21 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

a No:42 Sultan Bulgaristan için ne düşünüyordu? Padişah, Bulgaristanı kendi tara- fına çevirmek istiyordu SultamiHamit | Tahsin Paşanın Halıratı.. YEMESİ i i | (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur.; İlla elik — ili İngilizler bunu geri | bırakmak istiyor Cemiyeti Akvam içtima münase- İbetile Cenevrede cereyan eden müze Jsereler beynelmilel siyaset âleminin Jen mühim miesailine temas etmekte- idir. Cemiyeti Akvamın bir komisyo- İnu vardır. Bu komisyon tahdidi tes- mr Yıldız Sarayında Mabeyn kairesi Hünkârı bu mütaleayı tasvip etti ve bana o yolda emir ver- di. Ben de kendi hesabıma bu pürüzlü işten o kurtulduğuma meranundum. Çünkü Mösyö Keşofla (omüzakerelerimin a- demi muvaffakıyetle neticelen- mesi Hünkâr nazarında becerik sizlikle itham © olunmaklığımı mucip ve belki hakkımda ademi hoşnudiyi müstelzim olabilirdi. Bu tarihten bir kaç gün sonra Sait Paşa bir tezkerei hususiye göndererek “Komiserlikle mu- haberat ve OKapr o kâhyasile) mülâkat ve müzakeratın akame- | te duçar olduğunu ve Müsyü Keşofun Babsâliye müracaat e- derek şayet — hükümetinin me- talibi kabul edilmiyecek olursa ertesi günü akşamı Sofyaya av det için emir aldığını söyledi gihi ve artık Babıâlice yapılacak bireş kelmadığmı ve Kaprkâhya sının dairei kitabete celbile işin orada İntacı için iradei seniye- ye ihtiyaç hâsıl olduğunu,, bil- diriyordu. Bu tezkereye Sultan Hamidın canı sıkıldı. Sofya hü- kümetile Babıâli arasmda ta- haddüs etmiş bir ihtilâfın gün- lerce müddet hallolunamıyarak hâd bir devreye girdikten son- 1m mmm amman Galatasaray daha fazla bir tehlikeye maruzdur. Fakat, buna mukabil Galata sarayın cumadan dah kuvvetli bir takımla cıkması - ihtimalini de kaydedeyim. Macar takımna gelince; Vi- ner Spor'un karşısında 4-2 ne-| te> alan Fenerin daha az teknik olan TU Ker önünde daha iyi bir netice alacağı akla gelebi- | lir. Viyana ve Peştelilerin oyun- ları teknik noktai nazarmdan mukayese edilirse bu düşünüş pek yanlış değildir. £ Ancak TI Ker'in omüdafaasının daha kuvvetli olduğunu, takımm da daha sıkı ve seri oyunla has- mun Viner Spor'datı daha ça- buk yorabileceğini unutmamak lâzımdır. | $.G. Boks maçları G.S.m yirmi beşinci senei devriyesi münasebetle Amerika zırhlısı Çester boksörlerile İs- tanbul boksörleri arasında mühim maçlar bu akşam saat 21 de Beyoğlund. j da yapılacaktır. i Melih, Franki Marten, Saran- ve Yorgos gibi İstanbuldaki en iyı boksörlerin iştirak edeceği bu maçların çok hararetli ola- cağı muhakkaktır, MAÇ SAATLERİ Beynelmilel futbol müsabaka ları heyeti tertibiyesinden: Taksim stadyumunda Avus- turya ve Macar takımlarile ya- pılacak maç saatleri berveçhi âti tesbrt edilmıştır. ; Saat 14, te Galatasaray » Viner Spor klüp. Saat 16.da Fenerbahçe - TII leyh buzün ra Padişahın Bulgar Kapı kâh- yası nezdinde ve kendi sara-- yında teşcbbü » : ifasına mec- bur bırakılması o elbette iyi bir gey değildi. Maamafih zarureti maslahat icabı olarak bunada katlanıldı. Sultan Hamit Mös- yö Keşofu dairei kitabete da- vet etmekliğimi emretti. Mös- yö Keşol geldi. Esasen Mösyö Kegof hayırhah ve itilâfperver bir zat idi. Türk muhibbi ol- duğunda' şüphe yoktu. Mem- leketinde sözü geğr ve | hatırı sayılır diplomatlardan olduğu i- çit onunla anlaşmak halli me- seleye kâfi idi, Hatıratımda bir kaç defalar yazdığım veçhile (o Bulgaris- tanı Devleti aliyye tarafına i- male etmek (o Sultan Hamidin siyaseti icabından olduğu gibi Bulgarlarm Makedonyadaki va- ziyetleri ve askeri o kuvvetleri iktizasınca bu siyaset (esasen doğru idi. Bulgaristan Türkiye- ye tâbi br Prenslik olduğuna na zaran otarafeyn (o milnasebatı nı idare ederken tâbi ile metbü- vaziyetlerini nazarı dikkatte bu lundurmak ve Bulgaristana Ber Kin ahitnamesinin o kabulettiği dereceden fazlas'nı tanmamak siyaset icabı idise de hiç bir mü- zahereti hariciye temin etmek- sizin girişti; z Rus harbin- den doğan ve hatırı sayılır bir kuvvete malik ve bu kuvvetleri az zaman içinde hudutlarımıza #evketmesi mümkün olan Bul- garları Rusyave (İngiltereye temayül etmelerine meydan br- rakmadan kendi tarafımıza cel- be muktezi tedabirden ve Sofya hükümetini okşıyacak bir siya- set takibinden hâli durmamak- lığımız:. da o derece elzemdi. Bu siyaset Yunan harbinde Bulgarlarm bize mütemayil ol malarını ve hattâ sevkiyatı as- keriyemizi teshil (o etmelerini mucip olduğu gibi hilâtna tu- tulan yol da Balkan harbini in- taç ettiği malümdur. Bulgaristan prensi o Fer ve Bulgar câzımı ricalinden İsti vilof, Naçoviç & ve Keşof gibi zevatm çfkâr ve mütaleatı Bul garlarla iyi geçinebileceğimizi ve bunda iki tarafın menfeati ol duğunu (göstermişti. Nitekim Cümhuriyet gazetesindeki ma- makale de bunu müeyyit idi. Mesaili hariciyenin dahi Yıl- dızda rüyet ve temerküzü Sait Paşanın eseri olup başkâtipken lihat için uzun zamandanberi çareler Fakat bunu bir çok ameli tedbirlerle kuv- vetlendirmek lâzemgeliyor. Cemiyeti (| Akvam misakı istikbalde harbi tah- dit için bazı ahkâm vazetmiştir. Me selâ hiç bir tahrik vakı olmadan bir devlet diğer bir devlete tec.vüz eder sc mütecavize karşı Cemiyeti Akvam bir takım tedbirler alacakur. Fakat şimdi tahdidi teslihat komisyonu te- Ingiliz Hariciye Nazırı M. Henderson cavüse oğrayan devlete malt yardım da bulunmağı kararlaştırmıştır. Pa kat şimdi tahdidi teslihat komisyonu tecavüze oğrayan devlete mali yar.) dımda bulunmağı kararlaştırmıştır. Fakat bunun için iki o moktai nazar vardır. Tecavüze oğrayacak bir dev- lete mali yardımda bulunulması ka- tarını icap ederse tatbik için umum tahdidi teslihatm yapılmasını bekle- meğe Mizum olmadığı fikrinde olan- lar çoktur.Halbukiİngiliz noktai naza vı bunun aksidir.İngilizler her şeyden) evvel umumi tahdidi teslihatın karar laştırılmasını, ondan sonra eğer bir devlete tecavüzde bulunmağa — cesa- ret edecek bir devlet çıkarsa o zaman bu yardımm yapılmasına taraftardır. Bu İki noktai nazar arasındaki fark pek açıktır. İngilizler tahdidi tesli- hat yapılmadıkça emniyet tesis edile- miyeceğini iddia ediyorlar. Fransız- lar İse evveli emniyetin tesisini, on. dan sonra tahdidi teslihatın kendi ginden olabileceğini söylüyorlar. Gi rülüyor ki İngilizler sulhün takviyesi! yolunda kararlaştırılmak istenen her tetbirin müzakeresinde tahdidi tes- Hhatın her şeye takaddüm etmesini müdafaadan geri durmuyorlar. CENEVRE, 19 A.A. — Tahdidi teslihat komisyonu, her hangi bir te- cavüze ugrıyacak devletlere yapıla- Cak mali yardım hakkındaki mukave Ie lâyihasının müzakeresini bitirmiş- | tir. Bu mukavelenin - şimdiden mi tatbik edileceği yoksa — İngilterenin arzusu veçhile tahdidi teslihat hak- kında umumi bir mukavele yapıldık. tan sonra mi mer'iyet mevkiine gire- ceği meselesi hakkında henüz bir ka- rar verilememiştir. Bu nokta hakkın daki ihtilâf hâlâ şiddetini muhafaza etmektedir. Müzakereye yarın da de- vam olunacaktır. beynelmilel kanun ha-) İrici ilân edildiği malümdur. meydana, koyduğu bu eserden Sadrazam olduğu zaman şikâye te kalkışmak doğru olup olma- dığının takdirini efkârı umumi- yeye bırakarak yalnız şunu söy- lemekle iktifa edeceğim ki had- di zatında kuvvci icraiyenin nü fuz ve salâhiyetini hiçe indir. mek itibarile şayanı müahaze olan bu sistem bazı defalar fa- ide temin etmekten hâli kak mamıştır. Netekim beyan etti- ğim bayrak ve arma hâdisesinde A. Ajansının bir tekzibi ANKARA, 20 A. A. 18-930 tarihli Yarın gazetesinin ikinci sahifesinde Antalyaya bir mü- messil geldi unvanlı bir Anta- Iya telgrafnın her nasılsa A.A. işaretile çıktığı görülmüştür. Altındaki imzadan da anlaşıla- cağı üzere bu telgrafın Anadolu! Ker Peşte, Stadyum kapıları saat 12.30 da açılacaktır. Ajansı ile hiç bir alâkası yok- tur, Vegazeteye ait hususi bir) haberdir. Tavsih olunur. Babiâli lüzumu kadar dirayeti (Bitmedi) Tecavüze uğrayanlara yardım Cemiyeti Akvam komisyonu lâyihayı hazırladı isede. (esimin Ş l | Karadenizde Rus donanması “Times,, in İstanbul muha- İbiri gazetesine verdiği malü- İmatta diyor ki: “Paristoya Kommuna ve Pro |finten ismindeki Sovyet harp ge İsmilerinin devamlı surette Kara- İdenizde — bulunması Türk si- yasi mahafilinde tefsiratı mu- cip oluyor. Bu gemiler kânunu sanide Boğazlardan geçmis ve tamirleri yapıldıktan sonra tek- İrar o Baltık denizine dönecek- İleri söylenmişti. Gemiler hâlâ Sivastopolda bulunmakta olup bu sene zarfında Karadenizi İterketmeleri de varit görünmü yor 'Times,, o muhabiri bundan kimizde intişar eden başme- kaleden bahsla hülâsa etmekte- dir. Politika refikimiz mekale- İsinde Türk - Rus münasebatın daki dostluk hasebile iki devlet arasmda bahri bir rekabete ma İhal olmadığını kaydetmişti “Times,, gazetesi muhabiri aldığı bu malümat üzerine bir mekale yazmıştır. e Bu meka- lesinde İngiliz gazetesi ezcüm- le diyor ki: “İstanbul muhabi rimizin mektubu Parispaya Ko- İmmüna (Paris kömürü) ve Pro fintern Sovyet Rus harp ge- milerinin Karadenizde devamlı İsurette bulunmaları Türk siya- İst mahafilinde, bazı omertebe endişeyi mucip olduğuMu göste: riyor. Hatırlardadır ki bu iki harp gemisi beklenmiyen bir surette geçeti sene Boğazlardan Karadenize geçmişti. Sovyet hükümetinin hiç bir vakit mümessil bulundurmadı- ğı Boğazlar komisyonuna bu gemilerin o müruru bildirilme- miş, neticeden anlaşıldı ki Lo- zan muahedesini imzalamış o- lan İngiltere hükümeti Karade- niz devletlerinden birine men- sup harp gemilerinin oraya gir- mesi muahedenin ahkâmın: ih- Mi etmiyeceği bildirilmiştir. Bu gemilerin mürurundan beş haftadan az bir müddet'evvel Türkiye ile bir o dostluk ve bitaraflık o wwahedesi İmzala. İmış olan Sovyet Rusya hükü- meti bu gemilerin nisana kadar Karadenizde kalacaklarını söy- lemişti. Nisan geldi, geçti, Fa kat iki gemi kaldı ve Baltık İdenizinde (Rus donanmasına mensup siki dretnot un da Ka- )radenizi ziyaret edeceği söylen İdi. Bunlar (o geçirilmedi, fakat Karadenizdeki müvazeneyi ih. iâl haklenı Türkiyenin Cemiye ti Akvama girmesi arzusuna ve ya 931 kânunuevvelinde bite- cek ve evvelce bildirildiği tak- devam edecek olan dostluk ve bitaraflık muahedesini tecdit et mek istememesine karşı siya; bir vasıta olarak kullanabilme- si anlaşılabilir. Meşhur Ya - vuz kruvazörü — ki bahri tarih- te. Alman “Goeben,, isminde daha iyi maruftur. Rusdritnotla rından bile daha © kuvvetlidir. Türkler böyle bir harp gemisine malik olup bu geminin bahri za bitleri ve kıvmetli Sovyet bahri- yesinden daha kifayetli olması muhtemeldir. | Fakat Rusya ile bah- İri rekabet ihtimali tabil olarak Türkleri endişeye düşürür. “Times,, bundan sonra Poli- tika refikimizin Ooo baş makalesinden bahsettiken son- ra mütaleasma devamla diyor ki: “Şurası âşikârdır ki Karade- nize taze bir takım Rus harp ge- #milerinin gelmesrbu o sularda müvazeneyı Türkiyenin, Roman yanın ve Bulgaristan endişe- smı mucip olacak surette Rus- yanın lehine değiştirebilir,,. Times, bundan sonra Bulga- rıstanım müuahede mucibince ha- Ep gemisi yaptırmadığını, Ro-. sonra geçenlerde Politika refi | dirde 932 kânunmevveline kadar | Fransada 931 bütçesi hazırlanıyor PARİS, 19 A.A, — Nasırlar meclisi 1931 bütçesinin (o kat'i şeklini tesbit etmiştir. Bütçe ta mamile mütevazin bir haldedi! Bütçenin yekümunda geçen se- nekine nazaran 309 milyonluk bir tenakus görülmektedir, Dü-| yunu umumiye fasir 20 milyar 400 milyon, mülki masarif faslı 17 milyar 500 milyon, eminiyet ve selâmet masarifi 12 milyar 1200 milyondan ve umumi yekün | 50 milyar 100 milyondan ibaret İtir. Maliye encümeni, bütçenin müzakeresine birinci Teşrinir nısfında başlıfacaktır. Kaçan mahkâmlar PORT OF Spain (Trinidad) 19 A.A. — Fransız Guyan'ı da-| hilinde bulunan Kalyendeki kü- rek mahkimlarndan mürekkep bir grup Venezüelaya iltica et- mek için bir sandala ( binerek kaçmışlar ve bugün Trinidat'ta İki Erinbaya çıkmışlardır. Mah- kümlar karaya çıkar çıkmaz po- lisler tarafmdan tutulmuşlar ve hapsedilmişlerdir. Bu firariler 18 gün sandalla deniz üstünde | kaldıklarmı, açık ve susuzluk İyüzünden pek şiddetli ıztıraplar | çektiklerini söylemektedirler. Fransa-İtalya | | CENEVRE, 19 A.A. — Sa- lâhiyettar mahafil, Fransa ile | İltalya arasnda bu £ yakınlarda İvukubulan mükâlemelere müte-! Jallik haberleri mübalâgalı addet mektedir. Bununla beraber bu mükâlemeler usulü dairesinde devam etmektedir. Papanın hariciye nazırı PARİS, 20 A.A. — Petit Pa- bar ediyor: Kardinal Pacellinin | içreye icra edeceği seyaha tin bir tuf bulunduğu hakkında bir şa- iyıa vardır. Mumaileyh, Berlin- İde ruhünı vazifesini ifa etmekte İolduğu bir sirada gerek Alman hükümeti nezdinde ve gerek bir İçok şahsiyetler üzerinde büyük İbir nüfuz kazanmış olduğundan İsviçrede bazı siyaset adamla rına mülâki olması ihtimal da- İhilindedir Bilhassa, mumailey hin hali hazırda yeni siyasi va- İziyete karşı merkez fırkasının alacağı istikamet üzerinde tesir 3 etmesi muhtemeldir. manyanın Köstencede yaptır- - mak istediği üssübahri ise pa (balı olacağını, Türkiyenin ise İmali o ve siyasi esbaptan dolayı Rusya »le balıri rekabet isteme İdiğini ilâve ediyor. İngiliz gazetesi i İnhayet verirken Türk hüküme tinin Rusyanm Baltık filosu» nun harekâtmı kısmen endişe ile takip ettiğini, Türk efkâ- ri umumiyesinin Rusyanın â- mal ve maksatları hakkında şüphe izhar ettiğini ve Lozan- da Rus murahhaslarmın Bo-- ğazları Karadenizdeki (o sahil devletlerminkinden başka diğer bütün devletleri harp sefine- lerine karşı kapamak ıçin yap tkları teşebbüsatın unutulma- dığmı vebir asır evvelki Hün- kâriskelesi muahedesnin İngil- tere tarafından akim bırakıldı ğını hatırlattıktan sonra maka- lesine şu sözlerle nihayet veri- yor: “Türkler, Romanyalılar, ve Bulgarlar Karadenizde Rus bah ri hafekâtile daha zıyade alâka- dardırlar, fakat Türkiye ıle bah- ri tahdidi teslihatını ümit eden Yunan hükümeti ve Akdenizin büyük devletlerr muazzam Bo- gazlar meselesmı yeniden taze- lemek tehdidini gösteren Kara- denizde her hangi ani bir mü- vazenesizliği ihmal edemezler,,. b on Aaberler İl Bursa intihabında C, H# F. kazanıyor Kemalpaşa kazasında C. H.F.nalf zetleri kazandı, muhalefetin gayre her yerde neticesiz kalıyor * BURSA, 20 (Milliyet) —ilara evlere dağılarak “İntif Bugün Çekirgede belediye inti- bitti, sandık kapandı!,, habatma başlandı. Halk, “yaşa-İle ehaliyi rey vermekten sn Cümhuriyet Halk Fırkası!,, mek istemişlerdir. Fakat tezahürat yaparak Halklli bu sözlere kulak & kası namzetlerine rey veri- İcihetle inthap faalıyeti hi imeler ehali or. Akşamdan yeni — fırka ta- rafından. dağrtılar beyanname- | le devam ediyor.. Türk kadınlarının int tarafından yırtıl jiştırak etmek ve kendilerin mıştır. Serbest fırka ehaliyi te-| yasi ve medeni hakları vE reddüde ( düşürmek © kastil savatr bahşeden C, H, Fİ “Halk Fırkasna rey veren mü- İsma reylermi vermek hug tekaitlerin maaşları kesilecek,, |da gösterdikleri tekalilk vE diye çirkin bir propagandayalbet cidden şayan: takdirdifiği koyulmuştur. Partıyı kaybettiğini anlıyan | Kemalpaşa kazasında intil etçiler intihap bitti, Halk Fırkası na k-İlkazandı. Serbest Cümhur mevkımi terket: ler ve 5.C.E.m BURSA, 20 (A.A. ensupları! müşkül vaziyette ! İzmir Türk ocağı intil habında C. H. Fırkâ namzetlerinin kazanması vaziyeti tasrih & İZMİR, 19 A.A. — Türkoca| ğr intihabatı şu şekilde cereyan etmiştir. Yani Asır gazetesinin piyorlardı. Di mamda da kendiler bir muhit bulacaklarını ğ i dernek İğ ne 1 ihdas ve serbestçilerin tahrik et-İdiyorlardı. İdare heyeti tiği İzmir Türkocağı meselesi bugün fevkalâde içtima eden dernekte kökünden halledildi. Cümhuriyet Halk fırkasınm namzetlerinden teşekkül eden hey'eti idare serbestçilerden bir kaç müstenkif ve dört muha'ife karşı 191 reyle ipka edildi. Bu tifanamesi por., dinlendikten sonra hati Ocak aleyhine pusu kum tiyenlere karşı ateş püskürdüğü okunduktan VERİ . Ve tahrikât yapanları ci mahçup “edecek nutuklar #ği diler. Neticede derneğe i eden 198 ocaklidan, x 3 müfüğ karar, alkışlarla karşılanmıştır. | kif, dört temuhalife kar$i Törkocağında tahrikâtın|revle eski heyet | ipka eğ ik İntihap neticesi beş © daki yeni yoi kıtasız alkışlandı. Müstei İZMİR, 19 (Milliyet) —İreye müracaat edilmeden O Bir haftadanberi Yeniasır baş- muharriri İsmail Hakkı Bey. Ocağını idare heyeti intihabn da kendi adamlarını çıkarmak Halk Fırkası yi hissederek kaçtılar. MG ler de salonun içinde bir risien gazetesi Romadan istih- le buradaki muhalifler, Türk İsindiler. İbütün takım siyasi gayelere ma! isin mütemadi propağanda ya- | tirak etti. j | Demek içtimama memleii münevver — evlât Ki idare hey el Içtimada mühim kararlar verildi anlaşılıyor ANKARA, 20 (Telefonla) - |la devam etti. Bu içti Halk Fırkasıumumt idare heye-'him kararlar verildiği â ti toplandı. İçtima 3 saatten faz! yor, ge a makama İRİŞ EEE Ankarada belediye intihabati" CH. F. namzetleri pazartesiye ilân edilecektir ANKARA, 20 (Telefonla) - Ankarada pazartesi günü be- lediye ii ve perşembe akşamına kadar de Adliye Vekili M. Esat B. diyorki: Türk olmıyanların hak- kı köleliktir, demekle ecnebileri kastetmedim İZMİR, 20 A.A. Adliye Ve- kili Mahmut Esat Bey aşağıda ki beyanatta bulunmuştur: | Ce Ödemiş nutkunda, bu. memleketin efendisi Türkler. dir, öz Türk olmıyanların hak- ki hizmetçiliktir, köleliktir de- mekle, misafirlerimiz olan ecne memleketin dahili siyasi müna- kaşalarında yabancıların yeri yoktur ve olamaz. Bu hak vatan evlâtlarına aittir. Benim kastım teşkilâtı o osasiye mucibince Türk olup hâlâ başka milliyet iddia edenler varsa onlaradır. Türk harsini samimi kabul edip te Türküm diyene sözüm yoktur... | » Ni vam edecektir. pa Fırkası namzetleri hr ilân edilecektir. A ikilide C. F. H. diye intihabını kâ DİKİLİ, 20 A. A. P intihabatı bitmiş Cüm Halk fırkası namzetleri muştur. i VİNNİPEK, day fiyeti, 1916 görülmemiş derecede © seviyeye düşmüştür. BU 5, gileri yeis ve nevmi: ılan in ve gilerin gerek buğday” gir sair mahsullerin e p piyasaya çıkarmağ: ğa muvaffak si , mütevellit olduğu di mektedir. i