14 Mayıs 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Tarihi tefrika: 3 ——— Yazan: S. N. Her hakkı (Büllüyer) öndür Abdülhamid'i çıldırtan üç kitap Ahmet Mitat Efendi, ne diyor? — Çıplak resimli ilmühaller, Muham- mediyeler! — Basılan matbaalar. — Mitat Efendinin sualleri, Zi- yaettin Mollayı düşündürüyor! Mısır Kadısı Ziyaeddin Mollanın, | lspaayal M.AlNimo'nun, Faslı Esseyit Ali Hüseyni'nin eserleri sathice tet- kik edilerek mevzu ve mealleri anla- sildi. Ahmet Mitat Efendi merhum, ömrünü kitap okuma ile, kitap yazma ile geçirmiş olduğundan eline aldığı her hangi bir eseri kolaylıkla ihata e- derdi. Mitat Efendi, biraz durdu, düşün. dü, kararını vermiş gibiydi: — Efendim, im uzun uzadı- ya tetkikine lüzum yoktur. Her üç ©- serin gayesi, ferman buyurulduğu üze- ve makamı hilâfetin kutsiyet ve meş- ruiyetina taarruzdur. o Binaenaleyh bunları kökünden çürütecek müstene- dat gösterilerek hemen cevapları ya- mütaleasına iştirak ettim. Odada de- rin ve hazin bir sölüt başlamıştı. Mi- tat Efendinin sözleri, sanlci ağızlarımı- 7: mühürlemişti. Tek kelime söylemi- ye kimse cesaret edemiyordu. Bereket versin, öğle yemeğinin hazır olduğu haberi imdada yetişti. Karşıki odada kurulmuş olan büyük il kenarına bağdaş kurup oturduk. Sofrada başka misafirler de olduğundan havai sözler konuşularak yemek yenildi. Yemekten sonra, Kitabii Şehtiyari- nin odasma çekildik. Hacı Ahmet E- fendi, söze başladı: Hilâfet meselesi hakkında icap eden müstenedatı buluruz, yarmki iç- timarmızda konuşuruz. Kur'anı Ke- rimde tahrifat iftirasma gelince: Kur'- anı Kerim, bin üç yüz küsur sene ev- | vel nasılsa gene öylece o mevcut ve mahfuzdur. Tek harfine bile dokunul- mamıştır. Müfteriler, arzu ederlerse, bu sene Matbaai Osmaniyede basılan en yeni bir nüshai şerifesini alarmlar, &n eski yazılı bir müshai şerifesile kar- yılaştırımlar. Düşmanları susturmak, iftiraları tekzip etmek için bundan kolay bürhan olamaz. Ziyaeddin Molla Efendi, söz aldı: Bazı din kitaplarmın yaktırıldı- Zum iftira ediyorlar. o Hamdolsun, o dedikleri akait kitapları, elyevm İs- ianbulumuzda mekteplerde okutturul- makta, resmi, bususi kütüphaneleri- mizde ve kitapçı dükkânlarmda bu- kadar > İ duklarını dünyaya ilân etmeğe kâfi- dir. Yalnız bu hakikati, lizmgeldiği şekil ve neşretmek lâzımdır. dikleri şeyi arzedeyim. Bundan sne evvel, gizli olarak basılmış olan İ Cümlesinin mahiyetleri du ve Meşihat makamı ve Maarif zareti kararı ile imha edildi. ü “hasbelüsul,, yapdmış bir o vazifedi Müfterilerin hezeyanlarına göğsümü- zü gere gere cevap verebiliriz. O gün müzakere kâfi görülmüştü, ertesi çün toplanmak üzere saraydan çeketk. Üçüncü çün, zone öğleden vel birleşilerek iki günlük kararlarımızı tespit ettik. halledilmiş oluyordu. Bu hall, nokta hakkındaki mütalealarımazı kı- sa, sade bir arize ile atebei ölyaya ar« zın münasip gördük. o Müsveddesini ev- müzakere dip Başkâtip Tahsin Paşaya takdim ettik. İlci nokta halledilmişti ama, asd on mühim, nazik ve çetin meselelerin hal- li icap ediyordu. Hepimize de düşün- celi bir durgunluk gelmişti. Ahmet Mitat Efendi, elini sakalın- dan çekti, başını kalderdi, yüzümüze baktı; tavrı temkinli, sesi toktu; Bedhahlar, eserlerinde diyorlar tevarüs veya veliaht ittihazı her hangi bir sülâlenin o veya şahsın uhtesine geçeceğine dair nc Kur'anı Kerimde, ne de hadis kitaplarında bir kelime bile yoktur. Bilâkis, hilâfetin dört zata ve otur sene münhasır oldu- leyh Abbasilerin, Emevilerin, Fatımi- lerin ve sairenin iddia ettikleri hilâfet sahih ve muteber değildir, bâtıldır. gayrimeğru saltanattan ibarettir. Bunlara (o karşı kat'i ve tesirli cevap vermek, iddiala- rın çürütmek için tefasiri şerifeye ve Sahhahi Sitte gibi mevsuk ve muteber hadis kitaplarına müracaat mecburiye tindeyiz. Ahmet Mitat Efendi, — susmuştu; gözlerini Ziyaeddin Molla Efendiye di sordu: — Acaba, Peygamberden sonra hi- lâfetin ilelebet sürüp gideceğine znn- nen veya açıkça delâlet edecek Âyeti Celile var mıdır? Otuz hâdisi 36- rifini nakzedecek diger bir hadisi ş6- rif mevcut mudur? Tefasirde, akait kitaplarında sayıldığı üzere hilâfet ve imametin şartları içinde Kureyşi ol- mak kaydı da sahih midir? Alımet Mitat Efendi, suallere baş- laymca, cidden âlim, födil ve ahkâmı öslâmiyeyi bütün inceliğile bilen Ziya- eddin Molla Efendinin alar buruşuyor, kaşları çatılıyordu. Ahmet Mitat Efendi, mallerini, şu Kitapçıbaşı Hacı Ahmet Efendi de: — Mesele, naziktir, dedi. o Ahmet bir Meselenin | ları doğrudur. Fakat bence, (derine içyüzünü anlatayım: matbaacı | gitmeyip meseleyi fazla kurcalamıy: larmın en in ve Beyazıt | rak, o adamların yazdıklarını alelit- lak ret ve tekzip etmek daha iyi olur, zannında yım. > Kitapçıbaşının ihtiyat © tavsiyesin- den, tereddüdünden, bu meselede bir bityeniği gördüğü anlaşılıyordu. Bu sırada müsahiplerden Hacı Mus- tafa Efendi, odaya girdi. Takdim 6- dilen arizadan dolayı zatı i selâm ve beyan: mahzuziyet buyur. duklarını, cevabın iki güne kadar be- hemehel hazırlanarak arzolunması, iradei seniye muktezasından bulundu- ğunu tebliğ etti. (Devamı var) Allâme (1) Başmabeyinci. — Hey gidi hilâfet hey! Sart ökü. zün boynuzunda mısın? — Abd ülhamitte da kulak inciden faz- saoiüm” «Her şey sudan ucuz! Busırada dellâl ağzına düşme. meğe bakmak lâzım.. Sandal bedesteninde ucuzluk “ya örülmez ki a > v a Fiatlerinden | üzerine alıcı ve satıcı vardır. Maamafih oyyasına kadar | ev eşyası da son derece düşkündür Ya ml | e le any Kullanılmış eşya ile pek me kullanıl: | Ye börükde 28 ke'ya gözlükle satıabil. fintça yüzde 30 dan | mektedir. Tanınmış markalı gramofon- yüzde 80 e kadar fark | lar 20 - 22 Hira arasındadır. Kanape kol- Sandal bedesteninde | manılmayacak derecede , satışı köme || akt” Ee ekiz öce delelar 30 - 36 lir arasındadır. değerinden çok ez | | Halbuki bunların emmalini mobilyacı kadar az mal arzet- Vahtile 350 - 400 liraya dank atlary | colmeni yüke önüm VE Lir Ci birkaç sene Sv: | gün Sendel Bedesteninde 86 Tiraı ser m HARİCİH MİLLİYET PAZAR 14 MAYIS 1933 ABERLER Bu konferans ta Beyhude mi? Amerikalılar Avrupalr lara kızıyorlar VASHİNGTON, 13, A, A, — Güm rük mütarekesinin tehir edilmesi si- yasi Amerikan mehafilinde (o büyük * bir hayal inkisarı tevlit etmiş ve M. in beynelmilel teşriki me- #ai siyasetine karşı Avrupa devletleri bir takım engeller çıkarmakta olma- | ları dolayisile bu mehafilde mevcut olan yeis ve futur hislerini büsbütün | arttermışter. Roosevelt idaresinin ve bizzat M. | tehlikesini mak lâzımaz apun yapılmasına karar verilmiş olmakla beraber, Avrupa dev etlerinin hattı hareketlerinde bir de öişiklik hasıl olmadığı takdirde, cüm huriyetçiler tarafından şimdiye Kadar takip edilmiş olan infirat siyasetine Tertip komitesi bir tebliğ neşretti LONDRA, 13. A. A. — İktisat kom- feransr tertip komitesi, gümrük mü. tarekesi projesini ve onunla birlikte bir takım ihtirazi kayitler kabul et | miştir. Komiteye tevdi edilmiş olan aşağı- daki karar sureti ittifakla kabul edil miştir İktisat ve nakit konferansı komitesinde mümeasilleri bul giltere, Almanya, Belçika, Amerika, Fransa, İtalya, Japonya ve Norveç | ümetleri, konferansın mesut bir | bükü netice elde edebilmesi için halihazır. da beynelmilel ticarete yanlış bir isti kamet vermekte o ve onu felc uğrat- | makta olan hr nevi tedbirlerin;'kon- feransın bu yüzden müteveilut mese. islerle meşgul olmasın: bekleyerek, | katiyen şiddetlendirilmemesi lüzumu. | na kani bulunmaktadırlar. “ Bu memleketler, o madde ve hü- kürleri müstereken vücuda getirile. | cek olan bir gümrük mütarekesinin konferansın başlangıcında kabul e- dilmesinin acil bir tedbir | olduğunu kabul ve teslim etmektedirler. Komite reisi yukarki karar sureti- ni, cihan iktisat konferansın iştirak edecek olan bütün hükümetlere bu celseye ait zaptın bir suretile birlik. te tevdi etmeğe ve mezkür bükümet- leri bu karar sureti o ahkâmın: vakit geçirmeksizin kabule davet eyleme ğe memur edilmiştir. M. Sehacht ta dönüyor VASHİNGTON, 13. A. A, — M. Roosevelt ile M. Sehacht, müşterek bir tebliğ neşretmişlerdir. Bu tebliğ” de bilhasia iktisat kontoransının an- cak askeri silâhları bırakmanın ikti- sadi silâhları birakma ile birlikte ya” pılması takdirinde muvaffak olabile ceği beyan olunmaktadır. ————— lir, Ba satışa çıkarılan binalar, yeniden yaptır. | ğü lanlardan yüzde 20 - 25 noksan fiatlıdir. 20 bin Tiradan aşağı çıkmayan dan yapılmış, bazı apartmanların vaziyete düşen sahipleri tarafımda, 8 hin liraya kadar satıldıkları görülmek” tedir. Moamafih emlâk satışları bu ek i beton | sakasik — Bugün Cenevre silikseslanma konferana ge- başladı. Almanya silâkle. | edildi. van sannedilirken, Almanlar teşkilât yaptılar. 100 zabit gibi yetiştirdi. ler. Şimdi Macdonald teklifile tekrar mec toplanmış yeknesak ordı rın: terkedemiyeceklerini söylüyorlar. Ga riptir ki Verihiller konferansında Alman- i hizmetten cebir | Üç kamyon polis Dançige gelerek bir hadise çıkardılar | DANÇIG, 13. A. A — Dün saat İ o ndörde doğru 3 kamyon dolusu Al- man polisi ile milliyetçi sosyalist hü- cum kıtaalarına mensup iki müfreze İ Dançige gelerek işçiler sendikası yur | dana işgal etmişler, yurttaki sosya bayrağını koparıp almışlar ve ye rine Hitler bayrağını — çekmişlerdir. İ Azmi zamanda 00 Alman polisi sen dika merkezinin bulunduğu mahalle | nin etrafını kuşatmış, buradan gelip emetmiş ve işçiler kalabalı İ ğini sopalarla dağıtmıştır. Bu polisler Dançig'deki | sosyalist firkası reisi Brilb ile sendika umumi İ kâtibi Kaiseri ve Daniziger Volkssem İ me gazetesinin . başmuhârriri Tko- tevkif etmişlerdir. Dün sabah Almanyadan otomobil. lerle ve motosikletlerie gelmiş olan His hücum kıtaalarına mensup kül liyetli miktarda azanın Dançig sokak larında dolaştıkları görülmektedir. VARŞOVA, 13. A. A.— Dantziz İ den bildirildiğine (göre Hitlerciler- den mürekkep bir grup, o Dantziger , İ Voliksstimime ismindeki sosyalist ga- zetesi binasını işgale teşebbüs etmiş lerdir. Fakat, tehditkâr tavırlı yüz- İ lerce işgale teşebbüs etmişlerdir. Fa kat, tehditkâr tavırlı yüzlerce ama- leden mürekkep bir halş kitlesi tara- fından menedilmiş olduklarından mü tecavizler bu tasavvurlarından vaz- geçmişler ve fakat yakında tekrar ge leceklerini söylemişlerdir. Lehistan sefirinin ölümü üzerie bayraklar yarıya çekildi ANKARA, 13 (Telefonla) — Hariciye Vekâleti vekili Şükrü m. ya Bey bu sabah Polonya sefareline giderek teessür ve taziyelerini be- yan etmiştir. Müteakıben Reisicüm hur Hazretleri , Büyük Millet Mec- lisi Reisi ve Başvekil Paşalar Hazeratı namına ve erkân hükümet ta- rafından sefatethane ziyaret edilerek taziyeler beyan olunmuştur. Öğleden sonra birçok Hanımefendiler sefarethaneye giderek Madam İ Olszaskiyi ziyaret ederek teselli etmişlerdir. Bugün Hariciye vekâleti ve şehrimizdeki sefarethaneler bayraklarını yarıya kadar açmışlardır. İstanbulda bulunan Leh sefareti müsteşarı bu sabah tayyare ile şeh- rimize gelmiştir. Sefirin cenazesi çarşambadan evvel kaldırdamıya- caktır. Müteveffanın kardeşinin oğlu gelecek ve o geldikten sonra ce- naze merasimi tesbit edilecektir. Varşova büyük elçimiz Ferit B ey hükümet namına Polonya hü. kümetini resmen taziye etmeğe memur edilmiştir. Gazi bugün yeni Arnavut sefiri Cavit Beyi kabul edecektir. Po- lonya büyük elçisinin vefatı dolayı sile bu kabul yarına tehir edilmiş “Celâl B. merasimle karşılanacak ANKARA, 13 (Telefonla) — İktisat Vekili Celâl Bey şehrimiz. de merasimle karşılanacaktır. Temyiz mahkemesi naklediliyor ANKARA, 13 (Telefonla) — Temyiz mahkemesinin Ankaraya nakli hakkındaki kanun Adliye enc ümeninde müzakere ve kabul edi ; lerek heyeti umumiyeye sevkedilm iştir. Türk - Fransız dostluk muahedesi Pariste teati edildi PARİS, 13 A.A. — 3.2930 tarihli Türk - Fransiz dostluk mua- hedesinin tasdiknameleri bugün T ürkiye büyük elçisi Suat Beyle ha- riye nazarı M. Paul Boncour arasında teati olunmuştur. Mümaileyhim, dört asırlık ananevi Türk-Fransız dostluğunu tazeliyen bu muahedeye şahsan iştirak etmiş olduklarından dolayi memnuniyetlerini bildirmiş- ler ve yeni muahedenin her iki hü kâmete menfaatlerini uydurmak im kâneni verdiğinden bugün bütün devletlerin nazarı dikkate alması lâzm eglen büyük meselelerin hallinde dostça teşriki mesaide bulun- malarını kolaylaştıracağını müşahade etmislerdir. i Mecliste dahiliye ve maliye vekil- leri izahat verdiler ANKARA, 13, A.A, — Büyük Millet Meclisi bugün reis ve- kili Hasan Beyin riyasetinde topla nmıştır.Büyük Mület Meclisini 1933 İ senesi ikinci kânun ve şubat ayları hesabatı hakkındaki Meclis hesap ları tetkik encümeni mazbalası ok unarak kabul edilmiştir. Tütün inhisar idaresi ile İst anbul Darülfünunun o 1932 senesi Gütçelerinde yirmişer bin liralık münakale yapılması hakkında ka- uunlar müzakere ve kabul edildik ten sonra Darülfünun teşkilât kana- nun kabul ve neşrine kadar Darül fünunda istihdam olunacak vekil Betbiniik Havası var Almanlar Cenvrede layak direyecekler mi? BERLİN, 13. A A — Siyasi Al man mehafilinin (silâhları bırakına konferana hakındaki bugünkü teşhis İ sudur: İ © “Vaziyette mahsüş o bir vehamet | vardır, fakat kat'i bir akamet değil, | İngiltere'nin hattı hareketine tecs- süf edilmekte ve İtalya ile Amerika i cami hakkında rey vermekten istinkâf etmeleri için bir takım eababı muhaffefe ileri sürül mekle beraber bu iki memleketn bu suretle müstenkif kalmaları teessürle karşılanmaktadır. M. Sehacht, ittiham ediyor VASHINGTON, 13. A. A, —Havas ajansı muhabirinden * M. Schacht, M. Rooseveltin ağzın- dan bir takım hakikatları işitmiş oldu mükâlemenin kendisine hasıl et miş olduğu acılık hissini gizlememiş vir M. Sehacht, mesuliyeti memleketi- nin menfaatlarını sadikane ve mahira aetmekte olan M. Her- değil, döneklik yapmış olmak la ittiham etmekte olduğu M, Mac Do #urette Fransız heyetinin noktai na- İ zarmı müdafaa etmekle muahaze ey İ lemekte bulunduğu M. Norman Davis « yükletmektedir. çe M. Hitler ile telefon ile daimi su- rette temas halinde bulunmuş olan yardım * M. Schachtın hatlı hareketi, siyasi A- merikan mehafilinde silâhları brrak- ma konferansının akibeti ve Avrupa” nın siyasi vaziyetinin inkişafı hususla rında tam bir betbinlik intibai hasıl M. Nadolny Berline dönüyor BERLİN, 13. A. A, — M. Nadolny, — | Berlim'e gelerek müzakeratın vaziyeti İ | hâ. | hakında malümat ve izahat vermek MEM zap | üzere pazartesi akşamı Cenevreden Yeni isra kanamı mucibince yapılan | hereket edecektir. Mümaileyh per e e gömme Soya ninni bilği £ ire tyaç olduğu İşle zel iç ray nevreye dönecektir. lan bir elbine için ayrıca üç lim da icra | > para ödemektedir. Halbuki yeni . Sovyet tebeası Man- İ çuriden kaçıyor | HARBİN, 13 A.A. — Mançuri hükü- Şimali Mançurideki Sovyet tebaasnın Sovyet arazisine kacmakta oldukları bir Mançu irilmektedir. ri membamdan bildi nald ile Cenevrode sistematik bir | Vashington'da bulunduğu müddet. | müderris ve muallimlerin Devlet memurları ma ının tevhit ve ten dile dair kattınan 13 üncü madde sindeki alti müddet barydar- dan müstesna tutulmalarına dair kanun tasvip edilmiştir. Ankarada yapılacak polis me ktebi inşaat ve tesisatı o için 1933, 34 ve 35 seneleri bütçelerine konu lacak tahsisattan verilmek şartiyle İ bu seneler şamil olmak üzre 200 b in liraya kadar ieahhütte bulunma. sı hususunda Dahiliye Vekâletine mezuniyet veren kanun müzakere edilmiştir. Bu münasebetle ileri sürülen bazı matalâlara cevap beren Dahi- liye Vekili Şükrü Kaya Bey, Dahil iye Veköletine düşen en vazifenin, memleketin asayış ve e mniyetini muhafaza olduğunu işa ret ederek demiştir ki: - Jandarma ve polis bu iki kuvveti islâh işinin başında da mek tep elir Yapılgan islahat ile Jand arma zabita olmaktan kurtarılmış- tır. Polis kuvvetlerimize de mesleki talim vermek isti; Vekil Bey beyanatına devam ederek, polis mektebi- nin Ankaraya getirilmesindeki za rureti anlatmıştır. Maliye Vekili Abdülhalik B ey, eglecek senelere şâmil teahhüt- leri istihdaf eden kanın lâyihalar ının Meclise verilmesi . hususanda bir memnuiyet olmadığın: kayded erek teklilinde menfaat görülecek mümasil kanunların Meclise arzın da tereddüt edilmiyeceğini söyle- miştir. n müzakereden sonra kanun reye honularak kabul edilmiştir. Bu Müteakiben Türkiye Cümhuriyeti İrak hükümeti arasında mü- nakit ticaret muahedenamesinin tasdiki hakkindaki kanun lâyihası- nın birinci müzakeresi yapılarak kabul edilmiş ve © pazartesi günü toplanmak özre içtimaa nihayet ve rilmiştir. Büyük sulişleri yapılacak , Küçük mendres nehrinin ıslâhı için Meclise lâyiha verildi ANKARA, 13 (Telefonla) — Kü- çük Mendres nebiri ile tabilerinin ısla- | ha dair hükümet meclise bir kanun | lâyihası vermiştir. Asırlardan beri gösterilen ihmal ve fâkaydi yüzünden yatağı dolmuş olan bu sehrin yaptığı taşkınlar ve mecra tebeddüllerile gü- zergüluna ve ona yakın olan sahalara tesadüf eden yerleri oturulamaz ve satla görülecek diğer su işlerinin ya" pılması için en çek dört senede mek üzere 3 buçuk milyon liranın sar fina ve gelecek senelere sari taahıhü- dat icrasına ve bu maksatla bano ih- nin yarısı hazineye yarısı da sahibine verilecektir . Senenin muayyen mevsimlerinde su altında kalan veya vakit vakit sel idare edilecek be- tr