15 Mart 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

lürkıyenin en caniı, en sevımli en ucuz haftalık gazetesi ÇIKI YOR Idaresı: Suhulet Kutupanesı flnıınrıı UIIUIIUU » tin VHi umhuriyet ISTANBUL CAĞALOĞLU .,*•. YEDIGÜN IIO. 3041 Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta Jcutusu: istasbul.No. 246 PerŞeillbe 15 1934 Telefon: Başmuharrir ve evi: 24290, Tahrir heyetl: 24298, Idare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi, 24299 6u hafta çıkan sayısını en çok sev diğiniz mevzularia doldurdu. Hemen siz de bir Yedigün alınız ve Yedigün karii olunaz. Memleket Kuçuklerının Büyük işi Ankara: 14 mart (Başmuharririmizden)emleket küçüklermm büyük işi ne olacağını herkes ko • iayca anlıyabüecektir: Uk tahsil. Nıhayet Cumhuriyet Halk F» kaa bu işi eline almış ve onım hal çarelerini araştjrmağa koyulmuştur. Bundan evrelki yazımızda Fırka Divam . nuı mesele üzerinde uzun boylu te vakkuf etfkten sonra onu Meclis grupuna nakletmeğe ve hatta orada açık müzakereîtrle meseleyi biitiin milleie maletmege karar vermis olduğunu yazmıştık. Fnka grupu meseleyi eline aldı, ve Başvekil Paşa Hazretlerinin vaziyeti teşrih eden gayet vazıh beyenatile onun tetkikine de başladı. lik tahsil için hususî biitçelerin ih • tiyar ettikleri masraf yekunu çok ol mamakla beraber az da değildir: 13 mllyon lira. Hususî bütçeler varidah • nm manız bulunduğu müşkülâttan dolayı bazı vilâyetlerimizde muallimlerin maaslan dört ay, üç ay, iki ay gibi tedahüller arzetmiş ve bu tedahüllerin yekunu şimdiye kadar 260 bin lira kadar bir para hıtmakta bulunmustur. Başvekil Haarretleri umumî bütçeden maas alan memurlarm muntazam va ziyetleri muvacehesinde ilk tahsil ho • calanndan velevki bir tanesinin ala • cakh kalmasına nzamız olamıyacağını açık ve kat'î ifade etmiştir. Meselenin ıslah olunacak bir noktası buradadır. Başvekil Hazretleri ıslahı bundan daha az ehemmiyetli olmamak üzere diğer bir nokta üzerinde dahi tevak kuf etmiştir. Bu 13 milyon liralık masrafla aldığımn hasıla nedir? Bu hasıla 600 küsur bin çocuğun ilk tahsile devamlanna mukabil bunlardan mekteplerini ikmal edenierin yandan asağı bir miktar arzettikleri tespR olunmuştur. Bu neticeye naaaran çocuk ba*ma îhtiyar olunan masraf mecmuu israf sayılacak kadar çoktur. Bu kadar masrafla daha çok çocuğu daha iyi bir »urette okutabilmiş olmalıydık. Müstacel kaydile tasrih edilen hatların bile yapılmaması toplanan paran'njstirdadını icap ettiriycr Tramvay ştrketinden geri alınması lâzım gelen para hakkında heniız Beledıyt riyaseti tetkikata devam etmektedir. Maamafih, cumartesi günü Şehir Mec lisinin son içtimaı olduğu için bu hu susta bugün, olamadığı takdirde cumartesi günü izahat verilecektir. Dün de yazdığımız gibi şirket mukavelenamesi 1926 senesinde tadil edilmiş ve o tarihtenberi fazla para ahnmış bulunduğun dan geri alınması lâzım gelen para üç milyon liraya yakın mühim bir yekun tutmaktadır. Şirket müteaddit hatların yapılmasım kabul etmiş ve bilet ücretlerine o suretle zam yapılnuştır. Bu hususta 2 temmuz 1926 tarihmde imza edi len ifa'lâfnamenin hututu esasiyesi »u dur: Büyük Şefin Istanbula j Tramvay şirketi ile 8 Fırka komisyonu sene evvel yapılan itilâf bugün toplanıyor Şehrinlutufkârlıklarıköşke kendileri için yaptıracağı Komisyona seçilen zevatın isimleri harcarıacak paranın başka ihtiyaçlara sarfını emir buyurdular Büyükad^da Dilde Gazi Hz. için yaptırılacak köşkün insa masrafı olmak üzere konulmu* olan yiiz bin liralık tahsisata ait madde okunduğu zaman Muhittin Bey söz almış: « Bu tahsisat bütçeye konul muştur. Fakat bütçenin darlıgını nazari dikkate alan Gazi Hz. bu paranın şehrin başka ihtiyaçlarına sarfedilmesi arzusunu izhar bu yurmuslardır. Binaenaleyh müşarünileyh Hz. nin emir ve arzuları mucibince tahsisatın bütçeden çıkarılarak diğer işlere tahsisini tekr^ ^^m^r~ ^^^^^ ^^^^* ^^^^r^ ^^^^^^ ^ ^ ^ 3 milyon lira meselesi İlk tedrisat meselesi lif ederim.> demiştir. Bu teklif alkışlar arastnda kabul olunmuştur. Bunun üzerine raevzuubahs tahsisat şehre ait işlere taksim edilmiş, bu meyanda yirmi bin lirası Cumhuriyetm onuncu yıldönümü hatırasını teyit maksadile yaptırılması mukarrer onuncu yıl abidesine, yirmi bin lirası 16 mart şehitleri abidesine, otuz bin lirası stadyom mşaatına, iki bin beş yüz lirası Çarşambada yapılacak parka ve beş yüz lirası d'a Idman Cemiyetleri ttttfakı muavenet faslma ayrılmıştır. ^ ^^^^^^ ^ " ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^^^^»^ ^^^^^»^ ^ ^ İtilâfnamenin sureti Bir taraflan hükumeti Cumhuriye namına Nafıa Vekili ve İstanbul meb'usu Behiç Beyefendi ve diğer taraftan Tramvay şirketi namma şirketi mezkure müdiranından M. Gronberg mevcut (Mabadi üçüncii sahifede) Roma müzakereleri İlk mülâkat M. Gömböşle M. Musolini arasında oldu, neler görüşüldüğü gizli tutuluyor 8 sene evoelki itilâf aktedilirken Nafıa Vekili olan şimdiki Peste sefirimiz Behiç Bey Roma 14 (A.A.) Avusturya Başvekili M. Dolfus dün buraya gelmiş ve istasyonda M. Musolini tarafmdan karşılanmışhr. Döviz kaçakçılığı Galatada Zaharya cürmünü evvelâ inkâr ettise de sonra itiraf etti ve altı kişiyi daha haber verdi Gümrük muhafaza ve istihbarat teşkilâfa'le emniyet memurlan tarafmdan son hafta içinde, şehrimizde büyük bir döviz keçakçılığı vak'asının meydana çıkanldığmı dünkü nüsbamızda haber vermiştik. Galatada Domuz sokağının başında, eski Galata bonmarşesinın tam karşisına tesadüf eden kösede 51 No.lı dükkânda sarraflık eden Zaharya Ef. bu dükkânda çok eskidenberi çalışmakta ayni zamanda ceviz kütüğü kumus yonculuğu yapmaktadır. Zaharya E fendinin Hcaret hayatmda Alof isminde bir de ortağ vardır. Bu zat ta Ka raköyde Haraççı sokağında bir yazı • hanede çalışmaktadır. Komisyon azanndan tbrahim Tali, tbrahim alâettin, Rahmi, Refet, Rasih Beyler Ankara 14 (Telefonla) Fırka Grupunca ilk tedrisat meselesini tetkik için ayrılan komisyon yarın ilk içtimaını aktederek tetkikat icrasına başhyacaktır. Bu komisyonu teşkil eden meb'usIarın isimleri berveçhi atidif: Damar (Adana), Haydar (Af • yon), Besim Atalay (Aksaray),. Aka Gündüz (Ankara), Cemal (Antalya), Rasih (Antalya), doktor M&zhar (Aydın), tsmet (Çorum), Şakh (Edirne), Aziz (Erzueum), Nafi Atuf (Erzurum), İbrahim Tali (tstanbul), Ali (Kocaeli), Muhip (Kırşehir), Muzaffer (Konya), Şevket (Manisa), Hamdi (Mersin), Hasan Reşit (Muş), Ali Galip (Ordu), Hamdi (Ordu), Ruşeni (Samsun), Zühtü (Sıvas), Rahmi (Sıvas), tbrahim Alâettin (Sıvas), Raif (Trabzon), Refet (Urfa), Cevdet (Yozgat), thsan (Giresun) Beyler. ilk mülâkat Roma 14 (A.A.) M. Musolini ile M. Gömböş arasında yapılan ilk mü lâkat dün Venedik saraymda öğle ü zeri başlamış ve bir buçuk saat sür müştiir. Tebliğ sadece görüşmenin çok sa m<mî olduğunu söylemekle iktifa edi • yor. Dünkü ziyafet Roma 14 (A.A.) M. Dolfns ile M. Gömböşün ltalyan hükumetine misafiretleri resmen bugün boşlamaktadır. M. Dolfus, bugün öğle üzeri M. Musolini ile itk mülâkatını yapacakbr. M. Gömböş ile M. Vinkler, bu sabah saat 10 da müsterek mesailerine başlamışlardır. M. Gömböş M. Dolfusu kabul ettikten sonra Alman sefirini ka bul edecektir. Prens Şigi tarafmdan verilecek bir öğle yemeğinde, bugün Romada bu lunan bütün siyasî şahsiyetler ispatı vücut edeceklerdir. 13 milyonluk ilk tahsil bütçeleri yekununun 9 milyonu hocalaruı maaşlanna veriliyor, diğer 34 milyonu levazım ve inşaat gibi diğer masraflara gidiyor. Başvekil Paşa bu para ile daha iyi iş görülebileceği bedaheti üze • rinde hassasiyetle fazla tevakkırf et mif ve müşarünileyhm bu ısranna Fırka Grupu da umumî bir tasviple işti Zaharya ve Alof Efendiler memle rak eylemiştir. Memleketin bu hayatî ketm muhtelif mıntakalarmdan aldıkmeselesi gerek muallimlerin muntazam maas almalan, gerek ilk tahsilin oğ lan ceviz kütüklerini Triyesteye ihraç Gümrük Muhafaza Basmüdürü etmekted'rler. Ticarî muameleleri bu runda ihtiyar olunan büyük fedakâr Hasan Bey hibarla bir ttalyan Bankasına münhalıklarla mütenasip bir netice vermesi sattığı ceviz kütüklerine ait dö\izleri noktai nazarlanndan Fırka Grupunca sır kalmaktadır. bankaya veya borsaya kayılettirecek enineboyuna tetkik olunacaktr. Fırka Gürprük istihbarat memurlan, giz yerde bazı bankerlere gizlice satmakGrupunda müzakere olunan bu mesele lidon gizliye yaptıklan tahkikat neti • ta olduğu tesbit edilmiştir. ayni zamanda bütün memleket ve mflcesuıde Zaharya Efendinin Italyaya (Mabadi üçüncS sahifede) letin tetkikine dahi arzedümiş demek olduğu için hariçten gelecek kıymetli lUiıııımııımiMiııııııııımıııı ııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııiıııııııııııııııııııııııııınuııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııımııımıııımımı mütalealardan da istifade olunabileceğini burada söylemis olalım. Herhalde Cumhuriyet sahifeleri bu meselede salâhiyetli ve samimî fîkirlere açıktrr. tiomada misafir Basvekillere dün bir ziyafet veren Pren* Chigi feransın gayderini müsait bir şddl • de telâkki etmektc ve Tuna havzasm da Bttısadî vaziyetin tekrar düzehneai için yapılan her gayreti iyi bir anrctte karfdamaktadjr. Yalnız bu gayretlerin ihtilâfUr doğuracak siyasî netioelera sebep olmaman şarttır. Malî vaziyet Şubat tahsilâtı gecen aylardan daha iyi Ankara 14 (Telefonla) MaKve Vekâleti şubat tahs'lât neticesini Def terdarlıklardan almıştır. Tahsilât ge • çen aylara nisbetle daha fazla ve şayani memnuniyet bir yekun tutmaktadır. Vekâlet ba neticeyi yann ilân edecek • Ür. Roma mülâkatı ve tngilizler Londra 14 ( A A ) Bugün Ro mada açılan Tuna konferantmm ruxnamesi İngiltere hükumetine büdiril memiş olmakla beraber Röyter ajan sının haber aldığına göre, Londra konııııııııııııımı ttalyan gazeteierinin neşriyatt Roma 14 (A.A.) tstefani A • jansı bildrriyor: (Mabadi uçancü sahifede) Hipodromun köşesi mi? Sultanahmette yeraltında yapılacak helâ için açılan çukurlarda tarihî bir duvar bulundu Japonyada esrarengiz şekilde batan torpito Yalnız üç kişi kurtuldu, teknenin içinde halâ yaşıyan tayfalar var, tahlis ameliyatı başladı, ııııiMHnııııııııııııııiMiınMiHiıiiHiıiHirıııııııııııııııııiHiıııııııııııııııımııııııııınmııtııııııımmıııııııııiHnımııııııııııııınıııııı Mesele bir kere ele almrmş olduk • tan sonra muallimlerin maaşlanna ait olan îik kısmm binnisbe kolaylıkla hallolunabileceğini farzedefoiliriz. Fakat Başvekil Pasa meselenin yabuz böyle bir safhasfle iktifa etmiyor, tahsilin, uğnmda ihtiyar olunan fedakârlıkla mütenasip olacak veçhile daha mü kemroel, daha fazla verimli, daha iyi olması noktası üzerinde de ısrar edi yor, ve bu noktaya belki daha çok e hemmiyet veriyor. Açık söyliyelim ki Başvekil Hazretleri ilk tahsilin idare sile alâkadar olanlardan umumî suret te memnun değildir. Ortadaki eksik lik vazifenm hakkedilmediğini açık göstermektedir. Gnıp müzakerelerile vanlacak hal neticesi bu iki meseleyi birden göz • önünde bulunduracak ve bundan dolayı müzakerelerde bittabi Uk tahsilin ne seidller ve şartlar dairesinde yürü tülmesi lâzım geldiği noktasına da te mas olunacaktır. Ve biz zannediyoruz ki asıl hakikî neticeye bu suretle ge rıitüetilmis müzakerelerle varılacaktır. * Bizim samimî itikadnmz odur ki ilk trhsil programlarımız yeni baştan ya jylacak bir variyettedir. Meselenin nibayet programlar üıerinde tekâsüîü belki onun hallini kolaylaştıracakhr da. Biz bilhassa ilk tahsil de klişe maa • riften vaz geçmek mecburiyetinde olYUNUS SADI (Mabadi ikinci sahifede) Sultanahmet parkınm ucunda kazılan yerle çukurun içinde bulunan ve Hipodromun duvart olduğu tahmin edilen tarihî duvar alâkadar memurlar tarafmdan tetki ka'a başlanmıştır. Bu tetkikata nazaran hipodromun yani eski Bizans At meydarnnHi h« • dudu şimdiki yüksek Ticaret mekte bi binasından geçmekte ve bir kat*ı nakıs seyri takip ederek Sipina tabtr olunan dikili taşlar mevkiini ortada bırakmak sureMle onlann etrafından I mektedir. Hipodromım bu şekli esa (Mabadi üçüncii sahifede) Belediye Sultanahmet parkınm bir köşesinde ve yeraltında bir halâ yaptırmaktadır. Bu işle meşgul olan kanalizasyon şirketinin amelesi yeraltında eski bir duvira tesölif etm"rtir. M'seîe derhal Müzeler idaresine bildirilmis ve «Harpte Yavuz» tefrikamız birkaç giine kadar bitiyor. Onun yerine gene Abidin Daver Beyin hakikî casusluk maceralanndan mürekkep yeni bir tefrikaunı neşre başlıyacağız. Bunlann birincisi 42 lik toplann plânlanm elde etmeğe movaffak olan bir Ingiliz casu sunun hatıralandır. Loıidra 14 (A.A.) Bir talim seferi esnasında birdenbire kaybolup kendisini aram*ğa gönderilen bir gemi tarafından omurgası havada bulunarak en yakın Iimana çekilip getirilen To motsuru isimli Japonlaruı asrî torpito • sunım uğradığı fac;a hakkında bircok Ingiliz gazeteleri mütalea yazmaktadırlar. Kurtanlrmş olan 3 gemici facianra anî olarak, böyle birşey olacağım ha ber veren hiçbîr de'il olmadan vuku bulduğunu söylemişlerdir. Mancbester Guardian, factayi, tor • pitonun büyük toplarmm fasbt ağırlı • ğına atfetmektedir. Bu gazete, şunlan yazmaktadır: (Mabadi üçüncii sahifede)