5 Ocak 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

BUGUN : PAZARTESİ 5 KÂNUNUSANİ 1931 1762 2 nel sahifed: nci 15 Liselerden tatebe vekâi Harici veten haberler tin vasdibile çıkarı'acak, 3 üncü sahilede: Verasat © vergisi tesbit edildi. Tramvay ne zam, yoluna kadar 8 inci sene, No NUSHASI 5 KURUŞTUR 4 üncü sahilede; San'at âlemi Hikâye an Fener ldecek? m, » olu VE ARE m Hönmgrana ir erir iş 8 fiktep ve medrese| Falih RIFKI temiz ve mıdır. “Bu balk tek münevver İğ yetişiyor: Sivil mektep! a Sakat henüz bütün Anadolu balbalarında ve bir çok köyle- » B medrese münevveri otur- dır. Medrese yetiştirmele hükümet ve cemiyetin her çeğlinda rast gelinebilir. siğil mektep ve sarıklı med- (bugün de boğuşuyor. Biri 3 “le almağa, biri halkı el- <p rakmamağa çalışıyor. edrese halka emreden, hal $n mahrem yuva ve en de- işlerine karışan, hal bir müessese idi; den, halkın cismini ve ca- iletlerden kurtarmağâ uğ- Ss bir müessesedir. üyföYle iken acaba hiçin biz pnektep gençliği, henüz hal pal olamadık? Halk ile ta- adık ve anlaşamadık? A- niçin bugün bile halk, med 'i in havası içinde mahpus- İrada memleketin büyük bir bını deşmiş olacağız. Fa- Bütün bu suallerin. cevabı, kusurlarımız. olduğunu Közsek karanlıkta kalmak- afkurtulamayız. iledrese ne yapardı, biz ne zincanda bir genç düşünü Bu genç köyünden kasa- apldan kalkıyor; sırtında er bası İstanbula, Bursaya r; bir taş odada yatıyor; sene hocasının halekasın- çöküyor; sene bittiği va- öy köy gezerek aklının er İlilinin döndüğü kadar tel- ni yapıyor; dağarcı la dolmuştur; genç #dayı satıyor; kita- İ çin: parası ile tekrar seve geliyor ve medraes, İğnelerce okuduktan sonra andiliğinden köyünde kasa ığğda efendi olmağa koşu- #ğyahut Şeyhislâm kapısı ne 9) Anadolunun hangi tarafı #ğönderirse oraya gidip yer-| Jor; halk nasihatr ondan, İ ondan, terbiyeyi ondan, ini ondan almaktadır. yle bir elit halkı elinde ; halkı istediği hava içinde ler ve hapis eder. di taşra lisesinde yetişen <nç tasavvur ediniz. Daha m ve gazete okumağa baş- tan, gözü kafası açıldık- Bonra ilk duyduğu şey, kasa bir cehennem olduğu ndisine lâyık olmadığıdır. bu genç İstanbul gibi bir eze gelmezse, en fazla ta- pe edeceği gurbet İzmir- ir iki büyük şehirdir. Eğer enç iyi yabancı Tisan öğren | ee da memleketten çık- i ona taşra bir şeyahat için Biran gelir, gençler Anadoluda, hele Anadolusunda, hele kasa- Çürümekten korkarlar, mektep halka adam vermi 4 halktan çocuklarını kapı- Baik ise yerinde alınır. Halk Bi içinde olanlardır. 'ugünkü sivil mektebin en ji ve derin meselesi, gençli- büyük şehirlerle hükümet Isından memleketin içine ve dest yaşayışa göndermek, o- terbiyeyi, ona hâzır mu- &rde yı zevki yerine İt yaratmak zevk ve enerji- vermektir. 7 ” âtin terbiyesi yerine, Şi- milletlerinin (terbiyesi, £ Amerikalının terbiye: Medrese, hiç şüphesiz bizim Vatanperver ve idealist de-| İ; hattâ zıddıidi. Fakat| *ndaha fazla memleketli *et, Anadolu kasabalarında ver bir genç için toplu it yoktur, Gençler, tek tük ne, Kulübeler içinde kay- mlardır. Fakat her kasa- Şenç memurlarını, mual- 1 5 inci sahi Relsicümhur o Hazretlerinin yarısı — Gazi Hz. fabrikaları tetkik etmektedir. Hacı Sabri Beyin Türk - Japon ipek fabri- kalarma gittiler. Yarn akşam Mudanya tarikile avdet edecek lerdir. BURSA, 4 (Milliyet) — Ga- zi Hiz. Ege vapuru ile sabaha karşı Mudanyayı teşrif buyur- dular, Vali Fatin B. le Ali Hik- gece evlerine Sis yüzünden koc. uğramasına dahan Bir kaç gündür sabah ve ak- şamları şehri ve limanı kesif bir sis kaplamakta ve Jimandaki seyrüseferi müşkilâta uğratmak tadır. Dün sabah ve bilhassa dkşam kesif bir sis üzün bir zaman şeh 'ri ve limanı kaplamıştır. Bu yüzden limandaki seyrüsefer tâ mamile inkıtaa uğramış mütecâ vir seferler vapurlârı uzun bir zaman işleyememiş, ve halk sa- bahleyin işlerine yetişemediği gibi gecede evlerine döneme- mişlerdir. Kadıköy, Adalar, Bo ğaziçi halkı, bu yüzden, köprü- nün vapur iskelelerinde saatler ce sisin açılmasını bekjemişler- dir. Yolcuların mühim bir “kıs mı da sisin açılmasından ümitle rini keserek otellerde yer âra- mışlar ve geceyi otellerde geçir mişlerdir. Öğrendiğimize göre sisin en kesif olduğu mntaka- lardan birisi de İstinye tarafla- rı olmuştür. Burada sis o dere- ce kesafet peyda etmiştir ki, Bü yük dereden dönen otomobiller; Yollarma devam edemiyerek u- Zun bir zaman sisin dağılmasını beklemişlerdir. Dün gece sisin en fazla kesör GaziHz. buaks ede ana kaynak heri” Derülfünuna imzaları ie hediye met ve Cemil Cahit paşalar ve lardan Refik, Şefik, Lütfi B. ler Maltepe vapuru ile Gazi Hz. ni istikbal ettiler, Saat onu çeyrek geçe Maltepe vapuru iskeleye yanaştı, Gazi Hz, halkin coşkun tezahüratı arasında dışarı çıktı- lar. Bu esnada bir hanım Gazi Hz. ne bir istida ( takdim etti.| Gazi Hz. istidayı okudular, Ve suyürdukları © resimlerinden Gazi Hazretleri Bursada Büyük. Kel Barn Temalar gezdir ve umumi ihtiyaçları tetkik ettiler Gazimiz, Bu akşam Mudanya tarikile Bursadan hareketleri muhtemeldir Bursa, 4 (Milliyet) — Gecej İfirka teşkilâtma memur meb'us halkın alkış tufanı arasında re- fakatlerindeki mutat zevat ile birlikte Mudanyadan Bursaya hâreketle Çekirge yolundaki köşklerini teşritbuyurdular. Öğ le yemeğini köşklerinde yedik- ten sonra evvelâ vilâyet daire- sini ziyaret ettiler, Müteakiben hükümet ve firka meydanmı dol duran binlerce halkın alkışları (Devamı $ inci ee) Mustafanın kah- Mali Bundan bir kaç gün evvel Çarşıka- pıda bir gencin ölüsü bulunmuş ve ce) nderilmişti. Bu vak'anm, İ neticelenmiştir. Tahkikatımıza göre bu gencin ölümü şu suretle olmuştur: Çarşıkapıda Arap Mustafanın esrar banesi namile maruf olan mahalla ge) İ| İçen salı günü akşamı Üsküdardan 17 yaşlarında Nüsret namında bir genç gelmiş ve orada esrar içmeğe başla- İ | mıştır. Ve devresi gün sabahleyin bu Köprü dün akşam mahşer yerine döndü! Kadıköy ve Boğaziçinde oturanlar dönemediler! ———— a bir şehrin nakliyatının felce ekadar zaman göz yumacağız fet peyda ettiği bir sırada, Hay- darpaşa önlerinde feci bir kaza olmasına Eleme am Köprüden kalkan vapur Haydarpaşa önlerinde demirli bulunan Nemli zadelerin bir va purunun üzerine yürümüş, kaza nın önüne güçlükle geçilebil- miştir. Vapur halkı bu yüzden büyük bir heyecan geçirmişler, bağrışmışlardır. Tahlisiye idaresinin limanın bazı mıntakalarına koyacağı sis düdükleri el'ân tasavvur halin- den fiile çıkarılamamıştır. Alâ- kadar bir zat bu hususta diyor ki: “.- Medeni ve bir iş şehrinde, limandaki seyrüseferin intiza- nımı temin edememek yüzün- den halkın mutazarrır olması doğru değildir. Tahlisiye idare- si ve ya ticareti bahriye müdiri- yeti bu işi behemehal ve sür'at- İe intaç etmek mecburiyetinde- dir. Tahlisiye idaresi eğer bu işi yapmak. imkânmı kendisinde bulamıyorsa, bu işi ticaretli bah riyenin kendi vezaifinden adde- derek itabeden tesisatı vücude getirmesi lâzımdır. genç ölü olarak bulunmuştur. Zabıta- ca bu ölüm şüpheli görülerek (ceset morga gönderilmiştir. Morg bu hu- iz EDALI iğ Esrarhanie olduğu söylenen dükkân ve € sastaki raporunu vermelnirtiri Bizim öğrendiğimize göre Nüsret Arap Mustafaya müracaat ederek ge- ceyi kahvede geçireceğini söylemiş ve arap Mustafada buna muvafakat et miştir.Bu genç de sabaha kadar kahve de kalmıştır. Ve çarşamba günü sa- bahı Nüsret ölü olarak bulunmuştur... Bunun üzerine arap Mustafa der - dest edilmiş isede sonradan serbest burakılmıştır. Söylendiğine göre Arap Mustafa- nin esrarhane ittihaz ettiği yer bir kârgir apartıman olup bunun alt ka- tında esrar içmektedir. Esrarhanenin bir kısmı bölünerek ön tarafı berber dükkân: olarak kullanılmakta ve ar- ka cihetinde de gizli olarak esrar iç mektedir. Her ihtimale karşı kapıya- da gelenleri bildirmek üzere işaret ve ren bir'de zil konmuştur. Bu zil terti batı vaşıtasile memurların geldiğini ve yahut yabaner bir adamın eve girdi İÜ anlaşıldığı zaman içerde bulunan (Devamı 5 inci sâhifede) esrar ve kabaklar ortadan kaldırı. maktadır » jd * İve İmadeddin Bey Kırklareline | folunmaktadır. Müfettişlerin bu i Mevkuf Örti idare m am Bursadan dönüyorlar ıntakasında.. > kadınlar Divanı harp, Şeyh Esa- Türbelere mum yakan kadınlar yakalandı Şehrimizde yeni tevkifat yoktur. Valinin beyanatı Mencmen hâdisei irticaiye- si hakkında tahkikat büyük bir hassasiyetle devam etmektedir. | Bu hâdise ile alâkadar olarak evvelki gece şehrimizde yeni- den 14 kişinin tevkif edilerek! dün Menemene gönderildiği sılmış ise de bu haber yanlıştır. Filhakika diin Menemene 14 Muhiddin Bey mevkuf gönderilmiştir. Fakat bunlar şehrimizde tevkif edil. miş olmayıp İzmitte tevkif edil görerexudetnvaltınla hurava kile Menemene gitmişlerdir. E- Lİ ği için tevkifine lüzum görülen | ler Menemenden istenmekte- ir. VALİ B.İN BEYANATI Şehrimizdeki tevkifat haber- (Devamı 5 inci sahifede) Müfettişler Trakya'da teftişler yapmaya gittiler. Vilâyet mıntakası mülkiye müfettişlerinin bep birden ve ari olarak teftişat için muhtelif vilâyetlere gittiğini yazmışık. Bu meyanda mülkiye baş müfet tişi Hacı Hüsüu Bey Edirneye gitmiştir. Alınan : maulümata göre bu teftişata büyük ehemmiyet” at- teftişlerinin Gazi Hazretlerinin Trakyaya vuku bulan tetkik se- yahatlerinde görülen lüzumdan dolayı olduğu tahmin edilmek- tedir. Telefon yok.. Kadıköyüne telefon edilemiyor! Dün akşam Kartal, Büyüka- da ve Heybeli ile İstanbulun A- Ankara; 4 (Telefonla) — Şük rü Kaya Bey ve Fahreddin Pa- şa bugün geldiler, — İsmet Paşa tarafından kabul edilerek hâdi- se mahallinde ve havalisindeki etkikleri etrafında izahat ver- diler. Dahiliye vekili öğleden sonra makamına geldi. Ve daire reis- İlerinin ziyaretlerini kabul etti. Mütcakıben vekilin riyasetin - de müsteşar Hilmi, umum jan: darma kumandanı Kâzım Paşa, Emniyeti umumiye müdiri Tev fik Hadi, Dahiliye hukuk mü- şaviri Ekrem Beylerden mütey « şekkil bir heyet toplandı. Bu he yette bazı meseleler meyanında örfi idare ilân edilen mıntaka- da zabıtai mülkiyeye âit olan ve Heyeti vekile kararile ciheti askeriyeye tevdii lâzım gelen ve zaif tesbit olundu. Bu takyidat hakkında bir kararname tanzim)| edilecek ve Heyeti vekilenin ilk içtimamda müzakere ve . in- taç olunacaktır. Meclis reisi Kâzım Paşa, Dahiliye vekilini akşam geç vakit makamında 2i- yaret etmiştir. RUMCA MEKTUP TANE DENİYOR?. | Manisa, 4 — Menemen irtica KİMİM AİLE Ae inleme mektup bulunduğu haber veril) işti. Mektup eski Rumca ile ve büyük bir kâğıda yazılmıştır. İmzası Vangelostur. Mektup burada eski Rumca bilen Memleket hastanesi ima- mı Giritli Hakkı Efendiye ter- cüme ettirilmiştir. Mektubun muhteviyatı hakkında sıkı bir ketumiyet gösterilmektedir. Haber aldığıma göre bu mek tupta şu satırlar varmış: BİR CEVAP Kütür Türkçeye tuz gibi ka- sıştı; Üslüp efendiliği herkese yavan geliyor. Onun için cumartesi günkü muhalif gazetelerden birinde kendi aleyhime küfürsüz bir ya zı okumak tuhafıma gitti. Muhalif muharrir, yazısının bakşında Yakup Kadriden bah- sederek onun Son yazılarını kendimize mal ettik, diyor. Me nemen faciasından çok ıztırap duyduğuna şüphe olmayan Ya- kup Kadri, muhaliflerimizin ho- şuna gidecek bir kaç küçük ku- surda bulunmuş olabilir. Muhalif muharrir irticam kökünde iktisadi Sebepler araş- tırmak, vergi fazlalığını öne sürmek ayıp olup olmadığını sormektadır... Gerçi irticain kö- künde iktisadi sebepler olduğu nadolu yakası ve Bebek, Kar dilli ile telefon inkitaa uğramış tır, Bunun se bebi denizden geçen 7 kablo- dan altısının a- rızaya uğrama sıdır. Mevcut bir hatla ancak Ka dıköy ve Eren köyün telefon İ muhaveratı mü- İ tir, Kabloların © tamiratına geç İvakte kadar dvam -edilmiştir. söz götürmez: Tekkeler, med- reseler, türbeler hep yobaz ve şeyhler için gelir hazneleri idi. Biz Kubilâyin ölümünü al- kışlayanlar karşısında, Fethi Beyin İzmir demagojisinin or- taya çıkarılmasının ayıp oldu- ğudan o bahsetmiştik. o Bunu yapanlara o mürtecide deme- dik: Yalnız şunu hatırlatmak isteriz, ki hiç mürteci olmayan lar irtica mes'ulü olmaktadır. 31 mert mücrimleri arasında kızıl dın isticvabına başladı Gizli tekke sahibi bir çok şeyhler daha yakalanmışlardır.. Dahiliye vekilinin riyasetinde bir içtima yapıldı Müddelamumt tarafından istlevob.& başlanan Şeyh Esat “— Marikaya 160 drahmi ve riniz, İşin çoğu gitmiş, azı kal- mıştır. Koyunlarımız da faali- yettedir.,, Mektup 929 senesinde yazıl- mıştır, Kime ait olduğu henüz belli değildir. Ayni imza ile bir de 922 seneşinde yazılmış bir mektup ele geçmiştir ki, bu çok eskidir. Manisa zabıtası bu hu- susta tahkikata devam etmekte ŞEYHLER imi... İzmir, 4 — Akhisarda gizli su rette tekke hayatı yaşatmağa çalışanlardan Kömürcülü Şeyh Sadık ta tevkif edilmiştir. Akhisarda nakşi tarikine men sup Ahmet, Hasip, Hayati ve Haydar nammda dört kişinin genç kadmları bir tekkeye ka- payarak gayri ahlâki telkinatta bulundukları da tesbit edilmiş- (Devamı 5 inci sahifede) FIKRA Falih RIFKI Eğer irs ba işlerde rol oynasay- dı, şimdi Şeyh Esat Efendinin gemisinde İzmir sularını boyla yacaktık. Fakat en gülüncü, ben müta- rekenin o korkunç bozgun gün- lerinde selâtin camilerinden, türbelerden, dergâhlardan, Fa. tihten bahsetmişim. Birinci Mil let meclisinin, ki bu mubhalil muharrir meb'uslarından idi, çeteci Etheme ayağa kalktı Hacı Bayramda tekbir getirdiği günler daha sonra idi. 7) Mütarekenin o günlerinde şapka giyer bir Türkün alçaklı- ğını söylemekte hiç tereddüt et mezdim., İnkıraz günü, eğer hal- kı biraz uyandırmak için din- den, şeyhten, camiden, dergâh tan, tekkeden bir fayda umulur- sa, bu faydayı reddetmeği hâtı- ra bile getirmezdim; dervişler gibi zikreder, soltalar gibi tek- bir de getirirdim. Hükümetçi sıfatını bize kar- şr itham olarak kullananlara Şunu da söylemek isterim: Biz Mustafa Kemal Anadoluya a- yak bastığından beri Kemalis- “İz ve bugüne kadar ondan, ve onun O demek olduğu- na hiç şüphe olmayan fırka- sından ayrılmadık. Biz meb'us İolduğumuz için onun firkasın dan olmadık, onun fırkasından alafrangalar az değildi. İnkılâpçı ana babadan olup tık değildir. İrse fikir işlerinde hiç bir kiymet verilemez. Biz hoca ve köylü #amilyasmdanız: olduğumuz için meb'us olduk. Eğer İneönünden evel, ihti- İnavebe suretile temin <edilmiş- | olmamak ayakta durur bir man Jâlin bütün sonraki safhalarını, İ zaferi, cümhurtiyeti, hepsini keş (Lütten sahifeyi çeviriniz)