19 Ekim 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

> — Tarihi tefrika: 137 Del KO eğ ina Yanan: 8. N. Abdulhamit, Mitat Paşadan hesap soruyor! 2 Sultan Hamidin mukabil taarr uzu.- aleyhinde! — Meşrutiyetin letinde yürütenleri Abdülhamit mecelleyor! Mitat Paşa ve taraftarları, Ah- rar fırkası erkânı, yeni padişahı irşada, hak ve hakikat yoluna sev- ke uğraşıyorlar, telâş ve endişe gnide çırpmıp duruyorlarken, Sul- tan Hamit te hiç boş durmuyordu. Bu hengâmede zatı şahane nez- dinde en ziyade teveccüh ve ii İ ra gelen ibtilâlâtı mada lâyık grülen, halk arasında | Adliye nazırı, Mecelle cemiyeti reisi Cevdet Paşa ve mezkür ce: yet e azasından ders vekili meşhur fakihlerden Kara Halil ve Kazasker Yunus ve Seyfettin ve mevaliden Abdülkadir efendiler meşrutiyet idare hakkında menfi sekilde lisan, mütalea yürütüyor- lardı Bunların, gerek bütün medrese - lerdeki talebei ülüm, softalar ve gerek bilcümle kadılar, naipler, hâ kimler, hâsılı erbabı hukuk arasın- da adları hürmetle anılır ve sözleri birer şer'i, ilmi sohbet gibi telâkki ve kabul edilirdi. Cevdet Paşa, vâki olan istifsara cevaben, Sultan Hamide Mitat Pa- $anın arz ve takdim etmiş olduğu kanunu esasinin alelmüfredat tet- kik ve tahliline bile lüzum görmi- yerek esas itibarile meşrutiyet ida- resi aleyhinde bulunmuştu. Kendisinden hukuku düvel o - kuduğum mahkemei temyiz azasın dan mübtedi Ali Şahbas Efendi, “Cevdet Paşanın bacanağı ve mah- remi idi, Ali Şahbas ndi, Paşa- nin olbapta Sultan Hamide tak - Jeanamesinin a - nahatlarını nakil ve hikâye etmi © ti ki hülâsası Cevdet tarihinin bi- rinci cildinin 19 uncu sahifesin - den başlıyarak müteaddit sahifeler de münderiçtir. Merhum müşarünileyh, o sahi felerde; dünyadaki milletleri ida- re eden hükümetlerin nevilerinden, şekillerinden uzun uzadıya bahis ile evvelemirde hükümeti manevi- ye, yahut ruhani; ve hükümeti maddiye, yahut cismaniye diye iki- ye ayırdıktan sonra rgutlaka, hükümeti meşruta, hü - kümeti cümhuriye namlarile yado lunan şekilleri tavsif ve tarif & yor ve Osmanlı devletinin tarzına gelince onu hepsinden başka mer- gup olarak gösteriyor. Ve aynen $u ibareleri yazıyor: “Amma hükümeti islâmiye hilâ fet'Ve saltanatı cami olup imamı müslimin olan padişah hamii şeri- | olmakla © gün: at ve muhyii saltanat lehülhamt bugüne kadar Cıvataları sökenlerden i hükümeti | sözü geçen, müessir olan zevattan | aliyei Osmaniyenin zuhurile mille- | tü islâmiye teceddüt İ mesmu olamıyacağı Mer hakkı (MMyei) idin Cevdet Pş da meşrutiyet yazı yazan, mütalea tefrika ve teşettütten beri kalmış- tır. Eğerçi zirde beyan olunacağı üzere Abbasiler devrinin evahı - rinde memaliki islâmiyede zuhu- azime hasebile | hilâfet ve saltanat ayrılarak hilâ - fet bir riyaseti diniye, saltanat ri- yaseti maddiye derecesinde adde- dilmiş ise de müahharan devleti ederek gene hâleti asliyesini bulmuştur.” Mürşanileyhi takip eden ve yı karıda isimleri yazılan ve ileri ge- len ülema ile meseleyi medreseye ve sözü ayağa düşürürcesine müta lalar yürüterek, meselâ Mecelle - nin kavaidi külliyesinden olan mev | zu bulunan 20 inci ve 58 madde- leri öne sürerek imamet bahsindeki ihtilâfat ve içtihadatı ve imamın keyfiyeti tasarrufatı tevşih yollu fuzuli bir takım mütalcat derme - yan ediyorlardı ki cümlesinin he - defi, Mitat Paşanın teşebbüsatını akim bırakmak olduğu gün gibi âşi kârdı. Halbuki bu efendilerin mü- taleaları hak ve insaftan uzakta bir nevi kuru, kara taassuptan ve bununla beraber Sultan Hamidin âmaline hizmetle yaratmak gaye - sinden başka şey değildi. Zira İbret, Basiret, Vakit gazetelerinin | sekiz on 8. beri en münev - ver ülemanın rey ve mütalealarına | istinaden yazmakta oldukları ma- kâlât silsilele meşrutiyetin ahkâmı islâmiyeye tamamile mu - vafakati ve müşevveretin kuranı | im ile beraber birçok hadisi şer'iye muktezasınca emrolundu - | ğü ve içtima ümmetin, emri bil - maruf ve nehyi annülmünkirin teş rih olunan köhne e medrese zih | niyeti ile idarei hükümete ve me- nafii içtimaiyeye at mesal üzerin- | de ârap ve idgum yapılamıyacağı | şiddetli ve sürekli olarak yazılı - | yordu. Bu yazıları yazân, köhnevilere İ cevap veren münevver ülema ve | muharrirler içinde Mektebi Sul ni muallimlerinden Fazıl şehi Fazıl ve Halepli mebus Abdülna! Efendiler ile hayli müddet Maarif nezaretinde bulunmuş olan ma - ruf hükemayi islâmdan Münif Pa- şa gibi zatlar bulunurdu ki Sultan Hamit merhum, bu muhterem zat- ları mecellemiş ve çok zamanlar tarassut ve takip altında bulundur muştu. (Arkası var) üçü dün mahküm edildi Ahmet çavuşla Emin birer sene, Halit altı ay apişte vebiiikar am » v < 933 te Gebze ile Dil iskele- si arasındaki rayların civatalarını ikra- miye almak maksadile söken, Ahmet, © Hikmet, Emin, Aarif ve beş hat amelesinin muhakemesi dün a- e ceza mahkemesinde neticelenmiş- ©“ evreli akşam saat 690 a kadar de- vam eden ve ortalık karardığı için dü- ne bırakilan bu muhakemeye dün sn © bah başlarmış, iddia makamını işgal e- den Küşif Bey iddiasmı serdetmiştir. Küşif Beyin iddiası çok etraflı ol- rmuş, mumaileyh amelenin ikramiye al- mak maksadile yaptıkları bu hareketin tevlit etmesi melhuz neticeleri ayrı ay- “riteşrih etmiş, cem, kanunumuzdaki rağmen bu tehlikeli işi yapan- müessire tk ü- | | > mas ettiğini kaydediyor. lemiştir . Bey iddiasını serdederken yapı- lan işin tehlikelerini de anlatmış, ray ciyatalarmın ve bölümlerinin masıl sö” küldüğünü izah etmiş, meticede de Ah- met Çavuşla Eminin, ve Halidin ceza- landırılmalarını, Aarif ile Hikmetin be- raetlerine karar verilmesini istemiştir. Küşif Beyden sonra Halidin müdafaa müdafaasını yapmış > ğına, müvekkili. naenaleyh cezalandırılamıyacağını söy- lemiş ve berat talebinde bulunmuş- tar, İddia ve müdafaa saat on ikiye ka- : iz dedikoduların | MİLLİYET, EY PERŞEMBE 19 TEŞR NEVVEL 1933 HARICI HABERLER Hukuk beraberliği müca- delesi kat” e Hitler bir nutuk daha söyledi, İngiliz Hariciye nazırı da cevap verdi BERLİN, 18. A.A. — Başvekil M. | Hitler milliyetçi sosyalist fırkası lider. leri ve milis kuvvetleri kumandanları" | nın bulundukları bir toplantıda şu nutku | söylemiştir imon demiştir ki Bütün dünya cumartesi günü Alman- ya Milletler Cemiyetinden çekileceğini haber verince bu hadisenin büyük ehem, miyetini anladı. Söyleyeceğim veya İn- a namına söylenmiş söz- bir hale getirmek için olmıyacağna ve clmadığına emin olabilirsiniz. İngiltere- nin istikbalde kullanacağı hattı hareket binenin tetkik etmesi ve derin bir dü- .nceyi icap ettiren bir mevzudur. Di- » devletlerle ve hatta bunu ümit ede- n — bizzat Almanya ile tema: | üirecektir. . Bu hast şe bedbin, mil | İetler cemiyeti hakkında milbin bir hale getirmişti.Bana ge İn nikbinim, C emiyetine karşı bedbinim. Almanya sulh hakkındaki muhabbeti Bi Cenevrenin pek az ferahlık veren ha vaz na arkasını döndüğü gu günlerde ol- e kuvvetle hiç bir vakit iz- Bütün Alman milleti i- daresi başımda bulunan hükümeti kü- gültücü iddalara karşı koyduğu zaman Iliyetçi sosyalintlik Alya dahi- elde etmek için tı. Almanya ie hukukça müsavi t ittifak veya mukes e enleri artık il vkiine düsülür. Bizim daki pföpagan- ız çek ehemmiyetli olacaktır, Çünki bu inüibabat rededi lük delil mahiyetinde olacak ve mijibtin ya şamak hakkı uğrunda idare etilecektiz. Milliyetçi sosyalist Almanva belki her | kesten daha ziyade sulha bağlı bulunmak tadır. Sir John Simon ne diyor.? Londru, 18. A. A. — Dün akşam si- kma — konferansı hakkında neşredilen bir mutukta sir John M. Daladier Parlamentoda İBir nutuk s söyliyerek Fran- sanın vaziyetini anlattı PARİS, 18. A. A.— H dan : Ni Deladier di bir putukta der Bir an tatbi ölçülü hare en geri kalmadığımız ve mazide yapılmalsında | uğ n ve hakiki feda- | kirlıklar bize, bu yolda devam ye sobat etmektedir, yalniz biz- sat be hareketin itidalı pazarlığa yanaş- | menmıza manidir. “ Alırlar” hükümet Fransa ile sulhun biribirine bağlı büyük menfaatlerini bu fikir dahilinde müdafaa edecektir, Ve 26-10 tarihinde, her za- manki ödetimiz veçhiyle, Milletler Ce- miyetinde mevcut olacağız. Sol cenah bu sözleri alkışlamiştir. MM. Duladier meelisin mali ieseleyi in 27-10 da yapılacağını resmen bil- dirmiştir, BERLİN, nin nutkunun daha fazla tı ğini ümit eden Alman efkârı umumiye- si nutkun kısalığından dolayi inkisara uğramıştır. Matbuat, M. Dalndier'nin mesâleye ilk bakışta, müstakbel müzakerelere ka» pıları kapamamış olarak, şöylece bir te- 18. A. A. — M. Daladier”- olaca —şğş miş ve ittifakla ittihaz eylediği kararı © kumuştur. Karara nazaran Halit Efendi ile fen memuru Mustafa Efendinin arası uzun zamadanberi açıktır. Ve Halit Efendi len memuru Mustafa Efendiyi | lekele- mek maksadile bu işi yaptırmıştır. A“ | wöleler hatta çalışırlarken bir aralık ta- ül yapmışlardır. Bu tatil esnasında Es | min incir yemek, Ahmet çavuş ta ab- dest almaya gitmek maksadile arelele- rin bulund erden ayrılmışlar, bat boyuna gidip civataları sökmüşler ve blomları yağlamışlardır. Bunun.için Ahmet çavuşla Emin ceza | kanununun 385 inci maddesi mucibince birer sene hapsa, Halit te gene ayni madde mucibince 6 ay hapse mahküm po in bu işte alâkaları ol. diği pire "halamla beract ka» Sir John Simon feransmın tarihçesini yaptıktan sonra Al- manyanın vaziyetinin herkes tarafından malüm ve Almanyanın Ver hedesi mücibince silâhları alınmış büyük bir kollektivite olduğunu söyledi, Onun düşüncelerini pek âlâ anlıyor- duk. İngiltere o zamandanberi Alman- yanın şerefini ve vaziyetini tekrar elde edebilmesi için çök çalıştı, İngiltere, Fransa, İtalya, Amerika ve İngiltere ta rafından imzalanan ve bir prim ile Al manyanın hukuk rmüsavatını — tanır boysnatın imzalanması için çok ci Uştı. Ve faal bir rol oynadı. Sir John Simon şöyle sözüne devam etmiştir : Bu beyanatı tanıyor ve bugün için de kmü olduğunu teyit ediyoruz. Yalnız, gayet ciddi ve yeni bir hadise meydana | çıktı, Bu badise ne prim, teahhütle ve ne de bizim düşüncemizi değiştirmiş, | kat ve cihetini mecburen deği; tirmektedir. a hadise! icap Avru i şüphesiz asabi yeti ve tehlik, üsbet ekil de fazlalaştırdı, Ve bu, kuvvetli bir şe- devletlerin silâh- ddüt etmelerinin kaç senedenberi vaziyet hakkın * mevcuttur. Herkes bunun ne için tuğrumu biliyor. Binaenaleyh plânda vaziyetin icapet- a teşebbüs İngiliz kabinesinin toplantısı LONDRA, 18. A. A. — Nazırlar mec- lsi bu sabah saat | 11 de toplanmış Meclisin her hafta çarşamba günü içti ma yapması usulden olduğu için bu sa- bah içtima alelâde bir toplantı mahiye ti-dedir. Bununla beraber bu toplanma- ya Londra mahfillerinde çok büyük bi ehemmiyet verilmektedir. o Çünki Sir John Simon Cenevre'de takip edilen İn- iyasetini bu içtimada tasvip etti- ir. Bundan başka mazırlar mecli- şi İngilterenin gelecek zamanlarda ta- kip edeceği hareket yolunu da bu toplan- tıda çizecek Yangın davası Devam ediyor Kara kitap denilen kitapta neler var Rekhota zan altma al inde una: serin kendisine tevdii neti aleyhine kaleme a- anya topraklarında okun- kitabin Dimitrof'a verilmesini mahkeme heyeti kabul etmemiş, yalız muhakeme esnasında bahsi geçecek vakalara ait kı sımlarının müdafaa vekili tarafndan Di- mütrof'a bildirileceğini kendisine söyle. | Bundun soürü şahit sifati “ile ifadesi | dinlenen Reiehstez kapıcılarından Vec- | kocek, şunları söylemiştir £ tcichataz meclisini tutuşturmak i- çir. lazım olan yangın çıkarıcı maddele- rin büyük kapılardan değil, ancak bir yeraltı yolundan meclise sokulabileceği- | ne, çünlrü kapılardaki muhafızları yap- Bkları kontrolün © bu gibi maddelerin meclise getirilmesine mani olacağına dvir ecnebi gazetelerinde İleri sürülen | iddia doğru değildir. Ne mebuslar ve ne | de mebusların yanında olarak meclise ge lenlerin üstleri yoklanmaz. Reichstag meclisinde gece Böbetçisi olan ve yangın akşamı sani 20 den, ye- raltı yolunda ateş çıktığı vakta kadar vazife başında kalan kapıcı da vazifesi- nin devamı müddetince yeraltı yolundan biç kimsenin geçmediğini söylemiştir. Tevkif edilen fransız avukat BERLİN, 18. A. A. — Tevkif edilen Fransız avukatı Villard'ı Alman polisi hududa kadar götürecekti Roosevelt'in bir emri Vaşington 18 (A.A.) — M.. Roose- veli tarafından imza edilmiş olan son emirnameye göre mali kalkınma prog - ramı ahkâmma karşı gelenler ve hak- kı olmaksızın (Mavikartal) işareti beden yakıldığı, anla: çekenler beş yüz dolara kadar nakdi ceza vereceklerdir. ve altı ay hapse mahküm edileceklerdir. Zeppelin rekor daha kırdı PERNEMBERUC, 18 (A.A) — Graf Zeppelin balonunun Friedrich bafen ile Pernanbuk arasındaki m: feyi 63 saat 5 dakikada katetmek su- vetile buraya gah gelmiş ve bu suretle ye- mi rekor tesis “ Türkiye bütün PR için n bir. misal teşkil etmektedir,, Bir Macar gazetesinin yazısi BUDAPEŞTE, 18 (A.A.) — Pestinaplo gazetesinde ve Türkiyet basübadelmevti ünvanlı makalesinde binbaşı Racz, Türkiye | Mustafa Kemal Hazretlerinin idaresi altında mazhar olmuş dağa rakkilerden bahsetmektedir. Makale sahibi Gazi Hazretlerinin yapmii| oldukları siyasi, harsi ve askeri islahatı uzun uzadıya tasvir eti ve Türkiyenin son on sene zarfında bu sahalarda elde etmiş olduğü muvaffakıyetleri kaydeylemektedir. Muharrir netice olarak hasta & dam zannedilen Türkiyenin yeniden dirilmiş olduğunu ve şimdi tef) gençliğin ilk baharında bulunduğu nu yazarak diyor ki Son tehlikeye maruz kalan bu milletin ancak kendi kuvvetleri! güvenebileceğine ve bu kuvvetler sayesinde kendisini kurtarabil ne Türkiye bütün dünya için bir mi sal teşkil etmektedir. Şerefli ziye malik olan Türk milleti birçok mücadele safhaları geçirdikten ra nihayet milletler arasında şerefli mevkiini işgal etmiştir. Türkiye YE niden m meydanında mühim bir âmil olmuştur. Onun dostluğu MH metlidir.. Ve onan düşmanlığı büy ük bir tehlike teşkil eder. Gazi Hz. ile Çin reisicümhuru arasında teati edilen telgraflar ANKARA, 18 (A.A.) — Çin milli bayramı münasebetile Gazi Me) Kemal Hazretlerile Çin cümhuriye ti milli hükümeti reisi M, İinsen napları arasında aşağıdaki telgraflar teati edilmi Cümhuriyeti milli hükümeti reisi Hazretlerine (Nankii Çin milli bayramı münasebetiyle zatı devletlerinden samimi tebrik) lerimi ve şahsi saadetleriyle Çin milletinin refahı hakkındaki teme! abul buyurmanızı rica ederim. Gazi Mustafa Kemal Türkiye Reisicümhuru Gazi Mustafa Kemal Hz. ne (An Zatı devletlerinin tebriklerine hararetle teşekkür eder vc şahsi sa inizle Türkiyenin refahı için dileklerimi sunarım. Üniversitede vazife alacak askeri doktorlar için mezuniyet ANKARA, 18 (Telefonla) — Üniversitede vazife alacak askeli doktorların beş sene müddetle mezun addedilmeleri için İcra vekillefi heyetinden karar alınacaktır. Üniversiteye geçecek askeri mütehi lar Ekrem Şerif, Arif Hikmet, Esat Raşit, Besim ve ronigenci Ke Beylerdir. İhracatımız mukabili alınan bonolâ başbaşa satılacak ANKARA, 18 (Telefonla) — Yunanistana yapılan ihracatımız kabili alınan bonoların başa baş satılmasını temin için tedbir alı tır. Bu bonolar mukabilinde ve kontenjanla mukayyet olmaksızın Yi nanistandan memleektimize damacana ve şişe ithal edilebileceğine dl ir yakından bir kararname neşredilecektir. Acizleri tahakkuk eden memurlari . . e pal tasfiyesine dair lâyiha ANKARA, 18 (Telefonla) — “Acizleri tahakkuk eden memurlı tasfiyeleri hakkında 1026 ve 1683 numaralı kanunlarda mevzu mün icrasında çıkan ihtilâfı tefsiren halline dair hükümetin Meclise racaafı üzerine bütçe encümer. tatbikatta karışıklığı bertaraf etmek yesile bir lâyiha hazırlamış, Heyeti umumiyeye sevketmiştir. Lâyilfi ya göre 1666 numaralı kanunun tayin ettiği müddet zarfında tasfiye | lunan memurlardan hizmet müddetleri 25 seneye baliğ olmayan 1683 numaralı tekaüt kanununun on üçüncü maddesine hükmüne t4 tutulacaklardır. Divanı muhasebat reisliği ANKARA, 18 (Telefonla) — Fuat Beyden inhilâl edecek olan B vanı Muhasebat reisliğine divanın ikinci reisi Seyfi B.in intihabı vetle muhtemeldir. Sovyet Rusya - İran münasebafii MOSKOVA, 18 (A.A.) — Gazeteler, Karahan ile Başvekil Ful ! ve İran Hariciye nazırı Kâzimi Hanlar arasında tenti edilen telgral İ neşretmektedirler.. Karahan, kendi ine karşı gösterilen hüsnü kabul dolayı minnetlarlığım beyan etmetke ve İranda elde edilmiş olan rahkiyatı yakından görmek imkânının kendisine bahşedilmiş olm dan dolayı teşekkür eylemektedi Bulgaristanda kadın muallimler ,18 (Milliyet Bulgar Maarif nezareti gönderdiği bir tamim- le lise (Gimnaziya) larda muallim ola- rek istihdam edilmekte olan kadınla- rm maddi vaziyetlerinin bildirilmesini itemiştir. Bunlar içinde aile iradı ma- hiye 5000 leva (60 — 70 Türk lirası) nı geçenler azlolunacaklardır. Sebebi de , fakir ve açıkta kalan er- kek muallimlere yer bulmaktır. Eski Zagrada bir fabrika yandı SOFYA, 18 (Milliyet) — Dün ak. sam eski Zagranın alçı fabrikası ta- mamile yanmıştır. İtfaiye zamanında yetişmiş ise de gene kurlaramamıştır. İvfaiye kumandanı ağır surette yaralan-| “mıştar. Zarar, 600 bin levayi Alçı fabrikasının İtalyada üç tethif d Bir çok suikastlar yar mak isteyorlardı ROMA, 18. A. A: — Zabati Rennto, Gianca Aldo ve Bucci; nardo adlı 3 tethişçiyi yakalamışt” Bunlar Fransada bu tarlarından aldıkları talyada bir tethiş faaliyetine lerdi. Bu 3 adam bazı suikastlar yi 3 haziranda St. Pierre klisesini altında patlıyan o bombayf koymakla zan altına alınmışlardı. Bucciglioni, bu bombayı 8 klisesine koymağa Paris'te otursf. <0 Alberto tarafında memur j itiraf etmiştir. Bu bombanın Y için lâzım gelen maddeleri ve #9” yerine getirilmesini temin edece vasıtaları Gianco Alberto bulup SOFYA geçmektedir. bir el tarafın. almaktadır. Norveç'te intihabat neticeleri OSLO, 18 (A.A.) — Norveş par lamentosu için yapılan son intihabatta muhafazakâr furkalar”' bir çok azalık kayi etmislerdir. Bu aralıklar sosyalist fr ır tarafından kazanılmıştır. Şi halde sosyalistler parlamentoda azalık elde etmiş bulunuyorini m parlamentoda sosyalistlerin azadan ibaretti, Avusturyalılar da mev” karargâhı kuruyor VİYANA, 18. A.A, — İyi bir menbadan bildirildiğine göre zaret kampı, bugün yüksek Av dı Veiner Noustadt'da Veli çılmıştır. Buraya 36 milli sosyalist k9 imiş. olarak Rem m ktası kullanılcaktır.