17 Ekim 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 4

Sİ Asrın umdesi “Milliyet” tir. © IDAREHANE — Ankara cadde © Jai No: 100 Telgraf adresi: Milliyet, 5 Telefon numaraları: © 24311 —24312 — 24313 ABONE ÜCRETLERİ ike Türkiye işin Hariç için 3 aylığı © 400 kuruş 800 kuruş m 70, 1400 , 0 1400 , 270 “> Gelen evrak geri verilmez 4 Müddeti geçen mushalar 10 araş far. Gazete ve metan. ie lr Dün azami hararet 26, asgari 12 derece idi. Bu- ruzgâr mütehavvil va bulutlu. Yol notları “ Tiryesteden w Geçerken kp Tirpeste |i Teşrinievvel İsmet Paşa ve Tevfik Rüştü | i Beyin İtalya ile ilk temasları, | 'aşist İtalyanm inkılâpçı Türk imhuriyetihakkındaki samimi İ hissiyatının tezahürüne vesile Vw! teşkil etti, Atinadan müfarakat 1 ki ettikten üç gün sonra ılık bir | | sonbahar havas: içinde Türyes- | ed: teye yaklaşıyoruz. Lü gir m evvel İtalyadaki Türk #efaret heyeti, konsolosu ve sa p ir ticaret mümessilleri geldiler. — Bunlar İsmet Paşa ve Tevfik la Rüştü Beye beyanı hoşamedi Çi edinceye kadar limana girmiş k | ve 4,5 milyon liret, yani 4,60 — bin lira sarfederek yeni inşa edi şafi bir rıhtıma yaklaştık. Ege rıhtıma bağlanır bağlar A maz, Hariciye Nazırı Sinyor $ ! Grandiyi temsil eden teşrifat — müdürü Sinyor Jaliani ve Tir- mi! yeste hükümet erkânı İpi <, geldiler, Ayrı ayrı İsmet Paşa- “nn ve Tevfik Rüştü Beyin elle- “sini sıkarak Tiryesteye gelme- leri dolayısile beyanı höşamedi Gil Gittiler. Ve Başvekil M, Musoli Bi ile Grandisin selâmlarını ar “zettiler. İsmet Paşa, İtalyanla “rı Ege'nin salonunda kabul et- *i ve bir müddet kendilerile gö “rüştü. Heyet İsmet Pş. ve Tev . fik Rüştü Beyi öğle yemeğine “ davet etti. Başvekil Tevfik Rüş tü Bey ve beyet öğleye kadar yeni inşa edilen ve Egenin kar sısında bağlı bulunan büyük ve çok lüks bir İtalyan yapurunu ** gezdiler. İsmet Paşa büyük alâ * © kale vapurun mutbak ve maki © medairelerine kadar her tarafı- ih ma girdi ve kaptandan etraflı izahat aldı. Bundan sonra da be Aa Tediye tarafından verilen öğle “ziyafetine gidildi. © Ziyafet inkılâp müzesi bina- smda verilmişti, Salonun her ta © rafı İtalyan ve Türk bayraklari Ol donatılmıştı. Ziyafetten son- a Tiryeste belediye reisi İtal- yili ıya karşı dostluk siyaseti ta eden bir hükümetin reisini İİ oltalyadan geçerken selimladığı m söyledi. İsmet Paşa, bu söz- ge münasebatımızın gittikçe daha eti ei an |: © Ömemlekette bulunmaktan çok © memnun olduğunu beyan etti. ti d Yemekten sonra İsmet Paşa > vi Tevfik Rüştü Bey refakatle- © rinde Tiryestenin hükümet er- AL Le #bulunduğu halde otomo- in bil ile şehrin her tarafını gezdi v ler, Tiryeste yakında bulunan © büyük gemi inşaatı tezgâhları- na gittiler. Bunu müt nl. Ki ik sahne olan Monfolcone'ye ya- iş o kın tepe üzerindeki asker me- vi manlar mezarlığı,, namı verilen . Büyük bir tepenin yamaçla rm kullanılan silâhları diz i yöz, süngü, mermi, bomba, ara ba ve daha harbi umumide kul 17 TEŞRİNİEVVEL 931| seg ızca mukabele ederek. — ziyade samimiyet kesbettiği bir teakıp ta İarbi umumide İtalya ile Avus turya arasındaki mücadelelere 'zarlığını ziyaret ettiler. “Kahra mezarlık pek şayan ıdikkat Ormdan zervesine kadar harbi u mişler. O şekilde ki uzaktan sanki tel örgülerle yapılmış mâni zannediliyor. Başlangıç X p ta bunların top, tüfenk, mitral. “lanılan yüzlerce çeşit tahrip va (Başı birinci sahifede) izah etmiş, milletin za İei intihabı olan meb'usların siyasi mücadelelerinin teshil ve onları bu hususta teşçi için teş rii masuniyetin gibi bir istisna | yetin vazedildiğini, yoksa bu- nun meb'uslara ayrı bir sınıf imtiyazı vermediğini, vazı ka- nunun böyle düşünmüş olması htimalini söyledi. Buna avukat olan hazırundan bir çoğu “mad denin esbabı mucibesinde ayrı izahat yazılıdır,, diye haykıra» vak cevap verdiler. Sermayede milliyeiçilik Necip Beyden sonra Taced- din Bey söz aldı. Fırkanın ser- mayede bile milliyetçi olması meselesine temas ederek ecnc- bi sermayesin ihtiyacımız olup olmadığını, sordu. Recep Bey ce vabında sermayenin milli olma sındaki maksadı ve mânayı i- zah ederek fırka programında bu cihetin. tasrih edildiğini “Normal sermayenin yegâne menbaı milli sayü tasarruftur,, denildiğini izah ederek dedi ki: . 'Konferansımda da söyle diğim gibi, meşrü gal leyecek “sermayeyi (hürmetle karşılarız, ezici sermayeyi red- dederiz. Türkiye müstemleke İ değildir. Biz iktısadi | zi de muhafaza edeceğiz, buna jazmettik. Bu sözler sürekli ve görülme miş bir alkışla karşrlandı. İş kanunu Kunduracı * “ kalfalarından İ Mehinet usta “İş kaninunun Bitlis Yılmaz kütüp- hanesi ve pazarı Türkçe Fransızca mec- mualarla gazeteler her nevi damga pulu, tütün ve siga- ra, kartpostallaria albüm- ler, mektep kitapları bulu - nur, Mülbakata yegâne he- defi sürat, intizam, ehveni- yettir. Teşrif veya sipariş memnun bırakacaktır. İ sıtası olduğu anlaşılıyor. Tepe nin zervesinde birkaç sene ev- vel ölen, ve bu mıntakada mu- harebe eden ordunun kumanda nı ve Kralnı amcası Dük Daos- ta'nm mezarı vardır. İsmet Pa şa, ve Tevfik Rüştü Bey Mezar lığı ziyareti müteakıp Dük'ün lerdir. Milân şehbenderi Refik Amir Bey tarafından gönderi- len bu çelenkler merasimle me Zarın üzerine konmuştur. İsmet Paşa akşama Kadar şehri ve etrafı dolaştıktan son ra akşam üzeri saat sekizde Peşteye hareket etmiştir. Ma- çar hükümeti, İsmet Paşaya karşı gösterdiği misafirperver- liğin ilk eseri olmak üzere, tâ Tiryesteye kadar iki hususi va gon göndermişti. Vagonların bi ri lüks yataklı ve diğeri de sa- lonlu idi. Vagonda bir de büfe bulunuyordu. Paşa harekete derken, teşrifat müdürü umumi si ile Tiryeste hükümet ve be- lediye erkânı istasyona gelmiş lerdi. Bunlar birer birer Baş- vekilimizi teşyi yollu sözler söylediler ve İsmet Paşa her bi rine ayrı ayrı mukabelede bu- lundu. Bundan sonra İsmet Pa şa, istasyonda bulunan İtalyan gözetecilerine döndü ve İtalya ile ilk temasının intibamı kısa- <a anlattı, Bunu müteskıp tren yavaş yavaş Tiryeste istas yonundan kaydı, çıktı. İtalyan gazeteleri, İsmet Pa şanın Yunanistan ve Macaris- tan ziyaretlerinden uzun uzun bahsetmekte ve bunun İtalyan siyasetine uygun olduğunu da Türk - Yunan itilâfının tahak- kukunda İtalyanın müzahereti- ni hatırlatmaktadırlar. İsmet Paşanın İtalya ziyareti münase betile İtalyan efkârı umumiyesi Türkiye ile meşgul olmaktadır. Hariciye Nazırı Grandinin İs- met Paşanın avdetinde Vene- dikten geçerken bu şehre gele- ceği bazı İtalyan gazetecileri tarafından rivayet ediliyor. Bu bum neşredilinceyekadar | mektubum İsmet Paşa Venediğe gelmiş bulunacağından bu haberin ne derece doğru olduğu ancak o za | çi man anlaştalcaktır. Ahmet ŞÜKRÜ klâlimi | mezarına birer çelen göndermiş | niçin bü kadar geri “kaldığını sordu. Recep B. buna cevaben de bulâsaten dedi ki : — Biz programımızda sây ile sermaye arasındaki âhengi tanzim etmeği, bu meyanda bir de iş kanunu yapmayı vâdedi- yoruz. Fakat arkadaşım iyi bil mabilir ki; iş kanunu pol£ bü- yük bir eserdir. Uzun zamana ihtiyacı vardır ve pek büyük bir emek sarfını müstelzimdir. | ible tevafu kedecek bir iş kanunu vü cude getirememişlerdir. Maa- mafih biz bunu da yapacağız. Mehmet usta tekrar söz ala- — Mili sermaye Türk evlâ- dının sâyinde temerküz etmez mi?.,, diye sormuş, » Recep'Bey de programın başında tasrih © dildiği gibi, bütün bunların i al olarak kabul edildiğini, hep- #nn başarılacağını söylemiştir. Kanunlarımız Bey söz almış, kanunların Av rupadan almırken milli harsı- mızın nazarı dikkate alınmadı. ğını söylemiş, Recep Beyde müdellel izahat vererek bunla rin bir kül olarak alınmasının zaruri olduğunu ifade etmiştir. Türk ocakları ka'harak: — Türkocakları fakaye dev idi iği mukadder gar çin fırkanın ne düşündüğünü so ruyorum. demiştir. Recep Bey bu samimi gence gene çok samimi bir cevap ver di: — Fırka heyeti ii aydanberi bu hususta 30 içti- ma yaptığını, tam 150 saat bu işi düşündüğünü söyledi, bu bahis etrafında daha esaslı bir faaliyete geçilmek üzere, şimdi rildiğini ve gençliğin muhak- kak tatmn edileceğini izak elti. Mevzu haricinde bir sual Gençten sonra lokantacı Ce- mal Bey söz aldı, her sene da- lar çıkarıldığını ve bu çocukla” zın iş bulamayarak serseriliğe başladıklarını söyleyerek, fırka nın neden bu işin önüne geçme diğini sordu. Recep Bey söyle- nilen şeyin burada mevzuu bah solmayacağını, bunun konfe- rans mevzuu ile alâkadar olma dığı», firkada görüyülebileceği ni söyledi. Bunlardan başka da ha bazıları söz aldılar, saat 18 de konferan$ bitti. Münakaşalardan sonra Recep Bey salonu terkeder- ken: — Hepiniz bu memleketin aynı safta aynı evsafı haiz, ay- müsarâ hukuka malik çocukla rıyız. Aramızda sınıf farkı yok tur, dedi ve bütün mubiti inle- ten sürekli alkışlar aresinda na teşekkürler etti. lardan biriydi. izah etmektedirler. Gazeteler bareket edecek, ağlebi ihtimal konferana verecektir. — Muhterem arkadaşlar; çin ranslar tertip etmelerini de işler arasında bu işin de tanizmi i- içi çe bir başlanan olacaktr. çoc diyetin kılap mefhumlarını tesbit temel olan P CM | Tm Mak... “Dün fırka programı üzerin | min için bugün ve yarın takip olu- İ hayattaki ihtiyaçlara ve muasir fi- İ yeni prens Bundan sonra Ahmet Avni | İ cümle ile başlıyor: Avin Beyi müteskıp bir genç resinin 4 rüleytamlardan bir çok çocukla kürsüden inerken bütün hazıru Konferans çok samimi, çok açık, tam halkçı bir zihniyetle en aykırı suallere tatminkâr ce vaplar verir bir tarzdaydı ve deenbilir ki, Türkiyede en faide li ve en tatmin edici konferans Recep Bey salı günü İzmire gelecek cumaya da İzmirde Recep B.in nutku Cümhuriyet Halk Fırkasınm ye- ni nizamnamesi Fırka © teşkilât ve yansaplarıan mühim bir ves yök vazifeyi yerine getirmek i Cümhuriyet (Halk Fırkasının yeni programını izah etmek teşebbü. sünde bulunuyorum: o Yeni nizam- pamemiz, Umumi İdare Heyetinin tespit edeceği mevzular £ dahilinde Fırka teşkilâtmizim yer yer konfe- emreder Umumi Idare Heyeti diğer mühim çin çalışıyor. Benim bugünkü kon- feransım ayni zamanda Fırka arka- daşlarımın yapacakları bu vazifeler ni programımız bir taraftan sek iğ diğer taraftan oda Devletin, kudretini ve milletin saadetini | te-| nacak esas yolları prensipler halin! de ihtiva eyliyor. Bütün bunları kı-| $n bir konferans mevzuu içinde arzu) edilen genişlikle izah etmek müm- kün değildir. Bu sebeple proğramı- mizin her molısanının kısım kısım ve madde madde tahlilini, ve izahi- mı ayrıca neşri mükerrer olan bro-| şürlere bıralayorum. Ben bugün daha ziyade © proğramımızın ihtiva ettiği yüksek prensipleri mütalen © derek program hükümlerinin hakili kir ve eereyanlars uyan ahengini te barüz ettireceğim. > Yeni programı mızın anlaşılmamış veyabut yanlış anlaşılmış gibi görünen noktalarm- da sözlerimi bir ax wzatmağı iltizam edeceğim. TROGRANIN METHAL KISMI: Fakat bundan evel Cümhüriyet Halk Fırkası proframmın bugünkü şekli bulması için takip edilen yollar ve tekâmül safhaları üzerinde kısa Bir duruş yapmak yerinde olur. E- sasen yeni program beş © yazıdan ibaret olan methal kısmı, lerimizi Fırkanın doğu- şuna ve o günden beri inkılâp yo- İunda atılan odımlata bağlıyor. Programımızın methal kısma şi) (Cümhâriyet Halk Fırkasıam pro| ğrümına temel olan ana fikirler, in-| kılabumu; başlangıcından bugüne | kadar ki filiyat ve tatbikatta aşikâr dır.) Filbalika memleketin sox on iki senelik tarihi, siyasi cepheden Cüm- büriyet Halk Fırkasmın tarihidi Bu tarihte memleketin askeri allardan ve ahdi kayıtlardan kurtu- luşu, son devirlerinde en zararlı bir düşman haline gelen Saltanat idare sinden kurtuluşu, cehalet ve taassu âkimiyetinden . kurtuluşu ve) nihayci bütün bu enkaz üzerinde ye-| devletin kuruluşu yazılıdır. Cümhüriyet Halk Fırka-| az çok açık bıraktığı tı ları sadece bir merasim ması ve meelislerin itimadına | olmakla beraber hülkürmütlerin * mal let tarafından bir devlet reisi halde Teşki. Fırkamız, cümburiyetin, milli, bâ-|7e kimiyet mofhumunun €n eyi ve en emin surette temsil ve tal devlet şekli olduğuna ik eder Bu münasebetle milli hâkimiyet bu tarife uyan kaç görülen sayili devlet işlerinden büsbütün söküp çı karmak kolay hir şey değildir. Bu itibarla cümburiyetin ınili bâkimiye- ti en İyi ve en emin surette tecelli ettirecek yeğâne Devlet şekli oldu- gu hakkındaki Firka prensibimizin isabeti meydandadır. İzahatımıza göre kemale ermiş «en yetişkin bir milletin başmda en iyi bir kükümdarın — mevcut olması 4, bu krsa tarihine rağmen Osman. | Balirde bile hâkimiyetin tam İk: İmparatorluğu devirleri de dahil| tecellisine imkân olmamak lâzım ge olduğu halde Türkiyede vücut bul- Tir. Bu vaziyeti kendi hayatımıza muş olan bütün siyasi fırkaların en uzun ömürlüsü ve en müşkül şerait! içinde büyük idenlleri tahakkuk et- tirmek noktasından da en mazhari- yetlisidir,. Bununla beraber Fırkamız harici, ahti ve ananevi bütün müşküllerle mücaderl etmek ve onları yenmek yolunda bütün dediklerini ve düşün- düklerini yapısaş olmakla mümtaz. der y Cümhüriyet,Halk Fırkasının bü- yesi, Anadolu; ve Rumeli Müdafa- yi Hukuk Cemiyetinin asalet ve kah ramanlık mayası ile yoğrulmuştur. O anmanki Müdafnayi Hukuk Ce- miyetinin esasları ile büzünkü Halk Fırkazmın prensipleri yanyana mü. talen edilir ve geçen on iki sene için de tatbikat ile memzuç olarak pro- ğram ve prensiplerde Yapılan tekâ- mül kademe kademe gözden geçiri Ürse bugünkü programınızın zama- | Bin ve şeraitin icaplarına uygün | mantıki bir, teselsülden doğduğu| anlaşılır. Burada zaman zaman Fır. kamıza tevcih eğilmiş olan proğram- sızlık ismatlarına cevap vermek iste. miyorum. Böyle bir teşebbüs konfe- ransımın hacmıni esas boza cak bir mikyasta büyütür. Yalnız bu mevzuda şumu söylemek İsterim; Bugün bana izab mevzuu olan Cümhüriyet Halk Fırkası proğramı her hangi bir gün oturulup yazık miş bir eser değildir. OO Fırkanın bütün ömrü boyunca yapılmış ana işlerin ve söylenmiş ana prensiple. rim teşkil ettiği kaideler üzerine bi- Dünyanın yoni hayat leketimizin hu. husiyetleri göz önünde tutularak ha lin ve istikbalin ihtiyaçları da der. piş olunmuş ve vatan sakkın- da vatandaşm bütün ©sas düşünce. lerine cevap olacak prensipler pro. | gramımıza konmuştur. PROGRAMIN ESASLARI: Bu umumi izahattan sonra progra mın esaslarına geçiyorum. FIRKANIN ANA VASIFLARI: Cümhüriyet Halk Fırkasmın ana vasıfları şunlardır: Cümhüriyetçilik, o Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, Layıklık ve İnkalapçılık... Bu vasıflar programda | kısa for. müller halinde ifade edilmiştir. Maa mafih programın diğer fasıllarında yazılı prensiplerin heyeti umumiye-| sinde bu ana vanfların hâkim mana #1 hissolunur, Ben her vasif halkın. da Fırkanın nokta nazarlarını izah ederken program diğer tarafların. da yazılı bulunan ve ©sas Şii tn BUGÜN akşam öaat Mum Söndü Komedi 5 Tablo Yazan: Musahipzade virine yarayan diğer fikirleri de cağım , Bundan başka sırası geldik. çe fikirleri fikirlerimize uymayan. rın düşüncelerini samimiyetle | mü. talca ederek ve prensipl, rü tün tebarüz noktaların. biribirine bağlıyarak programımızı ana vasıf. | CeJâL bakışta! o Tenzilâtr halk gecesi larla çerçevelenmiş . ve bir mütalen Grma. bir lavha haline koymağa çalı GÖNHÜRİYETÇİLİK: .Cümburiyet, geçirdiğimiz bü; mücadele neticesinde istihsal olunan | milli kazançların ve inkulap neticele- rinin en üstünü, en Bu itibarin Fırka, Müdafaayi Hu. kuk teşkilâtmdan Halk Fırkası ha.) line inkılap ettiği sırada bu vasfı kendi isminin başına koymuştur. . Türkiyede kanunlar en mühim, mef. | nm darını zati idareden mahrum, amın nüfuzunu bazı zevata kapi ez zeval çerez br basta olarak tanıyoruz. ve memleket aleyhine birleşen ve nibayet hiyanetiin ceza smdan ancak o zamanki düşmanla. rmizin himayesi memleketlere kaşmak suretile kurtu lan bir bedbaht idi. Osmanlı İmparatorluğunun Türk milletine ağır zararlar ve yükler bı- rakurak yıkılmasıcı bazırlıyan de- rim ve mütenevvi da saltanat idaresi doğru olduğu gibi en içinde yeni ve müstakil etinin doğmasına sebep olan âmil- ler arasında da milli hâkimiyet mef- humunun ve onun en mütekâmil şekli olan cümhuriyet idaresinin te. sirini kabul etmek en isabetli bir gö | vüş olar. Beşeriyet artık hükümdarlık ida- | vesi şeklini yalnız zararlı değil, aynı samanda milli şeref için ağır göre- cek Bir seviyeye yükselmiştir. Her yerde eski hükümdarlıkların yerle rini bir biri ardından tatbik ile bir netiçe çıkarmak için 1908 senesine kadar | devam eden) meşruti saltanatın tarihine bakmak kâfidir. Meşrutiyet devrinin birinci hü- larmı meşhur 3İ mart faciası- faili idi. O devrin ikinci hüküm İçincü hükürder millet düşmanlarla altında — ecnebi sebeplerin başın- şeklini görmek ağ şerait Türk dev- şehit oluyoruz. Ta- İstanbul Belediyesi Darülbedayi temsilleri 21,30 da Altı yaşından aşağı olan çocuk” lar tiyatroya kabul edilemezler. e Sinemasında ASK ESMİ 'GEĞİDİ Maurice Chevalier'nin Şaheseri cümhuriyete inde doğan yeni devletle devlet olan Türkiyenin kuvvetini arttıracak ve şerefini yük. me tek idare şekli cümhüriyet- di içlerinde, * tanzim. bütün » dünya trmak maksadı en istidatlı bir bu sebeplerin & altında Fırka. mız Türkiyti ve saadet sebebi olarak değil, vatanın istikleli ve mevcudiyet şartı olarak için de en eyi ve şeklidir. Bütün mefhumunun başlarında bir hüküm | dahi cümhuriyeti kök ve temel say: dük balandağu bakı devletlerde dö! maktadır. Ve bunun için Farka ben mevcut 'olduğu hakkındaki fikirlere | di imanının mahsulü ve kendi sme- temas etmek faideli olur. Kanunla rm intihap ile vücude getirilen mec tehlikeye karşı her İisler tarfından yapılması; hükümetin | dafa edeceğini) programında tasrih yalnız bu meclislere karşı mesul bu- İunması, ve mühim devlet işlerinde son sözün mecliste bulunması basta bir hükümdarın mevcut olmasına rağmen nazari olarak milli hâkimiye | da memleket ti ifade edebilir. Fakat mücerret ha- | aynı filşirde bulunduğuna kaniiz. Fa kilat arayan bir gözle Dünyaya ba-| kat bizim istediğimiz cümhuriyetin, kıldığı zaman devlet görmek kabilidir Şekilleri ve | tatbikat: bu yolda devletlerde millet vekillerinin yaptık| eder, Fırka proyramına göre:(Türk ları kanunların ve verdikleri kartr- | milletinin idare şekli icabı ola-| esasına müstenit olan bugünkü dev- İlet şeklimizdir. Bu şekilde Zinin meyvesi olan cümhuriyeti (her vasıta ile mü etmiştir. DEVLETİN ESAS TEŞKİLATI: İzah edilen Cümhuriyet esasların. efkârı umumiyesinin esas simasını çizmek için programı. mızın devletin esas teşkilâtı hakkın- daki kısmını da ilive etmek icap vahdeti kuva Büyük Millet Meclisi, millet nama (O höki- miyet hakkını kullanır. Reisicümhur intihap edilmemiş) ve İcra vekilleri heyeti onun için- tarafından “teşkili | den çıkar, milli hâkimiyet fılerını esasında ye- | ralsyan bir arza teşkil eder. Bundan | üyet bizdir, kay: şarta milletindir. Devlet. teşekiki lerinin en muvaf:kı budur). Bu bapta bir konferans zemini i- çin fazla sayılacak olan akademik tafsilâttan ssrfı nazır (ediyorum. Yalnız proğramın bu metnini biraz genişletmek mümkündür. Bu metin, bizim için çok esaslı bir nokta olan mili hilkimiyete bağlılık fikrinin sa- dık ve samimi bir ifadesidir. Bu şe- kilde her kuvveti milli bağlamak asaleti ve bunun yanında devletin işlemesini kolaylaştıran bir arelilik vardır. Türkiye Cümhuriyetinde — bütün mevcudiyet milletin kendisidir. Bü- tün otoriteler ondan doğar, kuvvet alır. Bizim bu yoldaki pren- sibimiz kendisinde © meclisten a) bir mevcudiyet mahiyeti ve ekseri: müşkül zamanlarda Millet Meclii ile çatışmak salahiyetini o gören bir icra kuvvetini kabul o etmemekti; Fırkamız cümhuriyetiiz bir Tü yenin yaşamasını mümkün görme: ği kadar memleketimiz içim vahdeti kuvadan ayrılan cumhuriyet idare sini de payidar ve muvaffak telâk- ki etmiyor. Diğer taraftan ileri ve mazsri bir vahdeti kuva fikrinin icra kuvvetini muvaffakiyetten alakoya- cak, hattâ bazen (felce uğratacak mahzurların karşılayan hükümlere ve içra küyveti ile teşri selahiyeti &- rasındaki iş bölümü esaslarma da ehemmiyetle (sadık bulunuyorüz. Teşkilâtı Eçasiye | kanununda bu Bükümler vardır. MİLLİYETÇİLİK: Çümhuriyet Halk Fırkası Tür kiyenin yaşaması, ilerlemesi ve ba- kası için milliyet varfmda en büyük kuvveti görmektedir. Fırka progra- manız millet ve milliyet tabirlerini bazen çekip uzatan, bazen sıkıp dar- laştıran; fakat her ili halde de mem leket için büyük zararlar getiren öl- güsüz mahiyetten kurtarmıştır.Pro- gram metnine göre heyetinin seciyelerini ve başlı başı: iyetini mahfuz tut- bu fikirde ba- yol açan sıkı hodbinliğe Fırkamız” telükkilerinde yek yoktur. Proğramımız (terakki ve inkişaf yolunda ve beynelmilel temas — ve münasebetlerde bütün muasır rnilletlere müvazi ve onlarla bir ahenkte yürümeyi) hassaten kay dediyor. Fırkaca Türk milleti bü- yük beşeriyet ailesinin bir uzvudur. e sayani humlar üzerinde münakaşa yollarını | yor . Cümhüriyet bayraklarının bü- | tün dünyada zafer kazanacağı gün- sasiye kanunu Cümhuriyet şek| leri uzak saymamak lâzımdır. Cüm- İlinin Türkiye Büyük Millet Meclisi/ huriyet şekli yalnız milletlerin ken- tarafından dahi değiştirilmesi hakkı nı tanımamış ve hatta bunun teklif moktasmdan deği ve müzakeresi imkânim: ortadan kal | milletlerinin anlaştsalarını! kolaylaş- durmıştar. inin ve müstakil hüviyetinin mah- faz kalmasi için her nerden gelirde kaynağa | Bütün düöya — cümburiyete gidi-| Ancak milletimizin huvusi sediyele| Ar -ror ONU ŞARKIYLA SÖYLE Telefon Beyoğlu 560 ŞIK SİNEMADA Mevsimin en büyük filmi olan ve LİLİAN HARVEY HENRİ GRATA tarafından temsil edilen CENNET YOLU fi'minin Fransızca kopyesi muvaffakiyetlerle (devam ediyor. Bugün ve yarın son günüdür. Görmeyen- ler istifade etsinler. Kiralık hane Sultanahmette Sanayi mek- | tebi caddesinde üçoda ma bah çe elektrik ve terkosu havi bir hane ittisalinde attar Mehmet Efendiye müracaat etmelidir- , er. YARIN | AKSAN 9,30 da İK SİNEMASINDA AA MÜSAMERESİLE gelsin ve her ne mahiyette olursa olsun beynelmilecilik | cereyanlarına kapılmanm milli feliketler doğura- cağına kaniiz. Her ferdimizin bun- dan dikkatle kaçınmasını lüzumlu görürüz. Programın iktisat kısmın- da amele ve işçilerimiz için milliyet çilile şartın zikre sebep olan © esas fikir de budur. Programın maarife ait kısımında milli tarih için yazılan maddedeki şu fikir de bu nok cek her cereyan önünde yıkılmaz mukavemetini besleyen mukaddes bir cevherdir.) rine bağlı vatandaşların teşkil etti” Bi bir siyasi ve içtimai heyettir.) Millet mefhumu | milliyet filerinin &- nası olduğun göre Fırkamızın ka bul ettiği milliyetçiliği izah için bu tariften geniş surette intifade edece- Fırka esaslarında millet, ancak vatandaşların teşkil ettiği siyasi ve içtimai heyet olmasına ve proğramı. mızda vatan (Bugünkü siyasi sinir- larımız içindeki yurt) olarak tarif edilmesine göre Fırkamızın anladığı milliyetçiliğin siyasi mukadderatları bizden ayr solan kütlelerle münase- beti yoktur. Ayrı ayrı — dinlere sa- hip olan ve vatanımızın hudutlar haricinde yeryer ya müstakil dev. etler kurmuş ve yahut başka devlet lerin tabaası vaziyetinde bulunmuş olan Türkler hakkında sıcak bir sev. gi ile meşbu alâkamızı muhafaza 6- deriz. Ancak gittikçe inkişaf eden tarihi hakikatlere göre o miktarları büyük yekünları dolduran hu kütle. lerde aramızdaki kan karabetini ve tarih karabetini bu günkü siyasi iş- tigalimizin dışında bir ilim mevzuu telâkki ederiz. Tekrar tarifimize dönelim. Prog- ram maddesinde millet, (Dil, kültür ve mefküre biliği ile birbirine bağ” h.. ) diye yazılıdır. Di birliğinin milliyet fikrindeki ehemmiyeti mey- dandadır, Kültür birliğini, maziye beraber bağlı olmak, zengin ve müş terek bir hatırat mirasa sahip ol mak, geçmiş zamanların acı ve tath hayatını beraber yaşamış, o ümütleri beraber beslemiş, büyük eserleri be. raber yapmış, büyük müşkülleri be- raber yenmiş olmak tavzih edebil. riz. Bundan başka, doğru manada millet fikrini tamamlamak için ; be- raber yaşamak yalunda müşterek ar Zu ve muvafakatta samimi olmayi ve sa sahip olunan mirasın muhaf; zasma müşterek fedakârlikis biri te devam hususunda (arzu ve irade iştirekini ilâve etmek icap eder. Bu izahatın faidesini arttırmak i- çin sözlerimizi nazarilikten çıka” mak ve tariflerimizi bugünkü Türk milletini teşkil eden vatandaşlar küt lesine tatbik etmek lâzemdrr. Bugünkü türk milleti siyasi içtimai cami kürtlük, çeri pomaklık gibi fikirler telki olan vatandaşlarımızı sayarız. karanlık istipdat devirlerinden kalma bir miras olan ve uzun taribi tekallübatın mahsulü bulunan bu yanlış telâkkileri hulusla ve samimiyetle düzeltmek vazifedir. Bu günkü ilmi hakikatler beş on bin bir kaç yüz bin ve hattâ meselâ bir müilyonlak kütlelerde müstakil — bir milliyet tasavvur etmeğe imkin bi- rükmaz, Bizim bu milletdaşlarımız hakında duyduğumuz bağlılığın mun kariz Osmanlı Hükümetinin güttü- ğü (ümmet siyaseti) ile hiç bir kası yoktur. Biz bu mevzuu saf bir fikrile alıyoruz. Hiristiyan ve mesevi vatandaşlar içinde ayni açıklıkla söylemek lüzümder. Fırkamsz bu va- tandaşları da biraz evel iyzah ettiği miz dil ve eme! birliğinde iştirak kay (Devamı 5 Daei sahifede ) SON Bir güzelik barika: Pek yakında MELEK'te fikirlerimizi