23 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Sultanfiflamit Tahsin Paşanın Halıratı. No:44 | > ini (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur.) Fehim Paşa daima Fuat) leri uslu duraca Fehim Pş. ve adamları adeta onunla uğraşm Yıldız sarayında harem kapısı ve küçük mabeyn dairesi! olduğundan kendisine hariçte tazı muvakkat O memuriyetler tevdi etmişti, Ezcümle Rusya İmperatoru yazım tebdili hava iç Yaltadaki sayfiyeye taşın- diğr zaman komşu devlet hü kümelarınm Devleti aliyye su- larmı yakm bir mmtakaya gel mesi vesilesle beyanı hoşâmedi zıronmda (o mezaketi siya-ye ibraz etmek ve aynı zamanda münasebatı dostanenin teyidi- ne omedar olmak üzere tarafı şahaneden Çar nezdine bir he- yeti mahsusa gönderilmek âdet olduğundan Sultan Hamit bu va zifeyi bir kaç defalar Fuat Pa- ağı iş edinm şaya tevdi etmişti. Fuat Paşa Mısır cihetinden bır serveti olmakla beraber re- fah içinde , yaşaması mak- sadile tarafı şahaneden kendi- sıne bazı maden imtiyazları da ihsan edilmişti. Bunlardan bir kısmı eseri talih olarak pek zen- gin damarlı çıktığından Fuat Paşa bu vesile ile de külliyet- li para ele geçirmişti. (Fuat Paşa çok cömert, debdebe ve dârâta fazla Omeyyal, tabiri mahsus ile hancdanca yaşama- yı sever bir zat olduğundan muhiti daima kalabalık, daima eğlenceli idi. Konağında içtıma lar, sohbetler, çalgı âlemleri eksik değildi. Hünkârm böyle seylerden hoşlanmadığını ve bu gibi içtrmaları şüpheli nazarla gördüğünü bilen gayretkeşler ve ezcümle o aralık pek şımar- miş olan Fehim Paşa muttasıl Fuat Paşa aleyhinde ihbaratta bulunurlardı. Fehim Paşa bir zamanlar Fuat Paşa ile nğraş- mayı âdeta kendısine iş güc e-| dinmişti. Gerek kendisi ve ge- rek etrafındaki adamlar o Fuat Paşanm ve onun yaranın pe- şine düşmüşlerdi. . Bu yüzden an sıkacak hâdiseler, hattâ çar- pışmalar olduğu da vâki idi. Bir aralık Fuat Paşa tok bir ifade ile Fehim paşaya tembihatta da bulunmuştu. Sul tan Hamit esasen Fuat paşaya şspheli bir azarla baktığında Fehim Pş. nın sıksık maruzat ve ihbaratı bu şüpheyi arttırmakta idi. Hattâ bir defa Fuat P, mın huzuru hümayunda — ihti: yari veya gayri ihtiyari — yap tığı bir hareket Sultan Hamidi telâşa düşürmüştü. Bu hareket © pek fena bir neticeye müncer olabilmek gayet mümkün iken geçiştirilmişti. Fuat Paşanın €rgeü bir siayete kurban gide- ceğini görüyordum. Ancak ne şımarık Fehim Paşayı durdur- mak, ne de Fuat Paşanın celâ- detini teskin etmek mümkün N 1 olmayordu. i © Bir cuma günü idi, Fuat Pa > | ş8 rahatsızlığından bahs ederek selâmlığa gelemiyeceğini ar- © zetmişti, Bunu Fuat Paşanın bir tasav vuru mâhsusuna atıf ve Hünkâ- za keyfiyeti o suretle arzeden Fehim Paşa o giin kendi adam- larile Fuat Paşanın adamları a- . “ sasında ehemmiyetli bir müna- t.. Derhal saraya işlerdi akseden bumesele Fuat paşanın o gün cuma selâmlığına gelme- nesile Hünkâr nazarında büsbü tün evhamı tahrik edecek bir şe kil almıştı. Fehim Paşa takdim ettiği jur nalda Fuat Paşanın konağında bir takım silâhlı avene bulun- durduğunu ve bunun bir kastı mahsusa müstenit olduğun zıyordu. suretle tasvir olunmuştu ki Hünkârın endişesi artmıştı. Se- lâmlık merasimini müteakip Fu at Paşa saraya celbolundu ve kendisinin hiç sevmediği ve da- zet Paşanın dairesinde 'tassa müşiri Rauf Paşa ve daha bir kaç zat tarafından isticvap edil- di. Bu isticvabat ve tahkikat ne ticesi Fuat Paşanın menkübiye- tine ve teb'idine müncer olm'ya bilirdi. Vâkıa Sultan Hamit bir kimse hakkında işi bu dereceye getirdikten sonra İstanbulda ve işinin başında bıraktığı nadir idi. Bu kabil insanlara mukad- der olan en mutedil, aikbegGr ka bir memlekete nefiy ve teb'it olunmaktı. Vâkıa bu nefiy ve teb'it sırasında onlara mebzul maaş tahsis etmek, bol harçir vermek gibi şeyleri yapmağı da unutmazdı; ancak teb'it cezası- nın değiştirildiği pek olmazdı. Böyle olmakla beraber Fuat Pa şa bu bâdireyi de belki atlata- caktı. kat hitam bulup evrakı zatı şa- haneye takdim olunduğu za- İman huzuru hümayunda bulu- (muyordum. Sultan Hamitle Fu- at Paşa arasında alelekser ta- vassut vazilesini ben ifa ettiğim cihetle Fuat Paşa hakkında ya- pılacak muameleyi yine benden sormuştu. O dakika anladığıma göre Hünkâr henüz Fuat Paşa hakkında bir karar vermemişti, Ancak Fuat Paşanm etrafında müsellâh avenesi bulunduğuna dair olan maruzat Sultan Hami- din zihninde yer etmiş olduğu da görülüyordu. Fuat Paşayi ne rede ötürtmak lâzım geleceği Hünkâr! düşündürüyordu. den Sultan Hamit bunu bana sordu. Ben de düşünmederi: — Çit köşkünde! Demiş bulundum. Derhal yap tığım hatanin farkına vardım, Fuat Paşanin tasâvvuratından fena surette şüpheye düşen Sul tan Hamide, Fuat Paşayı sara- yın içinde ve kendi hususi daire sinin ittisalinde bir köşke oturt masını teklif etmek öyle tecm- mülsüzce söylenmiş bir söz, öy le bir gaflet eseri idi ki Hünkâ- rıno anda benden de şüpheye düşebilmesi ve beni Fuat Paşa ile hemfikir addetmesi pek muh temel idi. Şayet o esnada işkü- zarlardan biri: — Fuat Paşanm Tahsin Paşa ile samimi münasebetleri oldu- ğu ve Fuat Paşanm evinde olup biten şeylerden Tahsin Paşa. run malümatı bulunduğu haber alınmıştır. i (Bitmedi) Bu jurnalda mesele o| ima aleyhinde atıp tuttuğu İz-| HARİCİ HABERLER.. Almanyada Yahudi düşmanlığı Ön senede 6 kişiden 6,000,000 a çıkan Alman faşist- kmı? Merak edilen bir mes'ele. Pş. aleyhinde bulunurdu! Az değil Hitler taraftarları- nın muvaffakıyeti Almanyada Hitler taraftar- ları intihabatta mühim bir mu- vaffakiyet kazandı. Hitler 919 da, yani umumi harbin ferdasın da Almanyaya galipler tarafın- dan ağır bir inuahede yükletilir ken 6 kişi ile işe (o başlamış ve bugün taraftarları 6,000,000 kim seye yaklaşmıştır.Son muvaffakı İyeti üzerine kendisinden gene sık sık bahsettiren Alman fa- sistlerinin reisi Hitler memle- ketini dünkü ve bugünkü müşki lâttan kurtarmak için çare ola- rak şunları bulmuş, ilân etmiş- tir; — Bütün Almanların birleşti- ği Büyük Almanyanm teşkili; Almanya diğer milletlerle mü- savi hukuka malik almalı, mua- hedeler tadil edilmeli; Alman- yanın fazla nüfusunu yollamak ) Delilik Kendini para için nehre attı NEVYORK, 22 A.A. — Dün mevrede cereyan etmekte olan müza| Terry nammda bir Amerikalı kereler tahsis ettiği başmakalede ©zİ delikanlı fotografcıların, matbu cümle diyor ki: lat mümessillerinin ve: “Hedefe vâsıl olmadan evvel usun) Tahin açık olsun! diye ba- bir yolun katedilmesi lâzrmgelmekte| gran halkm ortasından ve yeni dir. Bir takim müşkilât çıkacak, birl Köprünün üstünden Hudson ne- İkem itimat buhranları zuhur Ki hrine atılmıştır. Elinde ve başı- cektir. Çünkü insanların tabixtindelyan üstünde vücudunu — şakuli amumi menatli hususi menafiin zavi-| kör. vaziyette tutmak ve ayakla- yesi altında görmek münderiçtir. Ba) nm ilk evel suya girmesini te ande makul olarak düşünülecek ŞEYİ yin etmek için yelken bezi tut- fikrin yürüdüğüdür. a a almakta idi. Fakat boşluğa atıldık imiyör'ki bu fikir Avru ai : > ir b ii düz, |tan bir saniye sonra vaziyetini tura varacaktır. Bu ça'maşvau üzerler| <sYböderek nehre düsmüs ve bel de tahminler yürütmek tehlikeli ola- İ cak bir takım şeylere tabidir. M. Bri- andin liyakati fikri tasavvur etmesi ve onu beynelmilel en nazik İ dahilinde kabul ettirmesidir. küçük değildir ve ne olursa olsun ha riciye nazırının teşebbüsü © milletler sazarında bütün manevi © kıymetini muhafaza edecektir.” Esim Avrupa birliği ne olacak? “Temps” gazetesi Avrupa Birliği meselesine ve bu mevzu üzerinde Ce-| rak kimse bil ameli lik olmadığı halde sudan çıkarıl şellis, gayri ihtiyarı olarak katli şerait : z Bu i, nefse sebebiyet vermiş olmak töhretile Terrynin arkadaşla- rından birini tevkif (etmiştir. Terrynin yapacağı bu işin tafsi- lâtını yegâne olarak dercetmek tizre mumaileyh ile o mukavele yapmış olan bir gazete bu teşeb büste hiç bir mes'uliyeti olmadı- Jğım iddia etmektedir. KE A. ETEM 8 idam karari isteniyor Ankara, 22 ( Telefon ) — Meclise tasdil sekiz idam kararı gelmiştir. Beyoğlu jandarma Fırkacılık dersi Fransanın eski bağvekili ve radi- kal sosyalist fırkası reisi M. Herriot yazdığı bir makalede — Cenevredeki Fransız heyetinin vaziyetini tenkit et mektedir, M. Herriot diyor ki: “Hükümet Cenevreye bey'eti murahhasa gönderdi, milli de- gil Hak itibarile bunu yapabilir. Fi- liyatta ise M. Briand haksızlık etmiş- tir. Bazı kimselerin bulunmamasın- kemiği kırılmıştır. Kendine ma-| muş ve hastanede ölmüştür. Po-|habatma başlandı. Sabahleyin mıza rey vermektedir. | 7 dan Cemiyeti Akvamın müştekll ol. İduğunu söylemekle bitaraf olduğu- İmu zannediyorum. Fakat mazimize kumandanlığı Yeni teşkilât dolayısile Bey- oğlu jandarma kumandanlığı .Cemal Hüsnü Bin istifa! Gümüşhaneden yeni intihap icra için Meclisten Hükümete tebligal Ankara, 22 (Telefonla) —Bu günkü (dünkü) Meclisin fevka lâde içtimamda Başvekil İsmet bi eri Pirinci mutkundan SON) nulacağı riyaset tarafından $ imeiyleres Si en Unan | dirilmiştir. Müteakiben İsmi meb'usu Cemal Hüsnü Beyin bu | Pa$a garka ait ikinci mutkuf gün B. M. Meclisinde istifana -Jirat etmiş ve ruznamede başi mesi okunarak kabul edilmiş - |bir şey olmadığından perşemi tir. İstifa okunurken © salonda | günü tolanılmak üzere celse yükselmiştir. til olunmuştur. Bütün reyler C.H.F.nal Ankarada dün intihap başladı, bütün halk reyini C. H.F. namzetlerine veriyor başladı. Başvekil Paşa retikasi birlikte reylerini attılar. İnt bat altıya kadar devam etti. bin vatandaş akşama kadar re) — Uğurlar olsun. Güle gü Yeniden bir zatın intihabe çin Hükümete tebligatta bul Ankara, 22 ( Telefon ) — Bugün Ankarada belediye inti- kanuni merasimle sandık mü - hürlendi. İlk reyi Cümhuriyet H. Fırkası müfettişi Ali Nazmi B. attı,. Vekiller, meb'uslar, ka dın, erkek herkes reyini atmağa , Mihaliç, 22 (Milliyet) — Bu ye intihabatında C, H. Fırkası namzetleri bütün müntehiplerin ittifakı arasile ka zanmışlardır. İni istimal etmiş bulunuyordü Gazi Hz. nin yarın reylerini * İmelet. muhtemeldir. .. da ittifakla C. H. Fırkası nam zetleri kazanmıştır. ” Afyonkarahisar, 22 (A.A)? Aziziye belediye intihabatımdi GC. H, Fırkası namzetleri itti la kazanmışlardır. .. #s“ Ankara, 22 ( Telefon ) — Gazi Ayintapta belediye intiha- bı bitmek üzeredir, Halk, fırka » Ankara, 22 ( Telefon ) “ Antalyanın Finike ve Afyonu ziziye kazalarında fırkamız böl iye intihabmda kazanmıştır. * Konka, 21 (A.A) — Çumra ve Finike belediye intihabın Fuat Paşa aleyhindeki tahki-; | | Hitier için hariçte müstemlekeye sa- hip olmalı; Yalnız vatandaşların hakkı vardır. Yahudiler vatandaş de- ğildir. Bütün resmi — vazifeler ancak Alınan vatandaşları tara iından ila edilebümeli; Kazanılmıyan. vergiler kalk malı, harpte kazanılmış servet ler iade edilmeli .. Hitler memleketin o servet membalarının da millileştiril. mesini de istiyordu. Milli İyalist fırkası bunları ilân Jedeli taraftarlarını arttırmıştır. i Çünkü harbin < neticesinden İmmemnun olmıyan kitleleri O bu İsuretle celp edebilmiştir. Hitle- rin muvaffakıyeti Almanya hari cinde neden bu kadar endişe u- yandırıyor..? Çünkü Büyük Al Ni ve muahedelerin tadili gibi iki mühim davayı or- taya atıyor. Büyük ( Almanya demek Avusturyanın da Alma- nyaya iltihakı demektir. Bunu Avrupa devletleri / istemiyor. Keza umumi harpten sonra ga- İplerle mağlüplar aras'ndaki muahedeleri de bozmak eski ga iplerin hiç işine gelmiyor. Hit- ler taraftarları ne yapacaklar? Merak edilen noktabudur. BERLİN, 21 A. A. — Prus- ya dahiliye nazırı sosyalist mil- liyetçiler yahut komünistler ta- rafından cebir ve şiddete müste hit bir hareket vukuu muhte- mel olmadığını söylemiştir. BERLİN,21 A,A.— Milli müdafaa ordusu kumandanlığı- na ceneral Hammerspein tayin edilmiştir. s0s-| etti! ! Çinde muharebe CHANGHAY, 22 A. A. — Man- gurililer bugün Ticnçini ele geçirmiş- lerdir. Yarı Pekini zaptetmeğe ha- zırlanmaktadırlar, PEKİN, 21 A.A. — Şimal kuvvet leri Pekini tahliye etmektedir. Nan- kin hükümeti, Pekinin Mançuri vali- sinin idaresi altına verileceğini vadet miştir sadık olarak dahili siyasetin dar dü- Sarı yere nakledilmek üzere - Bursa belediye intihabatı şünecelerini Fransayı ve sulhü müda dir. Bunun sebebi Beyoğlu ka- faa azmimize karışişttmyacağız.” za mntakası inzibat işleri polis tarafından ifa edilmekte olması dolayrsile jandarmanın © polis mıntakası haricinde bulunmağı- na lüzum görülmesidir. Cemiyeti Akvam CENEVRE, 21 A.A. — Milli ekal liyetler hakkındaki müzakereye bu- gün de devam olunmuştur, M, Zales- İstanbulun tenvirat C. H. Fırkası intihabata fesat karıştırıldığı isnadını protesto etti ! Bursa, 22 (Milliyet) — Bele- |kası mensupları, bu müracaat diye intihabatının S. C. Fırkası İrmda, hakikaten intihabatın 9 aleyhine cereyan alarak netice-| bestisi ihlâl edilmiş ise tahkikf lenmesi üzerine bunlar, halkı ta | yapılarak müsebbiplerinin kaff| raflarına celbetmek için beyan- İnen takip olunması, aksi İki, ekalliyetlerin mürakabesi husu- sunun Akvam Cemiyeti © tarafından icrası lüzumunu ispata çalışmıştır. M. Buxton, ekalliyetlere tabiatilel, ai it bulunduğunu, fa-| masrafı İstanbulun bir çok sokakları ranlıktır. Fakat İstanbul bele diyesinin iddiasma göre İstan İbul sokaklarının tenviri için yal İnız elektrik şirketine senede 230 | ..,, İbin lira veriliyor. mila erler İiobakariı masrafr da ez tadilâk, yağilirasi kayde; ve €-İaog 000 yira kadar tutüyor İ sas itibarile kabul edilmiştir. z ra Halbuki belediye sarfettiği bu| paranın ancak yarısı kadar bir varidat elde ediyor. Belediye tenvirat varıdatınn | bir misli fazla masraf yaptığına | bundan fazla fedakârlık edemi- | yeceğine kani bulunuyor. taraftar ve mü kat, muahedelerin müstakimanc tat biki çarelerini düşündüğünü söyle miştir, Mal CENEVRE, ZI A.A. — Ekalli- yetler hakkındaki inlizakereye yarın İ sabah devam olunacaktır. Siyasi işler her sene ekalliyetler ortaya atarak kendisini fi- len daimi bir ekalliyetler komisyonu vaziyetinde göstermesine ve Avrupa da sulb ve sükünun devamını asla ar- zu etmiyen bazı muhatrikleri mem. nün etmesine bir çok murahhaslar rafından kat'i surette mümenaat e dileceği haber alınmişter . . |. dön Gizli, aşikâr bütün PARİS, 21 A.A, — Petit Journal gözütesi ekalliyetlere ait müzakereyi mevrwu bahezderek yazdığı bir maka lede iyi düşünceli ve muhakemeli bir çok kimselerin ekalliyetler hakkında elyevm mevcut olan o teminatın ve Mağritte tesbit edilen şeklin kâfi ol- duğu kanaatinde bulunduğunu kay. detmektedir. Cenubi Amerikada NEV YORK, 22 A.A. — Buenos Ayresten bildirildiğine göre Concep tinonda hükümete karşı bir isyan zu- hur etmiştir. Dün, M. İbanez ile bir çok cenerallerin ve bir meb'usun tay yare ile Conceptiona gelerek bu ba. reketi vücuda getirmiş oldukları ri” vayet edilmektedir. NEVYORK, 22 A.A. — Şili se. fareti Şilide icrası mutasavver olan isyan hareketinin muvaffakiyetsizli- ğe uğramış ve memleketin her tara- tında sükün hüküm sürmekte oldu- ğunu bildirmektedir. İnameler neşretmişlerdi. İ diğ yersiniz Yeni fırkaya tavsiyemi de S, C. Pırkasınm bu şekilde” nat ve iftirasmın mahkeme Hi mü ile efkârı umumiyeye Tet ve tekzibini rica etmi Bunun üzerine C. H. Fırkası resmen Vilâ ig rek $, C. Pırkas'nın bu e aiebe imtihanları Ziraat Bankas: tarafından bazı yer) Avrupaya gönderilecek Ti lerde ziraat kooperatifleri teşkil edil-İmezunlarınm müsabaka imti Bu kooperatiflerin |hanları dün hitam bulmuştur. ekserisi faaliyete geçmiş değildir. tiham evrakı berayı tetkik ti Zirai kooperatiflerin noksanlığı |ve terbiye heyetine gönderil€* tatbik edilmiştir. Neticede köylüyü| cektir. Muvaffak olanların is? kooperatife alıştırmak için © başka|leri bir ay sonra anlaşılabileMi memleketlerde olduğu gibi halka ko-İtir. Gönderilecek talebe ade operatif kursları açılmasına — lüzum) 29 dur. İntihama dahil olani” görülmektedir. 70 i bulmaktadır. / z:Dikkat! menfi ve muzir unsurlar yeni fırka arkasında tahrikât yapıyor, fırsat bekliyorlar ! Bir kaç gün içinde her vaziyet anlaşılacak, hakikatlerin hakkı verilecek zihinleri bulandıran yalanların da mahiyeti ortaya konacaktır Ankarada politika havası; her gün biraz daha te Lider Fethi Bey bile, İzmir nutkunda mübadiller hinde tatlı ümit verici sözler söyledi, fırkası na parlak vajdlerde bulundu. Fazla rey ve ti kazanmak tehlikeli yollardan yürümek | bir marifet mi?.. | sÖE l Yeni fırkanın bazı viliyotler de teşekkül edeni) re heyetlerinin isimlerini görüyoruz. Bunlardan nun itimada lâyık, münevver zatlerden ibaret na hükmediyoruz. Eğer olarda bk namına yapılacak 2 Zatlerin fikir ve şuurlarile yapılacağından, saydık çek müsterih olurduk, Halbuki faaliyet sında gürülenler, bu listelerin haricinde bulunuyoli, işidiyoruz: Falin kazada serbestçilerin bir kaç namzedi ka - yanmış, Çünkü orada muhacirler. mâhadiller vari, ,