12 Ağustos 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

2 4 TARİHİ TEFRİKA: 1.14 (7 İttihat ve Bö Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur, Yazan: A.C. Terakki ve lttihat cemiyeti Selâ- nikteki Osmanlı Hürriyel zemiyetile birleşmeğe karar vermişti Bunun Alman imiz Nacinin Iran inkı - fâbında husule getirdiği faaliyeti ihtilâliyeyi bilmem işittiniz mi? Na ci, zalim Şah tarafından üç defa idama mahküm edilmiş, üç ay hap- solmuş ve nihayet her üç hükümde de firar etmiş. En nihayet, İran in- kılâbı mes'udunu şimdiki hali mu- zafferiyetine getirmiştir.,, Terakki ve Ittihat Cemiyeti Dr. Nazım Beyden aldığı raporlar üze- rine Selânikteki Osmanlı Hürriyet in birleşmiye karar ver - Anadolunun sair yerlerindeki şu - belerine birer tamim göndererek Türkiyen'n bir noktasmda teşek - kül eden ve bine yakın azası olan Osmanlı Hürriyet Cemiyetile bir - leşmeğe karar verildiğini bildirmiş ve bu husustaki fikirlerini bildir - welerini şubelerden rica etmişti. Bu tamime gelen cevaplarda bir- leşme meselesi hararetle kabul olu- nuyordu. İstanbuldaki şubeden ge- len bir mektupta deniliyordu ki: “Elbette tehlike karşısında itti- hatsızlık affedilmez azim bir kaba- hattir. Biz ise artık bu tehlikenin karşısında değil, içinde bulunuyo - Tuz ve gayet kıymettar günler zayi ediyoruz. Şüphe yok ki ittifaka ih- tiyacımız bugün gayet şeditt'r. Lâ- kin hâlâ, bir kısım zavallı halkımı- zın hem şimdiki idareden şikâyet ettiklerini, hem de davet edilince: (benim nemelâzım) dediklerini gö- yüp dilhun olduğumuz için, / eğer şayanı itimat ise ve memuru mahsusun kaydı fahrümü- bahatmdan salim bulunuyorsa, ve- lev adedi az olsun, “Hürriyet,, Ce- tg iltihakına memnun ol- Ancak bu hususa ait efkârımızı da tahrire lüzum gördük: & Bizde gönlüne vatan aşkı varlığı gibi sir edip ölümün bile kendisini bu debilen hamiyetli insanlar tarhedi- lirse, vatanımızda selâmetine çalı gır gibi görünen ve erbabı hamiyeti arayan iki kısım halk vardır. Bun- larm birincisi şimdiki idareden is- tifade edemediğine muğber olan - lar ve haset sevkile hükümeti ha- zıraya aleyhtarlık edenlerdir. İkin- cisi ise bugün iktidar (o mevkiinde bulunanların bir kısmıdır ki yarım Sultan Hamit öldükten sonra ken- di sukutlarını bildiklerinden, bu - günkü ikballerinin muhafazası için erbabı hamiyete iltihakı arzu eden- » Lâkin şu iki fırkanın her i- bile eder ve bugün o sürurla kabul edilen biz ittihat yarın felâ- keti bâis olur. Neticede hamiyet er. babının ümit şulesi (o bütün bütün söner. Şunu itiraf etmek Izımdır ki bi zim hayli senelerdenberi devam e- den ikdamatımız neticesinde hâlâ miş ve adetçe terakkimiz gayet ba- & bir surette vücuda gelmiştir. E- ğer bugün esrarımızın hakikatine vâkıf bin kişi varsa, bu gayet azim bir nimettir ve fazla bir şey bekle. mek icap etmez. Her türlü icraat için bu adet kâfi raddede demek - Lâkin bu bin kişi bütün mânâ ve sümulü ile hamiyet sahibi olma İ: ve ne halde, ne istikbalde nefsi için bir mükâfata intizar etmeyip sadece sevdayi vatanla hareket et- melidir ki cemiyetimizin binayi hâ- zırı tehlikeden masun kalsın. Şu halde gönderdiğiniz memuru un azasını bine iblâğ ettiği heyet ne fikir insanlardan mürek- keptir? Bunlar meyanında Rüştü, Ahmet Muhtar, Cevdet, Ahmet Şu- iz Talât, Sadık Han (Iran teba- asından), Nevruz (keza), Aram, Mehmet Ali var mıdır? Ve wee yatı Cedideye mensup zevattan ba- zıları dahil midir? Kimlerdir? İş'- armıza intizar ederiz, Şüphe ve ih- tiyatımız yanlış telâkki buyurulma- sım! Pek güç mesai ile vücuda ge - len varlığımızın ifşası bize korku veriyor. Bunun için ihtiyat ve te- yakkuza lüzum görüyoruz. İttihatname münderecatına gelin ce; vakra bizce pek münasip ise de yalnız ikinci maddenin (esası Mit- hat Paşa tarafından vazedilen ka unu esasinin zamanın ihtiyacatına tatbikan tebdilile kabulü) suretin- de ifadesi daha münasip olur.Çün- © kü bu kanunu esasiye de sultanın bazı efkârı karışmıştır, zannolu - r. Faraza 5 inci ve 7 nci ma: ende olduğu gibi.,, Terakki ve İ'tihat Cemiyetinin Selânikteki Osmanlı Hürriyet Ce- miyetile birleşmesi hakkındaki fik- rini yukarıki tarzda Parise bildi - ren zat “Ağabey,, denilen zattı. Bu zatm asıl ismi Hamdi Beydi ve Pa. risle muhabere eden İstanbullula - rn en eskisi idi. Hamdi Bey o gün- lerde Parise yazdığı diğer bir mek- tubunda diyordu ki: “Sultanın hastalığı hakkında el- de edilen malümata göre Mr mit geçen cuma günü güç bindirilmiş, zâfı ilkedir. Hattâ çehresinin teşhis edilemiye- cek bir halde olduğu rivayet edili- yor. Jurnallar ve evrakı saire Burha- nettin, Serasker, Başkât'p ve Arap İzzetten kkep bir komisyon- da tetkik ediliyor. Pek fevkalâde ahval kendisine arzolunuyor. Bize vâsıl olan gazeteler ve sair evrak sokaklara ve sayfiyelerin da- hiline dağıtıldı. Bu evrakın semere- leri görülüyor. Ehali arasında kü- çük cemiyetler teşekküle başlamış- tur. Hiç bir şubeye mensup olmı - yan bu ufak heyetlerin birer birer elde edilmesi vakıa pek kolay ise de İstanbulda gayet mühim muha- liflere galip bir cemiyetin vücudu- na kail olan bu adamların birden bire karşılarına çıkmak bizce şim- dilik münasip görülmedi. Fener - bahçe mevkii civarında vukulan iç- timada bütün hamiyet erbabına hi- taben bir intibah varakası o neşri muvafık görülmüşse de matbaa ol- madığından bunu yapmak müm - kün olamamıştır. Siz de bunu mü- nasip görüyorsanız gayet muhtasar olmak şartile bu intibah varakala- rından tabettirip göndermenizi ri- ca ederiz. haklıdır. Şu mübarek, 5 mu - m vatanm zerre Keler ünl kunun, bir avuç toprağınm zıyama razı olacak bir Türk tasavvur edi- lemezken hanedanlarmın, bakayi saltanatlarının devamına hizmet e- den bu biçare ümmetin kanları pa- hasına kazanılan yerlerden altı vi- If yetin tefrikine rıza göstermek, an cak şu müstebitlerin ahlâkına yakı- sacak ahvaldendir. Babası (Damat Mahmut Nedim Paşa) e de- miryolunun imtiyazına nail olama- dığından hamiyeti habasetine per- de edip lâşesini sim muhibba- nına terk ile mazharı ikabı ukba olmuştu. Ilâh. İlâh. . İstanbulda Paris in temini bu- lunan iki üç şube vardı. Bu şube - lerden birisi tarafından Dr. Bahat- tin Şakir Beye yazılan bir mektup- ta Paris ve Selânik Cemiyetlerinin birleşmesi ve İetanbul ahvali hak- kında deniliyordu ki: “Birleşme meselesi de son derece memnuniyeti mucip oldu. Efkâr ve ef'âlde ittihat olmadan bir şey ya- pılmasının ikabil i bal parlak olacaktır. Hemen cena- bı Hak mel'unun vücudunu orta - MILLIYET PAZAR 17 AGUS1V5 HARİCİ HABERLERİ 1904 Almanyada Avusturya Almanyadaki Avusturya lejiyonları feshedildi ya - > Avusturyalı münasebatı üze- rinde hüsnü tesir yapacağı zannediliyor BERLİN, ILA.A. — Mili - sosyali fırkası riyaseti Almanyada bulunan yurturya İejyonlarmı feshetmiştir Mü- kampları daha diden kısmen boşalmıştır. Esasen 25 tem muz hadiselerinden beri bunlar hücum ki nazareti altında bulunuyor- du. Diğer taraftan merkezi Münihte bu- lunan Avusturya milli sosyalist fırkası da fesholunacaktır, Havas Ajansının Berlin muhabirine göre Avusturya lejyonlarının ilgası meseleyi halletmiş olmayacaktır ve yeni selir Von Papenin başlıca vazife» lerinden biri de siyasi mültecilerin A- vusturyaya dönmesini Avusturya hükü- #meti ile müzakere etmek olacaktır. Taymis ne diyor ? LONDRA, i1.A.A, — Almanyadaki Avusturya lejiyonlarının feshinden bah- seden Times gazetesi, bu tedbiri Ak manyanın Avusturya ile Almanya ara- sındaki ihtilâf sebeplerini azaltmak ar- zusuna bir delil addetmektedir. Times diyor ki : Sözde kalmıyacak bir hareket olmak şartiyle bu hal, memnuniyeti baistir ve bu yüzden M. Fon Papen Viyanada ih- #imal daha az baridane bir surette kar- şılanacaktır. Yeni gazete yok BERLİN, ILA.A. — Yeniden gazete ve mecmua intişarını meneden 1933 kâ- Bunusani kararı 3 Mart 1935 tarihine kadar uzatılmıştır. Sarre murahhaslığı BERLİN, 11, A.A. — Başvekil Füh- ter M. Hitler milli sosyalist rüssasm- dan Burkel'i M. Von Papenden inhilâl eden Sarr Alman hükümeti murahhaslı- ğına tayin eylemiştir. Reyler serbesttir BERLİN, 11 A.A. — Dahiliye nazırı M. Frick, 19 ağustos reyiâmı münasebe- tile gönderdiği bir tamimde müntehip- lerin ve intihap mahallerinin (şiddetle bimayesini emretmiştir. Başvekil Fübrer'in kali emri üzerine müntehiple- rin veylerini hafi ve serbest olarak ver- leye maruz kalmalarına mani olunacak- tar. , Reyiam başladı HAMBURG, ILA.A. — Dün bura dan ayrılan ve Almanyaya ancak 19 a- ğustostan sonra avdet edecek olan ge- miciler reylerini ilk defa olarak bir ku- tuya atmışlardır. (Mein Fiihrer!) BERLİN, ILA.A, — Meli müdafaa hazırım emri yevmisile bundan böyle askerler M. Hitlere hitap ederken “Mein Führer * deyeceklerdir. Şarki Çinde Rus demiryollarına karşı muttasıl tecavüzler oluyor MOSKOVA, ILA.A. — Harbinden bildirikliğine göre şarki Çin demir yolla" rı müdürü M. Roudy gerek demir yolla» karşı tasmim ve tasavvur eseri olarak yapılan caniyane tecavüzler hakkında idare meclisine bir rapor vermiştir. Bu tecvüzler, bu yolları muhafaza edecek Letonya başvekili Baltık devletleri ANKARA, 11 (Telefonla) — Sa dığı müddet zarfında İstanbul Rıh müzakere ilede alâkadar olacak laşmaya varılması melhuzdur. İzmir körfez IZMIR, 11 (Milliyet) — Liman lâde olarak toplandı, şirketin tasfi körfez işleri devlet müessesesi ha Şirket dokuz senelik faaliyeti sıra 317818 lira da ihtiyat akçası ayır ilk koyduğu sermayesine yüzde (7 Tastiye muameiâtına hemen baş işe başlıyacaktır. IZMIR, 11 (A-A.) — Mülki Müda kumandan Paşalarla birlikte bugün lenk koymuş ve bu vesile ile muhte tebcil olunmuştur. ANKARA, 11 (Telefonla) — lerin kadrolarını ikmal etti, Evvel larda mühim bir tebeddül yoktur. yişler yapsimıştır. Istanbul mektepleri maatlimle açılması münasebetile bazı tebedd liğ edilecektir . ANKARA, 11 (Telefonla) — lah Esat Bey yanında bazı mühen kik seyahatine çıkacaktır. Heyet seyahati sırasında yacaktır. Ati i iki Sabah başlıyan fırtına dı arasındaki teşriki | ,., pr aralar denye mesaiyimethediyor| ©« mecburiyetinde kaldı. RIGA, ILA.A. — Letonya başvekili ve nazırı M. Ulmamiz, söylemiş olduğu bir nutuk'a bilhassa şöyle demiş- tire Memleketimizin Baltık memleketleri ile teşriki mesaisini kuvvetlendirmek za- iz. EDE ağ vazifesi, her esdar evvel tarihi, cografi iyeti daha az kıtnatın tamamen mefkut olmasından i- deni ilemi, rapora göre 1 ağus- tos tarihinden 6 ağustos tarihine kadar A e e va eş VE miryolları müstahdimininden 116 kişi ka-| . çınılmuş, 46 kişi öldürülmüş ve 102 kişi yaralanmıştır. Diğer taraftan bir çok hay vakaları görülmüş, m karılmıştır. Haydutluk vakaları, bilhassa 17 tem- muz ile 6 ağustostos arasınd sartmış ve bu vakalar, 21 lokomotifin ve 207 vago- non tahribini intaç etmiştir. MOSKOVA, 11 .AA.— Japon ve Mançuri memurları tarafından şarki Çin demiryeluna karşı yapılan taarruzlara ve Sovyet Rusyaya karşı yapılan tahri- kâta verilmiş olan vüsat ve şumulden bahseden İzvestia, bütün bu taarruzların gayesi, şark demiryollarını ucuzca satın alabilmek için Sovyet Rusya üzerinde bir tazyik yapmak olduğunu yazmakta ve bütün bu manevraların, bütün eski ma» nevralar gibi , tam bir akamete mahküm olduğunu ilâva eylemektedir. Pravda gazetesi, Japanya zimamdarla- ya a a emine e Rusy: hiçbir koparamıyar Tik karmmz yaramak; dan kaldırarak senelerdenberi Ha- midin mezalimi içinde inliyen bi- çare Türklere biraz geniş nefes al- dırsın. — Bitmedi — etmeği mümkün kılmağa Avusturya Başvekil mua- vini Romada , iktisadi ve Güreşçilerimiz karşı altı sıfır galip keldiler. mişlerdir. Rıhtım şirketile müzakereler raç oğlu Şükrü Bey Istanbulda kal tım şirketile devam etmekte olen tır. Bu şirketle yakında kat'i bir an ve liman işleri körfez şirketi umumi heyeti fevke ye edilmesine karar verdi. Liman, İlinde idare edilecektir. sında 844797 lira temettü dı Me Sirke be se kl 7) buçuk kazanç temin etmiştir. lanacak ve teşrinevvelde yeni idare İzmir şehitler abidesine çelenk faa vekili Zekâi Bey refakatindeki şehitler abidesini ziyaret ederek 瀓 rem şehitlerimizin aziz Lise ve Orta mektep muallimleri Maarif vekâleti lise ve orta mektep" ce de bildirdiğim gibi yeni kadro Yalnız sıhhi sebeplerle bazı beci- ri arasında da Haydarpaşa lisesinin üller vardır. Kadroğur eylülde teb - Sümer Bank müdürünün seyahati Sümer Bank umum müdürü Nurul disler olduğu halde yakında bir tet- na , Berlin ve Moskovaya da uğra Trabzonda şiddetli fırtına TRABZON, 11 (Mülliyet) — Günlerdenberi devam eden müthiş sıcakları dün gece şiddetli rüzgârla yağmur takip etti. eimektedir. İstanbuldan gelen Va edi, geriye döndü. Polathaneye ilti- ) galip geldiler LENİNGRAD, 11.A.A, — Güreşçilerimiz Sovyet | güreşçilerine kazanmıştır. Kenan, Çoban Tuşla, Abbas, Hüseyin, Saim, Ahmet sayı hesabile Adnan, Mustafa rahatsız oldu klarından güreşlere iştirak etme- Çinde harp Hükümet kuvvetleri komünistleri bombardıman ediyor CHANGHAJ, 11 (A.A.) Fukien vi- hükümet kuvvetlerinin tay- TOKİO, 1 (A.A) in derler gönderilen bir telgrafa gö- lan Telaşı" tahliyeye mecbur etmiş- — ———— Alman ırkına mensup Ruslara yardım BERN, 11 .A.A. — Alman istihbarat bürosunun bildirdiğine göre Sovyet hü- kümeti, Alman ırkıma mensup Ruslara yardım için Almmayada toplanan inmez. nin Rusyaya girmesini menetmiştir. Al man gazeteleri bu memnuiyet kararını karşılamışlardır. em eğe DE GNÜDUELARIMIZ? « ECNEBi MATBUATINDA OKUDUKLARIMIZ ) Mister Baldvinin mani-| dar bir beyanatı sArtık bugün İngiltre'nin hududu (Rhin) mir Dover kayılarının be- yaz kayalıkları değildir» Vekâleten Başvekil bulunan Mister Stanley Baldwin bugünlerde, o Avam Kamarasında söylemiş olduğ pek ma- nidar bir nutukta, artık bugün İngil- tere'nin hududu <Rhin» nehridir; Do- ver kıyılarının beyaz değil dir, demiştir. Buna benzer bir çok sözler mazide söylenmemiş değildir. Bilhassa ilk teş- rin 1925 te: «kocarno» da mün'akıt mahavelât ile, giriştiği ve Sir haylıca elâstiki olan taahhüdatını | teyitiçin . İngilterenin hududu neden Rhin oluyor? Çünkü ancak bu hakikate kıy- met verecektir ki, İngilterenin hayatı muhtemel olan bir hava (o taarruzuna karşı müdafaa edilebilir ve icabı hale göre, taarruza geçen yabancı o hava Di ş yaz ymm che yakınlarında hava üslerinin tesis olunmasına mümaneat edilebilir. dan başka, İngiliz Erkâniharbiyesine Avrupada doğrudan ri letle mukabil taarruza geçebilmek im- hânları ver İmiş olur. Daha tayyareni geyler evvel Felemenk arazisinin İngiltere iş — fe- da edilemiyecek bir «i olduğunu Londra Nazırlarına hatırlat mak İâzem mıdır? Onun içindir ki, vee giltere'n'n müdafaası vacılık, İngiliz müdafaa paranın der cep pk te o kadar iddia olunduğu eski vaziyette devam edi herisiyeti — değiştirm'ş değildir. Ha- bacılık, vaziyetteki nazikliği biraz da- ha tebarüz ettirmiştir. Fakat, İngilte- renin hududu Rhin'dir demekle, eski Mtilâfı Müsenna Devletlerinin, müşte - reh mukadderata bağlı kalmış olduk. ları, bir defa daha ifade edilmiş olmu- yor mu? İngilterenin eN kullanan Fransa dahi, tere gibi, ha; ini, hudutlarının ha- etmek istiyor. Bütün bandan seri ki, Rem re, iddia olunanların aksine Merkezi ve Şarki Avrupa işlerine e # alâkasızlıkla, hattâ hayırhah bite- vefki, mukabelede bulunması kâfi değildir. İngiltere istediği kadar Tuna ve Vistül komisyonlarına girmemek üze- re her güna siyesi ntina eylemekte devam ededursun, mademki demi | Tuna ve Vistül mıntakalarında hasale gelen ve gelecek olan hâdiğeler akis- lerini Rhin üzerirs yığacaklardır, ve mademki Fransız - Alman ve Bellis Alman hudutlarının temin ve devamı meselesi feda edilemiyecek bir lüzum- dar, bu lüzuman — mes'uliyetlerinden İngiltere kendisini her'ne kadar kar - tarmak sevdasında ise de; o kadar ko- layca kurtulamaz. manizmin Min mahküm - dar. (Echo de Paris) Yunanistanda Batak- lıklar kurutuluyor Viotik - Kifisa nehrinin ovasındaki diği raporu Başvekil ile (o Münahalât Nazırı M. Rallis müzakere etmişlerdir. M. Sehonun raporuna nazaran bu iki kurutma ameliyesi için o 110,000,000 drahmi sarfolunacak ve © bunların 80 milyonu Larisa ovasına ve 30 milyonu dahi Kifisu nehri için verilecektir. (Apoyevmatiri) Milletin sadık bir hizmetkârı Hindenburgun ismi Alman tarihin de yüksek bir mevki işgal edecektir. Bu ihtiyar Mareşalin ismi, tarihte, mil lete sadık kalan ve hizmet eden bir yemi gibi kalacaktır. Hindenburg, gerek harp esnasında ve gerek suihte Almanyanın mukadderatını elinde tut muştur. Harpte yüksek bir Başkuman dan, sulh esnasında mutedil, mukte - dir, vatanperver, büyük bir devlet a- keli, fena günlerde Hindenburgu kar şısında bulda. Hindenburg Alnanyayı birleştirdi — vatanını kurtardı. Harp Gi yah şahsiyet olduğunu, ta - Tildaima zikredeceksir. Alman mil « letinin harpten emmi birinci desra > den ikinci devreye İİ m a ll tir. Alman milleti, Mareşal Hinden - burgun ufulü ile dahili ve harici me - seleler karşısında bulunacaktır. Şim - di bütün mesuliyet Hitlerin şahsına geçmiştir. Naziler doğru yollari takip etmiyorlar. 30 Haziran ve 25 Temmuz hödiseleri, Alman hükümetini müş - kül bir vaziyette bırakmıştır. Gene hükümet reisinin güç bir mevkide bu- dumocağına SMİLE a Sakla Sere) İngiltere arasında bir kam biyo anlaşması yapıldı Sıcaktan sonra Amerikada müthiş yağmur- lar yağdı, feyzanlar oldu yağmurlar yağmıştır. Kentucky'de Morenbezd'da yağmurla” rın tesiriyle çamurlar yüzlerce kişiyi 22 vara sokmuş, iki çocuk vw bü- tün erazi çamur altında . Bir- çok sileler, See kemala, Br anüştür, Kıstlar sıcaktan köylere indiler ü HANKOV, ILAA — Kuraklık yür Almanya ile Almanya ile İngiltere kambiyo bir anlaşmanın öğleden akman yi halkında yet verici bir hal yi Talk in tali mek iyiki Bir Rus tayyaresine ateş açtılar TALLIN, 11, A.A. — mınlakasında bir Sovyet askeri tayaresi Estonya arazisi üstünde uçtuğundan E” tonya hudut muhafızları tayyareye #t9İ açmışlardır. Tahkikat yapılıyor. Panamada zelzele PANAMA, ILA.A. — Uç dakika d& yulmaşi vam eden bir zelzele tur, Ba ii Sarre madenlerine sit vesaik METZ, T.A. A. — Bir müddet hususi polis Pocehling fabrikaları be susi polisine mensup iki kişi ile bir zl sus tevkif etmişti. Yine ya si polisine mensup bir dördüncü 4 tevkif olunmuştur, Bu bene layık denlerine ait mühim vessik , Clk Pocekling Fabrikalarıza verdiğini i etmiştir. Daha başka Tevkifat yapılmas a intizar olunuyor. i yö