devletler, manda altında bulunan memleektler ve mevcut devletlerden birine ilhak edilmiş kıtalar müdevvenatını tetkik eden M. Ghali, Müslümanlık ile hıris- tiyanlık arasındaki hukuki temas ve münaseebtlere hissolunacak derecede salâh temin eden Lozan muahedesin- 'den tonra Avrupanın, heyeti umumiye ve muhtelif kıla'larda tatbik itibari- le milliyet noktai nazarından ne ka- dar büyük bir genişleme vücude ge- tirdiğini göstermektedi ir, Akalliyetler meselesi Polonya noktai Nazarında Musir a Şehrimizdeki Polonya mehafilinden aldığımız malümat Polonya Hariciye Nazırı M. Milletler cemiyeti içtimamda milli iyetlerin himayesine dair bir nutuk #ÖT” lemiş, ve bunun için her devlet tarab dan ayni şekilde umumi bir sistem lanılmasını istemişti. Malüm olduğu üzere Polonya He” riciye nazırmın bu beyanatı, Türk mat” buatında olduğu gibi ecnebi matbu” tında da bir çok mütalealara yol açı” tar. Şehrimizde bulunan salâhiyettar PO lonya mehafiline mensup bir zat bu M8 sele etrafında bize Palonyanın meki mnzarı hakkında şu izahatı vermiştiri Polonya on iki senedenberi akalli" hada, bu imkânlar bazı devletlerin # yasi vaziyetleri, veyahut bünyeleri iö” reket eden devletler, hiç şüphesiz oi kendi hususi menfaatlerini düşünmüf lerdir. Fakat Polonyanın da kendi 1089 fastlerini bunlar için feda etmesini bef” lemek çocukça bir hareket” olur. P© lonyanm istikbalde de Cenevrede malarına rağmen, hali” usulün muhafazası imkânsız buli relerin şunu isbat ettiği kani dedirler. pe Mesele ortaya atılmış ve bir sureti halle doğru inkişaf mekte bulunmuştur. Amerikadaki grev VAŞİNGTON, 21. A.A, — vassut komisyonu, üç âzadan ki rekkep bitaraf bir komisyon te li ile bu komisyonun o mensv“ sanayii ihtilâfları ile meşgul ole Sını tavsiye etmiştir. Tavassut © misiyonu, ticaret hükümet konik. yonunun iş şubesinin, mensucat Se. Dayiinin bugünkü mevcut işçile” yısını veya daha fazlasını dah sek ücretle idare edip edemiY©. jinin tetkikini de tavsiye ğa tir. Komisyon mensucat işçileri” bu tavsiyeler esası üzerine. #“L, nihayet vereceklerini ümit €* ileri te, patronlarılan da, grevi İflek tekrar işe alamalarını rica tedir. » Ts amam mİ mm. A VA