24 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

.Jarken ve j TARİ TEFRIKA:2| İttihat ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKİR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GÖRE) Niçin Parise kaçıyorlardı ? en İstanbula veda ederken — Kan ağlayor şanlı vatan, ey milletim artık uyan. — Tıbbiyelilerin ilk imei İttihat ve Terakki Başta Ahmet tü Bey olmak ü- zere Pariste ve Cenevrede çalışan genç Türkler, Türk gençleri ara- sında hürriyet fikirlerini uyandırır bin türlü müzayika ve tazyiklere göğüs gererek Abdülha- midin kara istipdadma karşı çalı şırlarken Osmanlı devletinin her tarafında hürriyet o nuru gittikçe parlamağa ve bir çok gençleri ay- ni fikir etrafında toplamağa başlı- yordu. Bu gençler arasında Avru- paya giderek genç Türklere ve 6- radaki (İttihat ve Terakki) cemi- yetine iltihak eylemek istiyenlerin adedi de o nispette günden güne artıyordu. Avrupaya gitmek imkâ- nına ve iktıdarma malik olanlar kendilerini dünyanın en bahtiyar a damlarından addediyorlardı. Bu ie ee o erik duy- ne açmağa İazırlanarken me gibi heyacan lara kapılıyorlardı ve gün geçtik- ce bip Vet Geli iilomim dele gi diyor gibi görünene biçare vatanla- ından ve betbaht vatandaşların- dan hangi hislerle ayrılıyorlardı? Bu sualin cevabını 1877 - 1878 mu- harebesinden sonra Rumelinden kaçıp İstanbula iltica eden muha- cirlerden bir gencin Avrupaya git- mek üzere bindiği vapurdan bir ar- kadaşına yazdığı mektuba bırakı- yoruz ve 22 temmuz 1312 tarihli olan bu mektubun bazı parçaları. nı aşağıya dercediyoruz: Beynimde füruzan olan envarı hamiyyet Bir gün seni mecburu tazallüm eder elbet, Ey milleti naşadeden alçak; bu gururun İhzar edecektir sana bin zillü felâket. Garip tesadüf! Kalbigâhı vata- nın hazin helecanlar içinde bulu- nuşunu andırırcasına esen lodos rüzgârının iniltilerile büyüyen dal- Ne kerhen mecbur edilmiş gibi ,aheste aheste Ortaköy önüne doğ- ru hareket etti, Paşalimanının sönük bir medeni yetile parlak bir hai imtiza- cından teşekkül eden bir noktası istikametini maraya doğru tevcih etti. Şayanı hayret bir şey varsa © da İstanbula son olması Eduhtemiel bulunan bu vedam kalbimde kendisine mahsus bir his hasıl edememesidir. Maa- mifih o pek te edemedi diyemiye. ceğim, çünkü ara sira yoklamak is- “yordu. * Allah, Allah! tahassüs denilen şey bazan ne garip surette tecelli eylermiz! Acaba niçindir ki, şai- rane bayalâta kapılarak şu dalga- lar gözüme bir çocuğun emekleyişi kadar manidar ve lâtif görünüyor, hele şu Fenerburnunun ötesine be- risine serpilen kayalarla aldığı ga- rip hal nedendir ki milli bir mese- lenin halli zımnmda gelişi güzel hemen inksat eylemiş bir meclisi mebusanın rverane müca- delesi kadar sevimli geliyor? Ha! Acaba neden?...... Mutlaka bu hal veda kendisine mahsus olarak peyda edeceği his- lerin başlangıcıdır. Zaten arası çok *geçmeden kendisini belli etti. Son- ira birden bire kayboldu, artık ne "düşündüğümü bilemiyorum. Önümde nihayetsiz bir deniz pi Denizle semanın baş başa ver- melerinden basıl olan bir hudut ,örünüyor. Fakat bu hüdut zahiri- idir. Gidersin, gidersin, — gittikçe hayat gibi o umulmadık hailelere müsadif olursun, Uyursun, uyan- dıkça denizle ibaret o- İlan bu yeknasak manzaralar hep değişir. Kâh erleri harap olmağa iyüz tutmuş bir köycağız, kâh cami- İeri, mii i matem rengine bo- yanmış bir kasaba manzurun olur, Oturursun, o zaman havanın deniz | le beraber kopardığı gürültüden ve dalgaların iniltisinden yıldızların vecde dalmış muhabbetzedeler gi- bi nurlar taati edişinden başka bir şeyle eğlenemezsin. Tahayyülüta dalarsın, vatan halkını milli bir (a- pliyet içinde seyrederken nagiha- ni bir tebeddül yüzünden vatanın kan tufanları arasında boğulmak derecesine geldiğini, milletin dağ- lar gibi. çarpışa çarpışa hali ihtizara girdiğini görür gibi o- Tursun! © Ev lüvetemavver kanunların sa- 21 Nusan nedir? Koca bir o mileltin omuzla- rına çökmüş olan bu tahammül- fersa yük ne oluyor? Bütün cihana bahşettiğin bunca harikalara karşı mütehayyir kalan bu “ben,ji kâşki en müthiş cezalara çarpaydım da, en derin bir merhamete şayan o- lan şu mağrur milleti her devirde başka bir surette tecelli eden te- rakkiyatı medeniyeden hissedar kı laydın! Tabii kanunların erim saa detlerin ahkâmı altında yaşaması lâzrmgelen beşeriyeti her vakit za- lim bir ferdin vahşiyane emelleri altında inler, ağlar, ezilir, yerlerde karşı amadei icra ve her keyfi em- re muti bırakmak ve bu halleri gö- rüp te vicdanen halâskârane bir his peyda etmemek, alelhusus o his sin arkasına (düşerek bizeval bir sebat ile her türlü teşebbüse feda- kârlık elini uzatmamak, her türlü hemiyetmendane tedbirlere baş- vurmamak, bir zalimin fıtratında mıhlı olan zulüm ve sitemi nefsi- miz ve vicdanımız için münasip gördüğümüze ve birliğe saymadı. ğımız büyük bir delil değil midir?? Ah! Terbiyeli bir vicdan üzerin- de bu nevi tasavvurların hasıl etti- ği tesir lâtif olmakla beraber ne ka dar müthiş ve mühlik imiş! Ben ölmüştüm, işte hayat buldum. Da- ha doğrusu ihya edildim. Bana bu manevi hayatı babşedenlere eliri- den gelmez ki mukabele edeyim.. Zaten ben bu dağdağası bitmez, hayatı mazlüm bir cemiyet namına etmiştim, Bundan sonra ge- ne onama bir takaddüm olmak üzere taşıyacağım. İcabında takdi- me hazırım. Böyle bir vazif, fa edebilenler ne kadar bahtiyar- dırlar! Hamiyetperver bir ruhu bir zalimin beynine vura, vura parça- lamak kim bilir ne kadar hoştur. Ben böyle bir muvaffakıyete nail olursam, şeref bana değil, esbabı evveliyeye aittir, “Yaşasın ,yatan, yaşasın millet, Tehdit ediyorlar Avrupalı borçlular M. Roz- velte ultimatom verecekler NEV - YORK, 23(A, A.) — Hörst matbuat sendikasının en kuvvetli bir gazetesi olan Nevyork Amerikan'ın Vaşington muhabiri- ne göre, Avrupa'lı — borçlular, M, Roosevelt'e bir ültimatom vererek, harp borçlarmın azaltılması hak - kında bir itilâf hasıl olmadıkça, A- merikaya hiçbir ticar müsaadede bulunmıyacaklarını bildirmişler İ Kuhabir, İngiltere, Fransa ve İtalya'nın bu meseleyi siyasi mü- zakerat ya me MİLLİYET SALI 21 NISAN 1934 HARİCİ HABERLER İspanya gene karışıyor Madritte, Katalonyada kanlı hadiseler oldu! Umumi grev hâlâ devam ediyor BARSELON, 23. A.A. — > Kata- | lonya'nın muhtelif gene. da birçok hadiseler olmuştur. MADRİT, 23.A.A. — Dün sa- bahdanberi umumi grev ilân edil- miş olduğu malumdur. Dün akşam hükümet merkezinin manzarsı sa- kin idi. Yarıdan fazlası karanlık lar içinde olan sokaklarda pek az adam dolaşıyordu. MADRİD, 23.A.A. — Aksiyon Popüler fırkası tarafından ye ılan geçit resmine karşı komünisi'erin Yunanistanda Muhaliflerle hâlâ Anlaşılamadı ATİNA,23.A.A.—Gazetelerin ha ber verdiklerine göre, henüz o hü- kümetle muhalefet erkânı arasın- da bir itilâf hasıl olmamıştır. ka- ti bir itilâf husulü mümkün olduğu takdirde, mebusan meclisi, intihap dairelerini tevsi ve ekseriyet sste- mni kabul edecek bir kanun kabul ettikten sonra, kendi kendini da- ğıtma kararı verecektir. Başvekil M. Çaldaris, gazeteci- lerin süaline cevaben, vaziyetin normal surette inkişaf İüzumuna "dair, M. Kondilis ile kendi da ta mbir mütabakat bulunduğ. nu söylemiştir. Ekser gazeteler, hükümetle, “Mu balefet erknı arasında ” kati tilâf hasıl olacağın hususuna ha- lâ ümitvar bulunmakta ve M; Ve- nizelo: itapla, o mumaileyhin, mesuliyetini idrak etmesini ve ii lâf girildkten vaz geçmesini söy- lemektedirler. Meclis, çarşamba günü, , eskisi ye dr ir Bulgaristanda Evvelki gün hararetle çocuk günü kutlulandı SOFYA, 23. A.A. — Dün her se- ne olduğu gibi çocukları himaye cemiyeti tarafından çocuk günü tesit edilmez Bayraklarla dona- tılmış olan şehir, bir şenlik manza- rası arzediyordu. Saint Alexandre | Levski kilisesinde yapılan dini a- yinden sonra ekserisi milli elbise Sy ei eee çocukları kra- Eudoxie, maarif na- zırı M. Boyaciyef Sobraniye reisi M. Malinof, Sofya baş episkoposu Monsenyor İstefan ve diğer zeva- tın mevki almış oldukları tribünün önünden alay halinde geçmişler- dir. Bütün memlekette ( ECNEBi MATEUATINDA OKUDUKLARIMIZ —) | hazırladığı nümayişler bazı şehir- lerde polislerle çarpışmalara sebe- biyet vermiş ve Alikant'da bir ko- ilesini dağıtırken zabıta Avila'da sokak ortasında bir bom- ba patlamış fakat mühim hasar ol- mamıştır. Nihayet Madrid civarm- da Şinpozueles'da. bir takım meç- bul kimseler area Popüler Popüler kongrecilerini getiren tre- Da Gin iie ateş etmişlerdir. Kongrecilerden bir kişi yaralan- mıştır. Feci bir infilâk Altmıştan fazla Ölen insan var! BELGRAD, 23.A,A. — Kakanij madenlerinde vuku bulan gaz infi- lâkına dair neşrolunan (resmi bir tebliğde madenden şimdiye kadar 60 ceset çıkardığı bildirilmektedir. Cesetlerin bir çoğu tanınmıyacak bir haldedir. İnfilâk 30 saniye de- vam eden bir sarsıntı yapmış ve İ- ki kilometrelik bir dehlizde insan ve eşya namına ne varsa yakmış» tır. Madende ( bulunan ameleden ancak iki kişi kurtulabilmiştir. BELGRAT, 23.A.A. — Saray Bosna civarında Kakanjde kömür madenlerinde bir infilâk vukua gelmiştir. Resmi haberlere göre felâket maden'erde fazla miktarda gaz çıkması yüzünden hasıl olmuş tur. İmdat ameliyesine hükümet memurlarmın ve bilbassa orman ve maadin nazırının huzurile de- vam edilmektedir. Ancak arazi çökmesi ve su sızması yüzünden bir takım müşkülâta tesadüf olu- nuyor. Ölülerin miktarının çok faz- la olduğu tahmin ediliyor. Hükü- met, keyfiyetten haberdar olur ol- maz felâket zedelerin ailelerinin yardımına koşmuş ve ilk muave- netler yapılmıştır. Zeki Bey Kınılordu. e evinde bir konsere riyaset etti MOSKOVA, 23 (A. A.) — Kı. zılordu evinde Türk musikişinasla- rı Zeki Beyin idaresinde bir senfo- nik konser vermişlerdir. Konserde Türk Sefareti erkânı, Hariciye kö- miserliğinin ve yüksek kumanda heyetinin zabitleri hazır bulunmuş lardır. Konser parlak bir muvaffa- kıyet kazanmıştır. Türk musiki; nasları uzun müddet alkışlanmış - lardır. çin oyunlar tertip edilmiştir. Di- ğer bir takım çocuklarda enddoler. de çocuk hayır cemiyetleri için ia- ne toplamışlardır. “ Ben burada yerli malıyım! ,, IZMIR, 23 (Milliyet) — Valimiz Kâzım Paşa, İstanbul valiliğine 1 yin edileceği rivayetleri üzerine ga ti NE Bamteli Yağ ilSN ba zetecilerin sualine şu cevabi rada yerli maliyım. İktısat vekilinin seyahati ANKARA, 23 (Telefonla) — İktisat Vekili Mahmut Celâl Bey tanbula hareketini perşembeye tehlir etmiştir. Celâl Bey İstanbulda dört gün kalaack ve dönüşte Here ke fabrikasım ziyaret edecektir. Altay klübünü taşlıyanlar mevkuf! IZMIR, 23 yalin — Curn taşlayan altı kişi Adli Yeni bir İtalyan kruvazörü LİVURN, 23 (A. A.) — Ema - ilibert ismindeki yeni İtal - yan kruvazörü denize indirilmiştir. Geminin boyu 187 ve genişliği 17,5 metredir. Sürati 27 mildir. Silâh- ları 152 milimetrelik 8 topla, 100 milimetrelik 6 tane tayyare topun- dan ibarettir. ği Bulgar borçlarının müzakeresi SOFYA,23 (A, A.) — Maliye Nazırı M. Stefanoff, Londra ve Pa- ris'e yaptığı seyahatten dönmüş - tür, Nazır, Paris ve (Londra'da Bulgar borçları hamilleri ile uzun vadeli bir anlaşma üzerine yaptığı müzakerelerden memnun olduğu- nu bildirmiştir. Avusturalyadan tayyare ile| Londraya gelen bir talebe LONDRA, 23 (A. A.) — Ra. vsley ismindeki genç bir t-lebe 7 şubatta küçük bir tayyare ile Avus- tralya'dan İngiltere'ye gelmek ü- zere yola çıkmıştı. Bu genç tayya- reci dün akşam burada yere inmiş- tir, : Ölüm yarışı ALESSANDRİA, 23 (A. A.) - Piyer Bordine otomebil yarış ma- hallinde dört kaza olmuştur. Ped- rezzini ile Nuvolarini'nin otomo - billeri devrilmiş ve birincisi ölmüş ikincisinin ise bacağı kırılmıştır. Minozzi halkın arasına girerek 6 kişi yaralamış ve Ferrori ise otomo bili tutuştuğundan yüzü yanmış - tır. M. Bartu Varşovada VARŞOVA, 23 (A, A.) —M. Bartu, saat 17.50 de < gelmiş ve halk tarafından alkışlanmıştır. Re- isicümhurun mümessilleri, Harici- ye Nazırı ve sair birçok zevat ta- rafından istikbal edilmiştir. M.Muşanof Romaya gidiyor ROMA, 23 (A. A.) — Bulgar Başvekili M. Muşanof bugün Ro- ma'ya gelecektir. Havada müsademe VARŞOVA, 23 (A.A.) — Mo- kötcof varvuşunda iki tayyare, ek zersizi yaparken biribirile müsa - deme etmiş, alevler içinde yere dü şerek her ikisi de parçalanmıştır. İki pilot telef olmuştur. ( Oo ECNEBi MATBUATINDA OKUDUKLARIMIZ — | MATBUATINDA OKUDUKLARIMIZ * Observer ” den: Observer gazetesinde, Mister Gar- vin Japonyanın Çin hakkında besle diği ümitleri mevzuu bahsederek di - yor ki. “Dimağınızdan her türlü müraiya - ne düşünceleri bertaraf edelim ve ken di hodgömane siyasetimizden mün - beis hatalardan vazgeçelim. Alman- ya, havada teveffuk etmek iddiasında dır. Ve bu iddiada muvaffak olması kaviyen muhtemeldir. Bu sebepten dolayı, evvelemirde Cenevre müzake- eme yeniden iştirak etmeli ve mem eketle imperatorluğun emniyetini kâ na tedabir almalıyız. Saniyen, Alman ya ile sağlam bir itilâf zemini ara « makla beraber, Fransa ile tedafüi bir ittifak akdetmeliyiz. Emin olalım ki, ar Avı sulhünü temin Keen en çene kil. Bir İngillere Kanki. Eleman ee dipli Da vuzuh ve teenniden çekinmiyecek o İursa harp olmıyacaktır. Yoksa, 1914 di anal ibi, bir herelimer - çe doğru sörüklenmemiz muhakkak. “ Le Petit Jöurnal dan: “Le petit journal" Monsiur de la gön ilmen tahakkuk eriği söyl . dikten sonra diyor ki: “Bununla beraber bunun bir intihar olduğuna kani olanlar vardır. Ve ha- hihati bulmak ihtimalleri azaldıkca bu ihtimal daha Fazlalaşmaktadır. diölünm isbat ötmük iin Marünlsk ir prensin mesleki ve hususi hayatna Hiç yünler Prem ölesi dı iç ailesi daima nz sütunlarına aksetmiyen ba it- hamata karşı cevap vermek ik Bai APAR ve emil Bu hâtıranın halk üzerinde büyük Bu propaganda bazan şüpheyi ve ekseriya da endişeyi tahrik etmekte dir. Hattâ bazıları polisin bu hususta çalışmadığını ve yalnız çalışır gibi gö- ründüğünü zannetmeğe başlamışlar - dır. Hözlerı ise bu tahkikatın bir ne- tice vermemesi ihtimaline karşı inti - har tezinin müdafaa ya söy lüyorla, takımları ise ri | kurtarmak için bu tezi af i lâzm- | geldiğini beyan etmektedirler. Binaenaleyh Cümhuriyetin ve ada- letin menafii namına parti veya “elan” fikirlerinden mülhem olduğu hissini veren bir mücadele ve herkesin kendi hinsiz ve endişesiz . lan tahkikatın neticesini beklemesi lâzımdır. pi “Pa Soir”dan : Jacames Chatillon, Paris - Soir ga- zetesinde neşrettiği bir makalede di - yor ki: Tasarruf yapan memleket sa- 'de Fransa değildir. M, Massolini ge - çen günü, bugün hükümet memurları nın maaşlarından yüzde 6 - 2 bir ten kihat yepmağa karar vermiştir. Çün. kü İtalyada da bütçe açığı vardır. takip edilmesi, yaptığı bu ameliye ilk değildir. İtal « yan Başvekili memurlı meseleyi mü Bun dan lerin erme sid ai mucip oli unun için 0 za - man yeniden bu işe başlamak kabil - tin di lin hb olması lâzımdır. Bu na karşı millet te intizamın a- za edildiğini ve içtimai tesanüdün tak 'asarruf yapmak için anlorite ol- ması ekim Ve bu tasarrufun ta - hakkuku antorite'in mevcut olduğu- çi etini görür. Binaenaleyh dev ie asli yeniliklere tevessül ede- Bilir ve yeni sanayi plânları tatbik e - der. Bu da iktisadi makinenin i lemesini temin eyler. Ve sermaye İş - lemeğe başladığı zaman işsizler iş bu lur, memleket teneffüs eder. İngilterede iki sene in maaşla - zin azalmak zetmek! ie iptida bir rk yap mak lâzımdır. Fahat Bu fedakârlık, Tikbalde para getiren bir fedakâr “ Les Anı Annales ” den den : Tür nelerte M. Alexandre Mil - lerand sulhün idamesi için gösterilen iki ralü, ittifaklar politikasını, ve Milletler Cemiyetini münakaşa ede - rek şu neticeye varmaktadır: farkına varmıyor. Fransayı Hasar itibara alırsak, Fransanın 1911 den den 1914 e kadar Almanyanın gös. erdiği misali hattâ çok uzaktan takip iği unutuluyor ma? Bi Hit ettiği eski mantıkın tarifi ehir. de bir muhakeme hatâst eli. ir ram ii Rusya e, < fikirlerini daha faal bir surette ta #ünde değil i Almanyanın duy- mak bilmez ihtiraslarında ve dünya sükünuna karsi! kendi e. vü» cude getirilen daimi tehlikede ara - Ayni sebepler avni tesirleri halk ederler Tekrar silâhlanmış Almanya racisle siyaseti tara - ın karşısında l beli tehdit ediler memleektler aha üsinden atmalarını iste - mek ve buna karşı tecavüzi ve tedafül bir ittifakla kuvvetlerini birleştirme- lerini tavsiye etmek aklı selimi red - demektir. a günkü maçtan sonra Altay klüb yeye teslim edildiler. Gazi Hz.nin fotografli AYDIN, 23 (A.A.) — Reisi cümhur Hi ları hazır bulunmuşlardır. Kömür oluğu ZONGULDAK, 23(A.A.) Bugün Kozluda yeni yapılan bü! yük kömür oluğunun açılma m8 rasimi yapılmıstır. Bu olukla ludan kömür nakliyatı günde ton artmış olacaktır. Balıkesir bütçesi BALIKESİR,23.(Milliyet) — Salim Beyin reisliğinde topl | umumi meclis varidat bütçes bir milyon elli beş bin iki yüz o£ rak tespit etmiştir. Varidatın raddeyi bulması için yol vergi bir İira ilâvesile altı lira olarak t€ pit edilmesi kararlaşlırılmı: i Masraf bütçesine nazaran varidafii bütçesinde altı bin lira kadar bi fazlalık görülmektedir. Bu yol, mektep ihtiyaçları diğer İere nazaran (daha geniş oli i karşılanacaktır. i sesimi | Satranç şampiyonluğu” Friburg - an - Brisgo, ZA 7 Dünya şatranç (mü sekizinci kısmı dün Alekin “ile | goljubov arasında başlamıştır. | yun, Bogoljubov'un lehine biti tir. 2— SPOR Dünkü maçlar Fener- İstanbulspor ül Dün Fenerbahçe ( stadında, nisan bayramı münasebetile, Fenerbahçe - İstanbulspor yapıldı. ik maçı Fenerbahçe vi bulspor üçüncü Bu müsabaka çok güzel ve 2 coli &in oldu. Binnetice daha güzel Heye Fenerliler bu maçı 3 - 4 Her iki kulübün B. tak karşılaştıran ikinci maç, ilk & sın heyecanını tezyit eden bir MX. va içinde oynandı. İstan İ luların yi devrede kesmesi j ğmen ikinci d Fenerlilerin sabyikini kaldır lar, Ve maçı 5 - 1 kaybettiler, Sonuncu maç iki kulübün A“ kımlarını karşılaştırıyordu. i Bu maç, cuma günü oyn | olan İstanbulspor - Beşiktaş | vaziyetini gösterecek bi N ması itibarile bilhassa şayani katti. Fenerliler sahaya şu ki i ile çıktılar: | Bedi, Ziya - Fazıl, Ekrem “Zel Rıza - Necdet, Lütfü - Namık zi ki - Şaban - Şevki, kımı sahaya şöyle çıktı: i Lütfü - Samih - Sabih - .Sami - Hasan - Nevzat - Orhan - Enver - Aziz. Oyun başladığı zaman iki &. mında canlı ve enerjik f görülüyordu. İlk daki de ed ner kalesi bir kaç tehlike Fakat Fenerbahçeliler ya' vaziyeti kurtardılar ve sık! vi ler yapmağa başladılar. 1“ dakikada Namük Güzel Pİ yaptı. İstanbulspor hü ün y yer tutan Fener müdafaa“! rılıyordu. 21 inci ili boş kaleye gol atamadı. dakikada Şaban Fenerin İl lünü yaptı. Birinci devre .âİ rin lebine bitti. yi İkinci devre e gere gi başladı. | Karşılıklı hücüm! re mini in, harareti len sonuna ki ett, Fenerliler 3-0 gelip