15 Mart 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
Bazı yerli imalâtın fiatlarında görülen yüksekliğin umumi olup olmadığı tetkik edile- cek. FIATI 5 KURUŞTUR İlk tahsil Fransa ib sıralarda inki- Tâpçılardan biri, halk için ekmek Ve sudan sonra gelen en mübrem ihtiyaç ilk tahsildir, demişti. Bu, millet hâkimiyetine. dayanan bir Tejimin ruhundan mülhem bir söz- dür. Mutlakiyet idarelerinde halkı terbiye etmek lüzumsuz, hattâ teh- ilkeli addediliyordu. En münevver Mutlakiyet idaresi bile, tahsil ve illi hâki, Ve tatbik i tan gizli tutacak bir şeyi yoktur. wvlet halka dayandığına göre bu İkın münevver olması, mutlaki - Yet için bir zaaf, cümhuriyet için bir kuvvet teşkil eder. Bu itibarla dır ki halkın terbiyesine yardım #tmek rejimin takviyesine yardım €tmektir. Nalkın terbiyesi, halkın Yükselmesi ile kendi kuvvetlenme- $i elele beraber yürüyen rejimlere ne mutlu!.. İşte Türkiyede cümhu- riyet rejimi böyle bir rejimdir. Kendi kuvvetini halkın fikren yükselmesinde gördüğü içindir ki halkın tahsili ve terbiyesi fırkanm umdelerinder birini teşkil ediyor. Cümhuriyet rejimi halk tabakası * nın tahsilini kolaylaştırmak için en şümullü bir inkılâp yaptı: Lâtin asıllarından Türk alfabesini kabul ve tatbik etti. Bu; her şeyden ev - Vel okuma yazmayı - halka öğret - mek ve ümmiliği tasfiye etmek i - çin yapılmış bir teşebbüstü. İsmet Paşa Hazretleri evv gün fırka grupunda halk tahsil ehemmiyetli diğer bir cephesini teşrih etti. Muhterem Başvel bir mesele” olarak tavsif et- ilk tahsil cidden hükümet meclisi ve halki derece derece a eden ehemmiyetli bir mev - odur, İsmet Paşanm ajans tarafın an neşredilen nutku, ilk tahsil me selesi etrafında rakamlara daya - man mükemmel bir etüttür. Bu etüt ten anlıyoruz ki memlekette 6 bin kadar mektep, 12 bin kadar mu - allim ve 560 bin kadar talebe var- dır. Mekteplerin ancak bin kadarı şehirlerde ve 5 bin kadarı da köy- lerde olmakla bersber, hocalarm Yarısı köy, yarısı da şehir mektep- lerindedir. 5 bin köy mektebine 6 bin hoca düşüyor .Mekteplerde o « kuyan yarım milyon kadar talebe, ilk tahsil yaşlarmda bulunan nü - fusun ancak üçte biridir. Mektebe giren talebenin de ancak yarısı tah- silini bitirebildiğinden ancak bu nü fasun altıda biri ilk tahsilini bitiri yor demektir, Yani harf inkılâbı » ma ve maarif cephesinden sarfedi- len bütün gayretlere rağmen, ya - Tmki neslin ancak yüzde on altısı ülk tahsilini bitirmiş olacaktır. Bu, tahsil sisteminin esasında bir bozukluk olduğuna delâlet eder. İlk tahsil hususi idarelere bıra - vi , Malümdür ki ilk tedri - vergisi tevzi suretile alınıyordu. Ancak verginin bu tarz da tahsilinde müşkülür tesadüf edildiğinden şimdi müsakkafat ve vergilerine 3 kesir şeklinde İT era met Paşanın nutkundan anlaşıl yor ki bu şekilde toplanan Verg T nin yekünu 13 milyon liraya baliğ tahsil çağında bulunan çocukların üçte biri mektebe girerek altıda biri ikmal ediyor. Hedefimiz her ürk çocuğuna ilk tahsilini bitir ek fırsatını vermek olmalıdır, ir buçuk asır evvel, ekmek ve su- an sonra tahsil en mübrem ihti - Yaçtır diyen inkılâpçıdan geri ka- Mcak değiliz. Yarım milyon yeri > De bir buçuk milyon çocuğu okut- ak imkânlarını aramak ve bul - pak lâzımdır. İşte Başvekil İsmet Mann mali, idari ve içtimai bir izel olarak ileri sürdüğü mese- giy dür. Başvekil Paşanın ded .#üç, fakat âcil bir meseledir. i yükü neslin yarın cümhuriyeti ie tevdi edeceği nesle borçlu ! Su ehemmiyetli bir vazifedir. | Ahmet ŞUKRU Sahip ve Başmuharriri : Siirt Meb'usu MAHMUT 9 uncu sene No. 2908 PERŞEMBE 15 MART 1934 Roma mülâkatı suya mı düşüyor? Almanya bir “İtalya - Fransa - Küçük itilâf - Avusturya - Macaristan, itilâfın- dan korkuyor ve dehşetli tedbir alıyor! Hitler, Habsburgların tekrar Avusturya tahtına geti- rilmesi için Yugoslavya ile mutabık kaldı —— Merkezi Avrupanın siyasi manza- rası üzerinde çok büyük tesirleri o- lacak meseleleri müzakere etmek- le meşgüldürler. Şimdilik bu mü- lâkatın ne gibi bir netice vereceği malüm değildir. Fahat muhakkak olan bir şey varsa, geçen günü de yazdığımız gibi Almanyanın bun dan fevkalâde kuşkulanmış olma- sıdır. Almanya evvelâ M. Mussoli- ninin Tuna politikasında kendi a- leyhine çevrilmiş bir manevra mâ nası sezmiştir. Almanyada hâsıl o- lan kanaat budur. Halbüki Alman ya Tuna havzasında hâkim bir rol oynamak istemiyordu. Fakat vazi- yet bu şekli alınca, Faşizm fikri- nin esaslarına müracaat etmek lü- zumu hâsd oldu ve Almanya, her iki memleketin de ayni fikirden mülhem olduğunu ve bindenaleyh ayrılamıyacaklarını ileri sürdü. Fa kat bu da Mussolinin'n siyasetini değiştirmeğe kâfi gelmedi. Bunun üzerine Almanya matbuatı vasıta- | sile daha tecavüzkâr hareketlere Almanya başvekili M. Hitler | Patlayıcı Maddeler inhisarı Hükümet Meclise bir ka- nun lâyihası verdi ANKARA, Le ei küberçile ve patlayıcı maddeleri ve av malzemesi alıp satması ve kulla. sslmas yasak olmıyan tabancalarla fi- şekleri | ve şenlik Fişekleri inhisar teş kiki halkında hükümet meclise bir ks- nun lâyihası vermistir. Bu İâyiha esaslarına göre her nevi barut ve patlayıcı maddelerle bunların #Devamı 7. İnci sahifede) Avusturya tahtinin varisi Prince Otto Macar Başvekilinden sonra A vusturya Başvekili de Romaya sl oldu. Şimdi üç devlet adamı Reisicümhür Hz.nin ta-. hassüsleri ve emirleri Adada Gazi Hz. için yapılacak köşkün parası kendi emirlerile şehir işlerine tahsis edildi. Bütçeye konmuş olan 100 bin lira, Büyük Rei- sin emirlerinden sonra nereye sarfedilecek? Reisicümlur Hazretle « $ rinin şehrimize teşrifle - rinde, yaz mevsiminde ikamet için belediye, o Büyükadada Dilde zarif bir köşk in- şa ettirmek suretile ii halkım Büyük Münci ye karşı duyduğu can dan muhabbetin naçiz bir eşeahürünü göster - tiği SM ve, ekli e girişti. Ve iki memleket gazeteleri (Devamı 7 inci sahifede) Balkan misakı Yunan meclisi Dün müza- kereye başladı ATINA, 14 (Milliyet) — Dün öğ- ici: yeni « leden sonra Hariciye enci den içtima etmiş ve 'İ Balkan misakı etra fında encümen re isi M. Hacisko ile M. Eksindaris'in mazbatalarını dinle a ine bu in iştir. M. Eksinda #aat için 75'bin hira tah- Firin mazbatası en sizat koymuştu. en cümenin ekseriyeti kardan ba EE bar R olldiğin a çıkarılan bu takal sererek tn vüzndan kibsrizp ge el olan Gazi Hazretleri çok fari rem Möliliinüla olakla bi2 Vali Muhittin B. Mecliste izahat veriyori, belek raber, belediye bütçesinin bu dar va- | meclisinin dünkü İçtimamda vali ve baki © ettiğinden ziyetinde buna tahsis edilen paranın ihtiyaçlara sarfı muvafıkolacağını e - mir buyurmuşlardır. İstanbul umumi belediye reisi Muhittin Bey, heyeti w- mumiyeye şu tebligatta bulunmuştur; (Devamı 7 inci sahifede) ... .. ” İş yürüyor, fakat Emin B. de çatmaya bahane arıyor! Sekiz senelik hesapları çıkaracak bir komisyon işe başladı akşam üzeri M. Ka- M. Exsinaari, fandaris ve M. Papa- (Devamı 7 İnci sakifede) İnkılâp kürsüsü Recep Bey bugün ilk dersini veriyor Hikmet Bey yarın geliyor Nafıa Vekâleti halkın 3 milyon li amda dei e a 'ekâle yon lirasını almak | bişmettüündederr. om için doğrudan temaslar yapıyor Kece Bay Türk in iğ kılâbınm askeri ve idari safhaları an latacaktır. o Recep B, in takrirlerine hu susi bir ehemmiyet atfedilmektedir. U. niversite” konf. salonı verilmek te olan İnkılâp tari hi derslerine karşı memleketin her tarafında yakın ve u- mumi bir alâka gösterilmektedir. O; (Devamı 7 Emin Beyin kulağımıza fısladığı bir sır! Tramvay şirketinin 8 senedir bilet başma aldığı 20 para fazla paranm iadesi günün en hararetli meselesi ol. du. Belediyede bu hususta bir komiz. yon teşekkül etmiştir. Komisyon 8 se melik hesapları tetkik etmektedir. Dün de kaydettiğimiz gibi şimdiye kadar birikmiş olması lâzamgelen pa » ranm mecmuu üç milyon lira kadar tahmin ediliyor. Şirketin tanhhüt ettiği yeni katları vücude getirmediğine gö- re, Kasasında toplanan parayı iade et mesi icap etmektedir. Şehir meclisi azalarınm bu meseleye dair verdikis- krire, vali ve belediye reisi Ma - in Beyin bugün veya cumarleal günü cevap vermesi beklenmektedir. Nafia Vekâleti, Tramvay şirketinin üç milyon İiraya yakın « istirdat için “doğrudan ğruya şirketle temasa geçmiş bu lunmaktadır. Katiyetle temin edildiği D< göre bu para, yakm bir zamanda (Devamı 7 inci sahifede) | Milyonlar Kaçıran Şebeke ! 6 ncı sahifede.. Tramvay şirketile mukaveleyi imza eden Emin Bey, beyana'ında yaşadığı höleti ruhiyeyi bu resmi ile de bir kere daha gazete sütanunda yaşatıyor. | be gitmeyen çocuk kalmasm?. Vatan çocuklarını mastasiu; M. Venizelosun evinde toplan- Cümhuriyet Halk fırkası umumi ki “© İsmet (Çorum), Şakir (Edirne), | İ | | Fransız meclisinde bir meb'us meclisin feshedilmesi hakkın- da Reisicumhura bir teklif ya- pılmasını talep etmektedir. Müdür: 24318, Yazı işleri müdürü: 24310, İdare ve Matbaa « 24310 Tel: İsmet Paşanın suallerini biz de tekrarlıyoruz.. Çocuklarımızı nasıl okutabiliriz, ilk tahsile nasıl bir veçhe vermeliyiz, ümmilikle nasıl mücadele edebiliriz? Memleket münevverlerinden, çocuk babalarından, milletten soruyoruz... Başvekil Ismet Paşanın fırka grupu içtimandaki nutkund memleketin ilk tahsil vaziyetini dinledik. Memleket işlerinde gayet hassas olan kabine reisi- miz bu meselede ccı olduğu kadar acıklı bazı hakikatleri meydana vurdu. Kendisinden öğrendik ki, memleket çocukları ilk tahsi| inkılâp prensipleri « nin arzuladığı şekilde atılmıyorlar. Eğer böyle olsaydı, mekteplerimizde her sene bir buçuk milyon vatan çocuğunun ilk tahsillerini yapmış olması lâzım - dı. Halbuki, ilk tahsil çağındaki çocuklarımız, bunun ancak üçte birini tutabi- liyor, En çok fedakârlik, fahat en az netice!... Her sene, ilk tahsil için bu memleektin on üç milyon lirası gidiyor. On üç milyon liraya makabil 570,780 çocuğun mektebe yazdırıldıklarını, ve bunların içinde, ancak 170 bininin mek- tebi bitirebildiklerini görüyoruz. Geri kalan 400 küsür bin çocuk, tahsilini ya” rıda btrakıp mekteppten çıkıyor. Sonra, millet mekteplerinde yarım yamalak okuyanların pek azı, tahsillerine devam etmek arzusu gösteriyorlar. İlk tah » sil çağını geçirmiş olanlar arasındaki ümmilerle de ayrıca mücadele etmek zarüreti var. Başvekil Paşanın nutkundan sonra bu iş, bir devlet meselesi ol - maktan gekir. Bir millet meselesi oldu. Dert, hepimizin derdidir. İlk tahsildeki bu derbederliği bülün milletin rey ve kararile halletmek lâzım geliyor. Paşa Fırka erkânından bilhassa soruyor; İlik tahsile mecburiyete nasıl bir veçhe vermeli ki herkes oltusun ve mekte ktan nasıl kurta « biliriz? Yaşı ilerlemiş ümmiler için ne yapmalı? Ve daha böyle birçok snaller üzerinde duruyor, bu meselelerin fırka gru « punca, fırka teşkilâtınca, bütün memleket mütefekkirlerinee ve milletçe üze“ rinde durulmasını istiyor. Fırka grupundan efkârı umurmi, .. « taşan bu bahis üzerinde biz de Başvekilin suallerini Maarif işile uğraşanXzu, muharrir gi lere, nâşirlere, mektep müdür ve muallimlerine rastgı İarına sıra ve sınıf gözetmeden ayrı ayrı sormayı faydalı bulduk. Alacağımız cevapların, ilk tahsil meselesine, verilecek yeni istikameti salâ- hiyetle etüt edeceklere küçük bir ışık hizmetini göreceğini ümit ediyoruz, Ba itibarla: (İlk alacağımız cevapları yarın neşredeceği; a va çocuk baba - Şakir, Ibrahim Tali, Mafi Atuf, Törahim Altettin, Fırka grupu komisyonu dün teşkil edildi İlk tedrisat encümeni azalıklarına 27 , . ..ğ* meb'us seçilmiştir » ANKARA, 14 (Telefonla) — Fırka grupu . heyeti teşkili dünkü | toplantıda kararlaşan ilk tedrisat encümeninin azala; işti Bu zevatın isimlerini İhsan Paşa (Gireson), Damar (Â- dana), Haydar (Afyon), Besim Atalay (Aksaray), Aka Gündüz | (Ankara), Dr. Cemal (Antalya), Mazhar (Aydm) , Rasih (Antalya) Aziz (Erzurum), Nafi Atuf (Er - zurum), İbrahim Tali (İstanbul) Ali (Kocaeli), Müfit (Kırşehir) Muzaffer (Konya), Şevket | (Manisa), Hamdi (Mersin), Hasan Reşit (Muş) Ali Canip (Ordu), Ruşeni (Samsun), Zühtü (Sam » sun), Rahmi (Sivas) İbrahim Alâ ettin (Sivas), Faik (Trabzon), Re fet (Urfa), Cevdet (Yozgat) Bey- lerdir. Hareket filen Belediye ve Şehir mecli si azası hak Refik Mazhar, Ali Canip, Besim Atalay, Akagündüz Beyler başladı! ZE. Feragatna - meler cumar i tesiye hazır şirkketinin abonelerine, inde edece par ie şehir. haptamelrinden ikisinde yeni pavyonlar inşası için büğ- istisna, Bötün abonelerin haklarını tnem puniyetle belediyeye terk ve teberrü et- meğe karar verdikleri görülmektedir. İstanbul hallanm ber milli ve içti- mai meselede olduğu gibi, bu hayırlı işte de biribirlerile müsabaka edercesi- | me haklarını belediyeye ferağ edecek - ün yoktur. Meölis, yapılan teklifi dinliyo? şimdiden bu hayırlı işe terk ve teber- rüe karar vermişlerdir. Hususi abonelerin da ayni kararda oldukları , her gün muhtelif makamla ra ve gazetelere yapılan müracaatlar - dan anlaşılmaktadır. Belediye, bu müracaatları teshil çin lâm gelen feragat mektubu me Bini hazırlamış ve tab'a vermiştir. gün bunlar tab' edi lerine şüphe ğ günü ra ge > ZA veb elik hanbalir dp kel vri er ei eseteler, şirketten alacakları
