18 Ocak 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Siyasi Tefrika: 53 — Birinci Millet Meclisi Yazan: Edirne Meb'usu M. Şeref MILLIYET PAZARTESİ 18 HARICİ HABERLER Lausanne konferansı | Bulanık suda balık avlamak uzun sürmiyecek mi? sevdasile yananlar! Hilâfet meselesi ortaya atılıyor ve bunun etrafında hareketler yapılıyordu Derhal şu müstahaseden bahsetmeğe başladılar. Vekil- ler heyeti reisi tam O manasile bir saltanatçı © olduğu için ne bahaya olursa olsun, milletin sinesime bir (Hilâfet) © kazığı dikmek hususunda £ işlemeğe başladı, Kafadarları çalışıyor. du. Hüseyin Avni Bey (Erzu- rum) Salâhaddin Bey (Mer. sin) Ziya Hurşit (Lâzistan) gürültüye başladılar. Bu takrir üç encümene gi- derek milli hâkimiyetin kabulü ile beraber hilâfet köhne mües sesesinin (Hanedanı düveli Os diyetini (o tesbit etti- Bü İarı yaratarak ondan istifadeyi millete öğreten Gazi Mustafa Kemal Hazretleri meseleyi kav radı ve halletti. Şiindi herkes susmuştu. İbretli bir tarih der si vermişti! Lozan konferansına davet edilen heyeti murahhasa harici ye vekili İsmet Paşanın riya- setinde hareket etmişti. Tral ya'dan geçerken, herkese ümit İer saçan paşanm nur veiman veren gözlerini gören köylü- ler sevincinden delirecek ha- le gelmişlerdi. Şimdi artık me sele Türk (davasının tem ve kâmil bir halli sırasına gelmiş bulunu: Ankara'daki heyeti (e vekile müttehit bir cephe göstermesi lâzım, Meclis yalnız bu kon feransa bel bağlayacak bir va- ziyette mi-idi ? Bilmem nasıl oluyor, ne olu yordu? Türk kurtulmuştu, Şim di, halâs ve istiklâl yolunu Bü- yük Gazinin nurlu şuurlu yolu- wu güderek can veren Türk ço cukları yepyeni bir devlet kur- muşlardı. Meclis azasınm Türk | mefküresine gönül bağlamış o- lan ekseriyeti artık yeni doğan | devletin adını koymak ihtiyacı | nr duymuşlardı, Ortada henüz sulh aktedilmemişti. Sulha ha- | zırlık vardı. Lausanne'da topla nan konferans devam ederken de meclis içinde çalkantılar baş ladı, Ortaya lüzumsuz, icapsız bir hilâfet meselesi çıkmış, Ab dülmecit halife ilân edilmişti. Bu orta devri o müstahasesine can vermeğe (o çalışanların da ne istedikleri malümdu. Lâkin Türk milleti hâkimiyetini artıle bir şahsa veremezdi . hususile Türk davasım kıskanç bir aşk ile müdafaa eden ve çizdiği yol dan aslâ meyecek olan Bü- İmet etmiş, memleketi yük Gazinin arkasından ayrıla- cak Türk milletinden (bir kişi yoktu. Yolunu şaşırmış olan bazı şaşkınlarla bulanık suda hâlâ balık avlamağa çalışan sersem- İer Türkün (Osmanlı) fikir ve zihniyetinden hâlâ kurtulmadı- İinı zanmediyorlar,hâlâ onu böy le iki yüzlü siyasetle oyalayabi İeceklerini it eyliyorlardı. Meclisin hali acınacak şekle girmişti. Adeta tefessüh ediyor du, Kokmuş bir hava © esmeğe başladı, Vekiller o hey'eti reisi Rauf Beyin dar düşüncesi, sal tanatçı kafası, Osmanlı haneda nına olan derin bağlantısı işle- vi karmakarışık ediyordu. Yü- deki nikabı yere atmak sıra sı gelmemiş değildi. Fakat memleketin âli menfaati sükün ve sükünet isteyordu, Müdafa- ai hukuk grupu da artık zafer- den sonra sanki her şey bit- miş, olmuş gibi biz de pek çok i teşeküllerde görülen ata let devrine girmişti . Bunun neticesidir ki müda- faai hukuk grupu haricinde Ri- fat Bey (Kayseri) Adliye, Veh bi R. (Balıkesir) Maarif ve ni bayet Hüseyin Avni B, (Ersu rum) da mecliş birinci reisi ve kületine intihap edilmişti. Bu intihaplar müdafasi hukuk gru unun atalet ini, İğ i bayrin vibek slipmele İzle, k n saltanat ve hir jlâfet maskaralığı muvakkaten tatil etmişken yine baş kaldır. mıştır. İstanbula giderek balife Ab- dülmecide bint tarzmda el etek öpenlere savrulan yapmacık il- tifatlar bunların bazısmı serse- me çevirmişti, Süleyman Sırrı B. (Yozgat) Kendine mahsus tavur ve lisan ile istikbalde çok fenalık yapa- <ak olan bu apışmaya işaret et miş ve rüfekanın aldandıkları- nı açıkça söylemişti. Lâkin liste hakikat ve hakkı o gö di. Yusuf Ziya (Biti İ Türk davasının aleni olanlar bile Tü bürünerek istizah istizah üstü- ne yapmadıklarını bırakmıyor- lardı, Halbuki henüz Lausanne da bir şey olmamış, henüz iş başlamamıştı bile. İkinci grup şeklinde toplanan muarız hiz- bin iki başı vardı. Haktan gö- rünenleri Mustafa Kemal Türk davasını kavramış gibi hareket ederek ancak bu davanm Mus- tafa Kemal davası haykırırlar ve daima Büyük Şe fin ve yüksek ve tertemiz şah- | sma munrız geçerlerdi. ler hey'eti Rauf Bey yüzlü bi t güdüyordu. lan Büyük Reisimizin tensibi altında yürür gibi görünürken öteden ikinci grupun kodamanlarile mahrem samimi, sıkı bir merbutiyet i- çinde bulunur, hep onlrar teş- vik ve teşci ederdi. Sonra.. Or- taya bir meb'us intihabr kanun lâyihasmı, Rauf Bey bililtizam çıkarttı. Bu mel'un ve menhus lâyiha meclise verilmişti.. Müzekeresi mek istediler, Lâyihayı tetkik İ eden rüfeka bunun (o mürettep ve suiniyete müstenit olduğunu anlamışlardı. Bu el çabukluğu- na Büyük Gazi mani oldu. Hüseyin Avni Bey (Erzu- rum) ve Salâhaddin Bey (Mer sin), Necati Bey (o (Erzurum) rkadaşların tertip ve tek- leri bu lâyiha .çok ber- bat bir şeydi. Memelekete hiz- kurtar- mış başta Büyük Gazi olduğu halde ne kadar Rumeliden gel- miş olanlar varsa beş yıl bir yer de oturmadıkça intihap edilmek hakkını haiz olmayacaklardı. Mesele açıktı, Gazi Mustafa Ke mal meb'us intihap edilmiye- cekti . (Devamı var) Müessif Bir irtihal İş bankası umum müdürü Celâl B. in validesi vefat etti ANKARA, 17 (Telefonla) Bir olmadığını | - | nasebetleri zikredilmektedir. Konferans “Tehir edilmiştir, denilmek için Almanların bir muhtırası PARIS, 17 A.A, — Le Jow nal gazetesine nazaran, tahdi di teslihat konferansına gide- cek Fransız heyetine M. Tar. dicu riyaset edecektir. Mumaileyhe bahriye ve hava işleri nazırları M. Dumont ve İM. Dumesnil ile M. Boncour İ ve miralây Fabrü refakat ede- cektir. Bu gazete, matbuata tevdi e- dilmiş olan nim resmi haberlere nezaran, İtalya, Fransa, İngilte re ve Almanya'nın âtideki nok- talarda mutabık kalmak üzere bulunduklarını haber vermekte dir; Lausanne konferansının şim diki şerait altında faideli karar vermesi ihtimali mevcut olmadı ğından Fransa 5 veya 6 ay müd detle tehirini teklif etmiştir. İngilizler ise bilâkis konfe- ransın tesbit edilmiş olan tarih te açılmasını iltizam eylemiş- lerdir, Fakat konferans “Tehir edilmiştir” denilmek için açıla- caktır, Müzakerat, bir iki gün- den fazla sürmiyecektir. İ — Murahhaslar, mütehassısla- | rm ihzeri mesaisinden malümat almakta iktifa edecekler ve bu | sene içinde tekrar toplanacakla İrı vadile dağılacaklardır. || Lausanne'da toplanacak o- İlan devletler, Vaşington'a müş terek bir nota göndererek Ho- over moratoriumunun 6 ay müd detle temdidini istiyeceklerdir. Bu mühletin iki konferan- sın Fransız ve Alman i tından sonraya talik edi müsaade bahşolduğu i mektedir. Tamirat! ve sulh BERLİN, 17 A.A. — Parlâ mento Sosyalist grupu Breitschiedt dün “Tahdidi tes- lihat, tamirat ve sulh” hakkın- İda bir konferans vermiştir. | Sosyalist reisi, Almanya'nın | silâhlarından tecrit edilmiş ol- İ duğunu kabul etmekle beraber, harbiye nazırı M. Groener'in tahdidi teslihat hakkındaki te- zini şiddetle tenkit etmiştir. Tamirat meselesinden bahse den mumaileyh, Sosyaldemok- ratların tamirat siyasetinin doğ ru olduğunu teslim ve Fakat hu dutlarmı tayin eylemiş olduğu nu söylemiştir. Lawsanne'da karşılaşılacak muhtelif ihtimalleri tetkik eden hatip, “Tediyeye kabiliyetimiz yoktur” sözü yerine Nasyonal - Sosyalistlerin “ li | istemiyoruz” menin meş'um olacağını beyan etmiştir. söylen. M. Von Hoesch, memoran- dom verdi PARİS, 17 A.A, — Alman mahafili, M. Von Hoesch'in M. Laval'e bir muhtıra veriş ol- duğunu teyit etmektedir. Bu muhtırsda Almanya'nın şimdi- ki mali vaziyeti tasrih olunmak ta ve tamirat taahhütleri ile mü Almanların istedikleri PARİS, 17 A.A. — Vossis- che Zeitung , Lausanne konfe. vans hakkında bir makale neş- . İlet adamlarmın Avrupa'nın üze | İriuna bahşedileçeği | maktadır. İ retmiştir. Nim resmi bir men- aş” r, meb'- | badan mülhem gibi görünen bu İlm muhakkak olduğu, makale, dün Havas ajansı tara» İ fından neşredilmiş olan Alman ,. | Doktai nazarının esaslı hatları- nı tayit etmektedir. Makale, Lausanne konferan sının kânunusanide toplanması. : önkü İngiltere ve İtalya hi rinin buna taraftar olduklarını se” ilân eylemiş bulunduklarını be- tedir. yan Almanya hükümeti, ittihaz açılacakmış... tahdidi teslihat konferansı ile | ayni zamana tesadüf etmiyecek surette birkaç gün için tehir 0- | lunması mümkündür. Zira hiç | bir yerde Lausanne konferansı nn acil bir netice vermesine ih timal verilmemektedir. Konfe- | ra, timal birkaç gün inikat | ettikten sonra dağılacak ve lâhare tekrar toplanacaktır, Fransız - İngiliz itilâfı? LONDRA, 17 A.A. — İngi| liz gazeteleri, bir Fransız İngi- | liz itilâfi akti israr | i teşriki mesainin hitam verebile | ceğini beyan etmektedir. | M. Laval'in mülâkatları PARİS, I7 AA, —M.La.| val, biribirini mütealıp M. Von | Hoesch, M. Edge ve M. Flan- | din'i kabul etmitşir. | Alman heyeti BERLİN, 17 A.A, — Tah- didi teslihat konferansına gide cek Alman beyetinin bütün sza | sı. şimdiden tayin (edilmiştir. Heyet 19 kişiden mürekkeptir, | bu meyanda M. Brüning'ten başka Almanya'nın Ankara se firi M, Nadolny de vardır. Amerika'nın vaziyeti LONDRA, 17 A.A. — Ob- server, Nevyorktan istihbar edi gton'da (kongrenin | intihabaltan evvel adeli kredilerin tenzili ve İgası, imkânmı yeniden tet- kik etmesine intizar olunmakta dır. Zira umumi buhrandan mü teessir olan halk, bazı bir takım hususi sebeplerden dolayı, dev- | rine çöken yükü Amerika'lılarm omüzlarma atmalarını hoşnut- suzlukla görecektir. Fransız heyeti yarın teşkil edilecek PARİS, 17 A.A, — M, La- val, 2 şubat 932 ta de ini- kat edecek tahdidi teslihat kon gidecek Fransız heye erden terekküp edece iimüzdeki salı günü top lanacak nazırlar meclisinde tes bit olunacağını beyan etmiştir. Konferan:ıtan evvel LOŞIDRA, 17 A.A. — Umu miyetle iyi malümat almakta o- lan mahafilde Lausanne konfe- ransının küşadınm beklenilmi. yen bir teahhura uğraması tak dirinde Almanya'ya bir morsto zannolun- Bu teklif, konferansın bilâ- bare daha müsait şerait altında toplanmasına medar olacaktır. M. Mac Donald'ın mesaisinin kısa süreceği, söylenen konfe- Yansın küşadında hazır bulun. ması muhtemel olduğu beyan edilmektedir. Amerika'da Feyezanlar 325 ev su altında kalmıştır İ GLANDORA, I7 A.A, — Tahlisiye takımları, nehrin a- kur dalgaları üzerinde hayatla rını tehlikeye koymak suretile binmiş ( oldukları sandallarla damlar üzerine iltica etmiş olan ları toplamağa uğraşmaktadır. lar. Şimdiye kadar 6 kontluğa ait takriben 325,000 ev su altın | da kalmıştır. Feyezanlar tedrici (surette Yolobusha'ya yaklaşmaktadır . Swanlake'de tahlisiye takımla- rr, bütün setlerin tamamen mah volmuş olduğu fikrindedir.Glen | dola'daki iş mahalleleri de su altında kalmış ve her türlü iş| İ sinde bir İ mektedir. Ehali şurada burada | didine fırkaca mümansatta bu- İller aleyhine açmış olduğu zem- | Amerikaya cevabı Hindistan Gene karıştı Polis halka ateş etti ölenler var.. BOMBAY, 17 A.A, — Ben- gale'de kâin Berhampore'den resmen bildirildiğine göre polis halka ateş etmeğe mecbur Ol| muş ve neticede bir kişi ölmüş, iki kişi yaralanmıştır. Biribirine girdiler HAYDARABAT, 17 A.A. - Burada birden bire Mecusilerle müslümanlar arasında zuhur €- netice- Mecusi telef ve diğ 3 şahis ta ağır surette yaralan- mıştır, Nizam zuhur etmiş olduğu mahallede heyecan hülüm sür- toplanmakta devam etmekte. dir. Ancak polis vaziyeti kont- rol altında bulunduruyor. Hindenburg'un Riyasetinin tecdidi BERLİN, 17 A A.—M. Brüning, dün meb'us M. Go hring'i kabul etmiştir. Mumai- leyh, başvekile Hitler'in muh- tırasını tevdi etmiştir. Bu muh irada, Hindenbourg'un riyase- tinin Reichstag tarafından tec İunmasının kanunu esasiye mü teallik olan esbabı ile sair ©s- bap izah ve teşrih olunmakta- dır. Reichstag'taki Nasyonal - Sosyalist hizibi reisi M. Frick, Voelkischer Beobachter gazete | sinde Hindenbourg'un namzet- liğini kat'i surette reddetmiş ol duğuna dair gazetelerde inti- şar eden haberi tel/zip etmekte dir. Muraaileyh, son nutukla- rında M. Brüning'in merkez fer kasma istinat eden diktatörlü- ğüne karşı portestoda bulun. muş olduğunu ve Nazis'lerin bu diktatörlüğe nihayet vermek i- ilk fırsattan istifade edecek ini ehemmiyetle kaydeyle. mektedir, İ Hitler - Slennes davası neticelendi BERLİN, 17 A.A, — Mow- bit mahkemesi, Nasyonal - Sos yalistlerden M .Stennes'in Hit- mikadih davasında beraet kara rı vermiştir. Dava esnasında Hitler Voel- kischer Beobachter gazetesinde ki makaleyi yazmadığını beyan ve makaledeki fikirlerin mülhe mi olduğunu da inkâr etmiştir. Çin ve Japonyanın VAŞINGTON, IT A.A. — Resmi mahafil, Çin ve Japonya tarafından Amerikan notasma verilmiş olan cevapları memnu niyet bahş bulmaktadır. Amerika, İngiltere ve Fele- menk müstesna olmak üzere 9 devlet muahedenamesine imza- Jarmı koymuş olan diğer devlet lerin niyetlerinden resmen ma lümattar olmamıştır. İtalya'nın Amerika'nm hat- tı hareketine mümasil bir hattı hareket ittihaz edeceği zanno- hunmaktadır , Çin'de kabine &ukranı NANKİN, 17 A.A. — Nazır larla hükümet İiderleri, takip edilecek sette mutabık kal- mağı temin için hemen hemen 48 saat mütemadiyen içtima ha linde bulunmaktadırlar, Bu müzakereler neticesinde bir buhran zuhur etmesinden ve bu buhranın hükümetin baş- tan başa yeniden tensika sebe- biyet vermesinden korkulmak- tadır. Başvekilin Japonya'ya karşı şiddetli bir mukavemet tarafta rı olduğu ve hariciye mazırının da kendisine müzaheret etmek te bulunduğu zannedilmektedir Böinkerlerin yardımı CHANGHAİ, 17 AA. — Changhai bankerleri, bazı şera- it altında Nankin hükümetine 7 milyon dolar avans itasına amade olduklarmı söylemişler dir. Bu şartların başlıcası, Ja- ponya ile diploması ç İtanın idamesi Meclis reisi Istanbiflâ geliy ANKARA, 17 (Telefonla) — Meclis Reisi Kâzım Paşı müzdeki hafta İstanbula hareket edecektir. Dahiliye vekili Ankarada. ANKARA, 17 (Telefonla) Dahiliye vekili Şükrü Kayı a avdet etti. Dahiliye ve Hariciye erkânı tarafından şılandı. | Erzurumda soğuk: 20 derec ERZURUM, 17 (H.M.) — Burada soğuklar devam et tedir. Bugün hararet sıfırdan aşağı 20 derecedir. Bulgarlar yeni bir harici istü raz yapmak istiyorlar SOFYA, 17 illiyet) — Son günlerde Bulgar Milli kasındaki ecnebi izler ziyadesile azalmıştır. Bulgar p. tehlikeye düşt için hükümet yeni bir harici istikraz için daş yapmaktadır. Bu münasebetle Franko-Belj bankasının 5 İ müdürü Parise hareket etmiş olup orada banka mehafili il istikrazın — şeraiti için temas edecektir. Terki teslihat konferansında Bulgaristan neler istiyecekti SOFYA, 17 (Milliyet) — Terki teslihat (o konferansı Bulgar heyeti murahhasası bugünlerde (intihap ( edilecel Harbiye Nezareti tarafmdan heyete erkânı harp miralayı M nof iştirak edecektir. Bulgarlar konferanstan gönüllü ask ğin kaldırılıp mecburi hizmeti askeriyenin (o ikamesini komşu devletlerin de kendisi gibi terki teslihat (o etmesini yeceklerdir. Maarif vekili Adanaya gitti KONYA, 17 A.A. — Burada teftişatını bitiren Maarif V li Esat Bey bu sabah Adanaya hareket etmiştir. Adanada grip salgını ADANA, 17 A.A. — Şehrimizde grip gittikçe şiddetlenn tedir. Maamafih mekteplerin tatiline şimdilik lüzum görülme! dir, Bir senelik hayvan ihracatı MUĞLA, 17 A.A. — Bir sene zarfında vilâyetimizden e bi memleketlere 7,757 sığır, 6,412 koyun, 4.816 keçi, 187 mar 8.846 kümes ve kafes hayvanları ile 1.417 kuzu ihraç edilmişti İhracatın mühim bir kısmı İtalyan adalarına yapılmıştır. Yur adalarına da cüz'i miktarda ihraç edilmiştir. Suriyeliler cümhuriyet istiyo ŞAM, 17 A.A. — Sabık Mısır Hidivi Abbas Hilmi Pasaj Suriye tahtma geçirilmesi meselesi bütün Suriye matbuatınd. zun uzadıya münakaşalara sebebiyet vermektedir, Bunlardan bazıları kırallığa şiddetle itiraz etmekte ve Sut için Cumhuriyetten başka bir şekli idare tanmmıyacaklarını makta oldukları halde bazıları bu haberi hüsnü suretle ka maktadırlar, Terki teslihat konferansındd 5 komisyon teşkil edilecek CENEVRE, 17 A.A. — Terki teslihat konferansına tevd dilecek olan dahili nizamname projesi zirdeki teşkilâtı ihtiva mektedir; dir. Şimdiden şu komisyonların teşkili takarrür etmiştir: 1 — Kara komisyonu, 2 — Deniz komisyonu, 3 — Hava 4 65 kişinin ölümüne sebebiye veren tren kazasının mes'ulle MOSKOVA, 17 A.A. — Ali mahkeme 2 kânunutanide v bulan feci tren mes'ul olanların mahkemelerine b yacaktır, Kaza şu suretle olmuştur. i 2 künunusanide iki tren birkaç dakika fasıla ile Moskova) arka arkaya hareket etmişlerdir. Birinci tren Kossine istasye Du geçtikten sonra bir sarhoş kendisini hat üzerine — attiğn Tren memurları icap eden işaretleri hat üzerine koymağ: mal ettiklerinden arkadan 70 kilometre sür'atle gelen tren bi cisine çarpmış ve bu esnada ikinci hattan Moskovaya gelm: olan bir lokomotif te enkazın srasma düşmüştür. al tren güçlükle zamanında durdurulabilmiştir. Bu hâdisede 63 şi ölmüş ve 131 kişi yaralanmıştır. Yaralılarn üçü de. bilâH hastanede ölmüştür. 11 mazmun mahkemeye verilmiştir. Ceneral Dawes'in halefi| Ispanya'da bir tre VAŞİNGTON, 17 (A.A) — Hali| Hovev'in jeneral Dawes| soyuldu MADRİT, 17 (A.A.) — Val