19 Mayıs 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2
TARİHİ TEFRIKA:44 o /4 İttihat ve May Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GORE) Sonu gelmiyen emniyet tertibatı | Sultan Hamidin Hırkai Şerifi ziyaret alayı - | Yıldızdaki emniyet tertibatı | Fakat ey bedbaht millet, bir ke- | ?e dur ve düşün. o Vicdanlarımızı, zihinlerimizi zehirli parmaklarma takan, zehirli tırnakları ile yırtan © haile, o istibdat ile bir kere yü: yüze gel! Eğer bu Sulüm, bu istib-! dat seni vuracaksa varsın göğsün- den vursun! Fakat kaçarken arka- dan vurulmak ?... Bu muydu senin sıfatın biçare Türk milleti?! Senin o aslanlara yakışan sebat ve meta- petine nasıl hale! geldi? Bir zamanlar'Allah O korkusun- dan, vatan muhabbetinden başka ye makar olamıyan kalbi- ni şimdi zalim bir hükümetin kor- kusu ile mi dolduracaksın? Vatandaşlar! Bir dakika akilâne ve bitarafane düşünecek olursanız Abdülhamit idaresinin gerek Er - menilere, gerekse diğer Osmanlı unsurlarına karşı olan düşmanlığı- nın her şeyden ziyade istibdadını devam ettirmek istemesinden ileri geldiğini anlarsınız. Bizi biribiti- mize boğazlatarak vakit kazanı - Halifenin ve imamı asrın zalim olduğu takdirde hal'ine cevazı dini olduğunu beyan buyuran ahkâmr mukaddeseyi geçenlerde İstanbul- da bir gece zarfında hafiye'erine toplattıran ve kâmilen yaktıran ve âmiri meşrutiyet olan ayeti celileyi | tekzibe kadar cüret eden böyle bir adamın islâmiyet dinle ne müna- sebeti olabilir ki gaddarane hare- kâtını mazur görebilelim? Bunca seneden beri zndanları hakkımız olan kanunu €sasiyi, meş rutiyeti istiyen namuslu kardeşleri- mizle dolduran ve bu yüzden bin- lerce vatanperver aileleri tarümar | eden Abdülhamit değil midir? Bu kere Erzurumda zulüm, açlık ve s€-| falet yüzünden tahammülü kalmı- | yarak kıyam eden ve adalet istiyen müslüman erbabı hürriyetin ifna- sna ka'kan Abdülhamit değil mi- dir? Geçen Rus muharebesinde kay- bettiklerimiz şöyle dursun, daha dün muharebede galip geldiğimiz. halde Giridi de düşmanlarımıza ve “ren ve nihayet bügün de Rumeliyi içinde meskün olan & milyonlarca islâm ahali i'e birlikte alçakça bir korku ile ecnebilere teslim etmek üzere olan gene Abdülhamit değil midir? Vatandaşlar! Emin olunuz ki Ab dülhamidin ve hükümetinin bü taarruzları Ermeniye Ermeni oldu- Zu.için değil, son zamanlarda Türk İerle birlikte istibdattan, kurtulmı. ya çalıştıklarını gördüğü içindir? Dünyanın her tarafında uzun bir hayhuyü terakki görüyoruz, ümit | ve zafer teraneleri işitiyoruz. Mem işketimizde ise ağlıyan ninelörin ipi yetim çocukların ve dul ka- dınların “bir dilim ekmek!,, diye inliyen istimdat nidasını ve istib- dat zincirlerinin şakırtısını duyuyo ruz! Eğer bu kadar geri kaldığımızın acısın umumi ve fedakârane bir gayretle şimdiden telâfi etmiyecek olursak, bütün tarihi insaniyetin, bütün dünyanın yüzümüze tükür- düğünü görmek ve buna sabretmek | zilletine uğramış olacağız. (Eğer | zulüm taraftarı isek, vatanımızın Abdülhamidin elinde parça parça olmasına, srz ve namusumuzun Gi- ri'te ve Rumelinde olduğu gibi a- yaklar altında çiğnenmesine razı isek, bunu açıktan açığa söyliye - “lim. Zalimlerin kafalarmı — kırmayı emreden fermanı ilâhiye bir parça itaat etseydik, bütün bu zulüm ve hiyanetleri, bütün bu alçaklıkları ateşle, demirle karşılardık. Böyle milliyet ve insaniyet düşmanı bir hükümeti başlarımız üstünde tut- mazdık, bütün Osmanlılar ittihat ederek bir zafer hamlesile onu a- yaklarımızın altında kırar ve hur- dahaş ederdik?,, Terakki ve İttihat oCemiyetio devirde vatanı kurtarmak için u- mumi surette nasılişe başlanması lâzımgeleceğini aşağıdaki surette düşünüyor ve bunları bütün Os - manlı yatandaşlarma tavsiye edi- yordu: 1 — Her şeyden evvel elbirliğile | hükümeti müstebideyi milli kuvve- timize ram ve mağlüp otmek için gizli dahili teşkilâtımıza kuvvet ve vüs'at verisekliğimiz lâzımdır. İş- | te bu maksada hizmet etmek üze- Te Avrupada vesair memleketlerde ki Türk ve Ermeni fırkalarının ah- | kirleri muzir adamlardır. © rarları arasında yalnız icraatı inkı- lâbiyeye bahsus kavi bir itilâf husu | le getirildi. Rivayet muhtelif olsa da maksu:| dun bir olması, yani hükümeti ha- zıranın zulmünden & kurtularak memleketimize selâmetbahş olmak noktasında Türk ve Ermeni hepi- | mizin müşterek bulunması kaziye- si bu umumi itilâfa o kadar kuvvet verdi ki bu hususu şüphe ve tered- dütle karsılamıya sevk için “Erme- niler su aralık istiklâl istiyorlar, | padişahlık yapacaklar!,, tarzında | hükümet tarafından rivayetler işa- İ | a ettirildi. Müsbet deliller ve fili teşebbüsler olmadıkça, bu rivayet- | ler efkârı umumiye üzerinde mü - essir olmamalıdır. ra herkes düşünebilir ki Er- menilerin hükümeti Hamidiyeden uğradıkları taarruzlara, katliâmla- ra mukabil, Türkler de Girit te ve Rumelinde katliâmlar görmüşler | ve hükümeti hazıranın onlar kadar | taarruzlarına düçar olmuşlardır. | Karşımızdaki düşman bir olduk- tan ve aldığımız yaralarla gördü. ğümüz fi aynı cinsten bu- zelil bir fırkai kalili, ki ekseriyeti hafiyeler ve hükümet adam'arıdır, müstesna olduğu halde cümlemi - zin müşterek düşmana karşı müşte reken hareket etmemizi icap'etti recek kavi bir sebep olduğu dü. nüldükten sonra selim bir vicdana ve doğru bir muhakemeye sahip ©- lanları ikna için fazla uğraşmak işbu ittihat teşebbüsleri: ket dahilinde nüfuz ve tesiri za'tmak için gene halk arasına me- selâ “Genç Türkler din düşmanla- rımızla ittihat etmek fürde bulundular. Bunlar zaten fi. Sözleri- ne asla itibar etmeyiniz!,, tarzın- da hainane işaalarda bulunuyor. Maksadımız dini bir meseleyi halletmek olmayıp Osmanlılık mec muası dahilinde yaşıyan unsurla - rın tamamen ittihadile insaniyete şin olan böyle zalim ve müstebit bir hükümetten kurtulmak ve yeri-| De meşruti ve âdil bir hükümet te- | sis etmektir. 2 — İnkılâp fikirlerinin bir mem | lekette yerleşmesi ve ilerlemesi an- cak icra kuvvetine malik gizli teş- kilâtın vücuduna o mütevakkıftır. Yalnız sesle ve sözle istibdadı yık- mıya imkân yoktur. Onun için memleket dahilinde mevcut olan | hafi cemiyetlerin şubeler halinde memleketin her noktasına teşmili lâzımdır. Bunlar arasnda (daimi bir irtibat ye münasebet tesisi fev- kalâde ehemmiyetlidir . Merkezi cemiyetlerde olduğu gibi işbu şu- belerde de cemiyetin o maksadına muzir adamların veyahut cemiyet efradından görünerek (o hakikatte hükümete casusluk edenlerin der- hal idamını icra etmek üzere mik tarı kâfi gizli polis teşkilâtma ma- lik olmalıdır. | ! — Bitmedi — ECNEBİ La Tribune de Geneve'den : ihceziresi günü Sundur. Buna rağmen çok kimseler, Asyayı Avrupadan ayıran (veyahut birleştiren) bu üc milyon kilometre mu rabbalık vasi yarım ada hakkında sa-| rih malâmatı haiz değildir. İ Uç milyon kilometre murabbaı, bu aşağı yukarı © 70 kere İsviçre 6 kere Fransa (4 kere Türkiye )yi içine alır. Fakat yarım m aran ortamında bulur ın büyük çöl! dolayı bir koybolmuş yerler vardır. bir sok | Yukarıda bir çok kimseler bı hakkında sarih malümatı haiz değildir dedim. Hattâ benim gibi Arabistamen, bir çok korkunç, kimsesiz sahillerini gören bir seyyah bile burasını lâyıki- Ie bildiğini iddia edemez. lânt sahilde iken hiç ümit | iz, her cins hububata, mey- valara, sebzelere tesadüf etmek müm- kündür, ç . Son zamanlarda telgrafların sık sık bahsettikleri Hüdeyde kızıl denizi- nin en faal ihraç merkezidir. Bu Cos- mopolite bir memlekettir. Burada A- raplarla beraber bülün Afrikanın sa- hillerinde tesadüf © edilen insanlarc, Suriyelilere, Yunanlılara, Hintiilere A Bize Milletler Cemiyeti aleyhine cephe almak teklif edilmiş! LONDRÂ, 18. A.A. — Reuter Ajansı bildiriyor : Avam kamaraiında amele meb uslardan M. Gripps, Japon filosu nun Akdenizi ziyaretini, Berlin gör Türkiyeyi ziyaretine üşmelerine ve Japon (amiralının dav telmihlerde bulunarak Amiralın Türkiyede bulunduğu sırada Almanya ile Japonya ittifakına iltihak etmesi için Türkiyeye pek mühim vaatlarda Mümaileyh, Japonya ve Almanyanın kavvetlerini letler Cemiyeti aleyhinde bir kombinezon vücuda getirilmesi çok kolay olacağı fikrinde bulundu bulunulmuş olduğunu söylemi; istinaden Mil- in pek ığunu ilâve etmiştir. İsparta halıcılığını himaye ISPARTA, 18. A.A. - İsparta halılarının Cihanşumul | şöhtetini muhfaza maksadiyle Avrupada ya ptırılan bir tarafı İsparta ticaret ve Sanayi Odası diğer tarafı 22-28 kalite İsparta halısı ibarelerini ha- Banker İnsenl'ün Amerikaya gittikten sonra dostlarının ianesile topla- nan 200 bin dolarlık nakdi bir kefalet mükabilinde serbest bırakıldığı- İ nı yazmıştık. Son gelen Amerika gazetelerinde İnsull'un tevkifine ve hapishaneye sevkedilmesine dair uzun malâmat vardır. Yukarıdaki re- simde müflis bankeri Şikago hapishnesinden içeri girerken görüyorsu- Harp tayyareciliği i Muhtelif memleketlerin tayyarecilikteki mevkileri Birinci Fransa, ikinci İngiltere, üçüncü İtalya, i 4 üncü Amerika, 5 inci NEVYORK, 18 .A.A. — Tayya: | re ticaret odası 1934 senesi için bü- tün dünyada sivil , askeri, ve ih- | tiyat tayyarelerde büyük bir inki- şaf olacağını bildirmektedir. Odanın neşrettiği salname, ha- vacılığın” teknik inkişafında ticari | havacılık en ileri memleketin rekorlarında dünyanın Amerika ol- | duğu halde derhal faaliyete geçe- rek ha:p tayyareleri hususunda A- merikanm dünyada dördüncü si- rada olduğunu bildirmektedir. Avam kamarasinda İ Japonaanın şark | Hitlercile Siyasetini tenkit | | İngiltere muahedelerin ihlâ line müsaade ediyormuş LONDRA, 18. A.A. Avam kamarasında işçi m lardan Kripps, Mançuri hadiselerinden- beri Japonyanın hareketlerini mah küm etmiş ve dünya efkârı umu. miyesinin aksine olarak, Japonya- nın muahedeleri ihlâl etmediğini söylemeğe — çalıştığını bildirmiş- | tir. | M. Kripps, hükümetin, o protes- to etmeden ve açıktan açığa Ja- | ponyanın dokuz devlet muahede- | sini ihlâl etmekte devam etmesi- | ne müsaade ettiğini söylemiştir. Tayyareci Kost'un seyaha RABAT, 18. A.A. — Tayayreci Dicudonne ile Mary Costes, bu sa- bah saat 11,15 te Rabat'ta karaya inmişlerdir. Kendileri: ceneral rastgelmek mümkündü! vw San'a 2200 metre yüksekliğinde | dağlık bir arazinin — üstünde kâindir. Bumu için sahilden bu şehre kadar 0- | lan yolu yapmak çok müşküldür. Yol. lar kervan izlerinden ibarettir. Şura- sını kaydetmek lâzr ki San'a ile Hüdeyde arasındaki yolun yarısında Yemene taarruz eden ordu ister iste- mez “Strategigue,, noklai nazardan büyük bir ehemmiyeti haiz olan kuv- vetli bir mevkie “Menaka,,ya çarpacak ter. Bu 600 metre yüksekliğinde sarp kayaların üstünde © bütün mıntakaya hâkim bir kaledir. San'a çok e şehirdir, İzam €- dilen eski bir hihâyeye nazaran Hazre | ti Nuh tarafından inşa olunmuştur. Fahat muhakkak olan bir şeyi varsa © da 2000 seneden Fazla bir tarihe ma- tik olmasıdır. Gringoire'dan : Gringoire gazetesi “Fransa o ve | Sarrt,, serlevhasile yazdığı bir baş ma- halede diyor ki: ..Sarre'de yapılacak reiâm tamam, İ Bizim kurevetimizi, bizim milli kudret mizi büyük ve ağır bir tecrübeden g. recektir. Bu en mühim ve belli başlı mesele- nin harbin ertesi günü tanzim edilmesi lâzımdı. Çünkü © zaman bütün vazi- yetler memnuniyetbahş bir tesviyeye müsaitti. Fahat maalesef yapılmadı. | İ yaklaşmak isteyen bin kadar ko| İ sit gördüler. İ çokları herhangi bir tebeddül öukuun- | Hütler propagandasının karşısına karşı Rusya, 6 ncı Japonya Harp tayyareleri için salname | şu tasnifi yapmaktadır. Birinci | 4000 tayyare ile Fransa, bu | rakkamlar 1933 senesi kânun ev- velinde verilmiştir. — İkinci 2500 | tayya-e ile İngiltere, üçüncü 2300 tayyare ile İtalya, dördüncü 1700 tayyare ile Amerika, beşinci 1200 tanesi kadro harici olmak üzere 2200 tayyare ile Sovyet Rusya, al- tıncı ise 390'ü kadro harici olmak | üzere 1500 tayyare ile Japonya Amerikada r büyük Bir miting yaptılar İnt zamı 750 polis muha- faza edebilmiştir NEVYOFK, 18 A.A, — Alman- Amerikan cemiyetlerine mensup Hitlere meyyal yirmi beş bin kişi | Yahudiler tarafından Alman ma- mulâtna karşı yapılan boykota protesto etmek üzere Madison par- kın bir miting yapmışlardır. Hatipler, Hitlerin siyasetini mü- dafaa etmişlerdir. indeki inti- at -Spor sarayının dahi zama memur olarak 750 pol dı. v Hariçte, polis içtima mahaline | münist dağıtmıştır. Viliemin selâmlamıştır. Yarın Me- rakeş, Kazablanka, Madrit ve Pa- rise doğru seyahatlerine devam edeceklerdir. MATBUATINDA OKUDUKLARIMIZ serbest olması ve ilerde yapxlacah her- Ve bu da muahedenin noksanlarından biridir. Sureti hallin tefrikini daha ba- imdi meselenin | tesviyesi zamanı yaklaşmaktadır. Bunun adalete ve bi- zim menfaatlerimize mugayir suretle yapılması için dikkat etmemiz lâzım- dir, Cenevre meclisinden verebileceğin- den Fazlasını beklememek icbap eder. Sarre'liler gelecek sene reylerilk şu üç sureti halden birisini tercih edecek» | lerdir: I — Siatuguo'nun muhafazası, ya- ni bugün olduğu gibi, hükümetin ve i- darenin bir Milletl: 'emiyeti heyeti 4 murahhasasına tevdii. İ 2 — Fransaya iltihak, 3 — Almanyaya avdet. —., İktisadi menafi noktai nazarın- dan Sarre'liler bugün bulundakları va- ziyette kalmak isterler. İçlerinden bir da çok şeyler | kaybedeceklerdir. Di -| ğer taraftan dini sebepler reyiâmd. ehemmiyetli bir rol oynıyocaktır. A- detçe çok fazla olan Sare” katalikle- ri, katolikliğe karşı malüm şekilde va- ziyet alan Nazilerin boyunduruğu al- tına düşmek © istemezler bunun gibi | mevki almış bir çok sebepler daha mevcuttur ve bunlar reyi verecek olan insanları Almayanın aleyhine sevkede- bilecek mahiyettedir. Yalnız bir şart lâzımdır: Bu da evvelâ intihabatın vi soğuk damğa kapsüllerinin tatbikine buzün başlanmış ve haldara eksperler huzuriyle damğa vurulmuştur. Tatbik edilen bu usu” saye- sinde halılarımızın ihracı emniyet ve itimat sahasına girmiş olacak- tır, Cambazlardan kaçan Arslanlar Paris: 18 (A.A.) — Sabah saat 6 da büyük bir hayvan canbazha- nesindeki aslanların kafesinden, üç aslan kaçmıstır. Bir'si, bir askeri a- ğır surette yaralamış, asker hastahaneye kaldırılmıştır. Heyecanlı bir takipten sonra, aslanlar yakalanmıştır. Kayseri mensucat fabrikası KAYSERİ, 18. A.A. — Mensucat fabrikasının temel atma mera simi pazar günü yapılacaktır. Ha Çanakkalede ÇANAKKALE, 18, AA. — danı geçen senedenberi devamlı Gazi Hazretle: halkın iştirâk ettiiğ bu merasimde pek candan sevgi ve saygilarla alk zırlıklar tamamlanmıştır. Gazi heykeli , Çanakkalenin Cümhuriyet mey- itinala.'a tesviye ve tanzim edü- İ mekte idi. Bugün meydana Belediye tarafında nyaptırdmakta olar heykelinin temel atma merasimi yapıldı. Bütün Büyük Kurtarıcı Gazi Hazretleri ışlandı. Holanda eşyası kontenjana tabi.. Ankara 18 (Telefonla) — Holânda ile memleketimiz arasındaki müddeti biten ticaret itilâfnamesi temdit edilmediğinden Holânda eş- yası ancak umumi kontenjandan istifade edecektir. Edirne meb'usları geliyorlar Edirne 18 (telefonla) — Belediye meclisinin Edirnenin imarı işi- lı son içtimaında bulunmak ve bazı kararlar ittihaz etmek üzere gelen mebuslarımız | trenle avdet etmişlerdir. Silâksızlanma Litvinof yoldaş'ta Cenev- reye gitti CENEVRE, 18. A.A, — Millet ler cemiyeti konseyi, İngilterenin silâhlara ambargo koymak teklifi- hi hukuk komitesine vermiştir. CENEVRE, 18, A.A, Litwi- nof yoldaş buraya geldi, M. Hi- mans Brüksel'e dönmüştür, LONDRA, 18. A.A. — Sir John Simon Pol Himans öğle yemeğini Belçika sefarethanesinde © yemiş. lerdi Hitler ve biristiyanlık aleyhindeki neşriyat BERLİN, 18. A.A. — Başvekil, Nuremberg'e intişar eden Naftı İk Stuermer mecmuasının hi tiyanlık aleyhinde neşriyatı eden fevkalâde nüshasının müsa- deresini emretmiştir. eN hangi bir mukabeleye bilmisil korku- sunun ortadan kaldırılmasıdır. Eğer biz, bu serbestyi temin edecek derecede bir enerjiye bir cesarete ma- lik olamazsak, hem Sarre'liler, aleyhi: ne hem de at o kendi aleyhimize çifte bir cürüm işlemiş oluruz. —. Sarre komisyonunun İngiliz reisi M Knox'un bu mesele etrafında son yazdığı mektup çok © manidardır. Bu hakiki bir imdat işaretidir. Dahilde günden güne büyüyen müş- hölât içinde bulunana Hitler nihayet ını hariçte temin © etmeğe çalı ır, Fakat mevküi iktidara diği günden beri, bu hususta ne ya tarafında ne Avusturya tarafında hiç bir muvaffakıyet elde edememiş tir. Bunun için Sarre bilmecburiye Na- zilerin en büyük bir kozu olacaktır. Goebbels'in geçen pazar günü hu- dudun iki adı gerisinde o şiddetli cidalci nutkunu irat etmesinin yegâne sebebi budur. Pokerde olduğu gibi ayni zamanda hem Sarre'lileri hem (de Fransızları blöflerle korkutmağı düşünmüştür. . Blöflere kapılmamak © bize düşer. Çünkü elimizde çok iyi kâğülar var- ihtiva Şakir, Faik ve Şeref Beyler bugünkü | Yunanistanda vaziyet Kabine ihtilâflı İşleri görüştü ATİNA, 18 (Milliyet) — Dün kabine toplanmış ve başvekil M. Çaldaris muhalefetle, hükümet a- rasında son zamanlarda yapılan | anlaşma müzakeratı hakkında iza- hat vermi Bunu uzun ve hararetli müna- kaşalar takip etmiştir. Hükümet a | zasından bir çokları o hükümetin İ mevkiinin tarsini ve istikbalde te- kip edilecek programın tesbitini is temişlerdir. M. Çaldaris hüküme- tin intihap meselesinde ve M. Zai- | misin yeniden o Cümhurriyasetine intihabı hakkında muhalefetle an- laşıldığını ve yalnız zabitanın ter- fü işinin kaldığını söylemiştir. * M. Kondilis söz alarak vaziye- ün inkişafını temin için hüküme - le jenerallerin de ii etmesi noktai nazarını serdetmiştir. Vakit geç olduğundan müzakerat buzü- ne talik olunmuştur. Bugünkü iç- timada hükümetin muhalefet rüe - sası müvacehesinde alacağı son ve kat'i vaziyetin tebellür © edeceği söylenmektedir. Diğer taraftan haber alındığına göre, M. Çaldaris M. Kondilisi “memnun etmek için harbiye nazırı nın mensup bulunduğu fırkaya i - ki nezaret daha vermeği kabul et- miştir, Bunun üzerine başvekil Mösyö Kondilis taraftarı olan M. Apos - kitisi ve Mösyö Rodopulosu ç ğurmış ve kendilerile konuşmuş - tur. Fakat bu zevat harbiye na - zırınım tavsiyesi üzerine diğer me- selelerin halline intizaren ihtiyat göstermişlerdir. ATİNA, 18 (Milliyet) — Bah. yk pm Haci Kiryakonun, Kon- İriısi i muşsa da geç va berin doğru olup olmadığı hakkin. da kat'i bir malümat almarsımış- tır. ATINA, 18 (Milliyet) — Hai biye nazırı Mösyö Kondilis dün leden sorira Cümhurreiri Mösyö Zaimisi ziyaret ederek siyasi va - ziyet hakkında mütaleasını izab etmiştir. ir muhalefet gazetesine göre, Mösyö Kondilis bu ziyareti ile M. Zai; istifa etmek fikrinden vaz- geçirmeğe çalışmıştır.
