28 Ağustos 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

ŞA A Siyasi tefrika: 6 KARA BİR GÜN “İstanbul nasıl işgal edildi? Aziz Hüdayi Ben mafevk tanımam! Yan yara gidiyoruz. Fransız za- biti hiç bir şey söylemiyor Saat on ikiyi geçmişti. Öğ- le yemeğine çıkmak üzere idik. İtilâf sansör biri içeri girdi. Bana hitaben: — Fransız yüzbaşısı sizi iste yor, dedi . Mafevkime müracaat etme- den beni istemek usule ve hele asekri usule hiç uymazdı. “Ne dersiniz?,, manasında Hüsrev Beyin e baktım . — Gidiniz ,bakalım, ne iste- yorlar? dedi . Çıktım, salonun merdiven kapısı önünde Fransız yüzbaşı- sı, arkasında iki süngülü jan- darma ile duruyordu. Gülerek im. O, Napoleon'un nr klit €- den çehresini hiç değiştirmedi; selâmımi almadı ve haşin res- mi ve haşin bir tavurla: — Sizi Fransız hükümeti namına tevkif ediyorum, dedi. Derhal ayni tavrı aldım. — Ben Türk zabitiyim, de- dim, Fransa hükümeti ile hiç bir alâkam yok! Bu cevabımı işitmemiş gibi ilâve etti; — İki jandarma ile Fran- $ız sefarethanesine gideceksi- niz. Eğer gitmemek ister ve yahut kaçmağa teşebbüs eder- seniz üzerinize aleş etlirece- ğim ! Bu sirada jandarmalar veri- lecsk kumanı i bir vaziyet almışlardı. Vi ciddi idi. Fakat ben Çanakka- lede, Kütülammarada, Galiç- yada ve daha binlerce (harp meydanlarında bu © zabitlere, süngüye davranan şu jandar- maların yüz binlerce arkadaş- larına galip gelmiş bir ordu- nun evlâdı değil mi idim? Bu ani gurur yalnız Franşe Des- pere alayının velvelesini değil, karmışdaki tetiklerin tehdidi- ni de unutturdu. Fransız yüz- başısına apoletlerimi göstere- rek: — Ben askerim, dedim, ma fevkiminin müsaadesi olmadık ça bana bir adım bile attıra- mazsınız . — Ben mafevk, filân tanr- mam! Yalnız alacak bir şeyleri niz varsa gidip alabilirsiniz. Azamet altnda bir meğlübiyet ifade eden bu söz üzerine Hüs rev Beyin yanma geldim. Va- ziyeti anlattım . — Hayret! i. o Fakat mukavemet etmiyelim. Hükü- müşkül vaziyete düşür- memek için gidiniz. Ben de şimdi erkânı harbiyeye telefon ederek hâdiseyi anlatır ve hal- line çalışırım . Kaputumu alarak yüzbaşı- nın yanına geldim . — Gidebiliriz, dedim. — Yolda kaçmıyacağınıza yemin ediniz! — Bir zabit için buna lü- Zunı yoktur! Namuslu adamla rin sözü yeminden ve muahede o rekeyi imzaladıktan sonra he - nüz kalemlerinin izleri kuru- — Mümkün, dedi , z Altı metre kadar açıldılar. Fransız o sefarethanesinin bahçesinde, basılmış karların üstünde ben ve iki jandarma duruyoruz. Yüzbaşı o büyük camlı kapıdan içeriye girdi. Zihnimde birkaç ihtimal birbi- rini kovalıyor: Beni salona a- lacaklar, diyorum, Loreveran Kara bir gün fıkrası hakknda bir şeyler soracak, sonra erkü- nı harbiyeye şikâyet etmek ü - zere ler. o İstanbula giriş, şartlarına © nazaran bu pek ağır bir muamele idi. Fa: kat şu ande yapilacak bir şey yoktu. Bekliyorum. Topukla- rımı aşan karlar © içinde biraz gezindim.. İşte Loreveran ve beni getiren © yüzbaşı, Adeta koşarak geliyorlar. | Yanıma yaklaştıkları zaman beklenmi- yen bir muvaffakıyet neş'esile yüzbaşıya : ihayet tutuldu! Diyor; sonra jandarmalara dönerek; (Devamı var) Bir to. - Vak'ası daha Evvelki gün Lâlelideki tayyare apartımanlarının birinde tifo vak'ası görüldüğü cihetle, O apartımanlarda ikamet eden ailelere | mecburi tifo aşısı tatbik edilmeğe başlanmıştır. Ihtiyar bir kadın çiğnendi ve öldü Dün Galatada Necati Bey cad Nihadın idaresinde bulunan © 2340 mamaralı otomobil caddede 60 yaş- larında hüviyeti meçhul bir kadin: ğız ifadeye gayrı muktedir bir hal. de hastaneye nakledilmiş, fakat bas taneye girer girmez ölmüştür. Şo- för Nihat derdest edilmiş, kaza tah-| kikatına adliye vazıyet etmiştir. * Jandarma birinci mülüzemi.Bagıp Beye evvelki gün 169 numaralı oto- mobil çarpmış, kolundan mecruhi- | yetine sebebiyet vermiştir. — Şoför| kazayı müteakip kaçmıştır. Hariciye vekili (Başı birinci sahitede) timalarma iştirak edeceğim. Kabilse | mun merkezi şimale doğru iktikal et | miştir. Uç gündenberi atalet halinde | | bulunan birçok gemiler, yarın hare | desinden geçmekte olan ve | şoför! altıma almış, çiğnemiştir. Kadınca: | HARICİ HABERLER Portekizde isyan çıktı ve bastırıldı Asiler hiç bir şey yapmadan teslim “olmuşlardır. Sükunet iade edilmiştir. Şanghayda : Bir tayfun Büyük hasarat yaptı. Bir çok telefat var ŞANGHAY, 26 (A.A.) — Bare da şiddetli bir tayfun olmuş, şehrin bemen her tarafını silip süpürmi tür. Bu tayfun Fransızlara ait il yazlı mıntaka ile beynelmilel mınta- kada ve Çinlilerle meskün havalide büyük hasarat yapmıştır. Birçok kimselerin telef oldukları söylenmektedir. ŞANGHAY. 27 (A.A.) — Görül memiş derecede şiddetli bir tayfun , birçok telefata ve ecnebi | imtiyaz ımıntakalarında hasarata sebebiyet vermek suretile şehirde mühim tah- ribat yapmıştır. Houang-Fou nehri yağmurların ve Yang-Tse'nin sularının yükseline si neticesi oularak kabarmış met zamanında taşmış ve fakat cezir ze maninda suler çekilmiştir. Tayfa: ket edecektir. Bir yol kazası BLANCHESTER, "OHİO,, 26) ALA, — Bir tren ile bir otomobil çarpışmıştır. Otomobilin içinde bu- | lunan 5 kişi ölmüştür. i kadar mümkün olmamıştır. İ teyit etmiştir. Lizbondaki muhafız | | İda vuku bulan ihtilâl teşebbüsü do- Lizbonda Ihtilâl Birden patladı ve hükümet asileri derhal tepeledi MADRİT, 26 (A.A) — Porte- kizde ihtilâf çıkmış olduğuna dair olan haberi teyit eden bir havadis alınmamıştır. Bütün O muhaberat münkati olmuştur, Paris ile Lizbon arasındaki telefon da işlememekte- dir. MADRIT, 26 (A.A.) — span. ya ile Portekiz arasında telefon mu haberesi öğleden sonra birden bire kesilmiştir, Bu hal Madritte büyük bir hayret uyandırmıştır. Alman ba / Zı haberlerde Lizbon'da bir takım kargaşalıklar çıktığı iddin edilmek- tedir. Fakat, bu haberelerin doğru olup olmadığını anlamak © şimdiye MADRİT, 26 (A.A.) — Dahili. ye nezareti Portekizde cok şiddetli bir ihtilâf hareketi baş gösterdiğini kıtaat ile zabıta kuvvetleri asileri te pelemişlerdir. Asiler teslim olmuş- lardır. Ihtilâl hareketi ve müşevvikler dür. LİZBON, 26 (A.A.) — Lizbon: nihayet bulmuş tevkif © edilmişler. | Gandhi'nin Yolculuğu Ganhi yarın Londraya hareket ediyor BOMBAY, 27 (A.A.) — Gandhi İe valii umumi arasındaki mükâle- meye ait olarak bugün resmi bir teb liğ meşredilecektir. Gandhi, hemen Simla'dan Bombaya hareket edecek tir. Mumaileyh, tebliğin kat'i met- nini müzakere etmek üzere Simla- da bir gün fazla kalmıştır. Muma- ileyhin Londra'ya azimeti tarihi cu- martssi olarak tesbit edilmiştir. Kon grenin icra komitesi, | hali hazırda duğu vaziyetini münakaşa etmekte. dir. BOMBAY, 26 (A.A.) — Gandhi nin, vali umumi ile görüştükten sonra, Londra'ya azimetinin takar. rur etmiş olduğu baber verilmekte- dir. Mülâkatın gayet memnuniyet bahş biy şekilde cereyan etmiş oldu ğu söyleniyor. Bilâhare | neşredile- cek bir tebliğ, mülâkatm neticesini bildirecektir. Gandhi, hemen Simla- dan Bombay'a hareket etmiştir. layıtile alman malümata göre hükü- met vaziyete tamamile hâkim bulun maktadır, LİZBON, 26 (A.A.) — Ihulaf hareketi, tamamen tenkil edilmiştir. Sükün inde olunmuştur. Birinci sahifeden geçen yazılar We 7 7X7 ZE GS GAMER A İngiiterede miili geçmiş bulunuyur.. (Başı birinci sahifede) İngiliz buhranının halli meselesi hakkında uzun uzadıya mütalenlar dermeyan etmektedir. Matin gazete si, “Siyasi intiharımı memleketimin ölümüne tercih ederim.,, demiş ol duğu söylenen M. Mac Donald'ın vatanperverliğinden © bahsetmekte. dir, Bu gazete, mütalaalarına devasa la, amele fırkası karargâhmda hâ- kim olan hissin hiddetle karışık hay ret olduğunu yazmaktadır. o Hay- ret... Çünkü her şey bekleniyor. Fa- kat İngiliz sosyalizminin reisi olan zatın milli hareketin boşına geçme- sine intizar edilmiyordu. Hiddet. Çünkü ani surette sarsılmış olan ko miteler istibdadınn İngiltere'de bir ölüm darbesi yemiş olduğu hissedi- Tiyor, VEre Nouvelle diyor ki: M. Mac Donald, aklı selimin ve O mantıkın emrettiği çareleri intihap etmiştir. Sosyalist Populaire gazetesi, ya- zıyor: M. Mac Donald'ın inanılma- yactk kararı, ne bir mazeret ve ne de hattâ hakiki bir milli tehlike ba- hanesile örtülmeyecek bir şeydir. M. Mac Donald'ım mesleğini ter kedeceği evvelden tasavvur edilmesi mümkün olmıyan bir şey idi. Bu hal, yesâver bir şeydir. Le Journal diyor ki: Bir -selâme- & umumiye direktuvarı... İşte bütün İngiliz vatanperverlerinin ümitlerini madan silen ve © çiğniyenler için yemin teklifi tabii görül. melidi. Yan yana gidiyoruz. Fransız zabiti hiç bir şey söy- lemiyor. Jandarmalar arkam- dan, ayağıma basacak kadar yakın geliyorlar. Kafa tasimın “İçinde dalgalanıp kıvrılan yah alevler var. Karlı cadde- den tek tük adamlar geçiyor, — basık pencerelerin camları ar- © kasından yemenili kadın sima- “ları ve alınlarını cama daya miş çocuk başları bu garip ka. fileye bakıyor. Zabit kaçmıya — cağıma kani olmuştu. Omu- i o zumdan biraz ayrıldı. © <dandarmalar birkaç adım | geriden gelseler, mümkün de- © ğil mi? dedim . di) Napolcon'a atfedilen bir Fran sne dar mesel Tevfik Rüştü Bey İstasyon- da sefirlerle görüşüyor şalışmağa, her halde dinlemeğe gi- diyorum.,, Hariciye müsteşarlığı vekâleti | uyandıran yegâne hal sureti. İh- tirasları, noktai nazar (o ihtilâflarını unutarak acil bir tehlikeye ve hid- det kuvveti ile karşı koymak- kiya setinin ta kendisidir. Petit Journal diyor ki: Ayni var tani vazife için birkaç ay müddetle bir araya gelen devlet adamlarının yardımile İngiliz milleti, mesaisi ve fedakârlıkları sayesinde, mali saha- daki itibarının şöhretini ve siyaset sahasmdaki azemetini halelden ma- sun bulunduracaktır. Echo de Paris diyor ki: İngilte- re; Fransanın 1926 daki hükümeti. İ dır. Tekmil İngilizlerin iradı | | ideleri, zeki bir surette kombi. Hariciye Vekâleti müsteşarı Nu. | ne benzeyen, milli hükümetine ma- man Bey halen Avrupada tahtr te, | hik bulunmaktadır. Bundan beş sene dnvide bulsmmmiializi evvel frangın tahlisine teşebbüs et- Hariciye müsteşarı vekileti vazi. | miş olan Fransız devlet © adamları, fesini şimdiki halde Belgrat © sefiri | büyük ve reşit bir şahsiyetin emir Haydar Bey ifa edecektir ve hükmü altına girmişlerdir: M. Hariciye Vekili Tevfik Rüştü B. | Poincarde! dün Cenevreye hareketinden, evvel | Müstafi nozırlar vazifelerini! Haydar Beyi istasyonda Rus, Ingi- bıraktılar liz, Japon, Bulgar, İsveç, Irak sefir| LONDRA, 26(A.A.) — Kralı lerime takdim etmistir, meclisi hası. bu sabah saat 10-0 da kabine iş başına | toplanmıştır. Müstafi nazırlar, mü- bürlerini hükümdara inde etmişler- dir. Saray civarında 2000 kişi kadar toplanmış idi. İ Yeni harbiye nazırı l LONDRA, 26 (A.A.) — Libe. raller fırkası mensuplarından sabık Paris sefiri Marki Of Crewe harbiye nazırlığına tayin edilmiştir. Kral sayfiyesine dönüyor LONDRA, 26 (A.A) — Kral Balmoral'da ikametine devam et mek üzere yarın akşam Londradan hareket edecektir. — 23 İngilterede İşsizlik (Başı birinci Sahitede) nesini iki baştan tehdit eden felâket gibi telâkki olunmakta | 800 milyon ingiliz lirası kadar olduğuna göre, bu meblâğlarm bütçe üzerindeki vezni ve tesiri mülâhaza olunabili “ Son zamandı ik sui istimallerinin çoğaldığı haber verilmektedir. Sigorta kanun- larmın gittikçe taaddüt etme- si, kasadan istifade için hiyleli bir takım yollardan gidilmesi ne yol açmıştır iddiası, ortaya atılmıştır. Deniliyor ki, müte- addit kanunların ayrı ayrı fa. ne edilmektedir. Bazı amele nin, bu yollardan giderek haf- tada 5—6 “ingiliz lirası (50| —60 türk lirası) kadar bir irat topladıkları, mahkemeler. ce sabit olmuş oduğu ileri sö. rülmektedir. Bütün bu vaziyet, konservatif fırkanın if karargâhtan şu sualler yükselmektedir: Sigor- ta kasası ,devlete borcunu ne zaman tesviye edecektir? Hiç bir gün edebilecek midir? Bir kısmını olsun tediye edecek mi dir? Ve mevkie hâkim Labour fırkası, bu suallerin cevabını açık bırakmaktadır . İngilterenin önümüzdeki ya. kın siyasi ve mali hayatı kesif bir bulutla kapalıdır. denmek- te tereddüt edilemez. Müderris “izamefdin ALİ Politika (Başı birinci sahifede) tübaşı bozuk halkın sokak Tam- baları altında kitap, mecmua, ve gazete okuduklarını görmüş. tüm. Atina'da kitap ve mec mua almak istiyenler, hir dük- kânın içini doldurmuşlar ve birçoğu dışarda sıra bekliyor- | du. İKTISADİ HAYAT Bütün mesele, iktisadi haya- tın iptidailikten ve gerilikten çıkmasında, makine ve müba- delenin bu makanizmaya esas olmasındandır. Okumıyan bir | X* alman < köylüsü, yaşayamaz. Çünkü her şeyi satacak ve her ihtiyacını satın alacaktır. Bü- tün piyasaları ve pazarları gü- bü gününe takip etmeğe mec- Burdur. Bir muharrir diyor: “Avru- panın şarkında ve ortasında tahsil bir ekalliyetin imtiyazı olarak kalmıştır. Okuma yaz- ma bilmiyenlerin nisbeti yüz- de elli ile seksen arasında dö- gişiyor. Halbuki sanayi Avru- pasında bu nisbet yüzde 2 ile 10 arasındadır. Bunu böyle ya- pan hükümetlerin | iradesi de- Zil, iktisadi zarurettir. “ Delil mi istiyorsunuz? Elli senedenberi bütün Italya vila- İ yetleri aynı mektep kanunları- | Bi na tabidirler. Son zamanlarda sanayileşen şimal o mıntaksın- da okuma yazma | bilmiyenler #rasındaki nisbet zajitir: Tu- rin'de yüzde 11, Milan'da yüz- de 13, Cenovada yüzde 17! Hal buki merkezde bu nisbet üçte | biri bulur: Parme'de yüzde 32, i Floransa'da yüzde 23! Çünkü| bu mıntakanın iktisadi inkişa- fr azdır, Tamamen zirai kalan kısımda ise yüzde 50 ile yüzde 70 arasında okuma yazma bil- miyen vardır. Beygir kuvveti ve mektep, biribirini inkişaf ettirir.” Rusya'da terbiye plânı, sana- yi, modern ziraat plânının için- de ve o plânların tahakkuk et- | mesine yardımı olduğu için ha zırlanmış ve muvaffak olrmuş- tur. Bizde şimdilik bilgiye mut- Jak ihtiyaç gösteren o müesse- se, devlet idaresidir. Çünkü bu makanizmanın işleyişi değiş- miş ve yenileşmiştir. Cümhu- riyete gelinciye okadar hükü- Tass Ajansı muhabiri mızda gi kova ve Leningr meb'usları Ziya T. dır. Öğle yemeği ile bugün Ankaraya dönecektir. .Cenevreye hareket etmiştir, im Amerika muharrirlerinden M. Richard Halliburton kendi- sine ait ve arkadaşı tayyareci Moye Stefens tarafından idare edilen tayyaresile iki gün evvel iştir. Her iki ar- çarak Amerikarın şark sahille- rine gelmişler ve buradan va- purla Avrupaya geçerek seyya batlerine devam © etmişlerdir. Tayyareciler şehrimize Bükreş Neden Böyle oldu (Başı birinci sahifede) maaş, barem, kazarç vergisi ve sükna bedeli meseleleri görü- şülecekti. Dünkü içtimza600 ü mütecaviz muallim davet edi mesine rağmen, ancak 50 kişi gelmi Birlik reisi Hâmit 5. de bir işi olduğundan geleme- işti. İçtima seat 1 de ilân e- dildiği halde, ancak üçü geçe- rek toplanılabildi. Birlik kâtibi umumisi Tahsin B. kürsüye ge erek mevcut azaya ilk tedrisat muallimlerinin maaşları (o hak- kında izahat vermiş, - vekâlet nezdinde birliğin yaptığı teşeb büsleri anlatmıştır. Tahsin B. bundan sonra bu hayati mese- lelerin idare heyeti tarafından başarılamıyacağını bütün aza- nin alâkadar olması lâzım gele ceğini söylemiştir . Fakat içtimaa çok az aza iş- tirak ettiği için esaslı biş karar verilememiştir. Birlik muhtelif şekillerde vekâlet © nezdindeki teşebbüslerine devam edecek- tir. mette de bilgiye ihtiyaç olma- dığı zannedilmekte idi. Çünkü hükümet bir zaptiye ve bir tah sildar idaresi idi. (Paradoks) gannedilmiyön: bizde en fazla elele vererek ça- lışacak müesseseler, İktisat ve Maarif vekâletleridir. Falih RIFKI görüşürken demiştir ki. “Moskova ve Leningrst halkı ve Spor teşkilâtlerile hi terilen hüsnü kabulden dolayı fevkalâde müte « bulunuyoruz. Moskova ve Leningrat takımları büyük bir atı rat takımı Moskova maçları iki memleket gençliği ar dostluğun tezahürüne vesile olmuştur, Moskova ve spor mümessilerile yakında Türk spor sahasında karsı! İ mızı ümüt ediyoruz. Nafia vekilinin teftişleri. ÇANKIRI, 27 A. A. — Nafıa Vekili Hilmi Bey Apşarı i yonunu teftiş etmek üzere hareket etmiştir. R. ik fırkasında yedikten sonra Kalecik yi Cenevreye hareket etti MOSKOVA, 27 A.A. — Sovyet R , İ tanzim komitesinde ve heyeti umumiye içtimamda temsil yeni mükâlemelerin ihdas etmiş ol-| cek olan heyeti murahassa M. Litvinofun riyaseti altında b Iki Amerikalı bataat rekoru peşinde! Uçan halı ,, ismindeki tayyarele rile evelki gün şehrimize geldiler efakatinde Çanki yı Avrupa birliğ > ten gelmektedirler ve buradaf Sofyaya gideceklerdir. Halli ibi burton ir gece hi am olarak tayyi uçan halı muştur. Tayyaresinin kanatları altın renginde yaldızlı ve göv- de kurmuzıdır. İİ yyareleri ile sür' miz ru yerine bir nevi bataat rek: kırmağa çıkmış gibi, aheste beste yollarına devam edecek' lerdir. İ Zafer bayramı (Başı birinci sahifede) riyet marşı çalmarak yeni at alaf tayyareler uçuş yapıp İstanbul hah kma İstanbul afakından konfetilef serpecektir. Merasime bütütn fetanbal hal davetlidir. Tayyare meydanında de" vetlilere limonata, pisküvi ikram © dilecektir. Dumlupınar heyeti C.H, F. latanbul idare heye riyasetinden: “30 ağustosta Dumlu prarda iceri) edilecek merasime iştirak etimek Ü' len hususi vagonla mevkii mezkür“| gitmek üzere saat 9 da Haydarpas#| istasyonunda hazır bulunmaları ti" ca olunur. Seyahat vesikaları kem dilerine trende Rülkneddin Bey © rafından tevzi olunacaktır. Şükrü Kaya B. Çanakkaleden o Yalov# ya avdet etti o Bir müddetten beri Çanak” kale havalisinde seyahat ede” Dahiliye vekili Sükrü Kaya B- Peykişevket torpitosu ile Ya” lova'va gitmiştir ,