23 Eylül 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

23 Fy'ul 1<WO l m " " m ( Bırinct sahifeden maba.it ) "»mıııtıııııııııııııııtıııiHnıımıımııııııınıımııııııııııııııııııi •ı»ıııTWıııııiMiiMiııiHiııırrnııııııınıııııııııııııııııııııııı,,,,,l,,,,,lll|IHII,IIIIIIIMIIIII,,lllllHlllM|||mı|||||I1111 IIIIIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllTnrılllııııııııııı ııîîınuııırmuM.MMiı.... Fevkalade içtîma aktedildi , * • Camhurtyeİ Cemal Hüsnii Beyin istifanamesi Müteakıben Cemal Hüsnii Beyin atideki istifanemesi okundu: • B. M. Meclisi riyasetine «Tayin edildiğim Bern elçiliğini kabul etmiş olduğum için Türkiye Büyük Millet Meclisi azalığından istifamm kabulünü rica ediyorum. Bu vesile ile Millet Meclisi azasmın ve Maarif Vekâletinde bulunduğum esnada muhterem arkadaşlarımın ve zatı devletleriniı> hakkımda gösterdikleri sevgi ve teveccühe karşı şükranlarımı arzederim. Derin hürmetlerimi lutfen kabul buyurunuz.> mesi faalivpH H» ümit m itimot t* « ı ^^^^jg&is^3ga»aacLss!!==!I!Illi!^^ *<«ıyeı,ı ae umıı ve uımat ettıgımiz | ( p ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ gıbı kat'î inkisara uğradı. Bütün komşularımız Türkiye ile dostluk, iyi komşuluk, hudutların emniyeti noktalarından aramızdaki mukavelâta riayet ettiler ve serserilerin bekledikleri ümitlere bu mütecavizler tedip olunduktan ve yerlerine firar ettikten sonra hiç yüz vermediler. Ve hareketlerine kat'iyyen müsamaha etmiyeceklerini kendilerine ihtar ettiler. Ve bir çok yerlerde takip ve nefy edildiler. Şakir B. istifa etti ııı hayale gelmiyen şid | c u t l a r i l e hhatır v ve h a y a I e jreimjven sid I r~~~~~~~*~~~~~~~« '" *~~~.« a t ı r e detle imha edildi. Cumhur devletinin bu büyük muvaffakiyeti Cumhuriyet kuvvet ve kudretinin her hangi bir tecavüze karşı gerek vatandaşları ve gerek orduları tarafından müdafaa edilebilecek bir halde bujlunduğunun kat'î bir delilleridir Bu semrelerden dolayi M. Meclisini fahrile tenvir ve memnuniyetini tahrik etmeği bir vazife addettim. (Şiddetli ve sürekli alkışlar) Gazı'nin vecizeleri Meclis pazartesi günü tatil edilecek Meclisin perşembe içtima ında neler olacak? mesi ihtimali olduğu gibi alelâde ta devam etmesi mümkündür. Cemal Hüsnii Beyin istifası, Allah selâmet versin, seslerile kabul edümiş ve Meclis Reisi tarafından, Gümüşane'de intihap yapılması i çin hükumete tezkere yazılacağı bildirilmiştir. Bu hal, Türkiye'nin bey^elmilel münasebatta haiz olduğu itibarı gösterdiği gibi, kendisinin diğer komşularına karş sadıkane ve halisane emniyet, dostluk ve iyi fcomşuluğa müstenit hattı haeketini fesatçı anasıra, kendisinin bizzat müsait olması tarzmdaki faaliyetinin, mukabelesi addolunabilir. Bundan sonra Ağndağı hâdisatı başladı. Tecavüz sebeplerini tasnif ederken birisinin de bir kaç senedenberi Ağrı'da yerleşmiş olan şekavet ocağının Cum huriyet kuvvetleri elinden kurtardması arzusu olduğunu söylemiştim. Ankara 22 (Telefonla Bugün lisin haftaya pazartesi günü, bir İktisat Vekili Şakir Beyin de ka[reşrinisanide toplanmak üzere kabineden istifa ettiği şayi ol fevkalade içtimaına nihayet vermuştur, devre sonun kadar da müzakera Meclisin orduya teşekkiirü Bunun üzerine Ali Bey (Afyon), Mazhar Müfit Bey (Denizli) ve Nebizade Hamdi Beyin ordumuza Meclis namına teşekkür edilmesi hakında verdikleri üç takrir kabul edilerek perşembe günü toplanmak üzere celseye nihayet verildi. Büyük Gazi'nin mazbut sözlerinden iktibas olunan vecizeler, kitap şeklinde ve mazrufa lâyık bir zarf dahilinde pek nefis ve memleketimizde tabı san'atının bedi bir eseri olarak tabohın muş ve kitapçılara tevzi edil miştir. GAZİ'NİN VEClZELERtt Türk vatammn halâs ve ihyasını istihdaf, Gazi'nin büyük dehasile idare olunarak tahak' kuk eden büyük inkılâbın bütün safahatını göz önünde pek manidar levhalarla tecessüm etti recek çok kıymetli bir eseridir. Başvekilin Şark hadisatına ait beyanatı Bundan sonra fsmet Paşa, tekrar kürsüye çıkarak Şark hâdisesi hakkında şu nutku irat etti : «Bu yüksek toplanıştan istifade ederek, içtima a fasıla verdiğiniz zamanlar zarfında memlekette hadis olan büyük vak'alan tafsil ettnek isterim. Bu sene Şark vilâyetlerinde mühim taarruzlar ve kıyamlar karşısında bulunduk. Hudut haricinde fesatçı ve ihtilâlcı bir çok teşkilât, senelerdenberi yaptıklan hazırlıklarını bu sene ikmal eyledikleri zannında bulunmuşlardır. Bu teşekküller bir kaç senedenberi içten içe anlaşmalarınm memleket dahilinde millî birliği az çok sarsacağmı ve belki kendi taarruztarına iştirak edecek bir çok aksamı vatan bulunabileceğini zannetmişlerdi. Kezalik hudutlar baricinden vuku bulacak taarruzların Türkiye'nin komşuları ile münasebatını vahim ihtilâtata sevkedebileceğini tevehhüm etmişlerdi. Bundan başka fesatçılann bu sene fçin hazırladıkları taarruzları tehir et memek için başhca iki sebep olduğu da tevsik olunmuştur. Bu sebeplerden birisi şimendifer şebekesinin henüz ilk kısmı tamamlanmadan evvel hazırlıklannın neticesini almaktı. tkincisi, memleketin bir köşesinde bulunan Ağrıdağı'nda senelerdenberi barınmakta olan fesat ocaçının ortadan kalkmasına imkân vermeden umdukları neticeyi almaktı. Butün bu hareketler bilinmekte ve yafcından takip edilmekte idi. Bu esbap tahtında haziran sonundan itibaren hudutlarda intizar edilen büyük taarruz Arkadaşlanm, bizim senelerdenberi Şark vilâyetlerinde gösterdiğimiz gayret ve mesal, geçmiş zamanlar siyasetinin tasfiyesi muadelesi vemilli vahdetin vatanın o parçasında da tesis ve istikrarı mes'elesidir. Biliyorsunuz, ki Hamidiye alayları teşkilâtı ve saire şeklinde Şark vilâyetlerimizde eskiden imtiyazlı, mü kellefiyetten azade bir kısım sınıflar vücude getirilmişti. Cumhuriyetin te essüsü ile imtiyazlı sınıflar kalkmış, mükellefiyet te bütün vatandaşlar müsavi bir hale gelmiş olunca hususî vaziyette bulunanlarm menfaatleri tabiatile muhtel olup kendilerini Cumhuriyet Idaresinin müsavatperver kanunu ile tatmin etmek müteassir bir hale geldi. Bunun aksülamelini tabiî görmek lâzımdır. Cumhuriyetin, bütün vatandaşları müsavi tutan, bütün vatandaşlara aytıi hakkı veren esasi prensipten vaz geçmek, bizim için imkân haricindedir. Bunun karşısında menfaatlerini muhtel görenler Cumhuriyetin kanunlafma bilâ kaydü şart itaat etmeyip mukavemette ısrar ederse kendileri için emellerine nail olmamak veyahut mahvolmak mukadderdir. (Alkışlar) Biz Cumhuriyet ölkesinde, her yerde tekmil vatandaşları kanun karşısında ve mükellefiyette kanunî müsavatı filen tatbik etmek mecburiyetindeyiz. Cnmhuriyetten evvel bize Zeylândan, Ağrıda ve diğer bazı yerlerde • kurunu vustaî feodalite ve aşiret teşkilâtı vardı. Fazla olarak bunlann rütbeli rüesası da vardı. Adeta bunlar bulundukları yerlerde derebeylik ve hatta birer ufak hükumet halinde idiler. Devlete karşı olan vazifeleri, merbutiyetleri kadar zayıftı ve gittikçe zayıflamıştı. Devlete karşı vergi ve bittabi askerlik miikellefiyeti de yoktu. fdare ve, kanun nazarın da kendileri hususi ve mümtaz bir vazivet iddia ediyorlardı. Ağrı dağında'ki hal de böyle idi. Bu sistemden vatan iki surette zarar görmüştür. Birisi bu teşkilât altında bu zihniyetle yaşayan kümeler gittikçe iptida! bir hale geliyorlardı. Ankara 22 (Telefonla) Mec Intihabat için Gümüşhaneflis, perşembe günkü içtimaında ye emir verildi >ara kanunun encümenden çıkmış Ankara 22 (Telefonla) Dabulacak, Maliye Vekili Saracoğlu hilİye Vekâleti, Gümüşane'de inŞükrü Bey kanunu müdafa ede tihabat icrasını emretti. Perşem cektir. beyç kadar intihabı biterek Fethi Karşı fırkanın o gün söz alıp Beyin o gün meclis müzakeratmaj 'almayacağı henüz malum olma ümüşane meb'usu sıfatile iştiraj nıakla beraber Fethi Beyin malî ki kuvvetle muhtemeldir. 'kanun hakkında beyanatta bulunAdliye Vekilinin istifası 'ması ihtimali vardır. Fethi Beyin, etrafında Kanunu tasvip eder beyanatta Sabık Adliye Vekilinin İstifaya bulunacağı ve muhalif meb'usla rın kabul reyi verecekleri anlaşıl daveti sebepleri meyanında, ödemiş'teki nutuk ile Veâlet umuru maktadır. hukukiye müdür muavininin istifaFevkalade içtima ne kadar ını mucip olan hâdisenin meb'usdevam edecek ? ar arasında şüyuu da bulunduğu Ankara 22 (Telefonla) Mec heber verilmektedir. bin bütün noksanlarını kendi mevcudi du ve gerek jandarma kuvvetlerimizin yetlermde timsal haline getirmiş olan hazari kuvvetle ve az bir mevcutla hakibir avuç halktır. Ağrı dağı eskiden Çar kî bir sefer hayatı göstermiş olduklarını !ık Rusya'sı, İran ve Türkiye'nin mülte zikretmeliyim. Ancak, onların kahrakasında bulunuyordu ve dağın büyük manlığı ve her tehUkeye vaktinde yetibir kısmı Türkiye.'nin değildi. Bu arazi , şen ve her tehlikeyi kat'î surette bastırnin hususi menaati vardır. Burada yaşı mak için aziz hayatlannı hiç bir şeyden anlar yazın karlar eridikçe karlarla be esirgemlyen zihniyet, kıymet ve cesaaber zirveye kadar çıkarlar ve kışın kar retleri vatanı, kendi aleyhinde ümit besastıkça eteklere inerler ve bütün bu liyenlerin bütün tehayyülatından masun eliş gidişler esnasında maişetleri bir tutmuştur. (alkışlar) taraftan yaylalarda iptidai ziraatten, Tahammül etmeğe mecbur olduğumuz diğer taraftan da etrafa sarkıntılık yap fedakârlıklan istisgar edemem. Jandarmaktan ve çalışkan halkın emvaline te ma ve ordudan zabit ve nefer olarak cavüz etmekten ibarettir. şehit verdik, bunlar ölçülmez zararlar İktisat enciimeni dün toplandı Ankara 22 (Telefonla) Malî kanun projesini müzakere etmek üzere, Meclis içtimaından sonra iktisat encümeni Mustafa Şeref (Bordur) Beyin riyasetinde toplanarak mesaisine başladı. *** GAZİ'NİN VEClZELERll Yüksek bir deha ve irfanın birer şeraresidir. Eser her meslek erbabı için başları daraldığı, sıkıldığı zaman müracaat edile cek bellibaşlı rehberdir. Deni ' lebilir kj eser asker, sivll, ku ı mandan, zabit, âmir, memur, tüccar ve çiftçi, san'atkâr ve işçi velhasıl herkes için elmaslar • dan işlenmiş kurtancı, sihirli bir muskadır. Muhalif meb'uslar neler söyliyecek? Serbest Fırka meb'usları, mecliste kendilerine sonılacak suallere karşı hazırlandıklarını söylemektedirler. Bunlann, mecliste itidali elden bırakmamağa çalışacakları, tenkitlere sükunetle mukabele edecekleri ve kendilerine vergilerin nasıl indirilebileceği, inhisarlardan ceplerini dolduranların kimler olduğu ve sui istimaller hakkında neler bildikleri sorulunca açıkça cevap verecekleri söylenmektedir. S. F. meb'uslarının bu meyanda, bir kalemde, bütçede 20 milyon Iira tasarruf mümkün olduğunu söyliyecekleri ve bunun derhal teminini istiyecekleri de haber verilmektedir. Mütem mim malumata göre, yeni fırka meclis grubunun, bütçede mümkün tasarrufat hakkında ileri sürecekleri şunlardır: 1 Barem kanunu, senede on bir milyon liraya malolmuş ve kimseyi memnun etmemiştir. Kanunun derhal ilgasile bu on bir milyonun tasarufu, GAZİ'NİN VECİZELERİ] Eseri Büyük Gazi'nin ayakta , üç renkli bir tasvirleri, muhtelif ı zamanlarda muhtelif vazife bas \ larında, at üstünde, istirahat ı halinde, Başkumandan kıyafeti • le, Büyük Millet Meclisi Reisi ı ve Reisicumhur halinde altnmts diğer altı ktt'a resimlerile de < tezyin edilmiştir. Karilerimize ve okuma yazma ' bilen herkese bu eseri, bu hakiki inkılâp tarihini ehemmiyetle tavsiye ederiz. Eser kitapçılardan ve «Cumhuriyet» matbaasından tedarik ve talep olunabilir. Bu son senelerde Ağrıdağı; hudutları haricinde çalışan siyasî, mürteci ve daha ziyade müfsitlerin de ayrıca makarrı olmuştur. Vaziyetler, tabiî memleket karşısında bu hudut üzerindeki hususi vaziyetler kendilerinin silâh ihtiyaçlarını tatmin için müsaitti. İşte, birr kaç seneden beri mübalâga ile işaa edilen bu vaziyet hariçte bulunanlara ve bizzat Ağrıdağı'nda bulunanlara mukavemet olunmaz bir kuvvet oldukları vehmini telkin etmişti. Bazı tetkiklere göre Zeylan kıyamından sonra muhtelif yerlerde vuku bulan işaalar, propagandalar ve diğer hudutlarda tecavüz olunacakmış gibi gösterilen gayretler, kuvvetlerimizi Ağrıdağı'na sureti mahsusada cemedip te bu şekavet ocağına kat'î hareket yapmaktan bizi alıkoymak gayesine matuftu. Nihayet Ağrı hareketi ilk haftasında kat'i cereyanını aldı ve takriben bir hafta kadar süren askerî bir hareketten sonra Ağrı'nın girilmemiş hiç bir noktası kalmadı ve Ağrı'da barınanlar hemen kısmen imha edildi, kısmen firar ve kısmen iltica ettiler. Hülâsa şekavet ocağı halinde bilhassa hariçteki müfsitlere senelerden beri ümit veren bir yuva açtırılarak tamamen ezildi. Bu seneki taarruzları ve kıyamı idare eden zihniyette, memleketi seferberlik gibi büyük tedabire sevkederek hadiseden azade olan kısımları sureti mahsusada yıpratmak hedefi de takip edilmiştir. lar ve kıyamlar oldu. Hemen her huduttan yekdiğerini müteakıben memleke timizin dahiline müsellâh çeteler girdi. Boş buldukları yerde hâkim olmağa çalıştılar. Halkı kendilerine iltibaka icbar etmek istediler. Bu suretle kıyamı mü teakıben ve +e îricen bir kaç vilâyetimizde umumî bir hale getirmeğe çalıştılar. Bütün bu emelleri, her noktasında asiler için ayrı ayn makus neticeler verdi. Devletin mürakabesinden, nüfuzundan, Kat'l hüsranlar verdi. (Alkışlar) kanunundan, himayesinden ve medenî fran hududunda vuku bulan tecavüzterbiyesinden uzak ve kendi kendilerine lerle hadis olan Zeylân kıyamı müteca yaşamak, kendilerinin seviyesini gittikvizlerin ve onlara iltihak etmek gafletin çe düşürüyordu. İkincisi, bu kümeler etde bulunan bir kısım bedbahtların ta rafında yaşayan vatandaşlar bu filî immamen tedip ve tenkil olunmasile neti tiyazlardan istifade etmek için, gerek zihniyetleri ve gerek yaşayışları itibacelendi. (Alkışlar) rile onlara iltihak ve imtisal etmeğe yelBu hareketin başlaması ve betmesi teniyorlardı. anrak 20 gün kadar sürdü. Biliyorsunuz ki milliyetten keybediBundan sonra Irak hududunda Bar yorduk, görüyorsunuz ki medeniyetten zandan bazı çeteler içeri girdiler. bedeviliğe ve iptidailiğe doğru| gidiyorGeniş, yüzlerce kilometre imtidat eden duk. Bu iki sebebin ikisinin de kaldırılhududun her hangri bir noktasım boş ması lâzımdı. bulmak, iş değildir. Çakât bu boş buluAğrı dağı'nda bulunanlar, bu iki sebenarak girilen yerde az bir zamanda Cumhuriyet kuvvetlerile karşılanıp onun kuvvet ve satvetile ezilmeleri de gecikmedi. tahayyül ettikleri ümitleri, kendilerile birlikte imha edildi. Bundan sonra Suriye hududundan bir kaç noktada tecavüzoldu. Bu tecavüz ler de bareketlerinin akim kalması ve ümitlerinin kırılmasile neticelendi. Tecavüz edenler, dahilde ümit ettiklerini de asla bulamadılar. Umumî bir mahiyet alacak her hangi bir netice görmeden, şurada burada bir iki köy kendilerine iltihak etti ve cezasını çekti. Asilerin bir çok propagandalar neticeslnde ümit ettikleri vâsi mikyastaki mahalli kıyamlar tahaddüs etmedikten maada bilâkis vatandaşlar Cumhuriyet ve vatan! birliği müdafaada müsellâh kuvvetler ederecesinde gayret ve tehalük gösterdiler. (Alkışlar) Şark vilâyetlerinde ekseriyeti mutlâkanın vatanı ve Cumhuriyeti müdafaa etmek için ordu ile beraber çalıştıklarını bir çok mukni ve parlak misallerle zikredebilirim. (Bravo ve aferin sesleri) B D kahramanlıkların, bu Cumhuriyeti mal etmiş olmanın mütebariz misai olmak üzere B. M. Meclisinde Erciş, Van, Adilcevaz ve Ahlat halkınm gösterdikleri kahramanhkları sureti mahsu sada yad ve tezkâr etmek isterim. (Bravo sesleri ve alkışlar) Tecavüzatm Türkiye'nin komşnlarile münasebatını ihtilâtata da sevkedebil Arkadaşlanm, bu hâdisatı bastırmağa zannettikleri kıyamlar ve taarruzlar, memur edilen kuvvetleimizin, gerek or Cumhuriyet kuvvetlerinin hazarî mev Bir müddettenberi Bükreş'te bulunmakta 2 Avrupa seyahatlerine senede bir olan sabık Efgan Kralı AmanuIIah Han dün milyon lira gitmektedir. Vekiller Avruşehrimize avdet etmiştir. pa'ya seyahatlerinde yevmiye 150 lira alıyorlar. İngiliz nazırları seyahatlerinde 4 isterlin alırlar. Fransa Hariciye Nazırının bir senelik harcirahı 15 bin 11Şehrimize gelen Leh talebesi Buraya temas etmekten maksadım şe radır. Halbuki Haiciye Vekilinin geçen Evvelki gün şehrimize gelen Polonya tahit olarak bu uğurda hayatlannı veren Avrupa seyahati 50 bin liraya ve bir lebeleri dün şehrimizin görülmeğe değer yerevlâtlarımızm namlarını hürmet ve tep meb'usun Boenos Ayres'teki parlâmen lerini gezmişlerdir. Belçika sefiri çil ile yadetmek ve onların Cumhuriyeti tolar kongresine iştiraki de 13 bin liraya Belçika sefiri dün akşamki ekspresle An müdafaa ederken gösterdikleri gayretin, malolmuş, bunlann tasarrufu, kara'ya gitmiştir. vatanlannda Cumhuriyetin ilelebet ya3 Meb'uslara 500 lira maaş, başka Rus sefirinin vekili şayacağuıa dair olanitminanla mükâfat memleketlere nisbeten fazladır. 250 liHariciye Vekili Tevfik Büştü B. le birlikalmış olacaklarını huzurunuzda tekrar raya tenzili suretile senevî bir buçuk te Rusya'ya ffltrüş olan Rus sefiri Suriç eylemektir. (Sürekli alkışlar) milyon lira tasarruf edilmesi. Yoldaş'a Rus tonsolosu Katlik Yoldaş veBu bahsi uzatmamak için şöyle hülâ1 Vekillerin, meb'usluk ve vekillik kâlet edecektir. Mumaileyh dün akşam sa edebilirim. Eğer Türkiye'nin beynel maaşlarmdan maada mahiye aldıkları Ankara'ya gitmiştir. milel münasebatında ihtilâtatı düşün dörder yüz liranın kat'ı, müşlerse bu ümitleri tamamen kırılmış5 Hariçteki mubayaatta ciddî bir tır. Bilâkis, iltica ettikleri memleketler mürakabe temini ile komisyon namile Türkiye ile dost bulunmak ve aradaki erilen külliyetü paralardan tasarruf icBursa'da ekmek fiatı mukavelâta riayet etmek gibi müteka ası. bil teahhüdünü tuttukça kendileri TürSon günJtrde Anadolu'dan İstanbul'a Yeni fırka meb'usları, bu suretle yakiye'ye tecavüzde takip olunduğu gîbi pılacak 20 milyon tasarrufa mukabil, sevkedilen buğdayların mebzuliyeti dofesat ilka etmek için iltica ettikleri yer vergilerin indirilmesi mümkün olacağı layısile İstanbul Bursa'ya çok fazla un göndermiştir. Bu yüzden Bursa'da ek> lerde de fesat ilka imkânından mahrum nı ileri süreceklerdir. kaldıklarını görmüş olacaklardır. İnhisarlara gelince, yeni fırkacılann, meğin okkası on bir kuruşa inmiştl?. meyve, sebze ve İzmir liman inhisarında ceplerini dol Bursa, daha ziyade Memleket dahilinde vasi mikyasta duran bazı kimseler hakkında bir ta ipekçilik mıntakası olduğu için buğday halkı tahrik etmek ümidi de vatandaşistihsalâtı ve çiftçilik noktai nazarınlardan kat'î ve hatta müsellâh cevabı kım vesaik hazırladıkları haber verilidan bir az geri kalmıs ve nüfusun İhöalmıştır. Ondan sonra seferberlik ve sa yor. Bu vesaikın mecliste ortaya konul yacını temin edememiştir. Ekmek ihtiire gibi büyük tedabir istilzam ettiği için duğu zaman pek çok dedikoduları mu yacını temin için şimdiye kadar Romankülfet ihdasile önüne geçilebileceğini cip olacağı ilâve edilmektedir. dır. Harekâta sahne olan yerler, hatta mütecavizlere iltihak etmek betbahtlıklarında bulunan bazı mahdut yerler hasarata ve tahribata maruz kaldı. Fakat, zayiatımız, elde edilen neticeler, vatanın tamamiyeti, milü vahdte ve cumhnriyet hudutlannın emniyeti noktai nazarından alınan semerelerle gayrikabili kıyas olacak kadar azdır. Afgran Kralı geldi Meclise verflen malî kanun ya'dan ve sair ecnebi memleketlerden Fethi Beyin bir mektubu ve Paşa un getirilmekte idi. Sivas ve bütün Anadolu buğdayalrınm gelmesi sayesinde nın cevabı bundan sonra ihtiyaç dahilden temin Fethi Bey, İsmet Paşaya ahiren bir edilebilecektir. mektup göndererek, son seyahatinde memurların H. F. namına çalıştıklarını gördüğünü, memurin kanunile memurların bitaraf olmalan ve hiç bir fırkaya intisap etmemeleri lâzım geldiğini bildirerek şikâyette bulunmuştur. Encümenlere havale edilen lâyihanın esbabı mucibesi ve mefni [Dün Meclise tevdi edilen ve encümenlere havale edilen malî lâyihanın esbabı mucibesile metnini berveçhiati dercediyoruz: ] Esbabı mucibe lâyihast Türk lirası kıymetinin muhtelif vesilelerle Meclisi âliye arzedilen sebepler altındaki temevvücatı 1567 numaralı kanunla bazıtedbir. ler ittihazım zaruri kılmış ve hükumetçe alınan ve izalesinde zaruret ve faide mülâhaza edilen mürakabe tedbirleri meyanında hazine ile bankaların teşkil ettiği konsor siyom tarafından bir kaç aydanberi borsa vaziyeti her an göz önünde tutularak dövizin arza hisbetle fazla talep olduğu bazı mevsimlerde doviz arzedilmek suretile İs terlin fiatı 1035 kuruşu tecavüz etmesine ve arzın fazla olduğu günlerde de döviz alıcı vaziyetine geçilerek rayicin 1030 dan aşagı inmesine mahal bırakılmamıştır. Pa ramızm DU nisbet dahilindeki kıymeti memleketin iktisadi şeraitine intibak ettiği hiç bir fedakârlığa mahal kalmadan en dar mevsimlerde fiatın bu raddede kalabilmesile sabittir. Piyasada bu suretle aylardanberi lstlk rar temin edilmiş olması herkes te paramı zın kıymetine itiıhat telkin etmiş ve iktisa| İşte bu mülâhazat ve zaruretlerin ve padi faaliyetlerimizin selâmtti cereyanını sı ramızm muhafazasında en hassas n selâmeti cerevanını sı. ramızm mnJıaf^ücmrfo =« u«^« nokta yanet ve temin etmiştir. ları derpiş olunarak merbut kanun lâyihaMemleketimiz ihracatının bilhassa ve sı tanzim edilmiştir. başlıca mahsulâtı ziraiye olması ve bunlakanunun metni rın pek kısa bir zaman zarfında ihraç edil1715 numaralı ve 116930 tarihli kanu mesi yüzünden son günlerde doviz arzları na zeyildir: nın kesafeti karşısında Türk lirası fıkdanı 1 Hükumet Türkiye Cumhuriyeti Merehemmiyetle hissedilmekte bulunmuştur. kez Bankası kanununun bankaya 36 ıncı Dövizin mebzul ve ona mukâbil Türk lira maddesine tevfikan 14 üncü maddesile bahsmın gayrikâfi bulunduğu mevsimlerde te şettiği salâhiyeti karşılığı altm veya filen davülü tanzim edecek olan Cumhuriyet başabaş altına kabili tahvil ecnebi dövizi Merkez Bankasmm derdesti teşkil bulun mubayaa etmek üzere ihtiyat evrakı nakmasma göre bu bankanm faaliyete geç tiyesinden ihtiyaç ve lüzumu kadarını temesine kadar mevsimler ilcaatile temevvüç davüle çıkarmak suretile istimale mezunlere mâni olmak için ihtiyat evrakı nakti. dur: Bu suretle mubayaa edilecek döviz yeden kanunen tedavülde bulunan muay den ihraç edilen evrakı naktiyenin karşılığı yen miktar fevkinde ve ihtiyaç nisbetinde olmak üzere evrakı naktiyenin depoziteri Türk liralarmın karşılığı yüzde yüz döviz olan bankada muhafaza edilip münhasıran Dün fırkaya mensup olup olmadığını olarak mahfuz kalmak şartile münhasıran tedavülde bulunan evrakı naktiyenin piya. Defterdar Şefik Beyden soran gazetecidöviz mubayaasında istimali ve bu suretle sadan çekilmesinde ve imhasmda kullanıvücut bulacak olan döviz stokunun sarfe lır. Merkez Bankasınm teessüsünü mütea lere, mumaileyh şu cevabı vermiştir: dilebilmesi de kezalik mukabili Türk lirala kıp isbu dövizler ve bu bapta yapılan mua« Bütün memurlar, hükumetin rı aynl zamanda ihtiyat istokunun ziyade melât bütün varidat ve masarifatile bera mensup olduğu fırkanın adamıdırlar.» sile bağlı bulunması zarurî görülmüştür. Bu ber depoziter banka tarafmdan Merkez Bankasma devredilir. yoldaki hareketler paramızın filî istikrarı 3 Bu kanunun icrasına Maliye Vekili me safhasma girilmiş olacağı ve bu safhada dir. da devletlerin mümasil tedbırlere tevessül et Sofya sefirliğine Tokat meb'usu Şevki B. Bu kanunun icrasına Maliye Vekili me in tayin edüecegi haber verilmektedir. tikleri şayanı kayıttır. murdur. İsmet Paşa, Fethi Beye gönderdiği cevapta, fırka nam ve hesabına çalışan hiç bir memur olmadığını beyan etmiştir. Karşı fırka mehafilinden teraşşuh eden malumata göre, Fethi Bey, mecliste bu mes'eleyi açacak, İsmet Paşanın cevabi mektubunu okuyacak, İzmir Valisi Kâzım Paşa ile Polis müdürü Ömer Beyin, kendisi İzmir'de iken H. Fırkasına giderek mutemet Salih Beyle birlikte bazı tertibat aldıklarını ve talimat verdiklerini, Balıkesir Valisinin fırka ile çalıştığını söyliyecek, bu hususta bazı vesaik gösterecek ve İstanbul Valisi Muhittin, Defterdar Şefik Beylerin de fırkaya mukayyet olduklarını ilâve edeeektir. Hekimsiz bir kasaba İnebolu gazetesinde okuduk: Hükumet tabibimiz Mustafa Safi Bey mezuniyetle İstanbul'a gitmişti. Mezuniyetini iki ay daha temdit ettiğini habeı aldık. Serbest tabip Hilmi Bey de İstanbul'a gitti. Belediye tababetine esasen kimse tayin edilmemiştir. Şehrimizde yalnız hastahane tabibi Rifat Bey kalmıştır ki hastahane muamelâtına hükumet tabibinin resmî muamelâtı inzimam edince pek müşkül mevkie girmiştir. Alâkadar makamatm nazarı dikkatnii celbederiz. Bir kamyon kazası, iki kişi öldü Malatya'dan Elâziz'e gitmekte olan şoför Mehmed'in idaresindeği kamyon yolda devrilmiş, 2 kişi ölmüştür, şoförün kolu kırılmıstır. Ölenleredn biri, 15 sene Amerika'da çalışarak zengin olduktan sonra vatana henüz dönen bir zavallıdır. Kırklareli belediye riyaseti Kırklareli belediye riyasetine avukat Ekrem Rifat Beyin intihabı kuvvetle muhte mel olduğu, bu suretle belediye reisligine âli tahsil görmüş bir zatın geçmiş olacağı mahallinden bildiriliyor. Kıraat kitaDİarı İlk mektepler için Rauf Ahmet Bey tara fından tertip edilen ve İleri kütüphanesi tarafından basılan kıraat kitaplannm ilk mekteplerin ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci i sınıflarına nıahsus olanlan intizar etmİftir. I Muallim Beyler* \ Sofya sefareti