16 Ağustos 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

iin inin e Kira len -a m a vs ecu 2 0 O aman sajırının nuLKku Almanmilleti için yaşamak, e urriyet- le yaşamak istiyor.. “Esaret içinde sulhsuzlük değil, fakat hurriyet Hanımlar, efendiler! (Rsih'in tesis günü) ve (Reih'in kanunu esasi günü) olan 18 könu- musani ve İl ağustos günleri, öy- le günlerdir ki, o günlerde biz Al- manlar, vatanperverce tezahürler için toplanmağı âdet edinmişizdir, ve Alman mukadderatının hali ve ğe ve maziye bakarak hükümler ver meğe çalışırız, ve vatanperverce his lerimizin camiasından yeni kuvvet- ler alrız, ve bizim istikbalimiz olan vatanın istikbaline yeni itimat top- larız . Yeni itimat! Son haftaların hâdi- seierinden, memleketimizin bir da- ha geçirdiği ağır buhrandan sonra bunu bulmak güçtür diye düşünüle bilir. Filhakika, eğer son vak'alar bir daha mütalen olunur, v Alman yanın nasıl birdenbire kredisiz ve nmiyetsiz olarak şeref: ortada kaldığı göz önüne getirilir, ve na sil artık hiç kimsenin bankalarını. | 2a parasını emniyet etmediği oOve yemekli vagonda garsonların. Al man kabul et medikleri o ve (o harbin © ve harpten sonraki zamanların tabriba tundan sonra demir gibi çalışma ile yeniden tesis ettiğimiz o büyük ik- tsadımızın bir iskambil kâğıdı evin dan başka bir şey değilmiş gibi gö- ründüğü nazarı dikkate almırsa, i- Umat beslemek güçtür. Fekat hanımlar ve efendiler, bu bâdiseleri yalnız başıma O tezahürler gibi telâkki etmemelidir. Bu hâdise- leri, inşanın boş temel üzerine ya- paldığımı gösteren zeminin yarılma- sı gibi ve inşanım devamından vaz sevkeden bir takım hâdise markanı irtibatla tukip etmelidir. O zaman görülür ki, bütün ban- lar, bizim itimat ederek silâhlarımı- 7; terkettikten sonra bize icbar ile kabul ettirilen muahededen, bu gay ri mümkün sulh O muahedesinden kurtulmak için yaptığımız cehtin devam eden bir safhasıdır. z Ben burada artık atlatılmış olan buhrasın tafsilâtma ve sebeplerine bir daha girişmek istemiyorum; size, kendi hayatınızdan , matbual © Olan, ve bilhassa Londra konferansı nin haberlerinden kâfi derecede ma- lümdur, Fakat, iyi ve kötü safhalar- la devam eden, hürriyet © ve hakiki sulh için yaptığımız, cidalin o ka- dar kırıtik şekiller aldığı ve bizi ay- nca ağır surette tazyik ettiği bu zamanlarda, o muahedenin imzalan- masına ehemmiyetini bir daha âm- menin gözleri önüne getirmek belki iyidir; Biz burada kendisine, bizim gibi ağır bir sulh dikte edilen bir milletin misafirperver top- rağında yaşıyoruz. O millet, biliyoruz ki, boyunduruk altı. na girmedi. O milletin bugün dahi en önünde duran kahra- man, hürriyet kavgasının bay- rağını eline aldı ve arkadaşla- rile beraber, hürriyete beraber sulhu temin eden anlaşma sul- hunu zorla aldı, Biz de, harbi devam ettirebilirdik ve o zaman dünyayı veya dünyayı değilse de Avrupayı kımıldatabile cek rardım, bizim &emrimize a- made idi. Biz, bumu yapmadık. Biz, İhayunduruk altında eğildik, ve şim. | di işte senelerce onu bertaraf etmek | leşen Obir idare (iradesi işin şalışmağa mecbar oluyoruz.Bu- e na mukabil garbıAvrupa beş senel'k © plâna hizmet etmek zahmetini çek mmiyor ve harpten sonra girdiğimiz. © öihan iktesadının tebdili sekil etme si, radikal ihtilâl ve kıymetlerin im base fartmasile değil, tedrici tekâ © esül yelile oluyor. © Biz bunun için tekdir beklemiyo- © ruz, biz kendimizi demokrasinin kur © tarıcıları yerine koymuyoruz; ma- © musla söylüyoruz ki bizi bu yolda gitmeğe sevksden, aç hallırmızı na. “zarı dikkate almak ve radikal usule lerin meşrebimize muvafık olmadığı mi bilmemiz olmuştur, Fakat bu unutulmamalıdır; ve düşünmelidir ki şiddetli karıştırma hareketleri, en kuvvetli ikindi ve sakin tekâmülü â| diler, içinde sulh.. ,, göz önünde bulundurmak lâzimder ki, Almanya Avrupanın kalbinde bu İunuyor. Ve Alman iktisadma vu rulacak bir darbe yalnız Alman ik tısadını titretmez, Son haftaların hâdiseleri bunu gösterdiler ve bü- tün dünya da bunu bariz surette öğ rendi. Bon bu münasebetle yalnız, ha- kikaten muazzam ve şükrana değer Hoover'in müdahalesini düşünmü- yorum, ben, Sükünun ve sulhun nihayet avdetini isteyen yerlerde, bir. denbire üzerimize o getirilen buhtanda bize yardım etmek ve felâketli neticelere mâni ol- mak için anlayışlı akılların ve yardımcı ellerin bize uzandığı- nı düşünüyorum. Bunun bura- da Türkiyede nasıl cereyan et- tiği sizin hepinize malüm ola- caktır. Bu surette buradaki banka- larımıza yaptığı hakikaten dos tane kiymetli yardımlardan do layı Türkiye hükümetine şük- yanlarımızı ve buhranın sebep- lerini derhal anlayıp izalesi i- çin yardım eden Türk efkârı u mumiyesine yüksek takdirleri mizi ifade etmek için, bugün- kü fırsatı kullanmak isterim. Buyardımlar bize aynı zamanda, geçen kik vaziyetin esaslı netice- lerinin nerede olduğunu gösterir. Esaslı neticeler, elde ettiğimiz bir takım hakayıktan başkaca, bugünkü vaziyetin ve o vaziyetin mesnetleri- nin gayri mümkün olduğu hakkında cihanın bir daha tezayüt eden anla- yışı seticeleridir. D Malâmdur ki hanımlar efen iki şeyin umumi anlaşıl- ması için cidâl ediyoruz: — Al- manların harbe sebep verdikle- ri iddiasının ve sulh muahede- Jerile meydana getirilen vazi- yetlerin şayanı kabul olmadığı, Bütün mukavemetlere ve geri adımlara rağmen çidalimizde seneden seneye ileri gittik ve eminim ki, gayemize vasıl ol- mak için on sene sürmeyecek- tir. O anlaşma sulhu gayesi ki, bütün fili ve mevcut vaziyetle- re hak dahilinde cevap versin . Elbette biz de bu dili ve mev- cut vâziyetlere cevap vermeğe amadeyiz. Bilhassa (sizlerle son buluştuğumuz zamandan- beri geçen fasılai zaman zar- fında cereyan eden hâdisatdır ki, nihayet artık anlaşmak lâ- zım olduğunu öğretmek için son darbeyi vurmuştur. Benim takdirime göre, bu itima- dı, son ağır hâdisatlan ve bizim bu- günkü toplanışımızdan çıkarabili- riz. O itimat bize, burada dahi, vata nımızın uğrunda ve kendisini çok güzel gösteren Alman—Türk dost- luğu, uğrunda şimdiye kadar oldu- ğu gibi çalışmakta devam etmek i- çin kuvvet vermelidir. Size Almanyanın dahili tekâmülü hakkında bir şey söylemedim. O te- kâmülün mütaleası için bugünkü gün belki hususi olarak münasip tir. Fakat son hâdiseler bir başka mecra takip etmiştir. Ben size, ve- tandaki inkişaf hakkında nihâyet 18 kânunusanide söylemiş oldukla. runs tekrar edebilirdim: Bütün halkımızda büyük bir bek- leyiş ve büyük bir hazırlık var, ve hükümetimiz gittikçe © şiddet var, Bu iradenin iktiham edeceği daha bir çok müşkilâtlar vardır, fakat &- minim, yol açılacaktır. Nihayet sona gelorum, Alman- yada bu seneki kanunu esasi bay- ramlara(Freiherfon Etein)in yüzün cü ölüm senesine tesadüf ediyor, © büyük Prüsyalı ki, Napoleon'un #mperyalizmi önünde vatanının su- kutundan sonra, hürriyet günü do- #uncaya kadar, sakin oturamadı. O, Prüsyalıydı. Fakat kendisi söy. lemiştir: “Ben, yalnız bir vatan tanırım, © vatanm adı Almanyadır., , ve filha- kika onun ehemmiyeti yalnız Prüs- yalı olmasında deği, Alman ol masında idi. Bügünkü zamanlar başka zamanlardır, ve hürriyet için HARİCİ HABERLER Fransız nazırları bu ay içinde Ber- line gidemiyeceklerini bildirdiler Buna da sebep M. Briand'ın sıhhi vaziyetidir Berlin Seyahati Cemiyeti akvamın içti- | maımdan sonra olacak PARIS, 14 . A.A.— Alman sefiri M. Fon Hoesch'un bayvekil | M. Laval'i Alman © hükümeti namma davet ettiği resmen teyit olunmak- tadır. M. Laval bu daveti kabul et- miş, fakat M. Briandın Pariste bu-! seyahat tarihi | Tunmasından dolayı hakkında kat'i bir şey söylememiş- tir, M, Laval'in Be: yapacağı seyahat gününü yarın tayin etmesi muhtemeldir. Fransız nazırlarmın Berlin'i Ağustosun 26 yahut 27 sin- de ziyaret edecekleri za tadır. PARİS, 14 .A.A. — Başvekil M. Laval Alman Hükümeti tarafından evvelce tesbit edilen 26-27 Ağustos Berline gidemiyeceğinden müteessif olduğunu Alman o Sefiri (O M. Fon Hoesche beyan etmiştir. M. Laval ziyaretini tehire sebep | olarak M. Briandun sıhhi vaziy. nin hissolunur derecede düzelmiş ol makla beraber bu ay içinde Berline gitmesine henüz müsait olmadığını göstermiştir. PARIS, 14. A.A.— M. Briand'n sihhi vaziyeti dolayisile Fransız na zırlarının Berlin seyahatleri tehir edilmiştir. PARIS, 14. A.A. — Akşam üzeri M. Laval telefonla M. Bruning ile ile görüşmüş ve Briandnın sihhi va- ziyetinden dolayi evvelce kararlıştı- rılmış olar tarihte Berline gelemiye ceğinden imüteessif olduğunu tekrar beyan etmiştir. M. Laval bir müddet evvel baş- lanmış olan mükâlemelere imkân ha sıl olur olmaz devam etmeği çok ar- zu ettiğini de söylemiştir. PARIS, 15. A.A.— M. Laval ile M. Hocseh, M. Briand'in Berlin »e yahatine iştirakinin lâzem olduğunu görerek Fransız nazırlarının Berlin seyahatinin Cemiyeti akvamın içti- ma devresinin o hitamına mümkün olduğu kadar yakın bir tarihe talik etmek hususunda mutabık kalmışlar dr. Feyezandan Sonra yangın Bir çok Çinliler ateş ve su arasında öldü HA KEOU, 14 ALA, — Yanşçe nehrinin seviyesi yükselmekte ve suları kabarmakta devam etmekte. di. Feyzanlar gün geçtikçe | daha korkunç bir şekil almaktadır. Yerli- lerin oturduğu mahallede dün bir yangın çıkmıştır. Yüzlerce kimse her tarafı kaplamış ve sarmış olan su ile ateş arasında kalarak telef ol. muş ierdar. Lindberg bir devri âlem yapacak NOME ALASKA, 14. A.A.—Ling Berg ile karısı Kamçakta ya gitmek valanmışlardır. üzere ha . NOME, IM. AA— (Alaska) Lindberg, Tokioya vasil olduğu za- man oradan dünya etrafındaki seya hatine devam edeceğini beyan et- müştr, Belçikada bir taarruz BRUXELLES, 14 AA— Le Soir gazetesi, İtalyan konsolos veki- li M. Zudettinin dün gece evine dö- merken hüviyetleri o meçhul bir kaç şahsın taarruzund uğramış olduğu. nu yazmaktadır. Bu adamlar M. Zudtti'yi şiddetli surette döğmüş- ler ve kaçmışlardır. M. Zudetti bu taarruzun siyasi mahiyette bir sui- kasıt olduğu zanmda değildir. talar başka vasıtalardır. Fakat onun vatanımız için elde etmeğe çalıştı. ğı ve bizim de istediğimiz: E gi ihsüzlük değil, Fakat hürriyet içinde sulh. e vasıl olunmadan bizim de dur.| O BOMBAY, A.A. mamız ve rahat etmememiz bizim | Röyter ajansının Bombay mümessi- şiarımız olmalidir. Bu mânada olarak bugün dahi Alman vatanımıza bütün kalbimiz. Yuvarlak Masa Gandhi'nin konferansa iştiraki bir meye oldu.. | Gandhi Bombay, 14, A-A.— Gandhi, bu| gece başlıca muavinlerinden Baha- gu Japu ile Yayakarı kabul etmiş- tir. Bir saat kadar görüşmüşlerdir. Budan sonra muavinler gizli bir tel- graf çekmişlerdir. Mumaileyhima, kongrenin yuvarlak masa konferan- sına iştiraklan imtina yüzünden ta haddüs eden vaziyet hakkında mü- talea beyan etmekten istinkâf eyle- mişlerdir. Hindistendaki | İngilizçe gazete ler, kongrenin kararımı şiddetle ton- kit etmektedir. Vaz geçti mi? SIMLA, 15. A.A.— Salâhiyettar mehafil, Hint kongresinin yuvarlak masa konferasına iştiraki hakkın- daki müzakerelerin o henüz kapan- mamış olduğu mütaleasındadır. Gan dhi ye ve muavinlerine Londra'ya gitmemek kararından vaz gezinele- ri için telgraflar gönderilmiş olduğu zannedilmektedir. Valinin Gandiye cevabi BOMBAY, 14. A-A.— Valii Umu mi Gandinin (o yuvarlak masa kon- İransına iştirak etmemeğe karar ver diğinini bildirmek üzre Gandhü ta- rafından gönderilen telgrafa verdi- ği cevaptan sadece kongranen kara- rn Başvekile bildirdiği ve Gandi ile kendi arasında testi edilen mek. tupları neşrettiğini beyan etmiştir. Vali M. Gandinin (de ayni suretle hareket edebileceğini bu cevabında ihsas etmiştir. İngilizler ısrar etmiyor BOMBAY, 15. A. A.— Hüküme- Yalnız Gandhi iştirak etmiyecek LONDRA, 14. A.A. — Salâhiyet- tar mahafilden alınan haberlere gö- re, Hint kongresinin yuvarlak m.sa | konferansına iştirak etmemek husu- | tü sundaki kararı yalnız Gandhinin şahsına teallük etmektedir. Bu kon- feransa iştirak etmiyecek olan mu- rahhas ancak Gandhiden ibarettir. Konferansın mesaisi ( evvelce alı nan tertibat dairesinde devam ede- cektir. Silâhsız itaatsızlık — Gandhi, Tinin sorduğu bir suale verdiği ce- yapta silâhsız itaatsizlik hareketine hemen tekrar başlamak niyetinde| j Katalonyalı bahriyeliler, Yaşasın Maçia ! — sene Madrit, Katalonyalı kahramanı alkışlarla karşıladı MADRİT, 14. A.A — Sabahleyin erkenden, M. Macianm muvasalat edeceği istasiyon, civarinda küçük bir takım gruplar | toplanmış, be- kliyordu. Gerek istasiyonda ve ge- rek halde büyük bir canlılık vardı. Halk, muvasalat rıhtımı boyunca | üst üste yığıliyordu, bunların içeri- bulunan amele, si- yasi adamlar, gazeteciler, fotograf muhabirleri ve birçok Madritli ame. bulunuyordu. Polisin miktarı asgari hadde indirilmiştir. Bidayette hü- cum taburuna menstp biriki muha fız görüldü ve müteakiben üç suvari muhafızının — istasiyon avlusunda mevki aldığı müşahede edildi. Tre- nin muvasalâtndan biraz evvel M. sinde mezunen Madritte erketmiş olan birçok nazır- bar geldiler, Sant 11.55 te sürat okatarı, ista- siyona girdi. Bir aralık M. Macin dan birini indi görüldü. Ahaliden biri ellerini çırp- ta, bu müthiş bir alkış tufanma ma- kendder »e oldu. M. Macia, Barcelone belediye rei si ile Madam Aygunde ve matmazel Macia ile birlikte vagonun çıkma mahallinde göründü. e Mümnsileyhi, nazırlar karşıladılar ve Madam Za- tnora, matmazel Maciaya muhteşem bir çiçek demeti (verdi. Bu sırada Katalonyalı meb'uslar M. Maciama etrafını aldılar; o mumaileyh, kesif bir halk tabakasının arasında kendi- sine yavaş yavaş yol açarak ilerle. di, İstasiyonun mahrecinde “Hurra!" sesleri tekrar yükselmeğe başladı. “ Yaşasın Macia! Yaşasın Hepa: nyal Yaşasın federal cumhuriyet * nidaları eşidildi. Katalonya Tideri, nazırlarla birlik. «e bir otomobile li ve halkın ak kışları arasında uzaklaştı. Bacaları temizlemekte yeni bir sistem BERLİN, 4 A,A, — Bu son günlerde bacalardaki iş ve kurumla- Çı bir elektrik filtresi ile temizlemek maksadile meraklı te tecrübeler ya- lmuştar. Bu âlet, etrafı saç ile çe- wrilmiş bir elektrik telinden ibaret- tir. Aletten 80,000 volt kuvvetinde bir cereyan geçerek, bir elektrik rüz gür hâsil etmektedir. Bu suretle 0- lektrikle dolan korum eczası saçın üzerinde toplanmaktadır. Zira telde menfi, saçtn ise müsbet elektrik var dır, Filtre, bacalardaki korum ve i- ll götürmekte. Kısa vadeler tedkikatı BALE, 14 A.A. — Almanya'nın mali vaziyeti hakkında tetkikatta balunmağa memur komite mesaisi- ns ve müzakeresine üç buçuk saat devam etmiştir. Içtima bittikten son 3 — Kısa ve orta vadeli yeni krs. diler itası, 3 — Külliyetli miktarda ve uzun vade ile ödünç para verilmesi. Oslo, gazetesiz kalacak > OSLO, IS AA — Ücretler me- selesi hakkımdaki ihtilâf, | sosyalist gazeteler müstesna olmak üzere, bü diğer gazetelere de sirayet et- miştir Ba ihtilifin bill sirayet et. miş olduğu gazetelerin miktarı 15 kadardır Meksikada fırtına TMPİKO, 14. A.A.— El Univer- sal gazetesi, Rio Januci nehrinin ili tarafında bulunan 16 köyün şiddet- feyozan neticesinde su altında kal- Ni bir fırtmadan sonra ovukubulan dığı haber vermektedir. Birçok kimselerin telefoldukları söylenmek tedir. Bu köylerin abalisinden bir goğu civardaki tepelere | kaçmışlar. dr. Bunların oralarda aç kaldıkları ! bahçede idarei hususiye ile Himayei etfal ve yardım « Buğday fiatlarıni tanzimi için ANKARA 15 (A.A.) — Cenevredeki beynelmilel fiatlarını tanzime çalışan komite mukarreratmı hükü bildirmiştir. İktisat vekâleti bu mesele ile alâkadar ol komsiyon teşkil etmiştir Komsiyon bir rapor hazırlay miteye göndereceklir. Bu rapor Türk noktâi nazarmr il cektir. Bizim gibi zirai ihracat memleketleri kendiler hanlı tarifenin tatbikini istemektsdirler. Bu usulün timizce de müdafaa ve talep edileceği anlaşılmaktadır. Vecihi B. memleketimiz dahi havai postaların tesisini teklil ANKARA 15, (Telefonla) — Tayyareci Vecihi E umum müdürlüğüne müracaatla bulunarak Ankara ile lâyetler arasında havni posta pakliyatının tesisini talı tir, Posta umum müdüriyeti Vecihi Beyden bu husustu je hazırlamasını teklif etmiştir. Kayseride çocuk bahçes KAYSERİ, 15 (A.A.) — Setönü mevkiinde beledi; lerinin musvenetile çocuklara mahsus salıncaklar kay ve imnastik alâtı getirilmiştir. Bahçe 12 yaşına kadar çocukalara mahsustur. Bir n 1s bu bahçe ile maşguldür Bahçede şimdilik ikisi erkek si kadın olmak üzere üç mürebbi vardır. Ziya Gevaer Bey geliyo ANKARA 15 (Telefonla) — Ziya Gevher Bey vw ları pazartesi günü hastaneyi terketmişlerdir. Çanakkı usu hava tebdili için İstanbula gitmiştir. P'st gazetesi sahibi dün ge tevkif edildi Fransızca intişar eden P,st gazetesi sâhibi Osman Beyin müstehcen neşriyat üzerine müstantiklikçe mevl zumu muhakemesine karar verilmiştir. Osman Hamit gece saat on buçukta Beyoğlunda Parmak kapıdaki h tevkif edilmiş ve doğruca tevkifhaneye sevkolunmuştu Rusyada mecburi tedrisat plâ MOSKOVA, 14 (A.A.) — Bütün Sovyet Rusyad. kine başlanan mecburi tedrisat plânıma © birinci senesi bitmiştir. 1930 31 senesi için tesbit olunana erkamın yüzde tahakkuk ettirilmiştir. Mezkür sene (o zarfında 17 mil çocuk mekteplere devam etmiştir. Çarlık zamanında ne yüğ>ek rakam 7 milyon 20) tedrisat Şimal kısmınm en geri kalan mıntakalarında pılmıştır. Tedrisat Sovyetleri feşkil eden muhtelif mi lisanma göre yapıldığından çocuklar muhtelif 70 lisanı muşlardır. Mekteplere yeniden 90 bin muallim yetiştir Macaristanda Bankalarda mevduatı ola| PEŞTE 14 (A.A.) — Bugün neşrolunan bir in Bankada mevduatları bulunanlar Peştede 17 ağustos! ren ve Vilâyetlerde de 21 ağustostan itibaren serbestçe tesahüp edir. Döviz ile tediyat ve Pengonun dövize tebdili milli müsaadesine tabidir mali ve smal müesseselere i, İeri açmak için bir teminat bankası ihdas olunacaktr. Bu bankaya devlet te iştirak edecektir. borçlu olan sahiplerine borçlarını tasfiyesi mühleti temdit olunacak PEŞTE 14 (A. A.) — ay altın Pengo hakki ün bir emirname neşretmi r ve vergiler altın Pengo pre tesi ve tediye İngiliz Liyondaki Maliyesi İnfilâk Nazırlar çarşambaya fevka-| Yıkılan evin lâde bir içti'naa çağrıldılar cesetler çıkarılı LONDRA, 14. AA— Tatil se| LYON,MAA — bildirilen kazanın kadar yapılan tahkikata müz anlaşılamamaştır. iri işin haber gönderildiği söyler. mektedir. Bu içtinada tasarrüf ko- mitesinin teklifleri tetkik olunacak- tar. Buhran ehemmiyetli LONDRA, 14 (A.A.) — M. Mak Donald, M. Saovden, M. Hender- son ve M. Semte begüm M Bali vin, M. Meville Chamberlsin ve hasta bulunan OM. Lloyd George vekület eden M. Herbert Samisl ile meli bubran hakkında - görüşmüş- lerdir. M, Neuille Chamberlain gazeteci- lere mali buhranın ehemmiyetli ol. duğu, fakat çaresi o bulanamiyacak bir halde olmadığını söylemiş ve LONDRA, 4. AA— Röyter ajansının aldığı bir habere göre na- zırlar encümeni yaptığı müzakereler neticesinde kat'i kararını vermiştir. Bu karar, bütçenin her halde tevzin edilmesi ve bunun için riayet ve tat bik edilecek başlıca esasın her sınıf halk tarafından bu hususta çalışı.