7 Mayıs 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

ayi 5 Fransız zabiti ile sie ER ANSIZLAR Haberli “ *| Fransanın harici siyasetine dair (Yeni bütçe hey'eti ve- Muharriri : bir muhavere “Türkler çok insaflı adamlarmış. Isyan Fransada olsaydı.. ,, Evet bu abideyi yaptıran- lar ve her sene bu merasimi tekrar ettirenler yukarda an- lattığımız veçhile Suriyelileri düşünenler yok değildir: Mareşal Franşe Desperey Beyrut'ta son şehitler merasi- mini yaptırırken bir Fransız zabiti yerlilerden birine sor- muş: — Bu abide nedir? — Cemal Paşanın idam et- tirdiği şehitler abidesidir. — Kaç kişidir bunlar? — Yirmi yedi, « çe 7 — Büyük harp zamanında isyan hareketi hazırladılar di- ye. — Türkler çok insaflı adam larmış! Eğer ordu harp halin- de iken gerisinde isyan hazır- lamak vak'ası Fransada olsay dı bütün o mmtakayı hâk ile yeksân ederdik! 25-1-931 tarihli gazeteler- den aldığımız şu mükâlemeye bir şey ilâve etmiyece; Kendi hudutları dahilinde bir isyan hareketi için bir di- vanrharp tarafından verilen ka râr ile, mandater olarak Suri- yeye ayak basmiş bir kuvve- tin binlerce Arabı şehit etme- sinin ve binlerce evi yıkıp yak rasınm mukayesesini bitaraf düşünenlerin muhakemesine bi rakıyoruz, Eğer Suriye şehit- lerine abide dikilmek lâzım gelseydi Akvam Cemiyetinin önüne büyük bir Şam harabe- si yapmak ve içine Arap kelle lerinden bir sütun dikmek i- cap ederdi. Gouro ve Despe-| rey gibi müslüman düşmanla rı hiç olmazsa Şamda insan kafalarından bir abide yapsay dılar Ehli Salibin Kudüs'teki meşhur kulesi kadar tarihi bir iş görmüş olurlardı. Hele isti- lâ tatbikatını neticelerinden olarak servet ve mallarını bi- rakıp hicret eden binlerce Su- riyeliden bazılarının Arjantin- de çıkardıkları feyratnâmeler- le bu abideler süslenirse ese- rin kıymeti daha - parlak gö- rünür: Positiviste Risâlesinin 18 inci nüshasından aldığımız şu resin Suriye mühacirleri- nin Suriye faaliyetine âit neş- rettikleri eserlerdendir. Para ile tutulmuş bir kaç yasçı kadmı şehit diye Hayık Haddât Corci, Petro Pavil, Fi lip Hazen gibi Lübnan hıristi- yanlarının ve Fransız casusla- rmun mezarı (başında ağlat- mak Türteler aleyhine bir te- essür uyandırsa bile 1925 Şam faciasını asla unüttura- mıyacaktır. Onlar her sene bir ceneralin sahte tees&sürü altın- da matem merasimi yaptırır- ken hakiki Suriyeliler her se- ne vatanları haricinde toplana rak füzli bir vasinin katliam kıtaları elinde öleri binlerce A rap şehitlerinin ve harap olan | Şrimerisin matemini tutuyor ve cihad misakını tazeliyor. Nitekim o 1927 de Kahirede toplanan Suriyeliler şu karar- ları vermişlerdi: 1 — Pelâkete uğruyan Şam halkına yardım ve teşvik, 2—Çöllere çekilmiş olan mil Hi ihtilâl (kuvvetlerine selâm ve yardım, 3 — İhtilâl yüksek kuman- da heyetini takdir, 4 — İhtilâle yardım eden mühacir Suriyelilere teşekkür 5 — Suriye davasını müda- faa eden Suriye murahhasları- na teşekkür, 6 — Suriyenin istiklâli ve © halkları istihsâl edilinciye ka- “dar Cihada devam. Bu matem ve #cryat her se- örütelir yetlerde ve bü | tün islâm diyarlarında tekrar ediliyor. Denebilir ki Ehli Sa- tliâmndan, dan bir satır bile nakletmeğe kalemimiz tahammül edemi- yor. Maksadımız mutlaka Fran sız idaresini teşhire matuf ol- saydı bu risalelerden bir tane- sinin bile tercümesi bütün şu makaleleri yazmaktan bin kat daha müessir olurdu. Bu günkü Türkiye müteca- nis olmayan ve yabanci siyaset lerin elinde şuralarını büsbü- tün kaybetmiş olan tnsurlar- dan kurtulmakla mütecanis ve kuvvetli bir şekil almıştır, Gazi Hazretlerinin de bir çok defa tekrar büyurdukları veçhile kudretlerimizin dışarısında ka- lânlara artık hiç uğraşmıyoruz. Fakat bu uğraşmamak ancak siyasi ve maddi cihetlerdendir. Yoksa çok yakın bir maziye ka dar bizimle vatan arkadaşlığı, din arkadaşlığı ve silâh arka- daşlığı etmiş olan bir komşu- muzun başına gelen felâketten ruhan müteessir olmamak ka- bil değildir. Ecnebi boyunduru ğundan kendini kurtaran mil- letler arasında mes'ut olanlar vardır: Lehistan o ve Çekislo- kya gibi; fakat Türkiyeden ayrılanlar arasında (bunlara benzeyen hiç bir millet yoktur. Arnavutluk, Makidonya, Irak ve işte Suriye.. Bilhassa Suriye diğerlerine nispetle en tehlike li bir vaziyete düşmüştür. Bu tehlike bize doğru uzanmasay- dı hazin bir işkence temaşâ e- der gibi yüreğimiz ezilerek Su riyeli komşularımız için bey- nelmilel adâletin (tecellisini bekleyecektik. Fakat böyle ol- madı, Sükün ve emniyetimize suikastlar tertip edildiğini gör dük ve aleyhimizde tamamen maküs yazılar okumağa baş- | ladık. İşte bizi sessiz temaşa- ger vaziyetinden çıkararak gör düklerini yana yakıla anlatan | bir tarihçi vaziyetine sokan se- | bep budur. | Suriyenin parçalanması Fransızlar müsteınlike ida- resinde İngiliz usulünü tatbi- ke başladılar “hükümran ol- mak için dağıt, düstürunu elle rine aldılar ve göğlere hücum eden bir kahraman gibi salla- mağa başladılar. Suriyelilere hükmedebilmek için evvelâ Su riyeyi parçalamak lâzımdı: Su riyeyi beş küçük hükümete a- yırdılar; öyle ayırış ki asıl Su- riye denen kısma denizden bir mahreç bile vermediler, Bu beş küçük hükümet şunlardır; Su- riye, Lübnan, Lâzkiye, Cebeli düruz, Antakye ve İskende- ron . Suriyede Vataniler Fransızların bu siyaseti bi- dayette istiklâl kekmesinin tes hirine kapılan küçük hükümet leri okşamakla beraber Suriye yi mafsalları dağılmış bir iske Jet haline koyacağını anlayan vatanperverler protestolar ve isyanlarla buna mâni olmak is tediler, Fransızlar bu kaynayan vol- kanı yatıştınmak ve Sufası ge- ince can alacak darbeyi indir- mek için evvelâ tethiş felâket- leri altında vatanlarmı terke- den Suriye milliyetperverleri hakkında umumi bir af ilân et tiler. Sozra bir meclisi meb'u- san teşkiline ve intihabat ya- pılmasına müsaade ettiler, İn- tihabatta ekseriyeti Vataniler kazandı. “Suriye kanunu esa- sisi,, üzere seçilmiş meb'uslar- dan Tesis meclisi vücude getir diler. Bu meclis 115 maddelik bir kanunu esasi tanzim ede- rek meb'uslar meclisine verdi. (Bitti) HARİCİ HABERLER.. Meb'usan meclisinde bugün hariciye nazırından Almanya-Avusturya itilâfı hakkında istizah yapılacak Hazırlık e Hindistan M.Briand cevap M. Briane Fransız o parlamentosunun tekrar mesaisine başladığı ha- ber veriliyor. İlk mesele hari: siyasetin münakaşası ve Hari- ciye nâzırı tarafından verile- cek izahatın dinlenmesidir. Ha rici siyasette iki mühim mese- le var: İtalya ile İngilterenin tevassutu ile aktedilen fakat iki aydan beri bir türlü kat'ile- şemeyen deniz itilâfı, Avustur ya - Almanya gümrük ittihadı. Her iki mesele de bir çok de dikodulara yol açan işlerden- dir. Fransız Hariciye nazırı parlamentoya bu iki mesele- den hangisi hakkında izahat verecek?.. Öyle görünüyor ki Avusturya - Almanya gümrük itilâlı meselesi mevzuu bahse- dilmekle iktifa olunacak, deniz itilâfı meselesine temas edilme yecektir. Cünkü henüz bir ta- kım müzakerelerden bahsedil- mektedir. Londrada haftalarca süren müzakereler arı ih- tilâftan bâşka bir şeyi göster- memiştir. İtalya ile Fransanın uyuşamadıkları nokta anlaşıl- dığına göre şudur: Bahri tahdi di teslihat konferansının topla nacağı 1935 senesine kadar Fransız donanmasından çıkarı lacak işe yaramaz gemilerin yerine başka gemi yaptırmak hakkını muhafaza etmek iste- yen Fransanın bu talebi İtalya tarafından kabul edilmemekte- dir. Fransa bunu kabul etmeğe hiç mütemayil değildir. Çünkü bu takdirde kendi bahri kuvve tinin azalacağı kanaatindedir. ! İtalya ile bahri" müsavatı ka- bul etmeyen Fransa işe yara- maz gemilerin yerine yenileri- ni yapmazsa, bahri kuvvetlerin den fedakârlık ederse kendisi- nin Akdenizde, İtalyadan aşa- ğı bir mevkie düşeceğini iddia etmektedir. İtilâf yerine bü gün orada mevcut olan şey ih- tilöftır. Bumun ne suretle halfe dilec belli değildir. Avusturya - Almanya “güm- rük itilâfı meselesinin Pransa- da ne kadar asabiyet uyandır- dığı malümdur. M. Briand bu mesele meydana çıktığı zaman parlamentoda sorulan suallere cevap verirken âşağı yukarı şöyle demişti: — Fransa zayrf değildir. Al- manya - Avusturya arasındaki iktisadi itilâf son ve kat'i şek- Tini almamıştır. Bizim de eli- mizde kullanacağımız vasıta- lar vardır. Endişeye mahal yok... Gi Fransa Hariciye Nazırı pek mahir bir diplomattır, Elinde- ki vesaitin ne olduğunu söyle- meğe lüzum görmedi. Fakat iz har edilen asabiyet karşısında serin kanla şöyle demekle ikti fa etti: — Fransa zayıf mıdır?.. Ha- yır.. O halde neden korkuyo- ruz?., Bü herkesi susturacak bir ce a saz ağ “Türkiye Cürhur Reisi dan vaki olan cemilekâr davet neti- cesi olarak hükümetin misafiri sıfa- tile Lord Athlone ve safikasının An- yük Bri- tanya milletlerinin samimi betleri için #zideli bir âmildir. İngi- liz hükümdar ailesinden iki azanm Cenubi Afrikadan İngiltereye döner ken Türkiyeye uğramaları Türkiye vel iyetinde cereyan Kar veye İterede gösterilen ve beriizailin bir delilidir. Lord Athlo- ne ile refikası Ankara seyahatların- da Gazi M. Kemal Hazretlerinin dü- hiyane delâleti sayesinde Türkiye tedir. Türk milletinin mukadderatı- nı idare ötmesi itibarile Mustafa Ke imal Hazretleri meziyetlerini isbat et miş, tayin ettiği hattı hareketi azmi- le takip etmekle beraber tecrübeden İngiliz mecmuası bundan sonra in tihabattan ve geçen seneki Serbest fırkadan bahis ile malüm olan safha- ları kaydettikten ve kendi noktai na Ta dan bahsettikten sonra Gazi Hazret lerinin memleket dahilinde yaptıkla. rı seyahat neticesi olarak müşahede- lerde bulunduklarından sonra bir gün kendilerinin memleket haricine icrasına karar. verecekleri gün uzak değildir. Eğer bunun için vakit bu- larlarsa krah hânedanma mensup 0- olmuş olan ziyâretçilerin memleke- tinde her yerden ziyade hararetle is- Efgan sefiri Ankarâdan Şehrimize gel- miş olan Efgan sefiri Sultan Ahmet Han burada bir sayfiye kiralayacak değildir. Sefir: Hazretleri İstanbula, buradaki Efganlı taleböye ait hususatla meşgul olmak üzere gelmiştir. On güne-kadar Ankaraya av det edeçöktir. vap olmuştur. M. Briand Fran sanın kuvvetinden bahseder- ken sözlerinin tehdit mânasi almamasına son derece itina ederek hu kuvvetten “manevi kuvvet,, diye bahseder. M, Bri- and bugün parlamentodâ baş- layacağr bildirilen istihzalılara 'ne cevap vereceği az merak e- dilecek gibi değildir. Çünkü M Briandırbeyanatı dalma şaya- m dikkaştir, dalma mahirane- dir, “> PARİS # (A-A.) — Nazırlar mec isinde M., Byiaad harici siyasct hak kında izahat vermiş, meb'usan birli: öğleden sonra Avusturya — Al nrük birliği hakkında ya- pılacak istizahlara cevap vermeğe hazır bulunduğunu söylemiştir, Meb'usan meclisinde bu meseleye ait müzakerenin perşembe günü ak- şam üzeri başlaması muhtemel gö- sülmektedir. PARİS*S (A.A.) —- Parlamento bugün mesajisine tekrar başlayacak- tır. Ruzmamenin ilk maddesini hari- &i siyaset hakkındaki istizah takrirle rinin müzaketesi teşkil etmektedir. Deniz işleri meselesi PARİS $ (A.A.) — Hariciye ne- zaretine düm tevdi edilen ve deniz itilâfma dair olen İtâlyan notasında Fransanın 31 kânunuevvel 1936 ta- rihinde hizmet ve istimal müddetleri bitecek olan veya bitmiş olması JA. zum gelen harp gemileri yerine yeni gemiler ikamesine haklı olmasının tanınmak istenmediği rivayet olun- maktadır İtalya hükümetinin bu no tasında bu meselenin halli hususu- nun 1935'te toplanacak konferansın vereceği karara terk ve talik edilme- si teklif edildiği, ancak Fransa hü- kümetinin konferans tarafından ve- rilecek kararı kabul edeceğini şim- diden taahhüt ölmesinin şart koğul. duğu da söylerimektedir. İngiliz liz mallarını m anadili devam ediyor. LONDRA, 5 A. A, — “Man che 'er Exchange” il ticaret ve sanayi erbabı birliği- ne mensup sekiz bin kişi dün fevkalâde bir içtima yapmışlar dır. Bu içtimada kabul edilen bir karar suretinde Hintlilerin Lan cashire'den gönderilen ticaret eşyasına boykot ilân etmiş ol- maları ve Hindistanda alman ithalât resimlerinin son günler de artırılmış olması protesto €- dilmiştir. Büyük sanayi erbabı İngiliz pamuk mensucatı sanayiinin son derecede vahim bir vaziyet te bulunduğunu söylemektedir, “Manchester Exchange"müdir lerinin bu içtimam yapılmasına muvafakat etmeleri Lancashire pamuk sanayii erbabının bu- günkü vaziyeti çok endişe uyan dırıcı bir halde gördüklerine delâlet eder, Çünkü Lord İrwin ile Gandhi arasında husule ge- len itilâfa rağmen İngiliz tica- ret eşyasma Hindistanda yapı- lan boykot evvelce olduğu gibi tesirini göstermekte devam et- mektedir. ilktedrisat müfettişleri dün toplandılar Dün ik tedrisat müfettişleri Maarif müdürü Haydar Beyin riyasetinde bir içtima aktet- mişlerdir, Bu içtimada ilk tedrisat ta- limatnamesi ve müfredat pro- gramı tetkik edilmiştir. Bun- dan başka ilk mekteplerde ya- pılacak imtihan hakkında icap eden esaslar tesbit edilmiştir, Resmi ilk mekteplerde bir ha- ziranda başlıyaca': imtihanlar 11 hazirana kadar bitecektir. Ecnebi ve ekalliyet mektep- lerinin ilk kısımlarındaki imti- hanlarda resmi mümeyyiz bu- İunmasını temin için bu mek- tepler de imtihanlara 11 hazi- randan sonra başlıyacaktır. Bir terbiyeci geliyor Bu pazar günü M. Vaşbörn isminde terbiyeci bir Amerika- İ: şehrimize gelecektir. Bu zat Amerikada Vinetka şehri maa- tif amiridir. M. Vaşbörn dünya seyahatine çıkmış olup muhte- lif memleketleri gezerek muhte if milletlerin terbiye sistemle» ri üzerinde tetkikatta bulun- maktadır. Kendisi, burada iki terbiye hocasma bir mektup ta göndererek Türkiyenin terbiye sistemi hedefleri hakkında ma- lümat istemiştir. M. Vasbörn Ankaraya da gi- decektir. Şehrimizde bir kon- ferans vermesi muhtemeldir. Şükran H. kocasından . boşanıyor mu? İZMİR 6 — Aktör Muam- mer Beye kaçtığı için reddedi- len vali Kâzim Paşanın kızı Şükran Hanım buradaki arka- daşlarına yazdığı ( mektupta Muammerin kendisine fena muamelede bulunduğundan ve babasından özür dileyerek tek rar aile yuvasına dönmek iste- diğinden bahsetmektedir. Mu- ammer Bey Şükran Hanıma: “Ben seni almakla babanın emvaline tevarüs edeceğimi zannediyordum, halbuki ba- ban seni reddetti, senin istikba lini mahvettim, kusura bak- ma, diyormuş. İki artist arasında bir geçim sizlik baş göstermiştir. Ayrıla- cakları tahmin ediliyor. Bura gazeteleri hâdisevi tazeliyor- kilede görüşüldü. ANKARA, 6 (Telefon) — Hey'eti vekilebu akşam saat beşte toplandı. Müzakerata geç vakta kadar devam edildi mada yeni bütçenin gi ğü tahmin ediliyor. Fırka kongresi | RKehinle ikraz ANKARA, 6 (Telefon) — Fırka kongresi için li yetiTerden murahhaslar gelmiş Ankarada nick olan Cümhuriyet Halk fırkası umu- mi köngresine İstanbul vilâyet kongresi nama iştirak edecek murahhaslardan vilâyet idare hey'eti reisi Cevdet Kerim Bey dün Ankaraya gitmiştir. Diğer murahhas Adalar ka- za reisi Sadeddin Rıza B. de yarın gidecektir. ekzip ediliyor ANKARA, 6 A.A. — Kont de Chambtun tarafından Frer- ler mektebi direktörüne hiç bir mektup yazılmadığı “Son Pos- ta” gazetesi tarafından neşre- dilmiş olan mektubun Fransa sefaretince yalan olduğu beyan edilen bazı ittihamatı teyit maksadile temamen uydurul- muş sahte bir vesikadan ibaret bulunduğu mezkür sefaretin il- timasına binaen hariciye vekâ- letinden bildirilmektedir. Talekenin spor klüple- rine girmesi istenecek ANKARA 6 (Telefonla) — Mek teplilerin spor kulüplerinden gekil- melerinin bir çok kuvvetli idman te şekküllerini zayıflattığı ve kulüple rin mütemadiyen bu halden şikâyet ettikleri yeni elemen yetiştirmesine bu şerait altında imkân azaldığı an- aşılmıştır. Bu itibarla talebenin tek car müsait ve muvafık bazı kom zonlarla idman kulüplerine .. kulüplerine alınması meb'usu ve idman cemiyetleri ittifa kı relsi Rana Bey tarafından Maarif vekâleti nezdinde teşebbüslerde bu- Tunulacaktır. Başvekil Paşanın teşekkürleri ANKARA, 6 A.A, — Kabi- neyi yeniden teşkil etmek mü- nasebetile aldıkları tebrikler. den pek mütehassis olan Baş- vekil İsmet Paşa Hz, leri teşek. Faizciler depozito lanmıştır. Bu yeni ye göre bu kabil mallar üzeri- Ezcümle bunlar hükümetten 5 zin almağa mecbur tutulacak- lar ve sermayelerinin muayyen! bir teşebbüsü dahilinde hükü“ mette depözitoları bulunacak” tır. Alacakları faizlerin miktarı! ayrıca tesbit olunacaktır. Ankara - Izmir futbol . o maçları İZMİR, 6 (Milliyet) — Mın taka muhteliti ve şampiyonile birer maç yapmak üzre Ankara futbolcuları buraya gelmekte- dirler. Cuma günü İzmir ve Anka: ra şanpiyonları, Pazara muhte- İitler karşılaşacak. Milli teşkilât projesi|, hazırlandı ANKARA 6 (Telefonla) — Mök ki taksimata ait proje Di - kâletince hazrlanmış bulun: günlerde heyeti vekilede müzakere sine başlanacaktır. ında müzakere edilecektir. Bu kanl nun tatbikatına geçilmesini mütes” kıp 20 kadar vali hakkında 1777 mü Alman sefaretinde konser ANKARA 6 (Telefonla) — B& Akşam Alman sefaretinde bir konsef ve konseri müteakıp bir süvare veril Türk gemilerinin tescili ANKARA, 6 (Telefon) — Türk gemilerinin iye e, kındaki ni: i kürlerini tebliğe Anadolu Ajan 1 katı Şurayi Devlette meli il sını tavsit buyurmı Terkos müdürü tekrar Ankaraya gitti Teşkil edilen bir sıhhi heyet tara: fından terkos suyu yeniden tahlil e- dilmiş, hazırlanan rapor Ankaraya gönderilmiştir. Terkos şirketi müdürü M. Kastek- no Ankaraya gitmiş ve hareketinden evvel demiştir ki: — Şirket hükümetin | taleplerini yerine getirmeğe hazırdır. Yalnız ya pılması istenilen şeylerin müsbet su rette tayin edilmesi lâzımdır. Bunun için Nafi vekâleti mütehasseslarile müşterek tetkikat yapılmasını İste- dik. Bu mütehassırlar henüz gelme- miştir. Ankarada bu mesele ile uğ- raşacağım. M. Venizelosa suikast doğru değil Sabalıları intişar eden bir gazete dünkü nüshasmda Yu- nan Başvekili M. Venizelos'a bir suikast yapıldığını yazmak ta idi. Bu hususta malümat al- mak üzere müracaat ettiğimiz Yunan konsoloshanesinden, bir zat: böyle bir suikast olma dığmı, her hangi bir suikast ol- saydi tabii evvelâ kendilerine malümat verileceğini söylemiş- tir, Malüllerin 10senelikleri Bakırköy kazasında malül gazilerin 10 seneliklerinin tev- zil esnasında yapılan yolsuzluk lar etrafında maliye müfettiş leri tarafından tahkikata de- vam edilmektedir. e Müfettiş Saffet Bey dün de bazı alâka- darların şikâyetlerini dinlemiş- tir. Şikâyeti olan malüller doğ- rudan doğruya müfettiş” Beye müracaat etmektedirler. dö inek üzeredi Afyon konferansı Dört gün kadar sürece! Iktısat vekili bizi temsil edecek 18 mayısta Cenevrede Mustafa Şeref B. de iştirak €- decektir. konferans 4 gün sür! cektir. Konferansta hükümetimiz, memleketimize isabet etmesi i“ tu (28) mayısta Cemiyeti vamm resmi konferansma vw di edilecektir. Harp malüllen Harp malâlleri"cemiyeti ni zamnamesinin maddei mahsur sası mucibince mayıs gayesin kadar tecdit kayıt ettirmeyi malüllerin alâkaları katolunmü) sma Harp malâlleri cemiyeti hey'eti merkeziyesi tarafındaf! karar verilmiştir. Çopur Ismailin bir şenaati daha dahil Çopur İsmail Hakkı keçede Vangel hanında tu ğu bir odada dokuz yaşında bi) çocuğun ırzına el 3 kif edilmiştir,