5 Ocak 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Siyasi Tefrika: 46 Birinci Millet Meclisi Yazan: Edirne Meb'usu M. Şeref Gazi Hz., H. Avni Beye ye- rinde bir ders veriyorlar ki iz Gazi diyor ki: O zaman da bunu yapamadınız. Kulaklarınızdan tutup kapıdan dışarı atmışlardı | “Bu teklif denilen kanumun | her maddesi yalnız tahrip edil meğe mahkümdur. Bir hey'eti vekile ki, bu yapmak istedikleri öre iradei milliyenin i olacaktır, onun eli- iyet verildiği zaman is tediğini yapacaktır ve haberi. niz olmayacaktır. Sorarım si ze: “Hey'eti vekile sizin bura- A-Zıtılmanıza karar verdi. zaman ne yapacaksmız?,, Hüseyin Avni Bey (Erzu- rum) — Güleriz!, Gazi Mustafa Kemay Paşa (Ankara) Gülemezsiniz. İstanbul meclisi meb'usanına giden zatı âliniz o ozaman da “güleriz,, demediniz amma o zaman da bunu yapamadınız. Kulaklarınızdar tutup kapıdan dışarı atmışlardı. Hüseyin Avni Bey (Erzu- rum) — Yapanlar (saray ku- mandanı idi. Halbuki bizi tutan lar milli kuvvet, milli kuman-/kü danlardır. Kimse atamaz. Gazi Mustafa Kemal Paşa (Ankara) — İşte bunu o saray ihdas etmiştir. Heyeti celileniz bu milli kumandaniık vazifesi. ni behemahal birine yaptırmak mecburiyetindedir. Kim olabi- lir? Bu adam, işte makamı yasetiniz için intihap edeceği- niz. zattır. Eğer bu (o maddeyi koymaktan maksat reise karşı bir vesvese beslemekse bu kat" iyyen varit olamaz. Böyle bir vesvese hâsıl olduğu gün imha edilmeğe mahküm olmalıdır. Yoksa felâkettir . Hüseyin Avni Bey (Erzu. rum) — İmha etmeğe kudreti miz olmadığını beyan etmekle beraber itimadımız da vardır. Gazi Mustafa Kemal Paşa (Ankara) — Hele yalnız senin yoktur. , Binaenaleyh: Bu madde da- esasiyemizin şekli. , meclisi âlinizin hik »diyetini bozan bir maddedir. Ve hey'eti ( vekile vazifesile salâhiyeti ile alâkası yoktur. Tüfkün şerefli ve (yüksek evlâdr mecliste bir gafil hizbin hazırladığı bu esas (o yıkan meseleyi derleyip © topladı ve ikcati tün çıplaklığile anla” Büyük Millet Meclisinin e- Tindeki vilâyetler mahdut idi. Istanbul, İzmir, oAdana gibi verimli vilâyetler düşman kah. rı altında çiğnenmiş, hajkı da pe idi. ler gün biraz daha genişli yen ordunun ihtiyaçları artı yordu. Hükümet masarifi ço- ğalmıştı. (Mustafa Kemal (davası) “Bonmuştu. Millet, bu davaya me ihti hasıl olmuştu. b isten tedbir al. emi e ende Maaşlardan bir miktar kesilmek lüzumun- dan bahsediyordu. Meclis tekrar gükredi.. Ha | miyette, feragatte, fedakârlık- ta en önde yürüyen o meclisin bu ruhi azmini Türk milletinin şerefli ve eski tarihinin büyük lüğünü canlandırmıştı. İlk söz olarak (yüksek ve büyük meclis, hamiyetli halâskâr, (kurtarıcı ve azimli meclis bir aylık tahsisatını ter ketti, Meclisteki arkadaşların hep | si biribirine sokulmuş ve son derece bir feragat ve kanaatle yaşıyorlardı. Dedikodu yapan memur ta- bakası sindi. Kuyulu © kahve diplomatları, Merkez kıratane asileri, sıra kahveleri ö- nünde sedirlere serilen boş bo- gazlar muttasıl meclise hücum ediyorlardı, — Beyler yüzlerce lira alı- | yorlar, ne iş görüyorlar, Gelsin lâf, gürültü! Ötede zavallı memurlar göz nuru dö- .. İşleri onlar görüyor. onların kuru ekmekle ça İıştıkları yetmiyormuş gibi, bir de bunu kesecekler, günahtır, Allah razı değildir. Bu mel'un propaganda meş um ağızlardan yayılıyordu. Ya panlar ise, İstanbulun moloz memurları *kuvayı yeci ol | mıyan, midesile bağlı olan, levanten ve serse- ri ruhlu... İstanbulun yumuşak ve zevk muhitinde çalışmadan | millet hazinesinden bol bol pa ra çekerek, yaşamak istiyen kara yüzlü, kara (vicdanlı... Her kirli eteği öpen memurlar idil, Yüksek meclis, Büyük mec is birden bu uluyan © sesleri | kahbe ve namertlerin boğazına | tıktr. O yüzde yedi kestiği u- mum maaşata mukabil kendi sinden yüzde on kesmekle be raber yüzde yirmi tutan şöbat tahsisatınr tamamile hazineye terketmişti, Ali Sururi (Şibinkarahisar) Beyin dediği gibi bir hicap his. sine değil, bir hamiyet icabı. na uyan meclis nümune göster mişti, Muhalefet yine sırıtıyordu. Bir gün meclisin kapısından dört beş ucul acayip adam- ların girdiği görüldü. Bunlar tıpkı, karnaval geceleri Bey- oğlu sokaklarında dolaşan pa- likaryaların bin bir çeşit giy- dikleri maskara elbiselere ben. | ziyen bir acip şekil ve kıyafe- te bürünmüş idiler, Arkadaşlar hep bunlara ba- kıyordu. Bunlar bizim mecli sin kürt meb'usları olduğunu | birer az Alacalı, yama yama şalvar, sarı, mor, mavi, pembe parçalardan dikilmiş entarimsi bir örtüye li radı. Bu pek ansızın, pek ma- ve | Iktısadi Kronik I- Dünya istihsalinde sukut nisbeti Dünya istihsalinde sukut, | yıllardan beri devam ediyor. Son iki yılda şu nisbette de. vam etti: Beynelmilel istihsal müş'ireleri (1928 — 100) pm Fransa Almanya İngiltere s3. 105.1 Devre Romen - Rus Müzakereleri Ademi tecavüz misakı 15 kânunusanide Rigada düşünülecek BÜKREŞ, 4 A.A. — Riga'da Ro manya maslâbütgürri ile Letuvan- ya'da Sovyet mümessili, 15 kânünu İ sanide Riga'da bir Rus-Romen ade- | mi tecavüz misakı akti için yapılacak | müzakerelerin icrasına memur edil. | mişlerdir. İ © Romanya'nın misal smenlk Ro manya toprağının tamamiyeti hak- kında verilecek teminat mukabilinde sini intaç etmesine ihtimal verilme mektedir ———— llspanyada karışıklıklar devam ediyor BADAJOZ, 4 (A.A.) — Ka İ rışıklıkların çıkmış olduğu köy İleri teftiş eden vali bu köylerde 40 kişiyi tevkif ettirmiş olduğu Dü beyan etmiştir. Mumaileyh, Catil Blanco ve Amea kasaba | ları belediye reislerile muavi İlerini azletmiştir, Dahiliye nazı rı M. Oüiroga sivil muhafızlar Jin cenazelerinde bulunmak üze İre buraya gelmiştir. | külerin mümayişçilere iştirak e- derek sivil muhafızlara ateş et- miş olduklarını ve muhafızla- rın mukabelesi üzeri, hafızlardan İ düğünü Dahiliye nazırı bildir- miştir. Karşılıklık mıntakasma | ç İpolis kuvvetleri gönderilmiştir. Türkiye'ye |. halsiz ve icapsızdı. Yusuf Ziya (o (Bitlis) Bey yolsuz ve nifak ve fesat dolu bir takrir ile ortaya bir (Kür distan) eşkiyası çıkarmıştı. Mü dafaai hukuk © gurupu derhal vaziyet aldı. o Sıralarda kürt elbisesile oturan gafillerin ara-. sından Okalkan (Yusuf Ziya (Bitlis) kürt firması ve taklit İçi dilile hükümetin Kürdistan hakkında bazı (tedbirler v: teftişler icrası hakkıdna isti. zaha başladı. Riyaset makamı bu takriri okutmuştu. Takrir berbat bir şeydi. Der İbal müdafani hukuk gurupu takriri reddetti. Löki kürt ka- Fa bunu anlamağa müsait de ğildi. Selâhaddin Bey (Mer- sin) takririn sual şeklinde ya- pılmasını Yusuf Ziyanın ku- lağına fısıldamıştı. Ayağa kal jkarak bu talebi dermeyan et- ti. Hafi celse talebi ile on beş meb'us Yusuf Ziya'yı destek- lemek istediler. Bu da müda- faai hukuk gurupu (ekseriyeti | tarafından reddedildi. İ Salihaddin Bey (Mersin) ne olursa olsun bir çıban başi | koparmak istiyordu. Meclisin hukukuna tecavüz edildiğinden bahsile- karşıdaki arkadaşlara şiddetle taarruz etti, Reis — Tamamile (o sadet haricine çıkılmıştır. o Müsaade etmem demişken © Salâhaddin Bey söz söylemek (istiyordu. Ve bir tehdit savurdu: Salâhaddin Bey (Mersin) — Sadettir, sadet... Hepini- ze dikkat ediyorum. . Salâhaddin Beyin imdadıma “Şeyh Sait isyanmda asılan,, Kürt Yusuf Ziya yetişti : — Mevzuu müzakere var. ken sadet yoktur ne demek- tir. (Devam var) betler doğrudan doğruya bu â- zalış ve eriyiş nisbetlerini ş terir, Yukazıki lere göre bu n göre : İngilterede Almanyoda Fransada Amerikada »” tir. En fazla Almanya, sonra sırasile Amerika, İngiltere, ransa eriyor. Politika karşılık larmın ra fazlası Almanyada i- se, bu bir tesadüf değil, belki bir tabii meticedir. Alman istih sali müş'ireleri düştükçe Al maan komünist ve Alman milli sosyalistleri © arasmdaki gece kavgaları, silâhlı hücumlar ço- yüzde ğalıyor. (iitler) ii in sesi A âlemind. Girdiler! / Japonlar bir ır bir Ameri- kan konsolosunu | da yaralamışlardır. 'TOKİO, 4 ALA, — Rengo Ajan- 41, Japon kıtaatının, dün sabah saat 10,40 da halkın heyecank tezabüratı arasında resmen Kintehecu'ya © gir- miş olduklarını tebliğ ediyor. LONDRA, 4 AA. — Mukden- den Daily Expresv'c | bildirildiğine göre Çin kuvvetleri Koupantza kasa basının istirdadına muvaffak olmuş- lardır. Muhasamat tekrar başladı — Indo Pacifi- kânı harbiyesile birlikte büyük diva- rin dahiline çekilmiştir. Tehing bahriye topçularının Pekin demiryolu hattın — muhtelif noktalardan kesmiştir. Times'in.mütaleaları LONDRA, 4 tarafından Kinteheou'nun zaptı ari fesinde Mançur'de — tahaddüs eden vaziyet hakkında tefsiratta bulunan Times gazetesi, şimdi Japonların ce mubi Mançuri'ye hökim olduklarını yazmaktadır. Şimaldeki vaziyotte daha fazla ve zuhsuzluk vardır. Fakat Sovyetlerin Japonların faaliyetine açıktanaçığa muhalefet etmeğe kiyam © etmeleri ihtimali mevcut değildir. Cemiyeti Alevam işhattı hareicsti, bittabi To- kio hükümetinin ittihaz edeceği ted birlere bağlıdır. İstikrara sahip bir paranm ve sü- kün ve asayişin tesis edil Çin'in sair aksams ile bilkuvve ayrıl masını kabul elmesime iltimal veril- memektedir. Japon siyasetinin Çin milleti gibi şayanı dikkat bir menfi mukavemet li bir millete karşı kullanacağı &n iyi ve en emin silâ- bin ordu olmadığı muhakkaktır. Kin Nankin ile Tokio orasında doğrudan doğruya müzakerat icrasına teşeb- büs edilmesi siyasete muvafık olur. Böyle bir siyaset, tekrar Cenev. ba kabil en vasıtalarının mevcut olmadığı tecrübe ile sabit olmuştur. Bir şehirde haydutlar LONDRA, 4 A.A. — Mukden den Time: gazetesine bildirildiğine göre, dün 500 haydut Mintchowang : işgal ve şehri bütün gece yağma etmişlerdir. 3 bombardıman tayyaresi haydut önri ölmüştür. Amerikan konsolosunu Mukdende yaralandı NEVYORK, 4 A.A, — Assciated Press'e gelen bir telgrafnameye ma- zaran Amerikanın Harbin konsolosu M. Calvert Chambörlain devriye gez mekte olan bir Japon © İkstaasınm 3 heferinin taarruzuna uğramış ve yü- zünden yaralanınıştır. Amerikan ceneral konsolosu, Ja- pon konsolosu nezdinde şiddetli bir protestoda bulunmuş, mumaileyh te hemen etraflı tahkikat icrasını em- retmiştir. M. Chamberiain hemen Harbine hareket etmiştir. Çin, Cemiyeti akvamın acilen içtimea devetini istedi CHANGHAİ, 4(AA.) — Nankin'den İnde-Pacifigwe . jansma bildirildiğine göre Çin hükümeti, Cemiyeti Akvama bir telgraf çekerek Kintchâow-| nun Japonlar tarafından işgali dolayısile Cemiyeti Akvam mec isinin âcilen içtimaa davet edil talep etmişti; Çin, aynı zamanda cihan ef- kârı umumiyesine de hasta hemşiresini görmek ba- hanesile Almanyaya girmek i- çin Holanda hükümetinden mü saade istemek fırsatını o kaçır. mıyor..... (2- Yunan iktisadı Yunan iktısadı iyi değildir. Yunan tediye o müvazenesinde alacak verecek açığı geniş eb'- at almaktadır. Sebebin biri, A. merikadaki Yunan muhacirle. rinden mutat olan para irsi tenm durmuş olmasıdır. Ma- İümdur ki Yunanistan haricin. de, bilbassa Amerikada ve A- İ merikanın da en zengin şehir. lerinde, ehemmiyetli | Yunan kolonileri var. m ticaret İs e be Çinlilerin bir muvaffakıyeti| - Ovan - Tao'deki Japon! bombardımanı A.A. — Japonlar | uri'de eflcârı #mwmiyenin buranın | lara ateş etmiştir. Bunlardan 150 ka HARICİ HABERLER | Bir şehre daha | Alman Fırkaları Noel mütarekesi bit- tiği için faaliyet tekrar başladı BERLİN, 4 A.A. — “Noel, si yasi mütarekesi”, dün gece © yarın hitame ermiştir, Forku , bugünkü. pazartesi sabahından itibaren fı: yete geçecektir. Bilhasın nasyonalis — Sosyalistlerle komünistler | önü müzdeki günler için bir takım ima- lar ve nümayişler hazırlamaktadır. lerle sendikalar ve ewm. huriyetçiler mahafilinin o pek fazla faaliyet sarfetmek istemekte oldukla rı görülüyor. Bunlar, müfrit milli yetperverlerin tahrikâtma karşı şid- detle muksbele etmek tasavvurunda Brüning bu sabah Berlin'e avdet et- miştir. Hükümet ve nazırlar, şimdi tamirat ve tahdidi teslihat konferans lara ait istihzarat ile iştiyal edecek lerdir. Cenevre'reki Alman heyeti, henüz resmen tayin edilmemiştir. Montag Post, başvekilin M. Brüning'in he. yet riyasetini bizzat deruhte edece- dini ve bu heyete Maliye nazırı M. Distrieh ile iktisat nazı M. War- dır. M. Lavaf'in i Yeni seyahati rer bir şey yok PARİS, 4 A.A. — Birçek gazete Donald'a ri olacağına dair bir haber meş retmekle ve bunu israr ile teyit ey karrer hiçbir şey olmadığım beyan etmektedir. Şayet bu mülâkat vuku buluraksa herhalde İngiliz ve Fran. sanne'a gitmezden evvel yekdi ğerine mülüki olmalarınm icap eylediğine hükmetmiş oldukları zannolunuyor. M. Mac Donald, bundan — birkaç ün evvel ia husus hakkında M. La: val'a yazmış, murnaileyh te son gün- lerde cevap vermiştir. Almanyada fena havalar BERLİN, 4 (A.A) — AL manyanm hemen, hemen rafında fena havalar hüküm mekte ve bilhassa Sakson; feyezanlara bais olmak İ Dresd yakininde birçok yerler- İde demiryolu münakalâtı kesil- İ miştir. 25 derece hararet fark- ları kaydedilmiştir. Bir çok #r- | maklar taşmıştır. Bir şehir daha mı? LONDRA, 4 A.A. — Moukden' den Reüter ajansına bildiriliyor: yasi mahafilde söylenildiğine göre Japonlar, Çin kıtaatmın çekilmiş ol- dukları Jehol şehrine | kadar ilerle- mek iasavvurunda bulunmamakla dırlar. Çünkü bu mıntakada demir. yolu yoktur. Diğer taraftan, Johol'da yakında bir müstakil hükümet ilanına intizar olunmaktadır? Chan - Hai - Konan'» daki Japon kuvvetlerinin takviyesi muhtemeldir. Tahkikat komisyonu hâlâ gidecek CENEVRE, 4 A.A. — Mançari” ye gidecek tahkikat kimlerden terekküp, i hakam» dn henüz bir karar ittihaz edilmemiş olduğu Cemiyeti Akvama © resmen bildirilmiştir. Komisyonun reisi de henüz tayin edilmiş değil, da gelen tüccarlardandır. Ame rikada ve diğer yerlerde çalış- ma imkânlarr (o azalınca ve ti- ret durunca bunlar kazanama- mağa başladılar. Ana vatanları na para gönderemez — oldular. Yunan tediye o müvazenesinin baş kalemlerinden birini teşkil eden para irsalâtı durunca, te- diye müvazençsi ehemmiyetli surette sarsıldı , Müvazene — açığınm geniş - | eb'at almasının bir diğer sebe- bi de Yunan gemiciliğinin ge- girdiği işsizliktir. Atlas denizle rine kadar Dağını genişleten Yunan gemiciliğine iş kalma- muştır. Dünya ticareti daraldık ça, gemicilik yava, i yavaş sön- başladı. iz şi şir- nbold'un iştirak edeceğini yazmakta: | 5 Henüz ortada mukar- l Ali iktisat emk vk neler g örüşüldü? Tanzim edilen buhran raporunda mühim meselelere temas edilmiştir tullah Esat Bey Meclisin son içtima devresindeki mestisi etra- fında Anadolu Ajansına şu beyanatta bulunmuştur: “Meclis bu sene ayın 17 sinden 29 una kadar müstemiren iç 1 — Tediye müvazenesi ve bunlarla birlikte iktisadi buhran et- rafında tetkikat, 2 — İstanbul ihracat ofisi tarafından tanzim edilmiş olan fın- dık, afyon ve peynir nizamnamelerinin tetkiki; 3 — Türkiye lirannlarının inkişafını temin edecek tedbir ve bunlara dair teklifler, Meclis bü mevzuarı tetkik etmek için muhtelif encümenler te;- kil tmiş ve bunlar tarafından tanzim edilen raporlar peyderpe heyeti umumiyeye arzedilerek orada da tetkik ve intaç edilmiş tir. 1929 tediye müvazenesi evvelki senelere nazaran malüp esbap tahtında daha büyük bir zimmet bakiyesi arzetmektedir. Buna lâhika olarak tanzim edilen buhran raporu mühim mese lelere teinas etmiştir. Nizamnamelere gelince beunlar İstanbul ihracat ofisi tarafından tanzim edilmiş ve âli iktısat meclisinin tetlkikine havae olunmuştu. Meclis bu nizamnameleri tetkik ve bunlardan lüzumlu gördüğü bazı tadilât, irae etmiştir. Bunlar ya kında İktisat Vekâletine takdim edilecektir, Limanların inkişafına dair Meclisin görüşlerini ve tekliflerini eden rapor sureti umumiyede Türkiye limanlarını tetkik etmekte, fakat bu meyanda da bilhassa İstanbul limanı üzerinde surette tevekkuf etmektedir. Raporlar yakında Başvekâlet makamına arzolunacak ve bermutat neşredilecektir, Meclis müzakeratı Evkaf müdüriyeti umumiyesinde ilga edilen memuriyetler ANKARA, 4 (A.A.) — B. M, Meclisi bugün reis vekili Refet | Beyin riyatetinde toplanmıştır, Evkaf müdürlüğü 1931 senesi bütçesinde 19.265 lira münakale yapılması ven lâyi- bası müzakere ve kabul edilmiştir. Aynı kanun ile 927-30 senele rinde tahakkuk eden ve ait olduğu tertiplerde bakiyeleri bulun- mayan 3.455 küsur liranın münakalesi yapılan tahsisattan sarfı- na mezuniyet verilmektedir. Evkaf müdiriyeti umumiyesinin 1931 senesi bütçesine merbut kadro cetvelinde tadilât icrası hak- kındaki kanun müzakre ve kabul edilmiştir. Buna nazaran mü riyeti umumiyenin kadro cetvelinde bazı memuriyetler ilga edil- mekie ve yeniden bazı memuriyetler ihdas edilmektedir. Bu me- yanda İstanbul müdürlüğü, zeytinlikler müdür ve kitabeti kaldı- rılmakta ve buna mukabil evkaf müdür muavini mahsulât müdürleri katiplikleri ihdas olunmaktadır. Bundan son ra Gazi Hazreterinin İzmire gelen heykellerinin gümrük resmin- den muafiyeti ve ihtikâra mücadele hakkında 1873 numaralı ka- nuna müzeyyel kanunun ikinci müzakereleri yapılarak kabul edil miştir, Meclis perşembe günü toplanacaktır. Kaçakçılık lâyıhası kabul edildi ANKARA, 4 (Telefonla) — Bütçe encümeni kaçakçılık lâyi- | hası üzerinde tetkikatını bu akşam ikmal etmiştir. Encümen maz | batası hazırlanarak yarın matbaaya verilecetkir, Afganistana dört doktor gidiyor ANKARA, 4 (Telefonla) — Afganistanda çalışmak üzere is- tenen dört mütehassıs hekim için Sıhhiye vekâleti tetkikatını ik- mal etmiş, bazı doktorlarımıza teklifte bulunmağa karar ver- mişir, Kütahya - Balıkesir hattı" ANKARA, 4 (Telefonla) — Kütahya - Balıkesir hattı bu ay nihayetinde işletmeğe açılacaktır. Sabık HidivIstanbula avdet ediyor ADANA, 3 (A. A.) — Sabık Hidiv Abbas Hilmi Paşa Amman da büyük bir tezahüratla karşılanmış, Kral Abdullah'ta iki gün misafir kaldıktan sonra Kudüse hareket etmiştir.. Ayın dördün- de Kudüse gelecek, Şam, Halep tarikiyle İstanbula gidecektir. Son mücadelede Halepte ölenler ADANA, 4 (A.A.) — Halepte son mücadele esnasında lerin adedi 21 ve mecruhların da 200 ü mütecaviz olduğu tesbit edilmiştir, Halep ve Şam dükkânları el'an kapalı bulunmaktadır. Ali komiser Tomsonun değiştirileceği rivayet olunüyor. Rusya ile Romanya arasında müzakerat başladı ANKARA, 4 (A.A.) — Ajansımızın mevsukan öğrendiğine ys Sovyet Rosya ile Romanya arasında siyasi wüzakerat Riya » J eden bu tedbirlerin tatbik güç- <aretinden en fazla müteessir olması tabiidir. Yunan tediye müvazenesini kapamak için teklif edilen ii birlerden en ehemmiyetli: (Milk Yunan bankası) nın sa- bık müdürü Maximos tarafın. dan yapılmıştı. Bu (tedbirlere göre, harici borçları, borç mem > parasile değil, drahmi ile ödemelidir. Aynı zamanda banknot çıkaran (Yunan ban. kasr) ile memleketin en büyük bankası olan (Milli Yunan ban- kasr) nı bir direktörler heyeti. le idare etmelidir. ii ikiside | bazı lüğü, onları Ortaya O koyan ve Yunan milletince salâbiyet sa- yılan şahsım verdiği © itimatla karşılaşmaktadırlar, Maamafih tedbirlerin tatbiki halinde de- hi Yunan tediye o müvazenesi meselesinin bitmiş olmaya; aşikâr telâkki olunmak iktiza eder - 3-Son, para faizi mikdarları Yüzde Arnavutluk 8 Nevyork Amsterdam 3 Madrit Atinz 11 Paris rı 15 Pink