23 Eylül 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
YEO1NCI SENE N* 2 2 9 2 Baçmuhorrtri YUIVTJTS N A D t İDAREHANESİ: Myımnımıımiye karşısuıda dıirei Telgraf: tstanbul Cumhuriyet Posta kntusu: N° 2 4 6 • Başmuharrlr : 2366 . jahrlr müdürO : 3236 müdürü 2365, Kitap kısmı: 472 mmmumıııımnııiHnnmımm. Fevkalâde içtima Aktedildi ıı ıııınıı<ııımıuıu<ıııuıuiMiıiHiımıınııiMiumu]iMHiHiMiuııuuıuJnmH ıımiHiNUumııımıımımmnHiınmmMHHMiHmuıııırtMiırmmıiM^^ ııııiHinnuırııııntıımnıınınnittiıiMiıiKaimımiHiHuuiiuiHiıiHmımıırıiHiıniMi MmmıııııırniiHHimıınıtHiıımHmiMnıı •ıınuıımmımıııiHMH». ^ ^ M Ü . S Ü Cu m h u riyet İktisat Vekili de istifa etti Ankara 22 (Telefonla) B. M. Meclisinin fevkalâde içtimaı, bu • gün saat 15 te açıldı. Bu münase» betle bugün erkenden Ankara'da mutadın fevkinde bir faaliyet göze çarpıyordu. Meclis çok klabahktı. Reis! cumhur Hz. localarında bulunuyorlardı. Meclisin önünde binlerce da kısaca şu nutku irat etti: halk birikmişti. Süfera localan dolcMuhterem arkadaşlar, Türkiye Bfl muştu. Samiin localarında, kadın yfikMiDet Meclisinin sureti mahsusada erkek büyük bir kalabahk vardı. içtimaını istilzam eden sebep neşrolun SALI 2 3 EYLOL Î93O ABONE ŞERAİTf MÖDDET: JTÜRKİYE İÇİN HARİÇ İÇİN i: Seneliği • 1400 Kr. 2700 Kr. J6Aylığı 750 Kr. 1450 Kr. 400 Kr. 800 Kr. | 3 Aylığı 1 = 5 Kuruştnr s Nfishası her yerde Meclis pazartesine kadar devam edecek tsmet Pş mühim bir nutuk söyledi, malî lâyiha encüme havale edildi, celse prrşembe gfinune talık i mnştnr ve şimdi de Büyttk Mecllse malumat verilmistir. Bo sebep bir iki keüme Oe tekrar edilmek istenilirse, Bfiyflk Meclis açılmadan evvel, karşı fır Millet Meclisi milli panuun krymeti üzeka meb'uslarından Nuri(Kütahya), rinde yeni bir karar ve tedbirleri mutaNaki (Elâziz) Beyler salona girdi lea etmek için davet olunmuştur, deneler, sola doğru yürümeğe başladı bilir. Yeni vaziyet, mOll paranın kıymetini Bnkuta karşı muhafaza etmek mevlar; fakat sol tarafı işgal edilmiş rau degüdir. SM bir çok endife ve tedbir Ankara 22 (Tegördüler. Meb'us arkadaşları tara lere sevkeden ba vmıtyet seUs »yhk dddl lefonla) Ya S.F.Umumîkâtibi Başmuharririmizden fından kendilerine yer gösterile bir mücadeleden sonra temamen makus rın ve çarşamba rek handeler arasında alkışlandı bir hale srelml^tir. Artık mflli paranın su günü, Meclis iç kuta karşı muhafazası endi^esinden bular. gün aıade bulunuyoruz, buna mukabil tima etmiyecek Müteakiben Ağaoğlu Ahmet Bey milll paranın kıymeti zlyade yfiksd tir. Cumhuriyet salona girdi. O da, ayni suretle çok mek Ihtimali karşısındayn. Tani ecnebi Halk Fırkası alkışlandi. Ahmet Bey, bu alkış dövideıtete ftuda arenn Tttrk tedaTfll grup heyeti uAnkara Vi eyluj (Telefonla BaşmuAnkara 22 (Rasmuharrirîmiz 1ar karşısında gfllerek herkecc te vasıtâsîle karqıla7smam»k vasiyett var mumiyesi, yann dır. Ba mes*ele bizi milli paranm harrirhniaden) Bugün meclis heyeti den telefonla) Bugün mecliste şekkür etti. kyımetinl nasıl muhafasa etmenln saat 15 te Afyon tunumiyesine arzolunarak encümenlere meteleket hvaM lktisadlyeslne muva meb'usu Ali BeCelse küşat ediliyor tevdi edilen. mali kanun lâyihası doğ Başvekü tsmet Pş. nın Şark harekâfık olacafı mevzuunu tetkika sev yin riyasetinde rudan doğrnya paramız kıymetinin tes tına dair verdiği izahat neticesinde Tam saat 15 te Kâzım Paşa, al bitini istibdaf etmekte olan bir kanun ordu kumandanlarının, zabitlerinin kışlar arasında, kürsüye çıktı. Yok ketti. Bizim, bu husustaki kanaati •toplanacak, çarmix ithalftt ve Dıraoat noktai na lâyihası defildir. Bugün aynen verile ve efradınm takdir ve tebciline dalama yapılarak ekseriyet olduğu zarmdan milll paranm yukselmesine şamba günü de eek metninde görüleceği üzere bu kaederek karşı meclisin ban mes*eleler ve esaslar içtima nnn l&yihasile hükumet meclisten ih ir verilen takrirlerden Afyonkara görüldü ve celse küşat edildi. mutalea etmesi lâzım olduğu lemintn müzakeratma de tiyat evrakı naktiye ile altın Veya, al hisar meb'usn Ali Beyin takriri Gazi Hz. nin tezkereleri dendir. Hükumetçe, bu lâzım olan ted vam eyliyecektın kıymetinde ecnebi evrakı naktiyesi meclis reisliğine sevkolunurken, Evvelâ, Reisicumhur Hz. nin fev birler artık hükumetin salâhiyeti fevmubayaasına salâhiyet verilmesini iste S. C. Fırkası umumî kâtibi Kütahtir. kalâde içtima hakkındaki atideki kıne çıkü. Ba noktai nazardan, bo mektedir. Bo muamele ile takip olunan Yannkİ içtimaksat şüphesiz paramız kıymetinin ya meb'usu Nuri B. bu takriri Ali tezkereleri okudu. mes'elenln kabili teahhur olmaması yü Fırka grupuna riyaset edecek olan Afyonkarahısar dalgalanmasının, yani inip çıkmasımn Beyin elinden alarak altına kendi Türkiye B. M. M. yüksek reisliğine zünden Büyük Millet Meclisi biran ev mada, İsmet Pameb'usu Ali Bey önüne geçmektir. Paramız kıymetinin imzasını da koyduktan sonra ma vel bu mühim mevzua temas etmek va sa tarafından « Milll paramızm kıymetlnl korumak inip çıkmasının önüne geçmek ise o kıy kamı riyasete göndermiştir. ziyetinde bulunuyor. Bu bepta düşfln umumf izahat verilecek, hükume için alınması lâzım gelen âcil tedbirleri de iştirak etmektedirler. tsmet Pş. meti tesbit eylemek demektir. Çiinkü temin maksadile İcra Vekilleri Heyetinin düğümüz kanun lâyihası Bfiyflk Millet tin umumî siyaseti, tatil devresin da, içtimalara bazan iştirak edi • Meclisten çıktıktan sonra, bir çok para bahsinde tesbit ve istikrarın maMeclisine takdim olunmuştur. Usulü nası para kıymetinin aşağı yukan inip meb'uslarla Nuri Beyin de misafir 13 eylul 930 tarihli teklif karan tasvip vechile encümenlerde tetkik olunduktan deki icraatı ve yeni fırkanın teşek yor. çıkmıyarak bir kararda durmasmdan bulunduğu hususî bir mahfilde, S. olunarak teşkilâtı esasiye kanununun sonra huzurunuzda müzakere edilecek külü ile meydan alan siyasî münaEsasen nizamname üzerinde ça19 uncu maddesi mucibince Türkiye Büibarettir. Evet, yapılacak muamelenin Fırka U. kâtibinin bu hareketi etra yük Millet Meclisinin eylulun 22 inci pa tir. Mes'elenln teferruatına şimdi temas ka'şa ve tenkidat üzerinde beyanat lışılmakta, bazı maddelerde tadi maksadı ve neticesi bu dahi olsa biz heetmek ve ahnacak tedbirleri sureti kat'lât yapılması muhtemel bulunmaknuz paramız kıymeti için kanunî bir is fında lâtife ile kanşık bir çok mü zartesi günü içtimaa davet edildlğini ar iyede takrir ettlrmek için bugün wkit ta bulunacaktır. tçtimaın çok münakaşalı olacağı tadır. Maamafih yapılacak tadilât tikrar tesisine teşebbüs edecek hale gel nakaşalar yapılmıstır. Nuri Beye, zederim efendim.> müsait değildir. Encümenler tetkik etmiî bulunmuyoruz. Paramız kıymetinin Ali Beyin takriri, hükumetin de Ismet Pş. nin malî projeye tikten sonra mes'eleye temas edilince ve uzun söreceği tahmin edilmek mevcut teşkilâttan bazısınm ilga • tesbiti çok dikkat ve itina ile beraber hükumet bütün tafsilâtı verecek ve tedir. Fırka meb'usları bütün dü sını değil, bilâkis takviyesini istihait nutku biraz zaman da istiyen çok mühim bir takdir ve tebrikini tazammun et • meclisi âli de ona göre karar verecektir. şündüklerinİ içtimada söylüyecek daf etmektedir. Gazi Hz. nin tezkereleri okun mekte olması hasebile Cumhuriyet mes'eledir. Hükumet, bu lâyıhanın avamilini kâ lerdir. Fırka ve hükumet, ıslahatta cezHalk Fırkası namına verilen böyle duktan sonra, Başvekil İsmet Paşa milen tasrih etmeği vazife addeder.» Fakat fîmdiden şu kadan sb'yle Muhalif meb'uslar nasıl karşılandılar? Halk Fırkası grupu Bugün toplanıyor içtima yann da devam edecek, mühim müzarkereler olacaktır Paramız kıymetinin Hükumeti takdir eden tesbitine doğru takriri imzaladı Bo ikinci adım olunca bunun bir de birinci adımı olmak lâzım gelir, o ne zaman atılmıştı, derseniz o birinci adımın geçen sene para buhranı çıktığı zaman alınan tedbirlerle atılmış olduğunu söyleriz. Geçen sene paramız kıymeti alabildiğine düşmek istidatları göstermişti. En niyahet yarısmdan fazla sermayesme hükumetin iştirak ettiği bir milyon liralık bir bankalar konsorsiyomunun tesisi de dahil olmak üzere geçen sene alınan tedbirlerin kâffesi paramız kıymetinin daha fazla düşmesinin önüne geçmeği istihdaf etmişti. Şimdi teklif olunan mali kanun lâyihasüe İngiliz Ilrası kıymetinin düşmesinin, yani kendi paramız kıymetinin^ükselmesinin önüne geçilmek isteniliyor. İki mnameleden bilariciye Ankara 22 (Telöfonla) ts «ipkaen> VeMU Tevfik Rüştü Bey rincisi paramız kıymetinin düşmesinin, c ikincisi çıkmasının önüne geçmek için [met Pş. nın perşembe akşamı veya Dahiliye VekiU Şükrü Kaya'Bey dir. Filhakika paramız nihayet sabit bir Lcuma günü kabinesinin istifasını «ipkaen> kıymet almak için ne düşmeli, ne de Maliye Vekili Saracoğlu Şükrü B. [Reisicumhur Hz. ne takdim etmesi çıkmalıdır. Bir kararda durmak demek jmuhtemel görülüyor. İstifadan «ipkaen> olan sabitlik ancak böyle tahakkuk edeSılfiıiye VekiU Refik B. «ipkaen» bilir. Para kıymetinde umumi hayatı [sonra, Reisicumhur Hz., teşkilâtı Millî Müdafaa VekUi Abdülhalik karıştıran başlıca fena âmil bu kıymetin j»sasiye kanunu mucibince, yeni Bey «ipkaen» • . sabit bir esasta kalmıyarak zaman za [kabineyi teşkile muvafık görecekAdliye Vekili Sinop meb'usu Yuman inmesi ve çıkmasıdır. İşte ayni k'eri her hangi bir devlet rücülüne suf Kemal Bey «yeniden» buhranları geçiren diğer memleketlerde İktisat Vekili Bordur meb'usu olduğu gibi bizde de bu tesbit ve istik [tevdi etmekte serbettirler. Gazi rar ameliyesi böyle böyle takip ve niha |Hz., yeni kabinenin teşkilini, ge Mustafa Şeref Bey «yeniden» Nafıa Vekili Diyarbekir meb'usu yet ikmal ve intaç olunacaktır. [ne tsmet Pş. ya tevdi buyururlarsa Zekâi Bey «yeniden» Maarif Vekili İzmir meb'usu VaParamız kıymetinin tam ve kâ JnüsarüniIeyhe karşı olan itimat [larını bir daha teyit etmiş ola sıf veya Nafi Atuf Beylerden biri mil tesbitini temin etmek için belli jcaklardır. Bu takdirde İsmet Pş., «yeniden» nebilir ki bugün teşebbüs ettiğimiz muamele ile paramız kıymetinin tesbitine doğru ikinci esaslı adımt atmıs bulunuyoruz. bir takdiri kendisinin nasıl ( Mabadi 4 üncu sahifede ımza şiddetli alkışlar arasında kürsüye çıkarak malî kanun projesi hakkın ( Mabadi 5 tnci sahifede ) Kabinede yapılacak tadilât İsmet Pş. cumartesi günü yeni ka bine ile meclise çıkacak Ismet Pş. ile Fethi B. arasında ilk çarpışma cumartesi çünü olacaktır der'uhte edecektir. Fırka kâtibi umumiliğinin, Recep Beyden ev' vel Siirt meb'usu Mahmut Beye teklif' ve mumaileyh tarafmdanj beyanı itizar edildiği söylenmektedir. Yusuf Kemal Bey bugün Anka, ra'ya gelmiştir. Bu suretle teşekkülü muhakkak gibi bulunan yeni kabine cumartesi günü Meclis huzuruna çıka , cak ve tsmet Pş. tarafından itimat talebinde bulunulacaktır. tsmet Pş., bu münasebetle hü kumetin umumî siyaseti hakkındaj uzun bir nutuk irat edecek ve mu' haliflere cevap verecektir. Ismel Pş. dan sonra Fethi Beyin söz al] ması muhtemeldîr. rî olmağa karar vermiştir. Kabinedeki tadilâttan sonra, fırkanın takviyesile meşgul olunacaktır. Fır Ankara 22 H. F. umumî hey eti idaresi de, içtimalanna munta ka bilhassa münevverlere ve gençzaman devam etmektedir. Bu iç lere istinat ettirilecektir. Bütün tedtimalara grup ikinci reisleri Cemil birler, iktisadî vaziyetin düzeltil (Tekirdağ) ve Ali (Afyon) Beyler mesini istihdaf etmektedir. Umumî Heyeti idarenin içtimaı Fethi Bey dün gitti S. Fırka Reisi meclisin tatiline kadar Ankara'da kalacaktır başlı geçilecek iki safha daha varŞimdiki Nafia Vekili Recep B., dtr: Biri filî istikrar safhası, diğeri [yeni bir kabine teşkil edecektir. Varşova Büyük elçiligine tayini Yeni kabinenin şu suretle te kanunî istikrar ameliyesi. takarrür eden Saffet Beyin yerine Filhakika hie bir parayı yalnız ve yal [şekkülü kuyvetle muhtemeldir: Halk Fırkası kâtibi umumiligini Başvekil İsmet Paşa nız kanun kuvvetile şu veya bu kıymette ^Mabactt & üncü, şahifedç Fethi B. Haydarpaşa garında kendisini teşyi edenler arasında S. C. F. Reisi Fethi B. dün aksana miştir. Fethi B. bir motörle Büyük H i ekspresle Ankara'ya hareket et • dere'den H a j d a r p « *
