13 Ocak 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

İLE ELİ, A Hmm İnename, BİZLER DARA RALLİ. NUSHASI 5 ÇARŞAMBA 13 KÂNUNUSANİ 1932 öl ee ik İN KURUŞTUR Almanyada ne oluyor? Tamirat meselesi :€en-hassas safhasına intikal etmiştir. Alman Başvekilinin Lausanne : konferansı arifesindeki beyanatının manası nedir? Tamirat borçlarının bündan böyle tediye edilmeyeceği hak- kında Alman Başvekili Brüning tarafından yapılan beyanat bü- tün Avrupada ve bilhassa Fon sada suitelâkki edildi. Frapsız İar Brüning'in sözlerini olümü- töm mahiyetinde telâkki etmek tedirler. Hakikat şudur ki, Ak man Başvekili 'şimdiye r Almanyada ve hatti İngiltere ve Amerikada söylenmemiş bir söz sarfetmiş değildir. Bilâkis Almanyanın her fırkasına men- sup güzeteleri ve hattâ bazan kabineye dahil mes'ul devlet a- damları tarafından her vesile ile tekrar &dilen sözü söylemiş- tir. Brüning'in tamirat borçları hakkındaki sözlerinin bu defa bu kadar dedikoduya sebep ol- ması, bu meseleyi tetkik edecek olani Lausanne konferansının içtimai arifesinde söylenmiş ol- masındadır. Yoksa resmi ve gayri resmi Almanyanın borç- lar meselesi hakkındaki noktai nazarı öteden beri malümdu. Alman Başvekilinin de but six rada bu nöktai nazarı daha kat'i bir ifade ile tekrar etmesi iki mülâhazaya mebnidir: Evvelâ Almanyanın konferanstaki vazi yetini takviye etmek istiyor. Saniyen Reisicümhur intihaba- tı yaklaştığı bir sırada Hitle- ristlede ve Huğdiberg milliyet | çilerine karşı hükümeti kuvvet. İeştirmek istiyor, Malümdur ki gelecek Reisicümhur intihaba- tında hükümet ile hükümete müzahir olan fırkalar, Hinden- burg'un tekrar intihabina taraf- tardırlar, Tamirat borçları ilga edildiği takdirde Hitler ile genberg'in de bu intihaba itiraz etmeyecekleri anlaşılmaktadır. | Binaenaleyh Brüning, kendisi- nin de tamirat #inde bu müfrit fırkalardan ay- rılmadığını ifade etmekle Reisi cümhur intihabatında bu muha Biflerin müzaheretini temin et- mek istemiştir. Alman Başvekilini beyahat- ta bulunmağa sevkeden dahili ve harici politika mülâhazaları nı izah ettikten sonra esas me- seleye gelelim; Almanya tami- vat tu tediye etmeli mi et memeli mi? Bu suale cevap ve- rebilmek için borcun mahiyeti- ni ve istinat ettiği esası izah et mek lâzımdır. Almanyadan ni- Şin tamirat “borcu talep edili- yor? Harbi umümi bihayet bul duğu zamah, , Almanyadan ta- lep edilecek tazminat hakkında ili noktai nazar vardı ş YE Loyd Geörğe'ün “önlü: ğuna kadar,, bütün büllaribi Din masraflarını Almanyaya te. diye ettirmek için kopardığı yaygara, 2 — Amerika Hariciye nazı. nı Lansing'in, 15 teşrinisani 1918 tarihli notasında izah et. tiği gibi, Almanyadan yalnız hususi eşhasın ve belediyelerin harpten mütevellit zararlarının tazmini talep edilmesi. miyetli bir raber, hususi zarar ve ziyanın bile hesaplanması #ırası gelin- <e; bu zarar öyle müthiş yekü- na baliğ olmuştu ki, bunu Al Manyanın tahammül) edemeye- <eği anlaşılmıştı. Binaenaleyh Zarar ve ziyanın tazmini ve yi- kılan yerlerin tamiri yerine Al- manyanın tediye kabiliyeti esas olarak kabul edildi. Gerek mik- Car tayin etmeyen Dawes plâ- pinda ve gerek borcun mikdarı- mi tayin eden Young plânında borçları mesele- | 1, takip edilen «sas bu olmuştur; Tediye kabiliyeti... Ancak '-ilk seneler zarfinda için elverişli gibi gi rünen bu “tediye kabiliyeti,, öl. güsü, gittikçe tahammül edile- mez bir şekil almıştır. Dawes plânile hiç mikdar tayin edilme diğinden “ne koparırsak alaca- ğız,, gibi Almatıyayı hayat ile memat arasında yaşamağa mah İngiliz lirası tediyesini iltizam eden Young plânile istihlâf e- dilmişse de bu da yükü çok ha- fifletmemiştir. Bu şerait altinda Almanlar, maruf Lansing notasına ricat ederek harbin zararlarını temir edeceklerini, hattâ şimdiye ka- dar yaptıkları tediyat ile bu za rarların Fransaya ait olan kıs- mını tazmin etmiş bulundukla. rını iddia ediyorlar. Hesap ta meydandadır: Almanlar şimdi- ye kadar elli beş milyar mark tamirat bedeli . tediye ettikleri ni söylüyorlar. “ Diğer taraftan Amerika iktisat enstitüsü, tedi ye edilen tamirat bedelinin 38 milyar. olduğunu besaplamış- tır, Almanların iddiaları kabul edilmeyip te Amerika müesse İ sesinin daha aşağı olan besapla n.doğru olarak; kabul - edilse dahi Fransa tediyatın yüzde 52 İsini aldığı için şimdiye kadar Almanya yalmz Fransaya 19 milyar mark tamirat bedeli te- diye etmiş demektir. Diğer taraftan Fransa şimdi- ye kadar tamirat ; şeklinde 98 İmilyar frank sarfetmiştir ki, bu İmeblâğın 18 milyar 300 milyon İ frangı, harpte yıkılabilecek me bani ve saireye ai Binaena- leyh Almanya, Fransaya ancak 79 milyar 700 milyon frank ta- mirat bedeli tediye etmek mec- buriyetindedir. Fransız Nafia nazırı da geçenlerde Fransanm hususi tamirat için 80 milyar 100 milyon frank sarfettiğini resmen söylemiştir ki bu da Al manlarin hesaplarmı (teyit et- mektedir. 80 milyar frank şim- diki kambiyo ile 13 buçuk mil- yâr mark'a baliğ olmaktadir ki, Almanya şimdiye Kadar 19 mil yar mark tediye ettiğine göre, Bu, Lansing rotasinn hükmü iktızası tediyesi lâzım gelen mikdardan beş buçuk milyar mark ta fazladır. Ancak tamirat borcunu tet- kik ederken, bunun mali ve iktı sadi ve hattâ hukuki olmaktan ziyade siyasi bir mesele olduğu Du hatırlamak lâzımdır. Tami- rat borcu namı altında Alman- yanın şimdiye kadar 38 milyar mark değil, tek bir mark verme | 4 si için bile ahlâki bir sebep yok tur. Bu marklar; “harpte galip gülen e tarafından harp mağlüp olan devletlerden si- lâbm halkı olarak çağ Bütün plânlara ve makalelere “ İrağmen, tediyat şimdiye kadar aym kuvvete istinat etmiştir. e konferansında 4 hukuktan, mukavele ve plânlar dan bahsedilecektir, Fakat asıl karar verilecek mesele şudur: Almanyadan bu paraları kopar. mak için Versailles sulhünden | “ beri müessir olan müeyyide, askeri tehdit olsun, iktısadi, si- yasi veya mali tazyik olsun, hâ lâ devam ediyor mu etmiyor mu? İşte konferansın tenvir ede ceği nokta budur. Ahmet ŞÜKRÜ Si Büyük Reisimiz dü n ist bulu şereflendirdiler.. Gazi Hz.nin Cenup vilâyetlerimize seyahatlerini temdit buyuracakları hakkındaki haberler teeyyüt etmemiştir. Reisicümhur Hz.nin iltifatları ve Dahiliye, Sıhhiye vekillerinin beyanatı Herkes bir gün evvelinden ga zeteleri okuyarak haber almıştı: — Gazi geliyor! Büyük Reislerini biran evvel ara- larmda görmek için sabırsızlanan İs- tanbul halkı, onun ozim ve imanla dolu, ümit kaynağı gözlerini bir ke- re daha görebilmek için erken- den Haydarpaşa garında toplanmağa başlamışlardı. Tren güzergühmda ©- taranlardan birçok kimseler de ban- istasyonlarında Gazi'nin yolunu bekliyorlar. paşa garında erkenden bü tün tertibat alınmış, garın iç ve dı. » bayraklarla süslenmiş, perona kıy- metli Türk ve Acem halıları dö; müfreze, ayından mevki- lerini almışlardı. Reisicümhur Hz. hümil trenin sant (9) da vâ- | le refekatlerinde bulunan zevata ilti Hilmi (Malatya), di, Hasan Fehmi (Kastamoni), Sa lâh Cimcoz - (İstanbul) © Bevlerle, İnhisar ve Gümrükler Vekili Ali Rena Beyin bugünlerde şehrimize geleceği töeyyüt etmektedir. Aldığımız malümâta © nazaran, kalabalık gittikçe artıyor. du. Bilhassa iskelenin önünde yüz- lerce kişi toplanmıştı. Tren görünüyor İnhisarlar ve gümrükler vekili Ali Rana Bey Ali Rana Bey burada inhisarların fek hatırlarım sordular, vaziyetini tetkik edecektir. Bu tet SAA A kik seyahatında müsteşar Adil Be- Büyük Reisin iltifatları | Sk SYAX Rena Be Gazi Hz, nün sıhhatleri çok mü. şi çok muhtemeldi yanların ayrı ayrı ellerini sıktılar: Nasılsınız, iyi misiniz? diye e refakat etme- | “ |Büyük Reisimiz Gazi Mustafa Kemal Hs. Hagdarpaşada trenden iniyorlar kemmeldi. Gayet böşuş bir çehre i- | fat ederek garın kapısına yürüdü (Devamı 2 inci sahifede) İstanbulda sıkı bir teftiş yapılacak Tetkikat ve teftişatı bizzat Ali Rana Bey idare edecek İnhisarların. Ankaraya nakli ancak bun- dansonra kat'i şeklini alacaktır.. Mevsuk menabiden aldığımız ma lürmala göre inhisar umumi imerkez- Bürhan Umit B.e cevap Nurullah Ata Hafta Sohbeti Bürhan Cahit Atina maçları münasebetile: Onlar ve Biz Hayri Celâi Kadın, Moda, Spor, Eğlence.. Siirt Mmeü us Umumi Neşriyat ETEM Posta kolileri Meselesi | | Yeni kararname bügün; heyeti İ vekilede görüşülecek İ ANKARA, 12 (Telefon) — | Posta kolileri hakkındaki karâr name projesi Heyeti vekilenin yarınki içtimsinda müzakere €- dilecektir, İstanbulda ve diğer vilâyetlerdeki © postahanelerde teraküm etmiş kolilerin iş'arı ahire kadar beklettirilmesi kadarlera bildirilmişti: Bu yeni kararnamenin 'neşrine kudar pa ket postahanelerine gelmiş bu- Tunan koliler sahiplerine iade olunacak ve ondan © donra gelecek köliler kontenjaria tabi | tutulmak süretile © sahiplerine | tevdi olunacaktır. Türkiye tayyâre Postaları Teklifte bulunan grupla müzakerat hayli ilerledi. Türkiye şehirleri arasında tayyare ile yolcu ve posta nakli için hükümete teklifat! du nan bir ecnebi grup mümessil. lerile o Ankarada müzakerata mak üzere bazı şehirler arasın- da layyare'ile nakliyatı caktır. Geçenlerde, Sanayii nefise alıade- İ misi muallimlerinden Şevket B., Be in Bey Ağırcezada.. Aşk cinayete sebep olabilir mi? /Beşiktaş cinayeti hakkında müddei ve maznun vekilleri dün davalarını teşrih ettiler ve Yazı Müdürü İZZET Büyük ikramiye Dün Kazanan talililer Büyük tayyare piyangosunun. altıncı keşidesi dün ikmal edil. miştir. En büyük ikramiye olan 200,000: lirayı Heybeli | adada manifaturaçi Pandeli efendi ka- mi 100,000 liralık mükâfat keşide- yi müteakıp numara dolabından çekilen 100 numara © arasında taksim edilmiştir. Bu numaralar 5 inci sayfamızda sıraya konul Böliğ Şötvel' halinde” böğrediliiş tir. Tertipte (2), (7), (9) va kamlarile biten numaralar 5 er Bira amorti alacaklardır. M. Rivas Ankaraya gitti Peruya gideceği için başvekile veda edecek Şili'nin Pera sefirliğine tayin dilmiz, olan Muhtelit le ko di , misyonu < bitaraf | azatmdan M. Ri- vas: Vikuna dün İİ aleşam Türk heye İ ti murahhasası mü şavirlerinden | Mi- İ tat Beyle birlikte şiktaşla Akaretlerde oturan karisi (Lütfen sahifeyi çeviriniz)