11 Şubat 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

HARİCİ HABERLER İ Cenevre konferansın- Alman : i reisicumhurluğu dan birşey çıkacakmı? > Tevfik Rüştü Bey Varşova ve Berlin'den geçti VARŞOVA, 10 (A. A.) — Moskovadan Cenevreye gitmek» te olan Türkiye Hariciye vekili Tevfik Rüştü Beyfendi, dün ge- ce saat 22 de Varşovaya gelmiş ve birkaç saat istasyonun salo- N > Zeytindağı Üçayak Osmanlı tarihinin Suriyeden |ki Arap meselesi içim * ikürar bahseden son siyasi faslı, şüp- | vermek yanlış olur. Şunu he- hesiz Âliye Divanıharbi ola. | saba katmalıdır, ki İttihat ve caktır. Bu Divanıharbin kara- | Terakki Osmanlı imparatorlu- etliği kabul edip etmiyeceği Hin- denburgtan sorulacak Umumi içtimada Alman başvekili! rı ile Şam ve Berutta 40 kadar | gunun hiç bir hakkından ve nü Arap milliyetperveri öldürül. | fuzundan vaz geçmeğe razı ol- müştür. Asılanlar arasında Ab- dülhamit Zöhravi gibi âyandan, mamıştır. İttihat ve Terakki Amavut, Ermeni, Rum, Arap, Şefik Elmüeyyet gibi meb'us, bütün ekalliyetlerin milliyetçi Abdülgani Ariysi gibi birinci | ve istiklâlci | unsurların can sınıf gazeteci, Refik Rızık Sel-| düşmanı idi, olanlar vardır. ve pu Balkan harbi zamanlarında bir Paris Arap kongresi olmuş. tur. Araplık cereyanmız ocağı, Merkezi Kahirede bulunan El lâmerkeziye cemiyeti idi. Tu- tulmuş olanlar işte bu cemiye- tin âzası idiler, sell Azaları, fakat ne zaman? EHâmerkeziye cemiyetinin büyükharp (başladığı vakit, Suriyede isyan ve fesat var mı idi, yok mu idi? Çünkü arada bir umumi af olmuştur. Tutulmuş olanları, eskiden bu cemiyetin azası oldukları için mahküm etmek imkânsızdı. Divanıharp ise tutmuş ol- duğu kimselerin büyükharpten | sonra da cemiyetin maksadı i- çin çalıştıklarma (inanmıştır. Bütün dava budur. Âliyede kanun ve adaletin zorlanmış olup olmadığını mey dana çıkarmak hukukçulara dü şer, O zaman Suriyede bir ted. hiş yapmak lâzım olup olmadı ğmı, Tiflis sokalarında öldürü- len Cemal Paşa, bir sır olarak kara toprağa götürmüştür. Cemal Paşa, bir (taraftan zor, bir taraftan imar ve ıslah si yasetleri kullanılarakAraplık ce reyanmın ortadan kaldırılabile. ceği fikrinde idi. Devletten en | yüksek rütpe ve menfaatler ko| parıp, Osmanlı imparatorluğu vahdetini bozmağa çalışanları bir türlü affetmemiştir. o. İstanbulun bu işte Cemal Paşa ile zıt gitiği . yanlıştır. Enver Paşa ve Talât (Paşalar esasta onunla birlik idiler. Hiç © biri Vatan hiyanetinin cezasız bırakılmsamı istememiştir. Fa- kat meselâ Enver Paşa Abdül. hamit Zöbravinin, Talât Paşa Şefik Elmüeyyet'in kurtulması Da çalıştılar; İttihat ve Terakki den bir takım şahsiyetlerin de iltimas ettiği kimseler vardı. İstanbul, sonuna kadar, bütün davanm bir defa da Harbiye nezaretinde tetkik edilmesinde “srar etti. kumandanlara, eğer vatan müdafaası için zaru ri görürlerse, idam hükümleri. ni doğrudan doğruya infaz et. mek salâhiyetini vermiştir. Bu salâhiyet, olsa olsa, ateş hat- tında hemen tesiryapması lâzım o vak'alar için verilmiş o- ir, a yi me — ol. duğundan, Cemal Paşa, Divanıharbi kararları için ip nundan istifade etti.Çünkü daya dosyaları İstanbula giderse, i. $in alt üst olacağından korku- yordu. Ve bir sabah, açık telgraf. la, yedi kişnin Şamda ve gerisi- ni Berutta idam edilmiş ol. ee leyi kökünden halletti, Eğer tedhiş yapılmamış ol. saydı, Suriyede isyan çıkacak mı idi? Hicazın ayaklanışı, tedhiş yapılmış olmasından mıdır? Tedbiş Suriyenin kaybol- masının sebeplerinden biri mi- dir? Benim fikrim, doğru olmadığıdır. Bugünkü Türk kafası, çok ileri bir kafadır. Bu kafanın şimdiki düşünüşü ile o zaman. üçünün de i İ Cemal Paşa, merhum Mah. mut Kâmil Paşa hakkında bazı şüpheler olduğunu Enver Paşa ya — Eğer, diyordu. Erzurum inde vatana iyi hizmet ediyorsa hiç kurcalamayalım. Enver Paşanın bu şifreye: — Hiç bir vatan hizmeti, vatana yapılmış olan fenalı. ğı mazur gösteremez.. Vesika bulursanız bana hemen bildi- riniz, diye cevap vermiş oldu. ğunu hatırlarım, Berutta asılmış olanlar, da- ha fazla, genç milliyetperver- ler idi. Bunlar zindandan ipe kadar Arap marşı okuyarak, cesur ve dik başlı gitmişlerdir. Şamda ölenlerin hikâyeleri- ni merhum Nureddinden dinle- miştim. Bir hıristiyan olan Refik Rızık Sellüm, hakikt bir idealist idi. Ölümü güler yüz- le karşılamıştır, Enson oidam edilecekti. Altı kişi artık soğuk birer ce- set olmuşlardı. Refik Rızık meydanın . başına geldiği va. | kit, boş sehpaya bakmış, teber. — Yanılmıyorsam, yerim 0- 1asıdır, demişti, Sonra ciddiyleşerek Abdül. hamit Zöhraviye gözünü dik- miş ve: — Ey hürriyetin o babası, merhaba! diye selâm vermiş- tir. Telkin vermek için yanına yaklaşmaktan korkan papasa gene o cesaret vermiş, ve iskem leye o çıkarken © mektepten tanıdığı bir Türk arkadaşı. na veda etmiştir. Bir başka tip görmek için bir de Yesuf Hani'nin hikâye- sini dinleyiniz: Boğazma ip takıldığı 7za- man bile, ölmekte olduğuna güç inanan insanlardân biri, hiç şüphesiz Yusuf Hani'dir. Şık, zengin, keyfi yerinde, yazı Avrupada ve kışı Berutta geçirir Suriyelilerden biri idi. Harp olduğu vakit tez davrana- madığı için Berutta kalmıştı. Yusuf Hani milliyetperver olduğu için Türk düşmanı de- ğildi, Türk düşmanı olmak mo- da olduğu için ve zarar da ver- mediği için öyle idi ve takın. . | dığı bu sıfatı boynundaki kıra” vattan fazla mühimsediği de yoktu, Bir resmi Fransız vesikası diyor ki: — Lübnanlı (o huristiyanlar Fransız dostudurlar; hıristiyan ları sevmedikleri için Lübnanlı dürzüler İngiliz taraflısıdırlar. Berut arapların çoğu Fransa- yı sever. Fakat ortodökslar Ruslara Maşa Ni. irk bayrağından bayrağa bağlan Birgün kumar masasında Yusuf Haniye bir kâğıt getirip imzalatmışlardı. Divanı harp imzaladığı bu vesikanın istiklâl beyannamesi olduğunu kendisi. ne anlatıncaya kadar Yusuf Ha ni ne yaptığını bilmemişti; — Aman, diyordu; beni bı- rakınız. Zenginim, güzel bir karım ve çocuğum var. Oyun- dan, zevkten başka bir şey pe- şinde koşanlardan değilim. Bu imza benim olabilir. Fakat na- sıl anlatayım, imzamı bir poker fişi gibi atıvermişimdir. - Merhum Nureddin Şama geldikçe bu adamın hikâyeleri. ni naklederdi: — Bütün gardrobunu hapse CENEVRE, 9 A.A. — Tahdidi | teslihat konferansının beşinci ur. | mi içtimaında Amerikan murahhas M. Gibson konferansın one kadar gayri müsait şerait dahilinde top- landığını ehemmiyetle izah etmiş ve esaslı bir metice elde etmek | lâzım geldiğini söylemiştir, M. Gibson Amerikanın silâh kav. İ vetlerine yaptığı tahdidatı hatırla mış ve beynelmilel emniyeti koru mek üzre Amerikanm ayni yolda ye- niden tenzilâtta bulunmağa © haze olduğunu söylemiştir. M. Gibson silih kuvvetlerinin a- zaltılmasının #ulhün teessüsü ve bü tün dünyada iktisadı vaziyetin yeni den düzelip kuvvetlenmesi için bir esas mahiyetinde olduğunu söyliye- | rek beyanatma nihayet vermiştir. | M. Brüning'in nutku CENEVRE, 9 A.A, — Alman Başvekili M. Brüning tahdidi tezli. hat konferansımda söylediği nutuk. ta beynelmilel emniyet ve itimadn korku hissine istinat edemiyeceğini söylemiş ve diğer milletlerin de ayni suretle hareket etmeleri şertile İtal yanm silâh kuvvetlerini on bin tüfe- e indirmek teklifinde bulunmuş o- lan M. Mussolini'den takdirle bah- setmiştir. M. Brüning cihan buhranının bil- hassa siyasi mahiyettedeki borçlara ait teğiyattan, fazla miktarda ve gayri müsavi şerait dahilinde silâh- lanmaktan ileri geldiğini beyan et- | miştir, Mİ. Brüning devlet adamları. | nın esasen milli emniyete ait ihtiyaç | ları nazarı itibare alan bir. misakta | silâh kuvvetlerini azaltmak hususun | da resmen verdikleri vadi hatırlat. | tıktan sonra demiştir ki: “Almanya kat'i bir neticeye vâsıl | olmak için kuvvetinin müsait olda. | ğu nisbette ve yüklendiği mesuliyet | erin çerçevesi dahilinde bütün ruhi- | le çalışmağa hazır bulunmaktadır. Esasen Almanya her millet için müsavi ernit dahilinde emniyet ve selâmetin temini ve müsavi baklar | esasa müstenit umumi bir tahdidi teslihat yapılması meselesinin halli. ni görmek için kendi silâh kuvvetle. rini azaltmış olmasının e bugünkü konferans üzerinde bir tesir hâsıl et mesini istemek haklıma mall bulun maktadır. “İhzari tahdidi teslihat komisyo. nunun hazırladığı mukavele proje” sinde bir eksik vardır. İşte bundan dolaydır kö Alman murahhas heyeti bu eksiklikten mütevellit. vaziyete bir çare olmak üzere müsait vakitte i getirdi. Bir gün pantolonunun bir kenarını ütüsüz görmedim. Her sabah kendine çeki düzen veriyor ve hemen çıkmağa ha- zır, beni görür görmez bu gece de mi burada kalacağım, diye soruyor. gildi. O sırada mün affedilmesini istemek ve sramak imkânsızdı. Yusuf Ha- ni ise, son dakikaya kadar, ölüm fikrine hiç imkân vermemiştir. mühim bir nutuk söyledi “Cenevrede tahdidi teslihat konferansının toplandığı bine (Binanın cephesinde konferansa iştirak eden bütün milletlerin bhayralıdarı « görülmektedir.) Borutta Cemal Paşa erinin İmerdivenlerinden inerken, gü-. BERLİN, SA. A, — Çarşamba ünü yapılacak mazırlar meclisi in- e. ia vohicemlar Hündasbesy'u uye göstermesini kabul aleyhinde çevrilen entirikalar bu son günlerde bir kat daha kuvvetlenmiş tir, Hemen bütün meselelerde müt- tehit bir halde bulunmıyan sağ ce- sah muhalifleri Hindenbourg'un ye- bir mâni gibi gösterilen başvekil a- leybinde el birliği etmiş gibi görün- mektedirler. Bununla beraber e denbourg'un başvekil hakkımdaki i sanda bik lufama simmkie oldu ğu temin Doğru malümat almakla | tanın- maş gayri resmi bazı mahafilde do- Konferansa bazı tekliflerde buluna: caktır." M. Brününg mutkuna şu sözlerle nihayet vermiştir. Bir takım acı tec rübeler neticesinde Almanyanın Ce miyeti Akvam hakkında tereddüt ve şüphe hisleri beslemiş olduğumuhak kaktır, Varmak istediğimiz büyük! ği ya hedefe vüsil olduğumuz takdirde bu | !2tan sayialara göre Parlâmentoya şüphe ve itimalsızlık hissini ortadan | dahil olmıyan bir zatın riyasetinde | olmak üzere siyasi bir mahi; üz ler | olmıyacak bir kabine teşkili derpiş İ edilmektödür. Bu şerait | dahilinde Fransız teklifi etrafında | Başvekilin Berlinden uzun müddet mütalealar STOKHOLM, 9 A.A, — İdmin gen gazetesi Fransız marabhas he- yetinin tahdidi teslihat Konferansın da yaptığı tekliflerin © uyandırdığı emniyetsizlikten ve şüpheden ten- kitle bahsederek Fransanın oynadı- ğı rolün bütüm cihanın menfaatleri- ne uygun olduğunu ve Tardicu pro- jesinin ehemmiyetli bir surette tetki ke şayan olduğunu yazmaktadır. — | M. Grandi'nin teklifleri CENEVRE, 10 A.A. — Tahdidi teslihat konferansının umumi müza- kerata tahsis edilmiş olan — üçüncü celsesi, sabahleyin saat 10 da M. Grandinin bir natku ile. açılmıştır. Mumaileyh, bu nutkunda tahdidi tes Hihat olmadıkça cmnü selâmet mey- cut olamıyacağını İtalya O namına tasrih etmiştir. Hatip, meclisi tahdi- cağı kolaylıkla anlaşdır. Nazisler ve M. Brüning ERLİN, 10 A.A, — Nasyonalist matbani, ML Beünineli bmrraza ve gerek Fransız tezini tahrip © etmel muahaza . Bu matbuat, başvekili lâzım gelen azmi kudretten mahrum telâkki eylemektedir. Hitlerin bie nutku BERLİN, 10 A.A. — Hitler, dün akşam Berlin havalisi müfrit milli; hücum kıtalara bir geçit resmi yaptırmıştır. Geçit resmi Berlinin en (bü; salonu olan Spor sarayında icra miş olap sarayın methali rile sıralanmış olan hücum kıtaları tarafından muhafaza olunmakta idi. Bütün dehlizler, askeri saflar teş kil etmekte olan müfrit milliyetper. yük edil &i teslihat demagojisi ile bu bahiste | verlerle dolu idi. ki mütalealardan tabzir eylemiştir. Hitler, şiddetli bir mutuk irat et- iştir. Mumaileyh fırkanın muvaf- Mumaileyh, memleketi namına, aşağıdaki tekliflerde bukunmuştur: Deniz sahasında, safı harp gemi- leri ile tahtelbahirlerin ayri zaman. da ilgası ve tayyare gemilerinin de keza ortadan kaldırılması; Kara sahasında, her nevi ağır top larin ilgası ve tankların ortadan kal dırılması; miştir. fakiyetlerini sayıp dökmüş ve fırka- nın kudret ve satvetini methüsena eylemiştir. Mumaileyh, müfrit mil Hiyetperverler aleyhinde teşekkül miş olan Tunç Cephe teşkilâtı ile tihza etmiş ve müfrit milli lerin iktidar mevkdini ele almağa 2- Bundan sonra Hitler, bilhassa 2- ralarında sabık Kayserin oğlu Aw- güste Guillaume de | Hohenzellern bulunan erkânı harbiyesinin başında olduğu halde kıtaatına geçit resmi yaptırmmıştar. Hava sahasında, bombardıman tayyarelerinin ilgası; Bütün bu sahalarda taarruz vasi. | talarının, kımyevi ve baktiriolojik harbin ilga edilmesi. Nihayet, sivillerin daha tam ve daha müessir bir surette himaye 6- dilmelerini temin için harp kanun- larının yeniden gözden geçirilmesi. Ingiliz işsizleri nümayiş yapıyorlar BRİSTOL, 10 (A.A.) — 2000 işsiz, işsizlere verilegel. mekte olan tazminat mikdarı- nm tenzilini protesto maksadi- le belediye dairesi önünde top- lanmışlardır. Sopalarla müceh- hez olan polisler, nümayişçile. re hücum mecburiyetinde kal- mışlardır, 4 işsizle bir polis me muru yaralanmıştır. Süvari bir polis memuru atından dü ve atının ayakları altında çiğne rek bir kolu kırılmıştır. Geç va- kit, polis merkez binası önünde Edgar Wallace hasta HOLLİWOOD 10 A.A. — Maruf İngiliz romancısı Edgaş Wallace, muzaaf o zatürreeden ağir surette hastadır. zel ve siyahlar giymiş bir kadın, yanmda çocuğu ile kendini kar. sılamıştı. Çocuk elindeki çiçek demetini kumandanın ayağı al. teos, abüreler de bir arbede kopmuştur. Bazı — Babamı bağışlayınız, di-| tevkifat icra edilmiştir. yordu, liğe Kumandanın o gün gözleri. nin yaşardığını ve titreyen çe | Almanyada 6 milyon- uzakta kalmasının mümkün olamıya | nunda istirahat etmiştir. Türkiye sefareti erkânı ve Hariciye ne- zareti şark işleri müdürü, Türkiye Hariciye vekilini muvasalat ve hareketlerinde selâmli ir, amışlardı. BERLİN, 10 (A. A.) — Çenevreye gitmekte e olan Türkiye rg Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey km'si o Doktorlarımızın Sofya'da yaptıkları tetkikat Sabri Paşanın den komite ii ma edecetkir, Kongreye iştirak tan, Yi: haslar davet olunmuştur. tahtı riyasetinde Yeni Italyan kruvazörleri © ROMA, I0 A.A.) — Bahri. ye nazırı, 6500 tonluk Attando & Cöndettiero kruvazörünün teslihatına mümasil iki kruvazö rün tezgâhlara vaz'mı emret. miştir, İ ln Isveç kralı Nis'e gidiyor STOKHOLM, 9 (A.A.) — | Gazetelerin verdikleri bir babe- ve göre İsveç Kralı doktorların tavsiyesi üzerine pek yakında Nise gidecekti Suriyede kaybolan askeri tayyareler LONDRA, 9 (A.A.) — Ha- va işleri nezareti tarafından neş redilen bir tebliğde beyan edil- diğine göre Suriyede kaybolan askeri tayayrelerdes üçü Hasi- di tayyare karargâhındaki 55 in ci bombardıman filosuna men- sup bulunmaktadır. Altı şubat- ta Amman'a gitmek üzere hava lanan 11 tayyareden yalnız be. şi Amman'a gidebilmişler ve üç tayyare de Suriyede İmtam'da karaya inmişlerdir. Kaybolan üç tayyareden birinin mürette- batı bu tayyarenin neresi oldu- ğu bilinmiyen bir yerde karaya indiğini, fakat tayyarecilerin sağ ve salim bulunduklarını tel sizle haber vermitşir. Serbest Irlanda hükü- meti intihabatı LONDRA, 9 (A.A.) — Ser best İrlandada yapılacak intiha bat dolayısile namzetlik husu- sunda icrası lâzım gelen müra- meb'usluk için 370 namzet ilân Japonyada suikast TOKYO, 9 (A.A.) — Umu mi bir içtimaa gitmekte olan sa bık maliye nazırı M. İnouye'ye üç el silâh atılmıştır. Bu taar- ruz neticesinde yaralanan M. İnouye hastaneye götürülürken yolda ölmüştür, Katil tevkif e dilmiştir, lo kruvazörü tipinde ve tesliha | i | caatlar gugün yapılmıtşır. 152| buraya gelmiştir. | âde memnun olarak konvansiyonel trenile İstanbula ha- * veket edecektir. Mısırda şark musiki kongresi KAHİRE, 10 (A.A.) — Maarif müsteşarı Abdel Fettah şark musiki kongresini tertip © « Kongre martın 15 inde içti- etmek üzere Türkiyeden, İrak. emenden, Fastan ve sair şark memleketlerinden murah- > —ğ—ğ m ——ğ— — —ğş—ş———— Hayırperver bir Ame- rikalı kadın öldü le tanınmış bir kadındır. Cena- zesi dün kaldırılarak İngiltere sefareti kilisesinde yapılan bir âyini müteakıp Feriköy mezar. lığına defnedilmiştir. Cenaze merasiminde yerli ve ecnebi bir çok kimseler ve sefaretaneler mahafiline mensup bazı zevat hazır bulunmuştur. Haliçte bir motör parçalandı Dün Haliçte bir deniz kazası olmuştur. Haliç şirketinin 16 numaralı vapuru mezbahadan gelmekte olan3numaralı motöre çarpmış ve parçalamıştır, motörün için. de bulunanlar kurtarılmıştır. Union Française'de konferans Union Française'de 18 şu- bat günü saat 6,30 da Ga- işer Jisesi muallimlerin- , Bergeand tarafından bir konferans verecektir, Kon. feransın mevzuu “Yeni bir şiir peşinde: Sembolizmden dadaiz. me” dir. M. Mac Donald'ın sıhhi vaziyeti LONDRA, 9 (ALA.) — Sıh hi vaziyeti gittikçe iyileşmekte olan M. Mac Donald messi ar. kadaşlardan bazılarını ve bu meyanda M. Baldwin ile M. Thomas”ı kabul etmiştir. Fenlandiya içkiye başlıyor HELSİNGFORS 10 A.A. — Reisicümhur, içki yasağını ilge eden bir kanun lâyihasını imza etmiştir. , önümüzdeki nisanın 5 inde meriyet mevküi- ne girecektir. Her yerde tasarruf OTTAVA, 10 (A.A.) — New-Brunswick bül i kümet memurlarının maaşları: nı yüzde on nisbetinde tenzile ve maaşı az olanlardan daha az bir nisbet dahilinde tenzilât ic- Amerika ve silâh satışı! rasna karar vermiştir WASHİNGTON 10 A-A.—| nesini güç zaptettiğini görmüş | odan fazla İşsiz var ei il h tüm: Çünkü bu siyahlı kadın,| (BERLİN, 10 (A.A) — 31) iyyen men'i hakkında vaki olan dönerken, meydanın bir ide işsizlerin mikdarı | teklif M, Stimson'un mümessil köşesinde sevdiği kocasının 30- | 6 milyonu mütecaviz idi. Şu ha | ler meclisi hariciye encümeni. ğumuş beyaz cesedini görecek. |le nazaran inin ilk|ne vâki olan müstacel telkinatı ti, 15 gününe nisbetle 75,000 faz. | üzerine gayri muayyen bir tari Falih RIFKI İlaişsiz var ir, he talik ştur. Bir kadın asılacak PHOONİX, (Arizona) 9 (A A.) — İki sandık içinde ceset- İeri bulunan iki kadını öldür. mekle zan altında bulunan Mis- tres Judd idama mahküm edil. miştir. Judd 23 şubatta asılacak "tır,