18 Temmuz 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

1$ Tem İttihat ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GÖRE) Bir asrın yapamadığını bir saat yapa bilirnazikdakikaları kaybetmiyelim Bu yaz dahi böyle © geçerse bu herif ihtimalki yüz sene daha ya- şar. Hemen Cenabı hak onu yakın vakitte sandukmekân eyliye.,, lik defa İstanbulda ittihat ve Te- rakki cemiyetinin Tıbbiye mektebi talebesi tarafından tesisine iştirak etmiş olan doktor İbrahim Temo Bey mektepten çıktıktan sonra Ro- manyaya (gitmişti ve orada dok- torluk yapıyordu. Bu maksatla kös- tencede tavattun etmişti. Fakat u- zaktan Terakki ve İttihat cemiyeti- nin işlerile meşgul oluyor, romanya da ve Bulgaristanda bulunan Türk- lerin tenvirine çalışıyor, Paritsen gönderilen “muzır evrakı,, Kösten- ce tarikile Istanbula gönderiyordu. Ibrahim Temo Beyin bu faaliyeti- ni, Köstenceden 1906 senesi iptida- larında Paristeki (o arkadaşlarına gönderdiği ğıdaki mektubun - dan öğrenebiliriz: “Mektubunuzu ve ( gazeteleri, sonradan da nizamnamelerle be- yernameleri aldım. Bahriye zabit- lerinden Kırımi zade Ali Rıza efen- dinin inzimam eden gayretile on se- nedenberi Dobricada teşkil ettiği- mz şube her ne kadar bu son iki sene zarfında her tarafta görülen ittihatsızlığın ve intizamsızlığın tevlit gttiği meyusiyetle bir derece ye kadar faaliyetini kaybetmiş ise de, gerek ben, gerekse Kırımi za- de vicdanımızrwe cemiyeti o İeke- dar etmiyecek hususi hizmetlerden ve fedakârlıktan haddimiz olmıya- rak birân hâli kalmamıştık. Hattâ beyennameler gelir gelmez Istanbu- la gönderildiği gibi cemiyete ait gazetelerle fikir uyandırıcı sair ev. nk ta arada sırada dahile sevke- dilmiştir. Bunları muzi mamuzi, Şimdi tam millete ve vatana hiz- met edebilecek bir sıradayız. Biz de hattâ ahrardan geçinenlerimiz de bile hakiki bir âzadegi fikri u., yanmamıştır. Bu bataet ve teenni ile daha şirmi, otuz serie çalışma- İıyız ki ancak bu halde (bulunan umumi vicdanı bir noktaya topla- yabilmiş olalım; vakıâ bu zaman kısadır. Lâkin bu menhus idare de- vam ettikçe hergünü bir asra be- deldir. Bir buçuk asırda kazanılan Gi- rit, o güzelim “Mülkei bahri Osma- ni,, bir haftada elden çıktığı gibi, beş asırdanberi Osmanlı devletinin yeddiyemini mesabesinde olan Ru- meli bakayasma yirmi dört satte veda etmek ihtimali de pek uzak değildir. Demek isterim ki iktıdar me) de bulunan vicdansızların yükledikleri ve yüklenmekte ol. dukları ağır mes'uliyet yükünü ka- İc almıyarak ahrarın uhdesine te- rettüp eden mes'uliyeti sırtımızdan atmak için biraz kımıldanmalıyız. Biz Ruslar kadar iş görecek bir halde değiliz. Fakat bir asrın ya- pamadığı şeyi bir saat yapabilir. Onun için bu nazik dakikaları kay- betmiyelim. Herkesin © nazarı bu saatte Yıldızda cançekişen cadıya münatıfdir. Gerek vefatından ev- vel, gerek sonradan derakap yapıl- ması icap eden şeyleri birân evvel karar altına almalıyız. Teferruatı bu anda bertaraf (o ederek senik, benliğin kaldırılmasile ve tam bir âzadegi fikrile bütün Osmanlıları mümkün olduğu kadar birleştir - meğe ve muhtelif fırkaları müna- sip ilânlarla davete çalışmalıyız. Abdülhamidin hastalığından bâhis olan beyenname fevkalâde güzeldi. Buna benzer ve bundan şumullüle. ri bir hafta veya (iki haftada bir kere ince kâğıtlara basılarak da. ğıtılmalıdır. Merkez heyetinin daveti üzerine biz şubeyi tecdit ettik. Ali Sedat bey de iştirak etti, Burada tam ser- besti olmadığı için ve mevkl'in va- tana yakmlığı münasebetile gö - rebileceğimiz I&zmete sekte ge - tirmemek düşüncesile mesele üç beş kişi arasında kalacak, sairlerin den abone toplamak, gazete oku- tup fikir tamim ettirmek gibi hiz- metler beklenecektir. Ahrarın az- lığından ve bura ahalisinin fikrü halinden dolayı paraca (o buradan büyük bir hizmet beklememeli., İbrahim Temo Bey bu metubuna Köstencede başlamış ve Ruscukta bitirmişti, Ruscukta © yazdığı kış- mmda diyordu ki: Biz buradan ufacık ve fakat bu sırada neşir ve tamimi ehem olan evrakın itbali hizmetini bir dere- ceye kadar deruhte ederiz. Adam bulup gidip gelme, etrafa para ye- dirme masrafını da hazırlarız; fa- | kat dahilde mühim yerlere atacak ve eldenele verip iş görebilecek me murlara ve yüksek mektep talebe- sine okutturabilecek Istanbulda em niyetli adamımız yoktur. Yoktur demekliğim cidden çalışan nüfuzlu yoktur demektir. Yoksa orta takımd. > olanlara hergün o- kutturmaktayız. Yalnız o benimle sevkolunacak ve teslim ( edilecek adamın tanıması şartile İstanbul vesair sahilde bulunan ve Kösten- ceye münasebeti olan — şehirlerin herhangisinde adamınız varsa; hu- s#usi bir parola ile görüşmek üzere taahhütlü bir mektupla isminizi ve ünvanınızı ve ne tarzda gidip o za- $ı görebileceğini bana bildiriniz. Şu kadar var ki cemiyet işlerile uğraşmağa başladığım on yedi se- ne zarfında bizim umumi terbiye noksanlığı neticesi olarak hem fik- rimiz zannolunan bazı sebatsız ve kansızlardan vicdanıma yerleştiri- len darbeler pek çok olduğundan, tarafınızdan gösterileck adamların hıyanetinden ve ihtiyatsızlığından şubemiz mes'ul olmıyacağı gibi bi- zimkilerin fenalıklarından da mer- kez heyeti âzade bulunacaktır. Ma- amafih iş görmek için ufak şeyler- den ihtiraz caiz değildir. Çünkü in bu kuvvetler “vakit na- kit,, değil “vakit hayattır,,. Kurban bayramımızı tebrik ederim. Cenabı kuvveikül vatanda idikebiri milli- nin hep beraber icrasına muvaffak buyursun !,, Teraki ve İttihat (o cemiyetinin Bulgaristanda ve Romanyada ça- lışan şubelerini tanıdıktan sonra şimdi Kandiye ve Hanya şehirle. rinde çalışan şubelerini de biraz tetkik etmek lâzrmgel'yor. Burada herşeyden evvel şunu kaydetmek icap eder ki Giritteki Türklerin çektikleri sıkıntı ve maruz bulun. dukları tehlikeler Bulgaristan Türk lerinin çektikleri meşakkatlerden katkat fazla idi. Onun icin Hanya ve Kandiye şubelerinin Paris mer- kezine yazdıkları mektupların her. birisi Girit Hıristiyanlarının Türk- lere karsı yaptıkları zulümlerden dolayı sikâyetler ve feryatlarla do- lu idi. B'r tarafta Türklüğün ve İs- lâmiyetin ve diğer tarafta Yunan- Iığın ve Hıristiyanlığın o devirde ne derin bir taassupla biribirlerile mücadele ettikleri o Hanyadan 18 mart 1904 tarihile ve Faruk imza- sile Parise gönderilen aşağıdaki mektuptan anlaşılmaktadır.: (Bitmedi) Ingiliz Hava kuvvetleri Beş senede elli filotila daha yapılacak LONDRA, 17 (A-A.) — Hü. ümet , hava kuvvetlerinin tezyidi siyasetini biran evvel ilâna karar vermişt Bu vazifeyi perşembe günü, a- vâm kamarasında, M. Baldvin i- fa edecektir. Hükümet, mevcut hava kuvvetlerine, beş sene zar- fımda 50 tayyare filotillâsı daha i- lâve etmek niyetindedir. Bu hu- sustaki hazırlığa derhal başlana- tr, LONDRA, 17 (A.A) — Ti. mes gazetesi (oOM. Baldvinin bu hafta sonuna doğru avam kama- rasmda hükümetin hava müdafaa litikası hakkında beyanatta bu- unacağını bildirmektedir. Diğer taraftan Daily Mail ga- zetesi de yeni misek hakkındaki son itilâflar o hakkında bazı me- busların Sir John Simondan is- tizahta bulunacaklarını ve bu hu- susta yeni bir umumi müzakere açacaklarını yazmaktadır. Almanyada Kurşuna dizilenler İçlerinde on iki de mebus olduğu anlaşılıyor BERLİN, 17 (A.A.) — Milli sosyalist fırkasının Reichstag gru- Pu riyaseti, 30 haziran hâdiseleri esnasında ölen mebusların yerine 12 mebus namzet tesbit etmiştir. Amerika - Almanya ticaretinde durgunluk VAŞİNGTON, 17 (A.A.) — Amerika hükümeti,Davis ve Young istikrazlarr"hamilleri için müsavi muamele elde edemedikçe; Alınan- ya ile ticari imtiyazlar veya takas için anlaşmalar yapmağı reddet- miştir, . MİLLİYET ÇARSAMBA 18 TEMMUZ 1934 HARİCİ HABERLER Amerikada vaziyet fenalaşıyor | Grevcilere karşı tank ve top gönderiliyor San Fransisco'da tramvaylar, otobüsler durdu. Vapurlar işlemeyor SAN FRANSİSCO IZ A.A. —M. John son'un Kaliforniyada Berkeley'de söz söylü yeceği içtima, polisin ber hangi bir hâdise karşıcında himaye e demiyeceğini bildiri « i yüzünden tehir lit grevi, tekerlekli ayak kızaklarının faz la satılmasına sebep olmuştur. San Fran- sisconun s#evkülceyşi noktalarında mitral - yözler ve hücum tank ları vardır. Şehrin muhtelif yerlerinde tahminen 7.bin milli muhafiz bulunmakta dır. Elektrik fabrika- s1 işçileri temmuz 80- nundan evvel grev yapmayı düşünmek - tedirler. Maksatları rakmamaktır. Gazeteler, 1926 da İngilterenin umumi greve karşı al dığı vayiztei hatılatmaktadırlar. M. Johnson, tayyare ile buraya gel miş ve sükünu iade için her şeyi yapmaya hazır olduğunu bildirmiş tir, Tank, mitralyöz, top SAN FRANSİSCO, 17 (ALA.) — Mürettipler greve iştirakten im. tina etmişlerdir. Garsonlar, berber ler ve 500 telsiz telgtnfçı greve iş tirak etmişlerdir. Amerika kanun- larına göre hiç bir gemi diplomalı telsizcisi olmadan hareket ede - mez. Telsiz telgrafçıların ise sen - dikaları olduğundan vaziyet müş küldür. Tramvay ve kamyon faa- liyeti tamamen durmuştur. grevci bakkalları yağma etmişler: dir. Hayverd mahallesinde elli ki şi komünist mahallesine hücum et miş ve birçok eşya parçalamışlar- dır. 1000 kişilik bir milli muhafız kuvveti Los Angelesten San Fran siscoya hareket etmitşir. Buraya 75 milimetrelik birkaç batarya da gönderilmiştir. Milli muhafız kıta atının 4000 mevcudu vardır. Şid - detli hareketler gittikçe artmakta dır. İçi erzak dolu birçok kamyon şehir haricine götü ip uçurumla ra atılmıştır. Oakland, Berkeley ve Almanyada da hususi polis kuv vetleri teşkil edilmiştir. Tank, mit ralyöz ve küçük mikyasta topları olan milli muhafız kıtaatı Presi- dio askeri mahallesinde toplan - maktadır. Saint - Lais'den 1500 muhafız San Fransisco'ya harc - ket etmitşir. 185 inci piyade ala - yoile 143 üncü sahra topçu alayı- nın bir kısmı San Fransiscoda top lanmaktadır. Yiyecek pahalı SAN FRANSISCO, 17 se — Grev idare komitesi, grevcilere & ilelerinin yemek yiyebilecekleri 19 lokanta göslermiştir.... Henüz açık bulunan nadir lo - kantalar, ağzına kadar doludur. Yemek yemek için müşteriler sıra beklemektedir. Erzak fiyatları, alı nan tetbirlere ve mağazalarda 10 milyon dolarlık mal olmasına rağ men arlmağa başlamıştır. Grev ko milesi, sebze ve yemiş satıcılarına Oakland piyasasından mal getirt- meğe müsaade etmiştir. Bütün bah rimuhit sahilince, komiteler grev- ciler lehine birçok kararlar ver - mişlerdir. Grev gittikçe büyüyor SAN FRANSSCO, 17 A.A. — Texasda Saint Antoine'da sekiz bin çiftlik işçisi greve karar ver- mişler ve sanayi faaliyetini dur - durmuşlardır. Visconsin'de Kohler de 1000 işçi greve başlamıştır. Bir mingham'da 22,000 mensucat işçi si yarın grev yapmağa karar ver- mislerdir. İşçi reisleri bu hareketin 37 devlete teşmil edileceğini bil - dirmektedirler. Grev idare komitesi, merkez ko mitesinin 25 azasından mürekkep tir ve karar vermek salâhiyetini haizdir. Bu komite, tramvay, bele diye nakliyatı işçilerinden. derhal işlerine başmalarını istemiştir. Grev komitesi reisi grev hareke Gne gösterdikleri alâkadan bütün Son kargaşılığa tekaddüm eden günlerde bu hâdiselerin pişdarlığını yapan bir ame- le nümayişi .. bu nazik vaziyette şehri ziyasız bı | karar neşretmiş fakat kendilerin - den işlerine başlamalarını istemiş tir. Bu, komitenin, faaliyeti tama miyle akim bırakarnk efkârı umu miyenin 1919 daki Seatle umumi grevinde olduğu gibi, aleyhine çev rilmesinden çekindiğine bir delil. dir. SAN FRANSISCO, 17 A.A. — Zirat amelesinin umumi bir tesa- müt grevi ilân etmek tehdidi kar- şısında vaziyet vahimleşmiştir. Sa at sekizden çok evvel 75000 ame le işlerini bırakmışlardır. 400 mil li mühafız caddelerde devriye ge- zerek inzibatı temine çalışmakla - dırlar, Telefon, gaz ve elektrik ser visleri temin edilmiştir. Rİ komi tesi, Ablokaya rağmen kıtlığa ma hakkında şe- ruz x Bir halkına teminat vermi: Bir bakkal dükkânına hücum SAN FRANSİSCO 17 A.A, — Bin kişi Oaklandda bir bakakl dükkânma hücum ederek yağma etmişlerdir Mağaza camekânları na ve evlere Kreozot'lu bombalar atılmıştır. Erzak nakleden birçok kamyonlar devrilmiştir. Pakland - da polisle bir çarpışma neticesin- de 10 erkek ve 2 kadın tevkif edil miştir, İki polis, iki grevci yaralan miştır, SAN FRANSISCO, 17 A.A. — Şehirde filen örfi idare hâkim bu- lunmakta, her ne bahasma olursa olsun zahire ithaline çalışılmak - tadır. M. Roosevelt ve federal makam lar saati saatine vaziyetin inkişa- fını takip etmektedir. Memleketin bazı mıntakalarmda mevcut bulu nan galeyandan dolayı vaziyetin vehamet kesbetmesi muhtemeldir. zaman için yiyecek yokluğundan korkulmadığını beyan etmekte ve o vakte kadar idarenin lâzmm ge- len tedabiri ittihaz edebileceğini bildirmektedir. Endişeler ra ITAA —E- ğer bu akşam M. Vagner, Porte - and nizamı halledemezse, San Fransisco grevinin bütün büyük Okyanus sahiline sirayet edece - ğinden korkulmaktadır. Kalifor - niyada açık yegâne liman olarak kalan Los Angelesde de bazı hâ- diseler olmuştur. Grevin osada da ilânı beklenmektedir. Nevyorkun iki yüz elli fabri - kasına mensup 18 bin iplik sanayii amelesi ve 22 bin amele birkaç gü ne kadar grev ilânma karar ver - mişlerdir. Hücum kıt'aları reislerinin mali vaziyetleri BERLİN, 17 (A.A.) — AL manya polis reisi ceneral Dalneze, Mittel Deutschen gazetesine ver- diği beyanatta, hücum kıtaları re- islerinin mali vaziyetleri ve ya- şayış tarzları hakknda tahkikat yapacağını söylemiştir M. Barthou'nun Bayonne nutku BERLİN 17 (A.A.) — M. Bar. thounun Bayonne'da söylemiş ol. duğu nutuk, Alman matbuatı tara- fından pek fena bir surette karşı- lanmıştır. Hususi idareler bütçeleri ANKARA, 17 (Telefonla) — Dahiliye Vekâletince hususi ü rin 934 bütçeleri hakkındaki kanun ler bütçelerini tetkik etmek üzere teşekkül eden komisyon dün gün çalışmalarına devam etmiştir. Komisyon İstanbul, Ankara , idarelerin bütçelerinin tetkikini ikmal etmistir. n Yugoslavya ile ANKARA, 17 (Telefonla) — Yugoslavya ile hükümetimiz da yeni bir ticaret itilâfnamesi imza Siirtte bir tabiat hâdisesi SİİRT, 17 (A.A.) — Beşiri civarında yer altından su Fışkırmi ve arasıra hafif sallantılar hursule gelmektedir. Hâdisenin tetkiki Mi: vilâyetten mühendisler gönderilmi ştir. - Milli Müdafaa Vekili Izmirde ANKARA, 17 (Telefonla) — Milli Müdafaa Vekili Zekâi Beğ gün öğle irenile İzmire hareket etmiştir. Buğday alım ANKARA, 17 (Telefonla) — İcra Vekilleri heyeti yeni b mübayaa merkezleri hakkındaki kararnameyi tasdik etmiştir. ; merbut talimatname mucibince 32 yerde tesis edilecek alım istasyoliğğ” rı peyderpey açılacaktır. Bir okka buğdayın 5,5 kuruşa mübayaâ J mesi hakkındaki eski kararname hükümleri yeni ölçülerin tatbikt m bir kilo buğdayın dört buçuk kuruş yısile kaldırdmış ve rinden mübayaası takarrür etmiştir. İnhisarlar Vekili bugün geliyo ANKARA, 17 (Telefonla) — Gümrük ve İnhisarlar Vekili Alt na Bey tetkikat için bu akşam İstanbula hareket etmiştir. Ispartada zelzele ISPARTA, 17 (A.A.) — Bugün çok gürültülü ve cenuptan şimale doğru bir ezlzele olmuştur. Nüfus ve sairece zayiat yoktur. Urlada memur ve cemiyetine yardımları ANKARA, 17. A.A.— Urlada memurin ve teşekküller tarafından bir toplantı yapılarak hava kupvetlerimizin takviyesi Türk Tayyare cemiyetine yardım a — Bilumum memurin ve halkın b — Bütün memurinin maaşlarından yüzde yarım vermek sat 1009 lira teberrü edilmesine, e — Ticarethane sahiplerile esnaf ve ahalini, münasip miktarda terketmelerine karar verildiği memnuniyetle alınmıştır. Urlanın yüksek duygulu hibi, esnaf ve halkına verdikleri ba tir, : Şark Lokarnası Bir ihtilâf vaziyetinde M. Musolini'nin hakemliği LONDRA, 17 (A.A.) — Daily Telegraph gazetesi yazıyor: Şark İokarnosu adı verilen misak proje sinin M. Mussolini tarafından tas- vip edilmesi, asıl İokarno itilâfr mucibince Fransa ile Almanyanın emniyetini müştereken tekeffül et miş olan İtalya ile İngilterenin, bu suretle bütün Avrupai devletler a rasında hakiki hakemlik mevkiini ihraz edecekleri kanatine müste « nittin. Binaberin, Sovyetlerle Al - manya arasında bilfarz hâdise ola cak herhangi bir ihtilâfta Fransa- nm müdahalesi icap edip etmedi- diğini ve icap ettiği takdirde bu mü dahalenin hangi taraf lehine olma sı lâzım geleceğini tayin etmek hakkı İtalyaya ait olacaktır. M. Mussolini, silâhları azaltma işinin halli için bundan daha iyi bir yol bulunamıyacağı kanaatin - de olduğu halde, İngiltere maha - fili ,elân bedbinliğini muhafaza et mektedir. M. Mussolini, yeni mi - sakın evvelce mevzuu lan dörtler misakının göreceği işi ko- laylaştıracağı kanaatindedir. M. Norman Davis dönüyor Washington, 17 O(A.A.) — Hariciye nezaretine göre, M. Nor- man Davisin bu hafta (zarfında avdeti beklenilmektedir. Deniz konferansına ait müte- kaddim müzakereler, hali hazır- daki vaziyetin müsaadesi nisbe- tinde ilerlemiştir. Fakat müsait zaman hulül e- der etmez bunlara tekrar bağlana- caktır. Hariciye nezareti, Japonların ne sebepten dolayı deniz konfe- ransı ihzari müzakeratma iştirake hazır olmadıkları o hakkında bir güna malümat vermemektedir. Almanya Cenev- reye gelmiyor Bir gazete ortaya sürülen fikri safdilane buluyor BERLİN, 17 (A.A.) — Ber- liner Boerseh Zeitung, bir takım misaklar akti suretile Almanya- nın tekrar Cenevreye (o dönmesi ni temin etmek fikrinin “safdi- lâne,, olduğunu yazmaktadır. hükümlerine göre mezkür ticaret itilâfı edilmiştir. İ istasyonları saat 17,53 de oldukça şiddetliliğiler « halkın Tayya üzre, daimi aza yazılmalarına, SERE de kazançları ve hamiyetli memurin, ticaret karardan dolayi teşekkür ed Meyvecilik profesörüni tetkikatı ANKARA, 17 (A.A.) — Yi sek ziraat enstitüsü meyvecilik! fesörü Blayz Berk Ege ve niz mıntakaları meyveleri hale da tetkikatta bulunmak üzere ! nında asistanı ile birlikte bu$ lerde İzmire hareket edecek v8) ge mıntakasında tetkikatını bit dikten sonra Karadeniz mınti sına geçerek Giresun, Trabzun,! ze havalisinde vazifesine di eyleyecektir. Yeni ziraat memurl ANKARA, 17 (ALA.) — İrmet ları bitmiş olan yüksek ziraat türünden bu-sene çıkan efendi dördü, İzmir mücadele istasyon biri Adana mücadele istasyonuna ri Eskişehir lah istasyonuna, biri şillköy ıslah istasyonuna ikisi bey harasma sitajiyer ihtinası yi mak üzere gönderilmişlerdir. Üç fendi de Anadolu dahilinde çıkan profesörlerine ratakat et tedirler. Pİ SAA YOŞERE KR Japon filosu Washington muahede: bağlanmak tstemiyor TOKYO, 17 (A.A.) —D yüksek şürası, çürüğe olan eski harp gemilerinin ye lınmasına karar vermiştir. Yüksek şüra, Waşington ahedesile tayin olunan nisbeti gasını, milli müdafaaya © tas eden her türlü meselelerde ist lâl muhafazasını, Japonyanın * faatlerine uymıyan o muahed den sıyrılmak suretile milli niyetin istikrarını ve bâzı devletlerin pek fazla olan kuvvetlerinin mantrki bir € azaltılarak her hangi bir d tin diğer devletlere meydan yamıyacak bir hale konulu istihdaf eden siyasetini teyit © miştir. # Estonya Hariciye naz" Moskovada | TALLİNN, 17 © (AA) Estonya hariciye nazırı, 59 hariciye komiseri M. Lâ daveti üzerine, bu ayın 28 resmen Moskovayı ziyaret €© de ği