6 Ağustos 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

MİLLİYET PAZARTESİ 6 RİHİ TEFRİKA: 106 Her hakkı mahfuzdur. Dr. Nazım Bey Selânikte o ka- © dar gizli yaşıyordu ki bazan Paris- © teki arkadaşları bile kendisinin ne- “ rede bulunduğunu bilemiyorlar - dı. Meselâ Ahmet Rıza Bey Pa. ris civarında bir köyden 26 ağus- tos 1907 tarihinde Parise gönder © diği bir mektubunda diyordu ki: © “Mehmet Ali Paşadan bir mek- tup aldım. Nâzum Efendinin İstan- bulda tutulduğunu Evian kaplıca- lara gelen Halil Halit Efendi - 'den işitmiş, beyanı © teessüf edi- yor!,, : Halil Halit Efendi denilen zat © Cambridge üniversitesindeki Ha - hil Halit Beydi. Bu zat ta “Şürayi Ümmet, gazetesine arada sırada makaleler yazıyordu. o Fakat (Lâ idri) imzasını kullanıyordu. : Bir defa “Şü.ayi Ümmel,, ga- zetesinde bu usule riayet edilme. diğinden dolayı Halil Halit Bey © muğber olmuş ve Parise aşağıda- ki mektubu yazmıştı: “Bugün Şürayi Ümmeti aldım. Orada benim eden sonra derhal (Cezayir Hatıratı) ilânı - nm dercedildiğine taaccüp ettim. Vukua gelen iltimas üzerine Şü- rayi Ümmete birkaç makale yaz- 'dımsa, o menfaatimi muhil bir hal vuku bulsun demedim. Benim “Lâ idri,, diye imza koymaklığım tanınmamak mak - sadile idi. Halbuki o makaleden sonra ismimin konulması beni a - çıktan açığa meydana çıkavıyor Benim korktuğum (Abdülhami- din hükümeti değildir. İngiltere - nin Osmanlılığa ne kadar dehşet- li bir düşman kesildiğini herkes - ten iyi bilecek bir mevkide bulu - nuyorum. Fakat kutulayemuta ge ne İngilterede bulduğum için açık- Kadir Osmanlılığı müdafaaya ça- lışıyorum. Mingayrihaddin biraz hizmete de muvaffak oldum. Hal- muavenet mümkün olmadığı gibi vatandaşlarımdan dahi iyiliğe be- del adavet, haset gördüm. Yalnız beni müteselli eden $ey kendim gibi bazı bedbaht ve has- sas vatandaşların iltifatıdır. İ Ben gene naçizane hizmetim - de uğraşıp giderim ve İngilizlere © karşı münasip surette müdafaala- ra dahi devam ederim. Lâkin on- lava karşı öyle harp açarsam son. © ra ekmeğimden olurum, Osmanlı © lığı müdafaaya da fırsat bulamam. İngilizlerin Sultan Hamitten ziyade casusları var, her şeyi öğ- renirler. Sultan Hamit bundan ev- vel bazı İngiliz memurlarına be- pim ehli fesattan olduğumu söyle- di. Hattâ kendi o menfaatlerine karşı yazıp çizdiğimi haber ver - dirdi. Bunu gene m vası- tasile öğrenmeğe muvaffak oldum. Akaba meselesinde ( İngiiterenin © taarruz mesleğine karşı yazdığım Şürayi Ümmet için bir makale daha göndermek istiyordum. Fa- kat (Lâ idri) kelimesinden sonra © ismimin zikri gibi sarih bir iyma doğrusu hiç hoşuma gitmedi. Bu cihetle bir daha yazmaktan biz- zarur vaz geçtim. Şürayi Ümmeti neşreden arkadaşlarınızın namus sahibi adamlar olduğuna katiyen şüphem yoktur. Onun için o hal © emniyeti suiistimalden ileri gel - memiştir. Şu kadar ki diğerlerinin bir meselede o kadar ihtiyatsızlık gösterilmesine (— teessüften dahi kendimi alamadım. Halil Halit Beyin bu mektubu yazdığı 1907 senesi teşrinievvelin- de Şürayi Ümmet astık tekrar Pa- riste intişar etmeğe başlamıştı. Doktor Nâzım Bey Selânikte Osmanlı Hürriyet Cemiyeti hak - kında tekikatile meşgul ve o ce- miyetle beraber çalışmakta iken Paristeki arkadaşların adedi de artıyordu. Ömer Naci Beyin Selâ- nikten Parise gittiğini yazmıştık. Biraz sonra Hüsev Bey de Parise ein Parise yeni gidenler arasında şahsi menfaatlerine taallük eden İttihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GORE) “ İngilterede bulunduğum için açıktan açığa onlara hücum etmekten korkarım ,, Yazan: A.C. ne her (ozaman yeni bir faaliyet sahası arayan İaci Bey bir müd - det sonra İrana kadar gitmek üze- re Paristen ayrılmıştı. i Oo Beyin bu seyyahatine ât yoldan ve İrandan Par rise gönderdiği bi, mektubun- da yazılıdır. Naci Bey ilk mek- tubunda diyordu ki: “Paristen hareketimden bu ane kadar geten vekayiin ve teşebbü- manı geldi. Marsilyada, vapurun teehhürü hareketi münasebetile üç gün ka- dar (o kalmıştım. Bu müddet zar- fında Amerikaya gitmek üzere A- nadolunun muhtelif cihetlerin - den gelen İslâ muhacirlerinin ki adedi dört yüze karip idi, zi- yaretlerine gittim. Evvel emirde beni bir nazarı tereddütle kabul ettiler. İttihat ve Terakki Cemiyetine mensup olduğumu ve vazifemiz ne gibi şeyler bulunduğunu bil - dirmekliğim üzerine emniyeti kat'- iye geldi. Hükümeti o hazıranın mezalimi binihayetinden ve Ab - dülhamidin bu mezalime esas ol- duğundan bahis açıldı. İçlerinde 15, 16 yaşında çocuklar bile ha- kayiki feciai içtimaiyemize akıl ları erdiğini ve fakat buna karşı ne süretle hareket lâzım geldiğini tayin etmekte mütehayyir bulun - duklarını beyan ettiler. Ertesi gece hepsinin vâsi bir odaya cemolunmasını ve kendile » rine bu ahvalin esbabı ve asarın- dan, ve hakikat ve netayicinden bahsedeceğimi söyledim. Bunu maalmemnuniye kabul ettikleri gi- bi beni neztlerinde misafiz alıkoy- dular. Vadettiğim veçhile mez- kür gece otuz senelik (o mezalimi binihayetten bahsettim. Bu ahva le ve vatanm duçar olduğu felâ - ketlere hüngür hüngür ağladılar. Sonra içlerinden, para kaza - narak Amerikadan memleketleri - ne avdet etmekte olan sekiz Ana- dolulu ile daha ziyade tesisi mü - nasebet eyledim ki bilâhare bun - HARİCİ HABERLER | Dünya vaziyeti 20 yıl evvelkinden daha vahimbirtehlikearzediyor Ingilteresabık deniz Lordu diyor ki: “ Donanmamız noksandır, kuvvetli bir donanmaya malik olmak hususundaki kararımızı aleme ilân etmeliyiz,, LONDRA, 5 (A.A.) — “Milli bahriye haftası,, nın başlangıcına riyaset eden, sabık deniz birinci lordu Lort Beatty, o Portsmavt'ta memleketin müdafaa vesaitinin noksanlığına dair bir nutuk irat et- miştir, Mumaileyh demiştir ki; “Yirmi sene evvel, Almanların Emden gemisini yakalamak için mubt-.ç olduğumuz kadar krüva - zöre bugün dahi malik değiliz. Londra muahedesini o imzala- makla kabul ettiğimiz kayıtlardan kurtulmanın vakit ve saati gelmiş- tir. Orta Avrupadaki o buşünkü karışık vaziyet, bundan 20 yıl ev- velki kadar vahim bir tehlike ar - zetmektedir. 4 ağustosa müsadif meş'um gü- nün yıldönümünü fırsat bilerek, mek için kâfi derecede kuvvetli bir donanmaya malik olmak hu - susundaki kat'i kararımızı âleme ilân etmeliyiz.,, Belçika müdafaa nazırı ne diyor? BRÜKSEL, 5 A.A. — müdafaa nazırı M. Deveze, Belçi- ka toprağına Alman kuvvetleri ta- rafından tecavüz edildiğinin yir - minci yıldönümü (münasebetile, dün akşam radyo meşsiyat ensti- tüsünde bir nutuk irat etmiştir. Bu nutkunda, nazır milli müda- faanm istilzam eylediği fedakâr - lıklara katlanmalarını ,dinleyici - lerinden dilemiştir. Sonra, Belçi - kanın hak ve şeref hoktai nazar - larından tamamen beriyüzzimme olduğunu söylemekle hetaben, 1914 larla ayni vapurda Samsuna ka - dar refakat eyledik. İşbu refakat müddetince kâf - fesine gittikleri memleketlerde İt- tihat ve Terakki Cemiyetinin ma- kası: kuvvetinden, Abdül - dından, hamidin zulmünden ve buna kar- şı teşkil ittihat ile hükümeti ha- zıranın tekâlifi zulmiyesine müt- tehidane ve silâh kuvvetile cevap rmek lüzumundan Gİ | ECNEBi MATBUATINDA OKUDUKLARIMIZ Ticari mukavelelerde kullanılan tabiratın tefsirinde Ayniyet ve vahdet Paristen yazılıyor: Beynelmilel Ticaret edesin ticari mukaveleler ve muahedeler komisyo- nu, Hamburg azası Dr. A. Neltenin ri- yeseti altında toplanarak beynelmilel Gcari münasebat ve muazmelâlta cari mukavele ve muahedelerde kullanılen bir takim tabirst n mana ve tefisirin- de ayniyet ve vahdet ifade eden esas ve kaideleri tesbit etmiştir. Bu suret- le ticaretle iştiyal edenlere satıcı, yas hut a'ıcı sfatile giriştikleri muamelât ile 'rsalât, nakliyat, teslimat işlerinde ne gibi taahhüdat ve vecibeler karşısın da bulunduklarını ve ne gibi vesaikin lözem olduğunu tayin için « müheve- lâ! ve mrhaberatr! ira ettiği Birlerin delâlet etiği mana memleke- tin wef ve ödatı veyahut nümüne mu « haveleleri ile muayyen bir manada tes- bit ed Imemiş bulunuyorsa - ihtic ıç ve | istinat noktası gösterilmektedir. (Pester Lloyd) AĞUSTOS 1934 senesinde, tehlikeyi uzaklaştır - mak için elinden gelen her şeyi ya pıp yapmadığını cayisual gördü - ünü ilâve etmiştir. & Nazır de- miştir İçi: “Bu suretle, birçok hakikatler öğrenmiş olduk. Hak ve adaletin, kat'i surette silâhlarını terketmiş bir cihanın üzerinde . tamamile, hükümran olacağı mesut günlerin gelmesine intizaren, her hangi bir imilletin emniyeti ancak harici bir tecavüze karşı müdafaa kabiliye- tile mütenasip olacaktır. Bunun için icap eden fedakâr. lıklar, derhal kabul ve azami is « tifade ile mahalline sarfedilmeli- dir. Ve nihayet hür bir millet, sul- hun takviyesine var kuvvetile ça- lışmakla, daima uyanık bulunmak gerektir.,, ” İngilizlere cevap FRANKFURT, 5 A.A, — Pro. fesörler ve muallimler federasyo- nu milli kongresinde | Almanya Maarif nazırı, M. Rust, bir nutuk irat ederek demiştir ki: “Ren nehrile Manş denizinin öte tarafmdakiley> bazı izahat ver menin zamanı gelmiş gibidir. Â- lem, Alman milletinin © bugünkü ileri hareketinin ne demek oldu - ğunu sorup duruyor. Bilsinler ki, her teşebbüsümüz, £ Yıkılmaz bir millet haline gelmek (o maksadma mebnidir.,, OTTAVA - KANADA, SA.A. dalı muharip, büyük Harbin yir - “minci yıldönümünü O Sü gün kutlulamışlardır. Rusya - Bulgaristan Diplamatik münasebatın iadesine dair imzalanan protokol neşredildi SOFYA, 5 (A. A.) — Bulgaris- l tan ile Sovyet Rusya arasında dip- lomasi münasebetlerin'n iadesine müteallik olup 23 temmuz tarihin- de İstanbulda © imza edilmiş olan protokol, dün ayni zamanda Mos- koya ve Sofyada neşredilmiştir. i Protokolda şöyle denilmekte - ir: “Muntazam diplomasi münase - betlerinin iadeten tesisi hakkında- ki telgrafhamelerin taatisine teves- sül edildiği esnada Sovyet ve Bul- gar Hükümetleri, iki memleket ara- smdaki münasebetler meselesi ile normal surette siyasi mümessiller taatisi meselesini nısfet dairesinde ve umumi bir şekilde halletmek ar- zusunda bulunduklarından aşağı - İtalya'nın İpek ve ipekli kumaş ithalâtının artması Romadan bildiriliyor: İtalyanın bu seneki ipek ithalâi şimdiye kadar 3687 kentale baliğ olmuştur. 1933 ün ipe ithalâtı 936 kental ve 1932 nin ipah ithalât da 1417 kenial idi, Bu ipekler başlıca Japonyadan ithal e- dilmiştir. İpek kırıntı ve artıklarının ithalöte da geçen seneye nisbetle art- mıştır, Çin 11,559 kental © töslima- tile birinci derecededir. İpekli - kir maşlar ise en çok Eransadan alırmış. tır, 31 bin kiloğram © ipekli O kamaş ithalâtından -* Frasisanın © hissesine 14,717 kilogram isabet etmiştir. Buna karşı geçen sene ceman yekün 16 bin kilogram ipekli kumaş ithal olan- muştu. (Newe Freie Presse) Tarihten evvelki za- mana ait bir altın hazinesi Cenubi Rhodesia'da İnyango €- yaletinden bildirildiğine göre o ha- valide bir ulhen madeni bulunmuştar. m Smd kele ene Metkim. din daki ahkâmı tesbit etmişlerdi 1 — İki yüksek âkit taraf, biri- birlerinin hukuku hükümranilerine hürmet ve riayeti tekeffül ederler. Ayni zamanda biribirlerinin dahili işlerine doğrudan doğruya veya do layısile müdahaleden istinkâfı ve bilhassa her türlü propaganda ve tahrikâttan içtinabr da taahhüt e - derler, 2 — İki yüksek âkit taraf, bun - dan başka iki taraftan biri aleyhin- de müsellâh bir cidale kalkışmak gayesini takip eden © teşkilâtların kendi memleketleri dahilinde vü - yi, bu gibi teşkilâtlara müzaheret eylememeği de taahhüt © ederler. Ayni zamanda siyasi ve içtimai re- Bu havali en eski haritalarda Mono | motapa tesmiye edilmiş olup manast ,Hudutsuz kıymetler memleketi, de- meklir. Sekiz metre derinlikte bulur nan bir tabakada, tarihten © evvelki altın arayıcılarının alât © ve edevatı bulunmuştur. Bu aletler üzerinde altın izleri hâ- lâ bellidir. Bu nohtanın © etrafında altın terkipli kayalar, parçalanmak i- çin hazırlanmış bir vaziyette görül. müştür. Bu noktadaki o ahval ve vaziyet, buradaki faaliyetin acele ile birden- bire terkedilmiş olduğunu gösteriyor. Muhtelif dehlizlerde daha tahminen 200 bin ton alien terkipli ham maden bulunduğu fir. (Pester Lloyd) Sisleri dağıtan yeni bir keşif Massachusett devletinin tekneloji enstitürü lâboratuvarı, sisleri dağıtan kimyevi bir mayi keşfetmiştir. Bu ma- yi ile havada bulunan sw tebehhüra- te teks 7 edilerek yağmur halinde yere düşürülmektedir. Yeni keşfin tatbikat ve tecrübe- sinde tayyare meydanını ve bu mey- dan üzerindeki mebaniyi tamamen * İtalya Arnavutluğu işgal! ile tehdit ediyormuş ATİNA, 5 (Milliyet) — Yanyadan bildiriliyor: Buraya gelen ha- berlere göre Arnavutluğun İtalyaya olan borçlarının tediyesi için İ- talyanın vermiş olduğu mühlet eylül 2 de bitiyor. Arnavutluğun bü borcunu ödemek için muktazi meblâğı bulmasına imkân olmadığın dan İtalya Arnavutluğu bazı arazilerini işgal etmekle tehdit etmekte dir. Yalnız Tiran Hükümeti 10000 İtalyanın Arnavutluğa iskânna ra“ ze olursa İtalya işgal fikrini tatbik etmiyecektir. Amerikanın yeni tayyareleri VAŞINGTON, 5 (A.A.) — Harbiye nezareti, tesir dairesi 4,800 kilometre olan ve salte 350 kilometre mesafe katedebilecek kabiliye © tinde bulunan iki bombardıman tayyaresi ismarlamıştır, Eğer neticeler, müsbet çıkacak olursa bu tayyareler diğer 200 tay- © yare için model ittihaz edilecektir. yon 250 bin dolara mal olacaktır. Bir gazetenin asılsız haberi , Her tayyare 1 milyon ilâ bir mil ANKARA, 5 (A.A.) — Helepte intişar etmekte olan “El Ahali, © gazelesinin 22 Temmuz 1934 tarihli sayısında, yüzbaşı Sadettin Bey © kumandasındaki harp tayyaresinin bir kafileyi takip ederken Türki - yenin Suriye hududu üzerine düştüğü ve kumandanile içindekilerin öldürüldüğü bildirilmektedir. Diye yazılmaktadır. Ne gazetenin yazdığı tarihte, ne de bu tarihten evvelki zamanlar- da böyle bir hâdise vuku bulmamıştır. r 2 — örer Jik üzüm Avrupaya gönderildi IZMIR, 5 A.A. — Piyasanın çalışması için borsada beş altı bin çe“ val üzümün bulunması lâzem iken mevcut iki yüz çuval üzerine âni bir kararla piyasa açılmış ve dokuz kuruştan on altt kuruşa kadar sa- tılmıştır. Geçen sene ilk piyasa günü on kuraştan on sekiz otuz pa - raya kadar satılmiştı, İlk üzüm Avrupaya ihraç edilmek üzere Fele - menk bandıralı Tritö vapuruna merasimle yüklenmiştir. M. Mussolini ve 40 saatlik hafta LONDRA, 5 (A.A.) — Sunday Chronicle gazetesinde intişar & den bir makalesinde M. Mussolini, avukatı olduğunu göstermiştir. Doçe bilhassa şöyle diyor: 40 saatlik haftanın hararetli bir Biz, 40 saatlik haftayi teknik terakkiyatın vücut vermiş olduğu iktisadi müvazenesizliğin orladan telâkki etmekteyiz. Ingilte'e, bugün buna karşı bunu kabul etmesi icap edecektir. kokmasına doğra atılmış bir adım “ ğ muhaliftir, fakat onun da nihayet Cüzamın tedavisi çareleri LİZBON, 5 (A. A.) — Gazeteler, Porto Tıp Fakültesi asistanla - illasboas Dr. Bastos Viegas'ın rından Dr. Vil hali hazırda Saint - Jacgue'ta inikat etmekte bulunan alümun terakisi ismindeki İspan « yol Cemiyetinin kongresinde cüzamın met'len mavisi ile tedavisinde iyi neticeler elde etmiş olduklarına dair enteresan tebligtta bulunmuş olduklarını yazıyorlar. Bolivyada kabine buhranı LA PAZ, (Bolivya) S(A.A.)- Harbiye ve Maliye Nazırları da is- tifa eylediklerinden kabine buhra- nı tam olmuştur. jime karşı cebir ve kuvvetle sui - kastte bulunmak istiyen veyahut tethiş harekâtma teşvik eden, res- mi siyasi mjmessiliere karşı bu gi- bi harekâtı izhar eden teşkilâtların vücuduna da kat'iyyen müsaade et- memeyi taahhüt ederler. 3 — İki yüksek âkit taraf, her türlü müsellâh kuvvetlerin veya bu teşkilâtlara ait mühimmat ve mal - zemenin kendi toprakları dahil'n- de toplanmasına veya topraklarma girmesine veyahut transit tarikile geçmesine müsaade etmemeği de taahhüt ederler. 4 — İki yüksek âkit tarafın te- baasından olup ta siyasi mülteci sıfatile ecnebi bir memlekette bu- lunanlar, başka memleketlerin tâ- biiyetini ihraz etmiş bile olsalar, iki memleketin siyasi temsil kadro- larına dahil olamazlar.,, kaplamış olan tabü siz üç dakika zar- fında kâmilen dağıtılmış ve takriben 2000 hadem muhitindeki © havalide | tabü rüyet tekrar hasıl olmuştur. Bu kimyevi mayi, bir boru üzeri: ne yerleştirilmiş olan otuz metre w- zunluğundaki © esrarengis bir. cihaz tarafından buhar halinde havaya s- kılmakta ve bunun üzerine sis taba kası bir perde açılır gibi açılmakta - dır. Bu keşif taammüm edecek olursa, seyrisefain ve tayyare o uçuşları için süphesiz büyük bir fayda temin ede- cektir. (Pester Loyd) Amerikanın tayyare ihtiyacı Amerika Harbiye Nezaretinde sa- bık Harbiye nazırı Newton Baker'in riyaseti altında toplanıp aylardanberi tetkikat yapmış olan hava komisyonu bir rapor neşretmiş ve bunda Ameri- ha ordusunun asgari sulh © tayyare kavveti olarak 2320 tayyare ihtiyacı olduğunu kaydetmiştir Raporda ordu ve bahriyenin biri- birinden ayrı olan tayyare teşkilâtının bundan sonra da ayrı kalması tavsi- ye edilmektedir. (Prager Presse) dar Almanya ile bherti > amamelâtını tatile karar vermift"? 4l Rus tayyarecileri —— ; Balbonun ziyaretini iade için İtalyaya gittiler MOSKOVA, S (A. A.) — Me sepal Balko'imini ziyasetiride İtak öğ yan tayyarecilik âlemi mümessille | rinin yapmış oldukları ziyareti ia- de eden tayyare teşkilâtları reisi | | M. Eidemen, askeri tayyare aka» | demisi reisi M. Todorski ve diğer bir takım tayyareciler Romaya mü” teveccihen havalanmışlardır. Bin - dikleri üç tayyarenin hepsi de Rus | yada inşa edilmiştir. Bu tayyarele- | rin mürettebatı, Zi kişiden mürek- | keptir. Filo, Kiyef - Cracovie - Vi- 19) yana - Roma yolunu takip edecek “ | ve Kiyef'te konaklıyacaszzz. * Borçlar meselesi Amerika borçlara karşı askerliğe yarayacak maadin mi (alacak NEVYORK, 5 A.A. —Nevyorle Herald Tribun gazetesine göre bö” riciye nezareti, ecnebilerin borçla" rına ait tediyatın bir kısmı mukâ- bilinde askerliğe yarayacak bir 13“ kım maadin satın almak imkân! tetkik etmektedir. Bu teklif, sade” ce tecrübe kabilinden serdedil * mektedir. Fakat borçlu memleketler , b8” teklifi müsait bir surette karşıla * ırlar, Mevzuu bahis madenler, Ame rikanın istihsal etmemekte oldur ğu veya kâfi derecede istihsal ed” mediği veya ecnebi mahsulâtm4 | mazaran gali fiyatla istihsal ey” | lediği madenlerdir ki bunlar d# kalay, antimuvan, manganez, plâtin, civa tungsten, vanadyum” iyot, mika ve güherçiledir. 7 ğ Bu madenlerin ekserisi, tesli ” hat imalinde lüzumludur. * pe içler ami er Almanyaya kredi yok | WASHİNGTO, 5 (A. A.) 7, İthalât ve İhracat Bankası, A5 merikalı Daves ve Young istikraz. hâmillerinin hakları verilinciy€ ; 3 iğ ano» m PİNE EPA SELEFELCİ SESİ Fır. -