16 Ağustos 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

"No. 2613 ITîİvnBUunıunii Telgraf: İstanb Posta kutu idare müdürü 22365. u: N 246^ I Cumhurivet *• 1 Telefon: uharrir : 22366 r müdürU • 23236 Matbaa '* 20472 Cu m h u riye PAZAR 16 AGUSTOS 1931 AfSOÎME ŞERAÎTt M«HXl ' s { MÜDOET: JTÜRKİYE İÇİNJ HARİÇ ırlu t İÇİN i% ^* Seneliei : 14O0 Kr. t 27OO Kr. \6 { 3 Avlığı | 750 Kr. 400 Kr. 1450 Kr.. NUshası her yer^e İktisadi buhran üz« zrıne: Almanya ve Biz esden 881931 Danat Bankasımn para veremı yecek, borç ödiyemij ecek bir vazi yete düşmesi gizlideı ı gizliye tesirini duyurtan para sıkıntı sını birdenbire alevlendirmi* oldu. F 'aralarını ban kalarda işletmeğe alışmış olan halk büyük bir heye na düştü. Korkuyordu. Çünkü: Al an parasının sıfıra indiği günler he üz o kadar u zak değildi. Başvekil Dr. Brüning'in sezgili ve kuvvetli ka .rışması üzeri ne îlk heyecan bir k caç gün içinde tavsadı, duruldu. Bir iktirilen para İki gündür İstanbul'da bulunan lar tekrar bankalar, akmağa başSıhhiye müsteşarı Hüsamettin B. ladı. Çok az bir zam .n içinde Devlet Bankasına 100 milyo marktan f azla dün öeleden sonra Sıhhiye Mü döviz, yani ecnebi pt diriyetine gelerek Sıhhiye Müdürası yatırıldı. Bu büyük para d &ı neden bir rü Ali Rıza B. le sıhhî mes'eleler denbire ortaya çıkt Bunun asıl Ali Rıza Beyle sıhhî mes'eleler kaynağı Versialles ( ersay) muaheüzerinde görüşmüş, bazı sıhhiye desidir. Alman'ların ünya savaşında üst gelmiş milletlere er yıl tnilyarlar müfettişlerini de kabul ederek İsödemesî; millet serv tinin büyük bir tanbul'un sıhhî vaziyeti hakkında hızla erimesi demek=r=rtir. Yaratmak izahat almıştır. Hüsamettin Bey kudreti, bilgi yiîkse liği ne olursa son günlerdeki tifo vak'alan hakolsun tek bir millet a ağı yukarı bükında dün bir muharririmize şu Sıhhiye Mustesart Dr. Hüsamettin Bey tün dünyaya kıyam e kadar ha izahati vermiştir. raç verecek vaziyett değildir. Ha • Biz, bu hastalığın men'balarını raç alan milletlerîn yısı on altı ka« fstanbul'daki tifo vak'ları ve sebeplerini arıyarak bu vak'dardır. Bugünün en ucizeli bir is normaldir. Esasen tstanbul gibi aların da önüne geçmeğe çalışatihsal kudreti bile bö •Ie bir haraçla büyük bir yerde böyle bir kaç cağız. Mevsimin yaz; sebze ve J basa çıkamaz. vak'anın çıkması tabiî addedi meyvanm bol olması sebebile hasrihinin görmediBüyük ve dünya taı lecek bir keyfiyettir ve Avrupa' talık mikroplarının sebzelerde mi, ği bir savaştan sonra piyas^'arın ne nm büyük şehirlerinde de bu çibi yoksa meyvalarda mı bulunduğukadar daraldığım, st atm almak kudretinin ne kadar çöktüğünü düvekayie her gün tesadüf edilir. nu tetkik edeceğiz. İstanbul'da i şünürsek Almanya'nı n hâlâ milvarMaamafih, son ay zarfında Ni çilen kapalı saların bu mikroplan lar ödîyebildiğine sa mamak elden ihtiva etmediği kanaatindeyim. şantaşı ve Kurtuluş taraflarında gelmez. Almanya'y Amerika'da bir iki vak'a görübnesi üzerine ih Lâkin, ne olursa olsun her şeyi nakredi açtıran sey de ıu e^i ttörülmezarı itibare alıp tetkik ederek büsrniş yaratma kudreti tiyatî tedbirler ittihazı muvafık ir. Dört yıllık bir cephe müdafaası bütün izalesi çaresini düşünmek ı yalnız kendi görülmüş ve bazı mahallerde aşı p*rası ile yaptıktan onra yıllarra {Mabadi 4 iıncü sahifede) tatbik edilmiştir. milyarlarca para öd mek, memleketin hiç bir eksiğini uı lutmamak, yollar açmak, sergiler k urmak, milvonlarca işsize bakmak; devrimizin bir barikasıdır. Fatat bu büyük ya Kşayış güresi Almanya'yı oldukça yıj =>ratmıştır. Her gün kapısı kapanan bir iş yurdu, bacası sönen bîr fab •rika, iç yurtta uvanmak istiyen fırt manın karan Iık alâmetleridir. Heı • gün artan iş sizlikten, açlığın ark; aısından ne gelebilir? İşsizlik ve açl ık en korkunç içtimaî felâketlerin t •masıdır. Böyle teblikeli bir cemiyet fırtınasının geRus sefiri Suriç Yoldaş bir müdleceğini zannedenle det evvel memleketine gitmişti. Kafparaları, bir kolaym ı bularak, Al kasya kaplıcalannda istirahatten manya'nın dışarısına çıkardılar. Dört yıllık bir savaştan, lman parasının sonra geçenlerde şehrimize avdet eden M. Suriç dün Yalova'ya gitmişsıfıra inmesinden, üs gelen devlet lere milyarlar öden tir. Suriç Yoldaşın bugün Reisicumesinden sonra biriktirilerek dışarıy çıkarılan pahur Hz. tarafından kabul edilerek ranın miktarmı ne za nnedersiniz? A son seyahatinden avdeti dolayısile şağı yukarı 14 milya kendilerine arzı tazimat ve Rus riılekesiz, savaş Almanya, müstem cali hükumetinin selâmlarını iblâğ nanva buhran ve kaybetmis, bağlı Aln edeceği haber alınmıstır. Şu suretle; s yalnız Zeppeçırpınıs yılları içinde evvelce çıkan mumaileyhin tebdili teknik buluş ' linleri ile, vapurlan, veya baska vazifeye nakli hakkın amanda iktisaları ile değil, ayni z »k hususunda da daki haberler teeyyüt etmemiştir. dî kıymetler yaratmı mıştır. Alman'eşsiz bir rekor yarat Haber aldığımıza nazaran M. Su• memleket i a lığın biriktirdiği par riç iki memleket arasındaki müna »t Bankası ile çinde kalsaydı Dant sebata ait yeni talimatlarla gelmîştir. ısı olmıyacaktı. başlıyan para sıkınt Tesrinievvel ortalarına doğru da rıda kalan paAlman hükumeti dış Rus Hariciye Nazırı M. Litvinof'un iyasasına dönraların tekrar para :1i tedbirler almesi için ehemmiye memîeketimize gelerek memleketiRus Sefiri Suriç Yoldaş i dısarıdaki pa miz ricali île temasta bulunacağı hamıştır. Para sahiple Başvekil Pş. nın Atina ve Peşte sealiyeye bildir • ralarmın miktarmı ber ahnmıştır. Rus Hariciye Nazı yahatinden sonraya tesadüf ede tutulmuslardır. mek mecburiyetind rının memîeketimize muvasalatı cektir. ılere karşı çok Parasını bildirmiye INIIIMIIIIIIIIIII lllllllllllll :tur. sert cezalar konmuş tikası mevzularmın doğması demek yemişlerimiz, Hamburg pîyasasında ı n Dr. Peter Eski Maliye Naz: tir. Böyle bir vaziyet karsısmda en büyük bir yer tutar ve oradan Şimal (VersRv'i muaReinhold, Versailles büyük salâhivet devletindir. Ali memleketlerine dağıtılır. tısmdaki büyük hedesînin para sık'n nan tedbirler tesirlerini göstermiş Türkive'ye para girmezse Almanhissesini anlat ve çok ehemnuyetli tir. ya'dan Türkiye'ye girecek esya e Zeitung (Potıktan sonra Vossisc Para muamelesine konulan ka nm ödenmesi de çok güç olur. Tür inci derecedeki siçe Caytung) ta i yıtlar her gün gevsivor. Pek az bir kiye; Alman haricî ticareti için hiç nkasımn "anlış sebepleri Devlet B zaman içinde normal vaziyete dö te ehemmiyetsîz değildir. Onun için, or. Ona göre politikasında bulu nülece&ine ^üphe voktur. Bugünün en öyle zannediyoruz ki: Her iki millet iyeti düşünmi Devlet Bankası, va ehemmiyetli mes'elesi döviz, yani eciçin anlaşma volları vardır. dünç (istikraz) yerek kısa vadeli ö nebi parası mes'elesidir. Devlet Al Biz Alman'ların bu iktisadî buh sistemine saplanmış manya'ya girecek malların ehem ranı yeneceklerine son derecede e ranlarm hüküm sür üğü devirlerde miyetine göre üc döviz kateçorisi miniz. Cünkü: Fransız'larm istedikuzun vadeli ödüncle e ehemmiyet ve(smıfı) düsünmüstür: A, B, C Bu Ieri gibi Almanva'nın iktisadî yıkılışı rilmek icap eder. ısa vadeler pek katenro»Uere eriren e«van'n 'îstesi val bütün dünya için neticeleri çok tehçabuk dolar ve sıkı tılı zamaniarda nız Maliye dairelerine bildirilmiştir. likeli bir yıkılış olacaktır. Bugün ar • devletin para poîiti asinı r"iv, % ^IJY,^!^ j j , v ^ 5"'" • • * ma* >! tık atlatılmış sayılabilen bir para düsürür. Ehemmiyef tli Alman mali h dövizle ödemek istiyen; Maliyeye sıkmtisının yarattığı neticeler meyyecileri de Dr. Peteı • Reinhold'un fik basvurmağa iıecburdur. dandadır. Londra piyasasındaki sar~ rindedirler. sıntı diri bir misal olarak gösterileTütün «A» kategorisi içindedir. ziyetin ciddiliğini Alman devleti va Çünkü: Tütün Almanva'nın en büyük bilir. ir para poM^ası . düşünerek temelli Bizhn kuru yemişlerimiz, Versailbir va»iv«»te dü vergi kaynarıdır. «C» kategorisine tutmuştur. Sikmtılı î; les (Versay) muahedesinin ortaya :'a 300 milyonluk giren esva, ' ks eşva sekHnde düşüsen Dresdener Bank rmesi bunun kuv nü'nvistür. Kuru yemisler bu kste çıkardı&ı neticelerden tesirsiz kaj bazine bonosu île eri mıyor. Bütün dünya 1918 den sonresdT" Bink'ta sroridedir. Almanva'nın döviz poli vetli bir delilidir. raki vaziyetten bezgin.. Kin ve öç tikası ham ma'ld*» v^tistiren mem imdi, devletin ki en büyük hîsse, almak duygusunun yarattığı vaziyet, leketlerde tesirsiz kalmıyacaktır. dir. 1lerde beklenil iyen vaziyet Biz simdi kuru vem's mevsimindeyiz. hangi miHet mukaddes görürse görlerin ortaya çıkma ası. vaktinde öBütün isler simdi yamhr. Aradan ge sün, artık müdafaa edilmiyecek bir nüne geçiimesi içîn devlet; banka haldedir. Yer yüzünün artık kinden çecek bir kaç gün tekrar ele geç ları tam bir kontro I altmda bulund*>&il noTrı^l insan heyninden ilham ıt\o7 fır*atların kaybolmm' demek durmak fikrind«»dir, Cünkiî • Bi'vük almağa ibtiyacı vardır. tir. Onun için Alman'larla derhal bir bir bankanın yıkılıç i, onunla alâkası M. NERMİ anlaşma yolu bulmalıyız. Bizim kuru olan sanayiin yıkıl sı, yeni iş poli Şehirde meyva, sebze ve Akşam muharrinerinın sular tetkik edilecek Her taraf 30 ağustos merasimine hazırlanıyor Sıhhiye Müsteşarı, tifo vak'alarınm membaı aranacağmı söylüyor Vâlâ Nurettin, Fahrettin B.ler isticvap edildi ve tahliye talebi reddolundu 5 Knraştar Bir kaç tifo vak'ası nüfusa göre çok değildir Dumlupınar'da Mehmet'çik abidesinin yeni şekli Rus Hariciye Nazırı memîeketimize geliyor Rus Sefiri M. Suriç Gazi Hz. ne arzı tazimat için dün Yalova'ya gitti Ankara 15 (Telefonla) 30 ağustosta Dumlupınar'da şehit Mehmetçiğin mezarında yapılacak muazzam merasimi hazırlamak üzere Türk gazeteciler birliğinin teşeb büsile teşekkül eden komite bugün Dahiliye Müsteşarı Hilmi Beyin riyasetinde toplanmış, 26 ağustssta Ankara'da ordumuza verilecek zi(Mabadı 4 üncü sahijede) Vâlâ Nurettin ve tskender Fahretten Beyler mahkemede MEMLEKET MEKTUBU Bağdag mes'elesi Başyazıcı efendi ! Buğday işi şöyle olacak, böyle ohnah diye bir aralık yazıyı ver yansın ettiniz Biz de nihayet bn memlekette dahi köyIıi için acaba bir şeyler mi yapılacak diye kulak kabarttık. Neler yapmağı ve yaptırmağı düşünmüyordnnuz: Ekmek başma bir iki kornş zammederek bu para ile buğday fiatını mı yukseltmiyordunuz? Bnğday ihracatına prim mi vermiyordu nnz. Ziraat Bankasına mal mı satın al dırmıyordunuz? . Neler de neler. Bunlarm hiç biri olmadı diye size takaza edecek değiliz Biz rencperleri buçun icin velevki lâf halinde duşunmuş oldufunuzdan dolayı size bilâkis kendimizi çok teşekküre borçln biliyoruz. Gene eksik olmaym, gene var olnn efendim. Ancak şunn bilin ki Cnmhuriyet hü kumetimizce dar vakitte buğday için köyIü Iehine bulunabilmiş olan çarenin maatteessuf büyuk değil de, hatta hiç bir faidesi olmıyacağını size şimdiden haber vere koyavım da eğer imkânınız ve za manınız olursa ilerisi icin baska çarelere baş vurmak kaydına duşünüz. A benim canım efendim. Ziraat Ban kasının borca mukabil yalnız piyasa fiatile buğday kabnl edecek olması köylüye hangi faideyi temin eder ki köylu çotü rüp seve seve bnğdayını bankaya versin? Piyasa fiatile bankaya buğday vereceği me bankaya piyasada satacağım buğdayın parasmt Teririm olur biter. Hem bu su retle Ziraat Bankasmın bazı yerlerde lâf anlamaları zor memurlarile uğraş maktan kurtolmus olurum. Sonra mahmı piyasada yok bahasına sattıktan sonra elime geçen paravj Zi raat Bankasına mı veririm, yoksa verpiden tefeciye kadar belki daha acele borçlara mı yatırırım. yoksa ne ona, ne bu na vermiyerek daha acele diğer bir havat ihtivacı mı gorürüm, orası da ben koy lünün büecefim bir iş! Değil mi? Göruvorsunuz ki kövluye bu kadarı da bir iyiliktir dive havalandırdığuıız ted ftirin sabun köpuğünden farkı yoktur. Eğer mıisaade ederseniz gelecek mektuplarımi7İa bu gibi isler hakkında kövlünün dilini ve dileğini sizin ve milletin gözü önüne ko>aca*:ız Hnrmetlerimizi kabul ediniz, ve siz gene eksik olmıya rak daima var olunuz sevgili başyazıcı efendi. * * Mevkufen mahkemeye verilen Akşam gazetesi muharrirlerinden Valâ Nurettin ve gazetenin mes'ul müdürü İskender Fahrettin Beylerin muha kemelerine dün örrleden sonra ikinci ceza mahkemesinde başlanmıştır. Valâ Nurettin ve İskender Fahrettin Beylerin makamı riyaset ta rafından hüviyetleri tesbit edildikten sonra istintak hâkiminin lüzumu muhakerae kararı okunmuştur. Bu kararnamede Aksam gazetesinde Valâ Nurettin Bey imzasile tefrika e dilmekte ol&n «Rahiplerle Rahibeler arasında» unvanlı tefrikasının müs • tehcen neşriyat olduğu bildiriliyor v« mezkur gazetenin mah'"l'T"»ye tevdi edilen 21, 22, 23, 24, 25, 26 temmuz tarihli nüshalarındaki tefrikaların baştan basa müstehcen ve hayasızca yazılmış olduğu bildiriliyor ve maznunlann ceza kanununun 427 inci maddesi mucibince tayini cezası isteniyordu. Kararname okunduktan sonra reis Hâmit Bey, Valâ Nurettin Beyi is ticvap etmistır. (Lutfen sahifeyi çevırinız) Millî muvaffakiyet! Yerli mallar sergisi ecnebilerin ve seyyahlarm da takdirini kazanıyor Yerli mallar sergisinde Ethem Pertev mustahzeratının camekânları ile Eski şehr'ın lule taşından yapılmıs pipolar Galatasaray lisesinde açılan yerli mallar sergisine gösterilen rağbet gün geçtikçe artmaktadır. Açıldığı günden dün aksam saai altıya kadar sergiyi ziyaret edenlerin miktarı 88,000 kişiyi geçmistir. Sergide bir iki gündenberi başlıyan satıs dün de bütün hararetile devam etmiştir. tki gündenberi şehrimizde bulunan Fransız ve Amerika'lı seyyahlar da sergiyi gezmisler ve çok beğenerek öteberi almışlardır. Bundan başka Erenköy kız lisesi talebesinden bir grup ta sergiyi ziyaret etmiştir. Sergiye istirak eden bütün mües seseler çok memnundurlar.Bir çoklart mühletin temdidini istemektedirler. Gündüzün sergiyi gezenlerin dörtte üçünü kadın ziyaretçiler teşkil et mektedir. Bu akşam serginin küşadı mera • simine dair çekilen f ilim, sergi sinemasından gösterilecek ve yarın akşam da Cumhuriyet Gençler Mahfili tarafından «Üçüzler > isimli güzel bir komedi temsil edilecektir. T n n CUMHURİYET: Sahifelerimizirt memleket diişiince ve dileklerine daima açık olduğunu memnuniyetle beyan ederiz. Kadife Alev Muharriri: Maurice Dekohm Meşhur Fransız romancısının en güzel eseri Pek yakmda Bugün 5 inei sahifemizde Gazetemize müracaat eden mütekaitler ve ailelerine cevaplarımızı ve son defa muameleleri Tekaüt Şubesince ikmal edilerek resmî senetleri Muntazam Borç lar Müdürlüğüne gönderilenlerin listesini neşrediyoruz. Amerika sularmda Ahnan tahlelbahirleri Nakili: Abfdin Dauer Denizaltı gemilerinin en müheyyiç maceraları I