11 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

T , i r i ? MİLLİYET RERŞEMBE, 11 EYLÜL 1930 İSultaniHamit Tahsin Paşanın Halıralı.. No:32 Hünkâra niçin sn (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur.) söylenemiyor ? Fransız donanması Midilliyi işgal Keyfiyeti derhal Padışaha ar| zaları göz önüne getirerek ken- E di nefis ve mevkilerini siyanet Mesele şundan ibaretti: Fran) için bu Lorando işini sürünce- zettim. sa tabaasından (Lorando) na- mında bir zatın hazineden mü- himce mikdar bir matlübu var- dı. Buna dair mahkemeden bir teaddit teşebbüsler yaptığı hal- de parayı tahsil etmek kabil o- lamıyordu. Mösyö (Konstan) bir aralık bu teşebbüslerinde da ha lanmağa başladı: İlima merbut bir alacağın tahsil olunamama- 5: ve Fransa tebaasından birinin alacak sahiplerini hükümete müracatle şikâyet etmekte bu- lunduklarını vebu keyfiyetin fak olamamış olacak ki ertesi Fransa efkârı umumiyesinde su! gün Mösyö (Konstan) İstanbu- itesirlere yol açtığını söyledi. Bu mükerrer teşebbüslerden bir ettikten sonra. mede bırakıp duruyorlardı. O aralık Rıhtım şirketile de Bu- m üzerine Fransa sefâreti de ilâm istihsal etmişti. Hazi-| Fransız menafiinin haleldar e-| nci maliye bu parayı her neden| dilmekte olduğu iddiasile Fran- se vermiyordu. Mesele saraya sa hükümetini tahrik etti ve te da aksetmişti. Fransa sefiri şebbüsatı siyasiye yolundan taz Mösyö (Konstan) hariciye na- yiki siyasi yoluna geçilmeğe zırı ve Sâdırazam nezdinde mü-| Fransa hükümetince karar ve-! rasmda bir 3ihenk vücude getirilmesi lüzu- şbir ihtilâf hâdis olmuştu. nun İ İ ! İ rildi, Bu karar üzerine Mösyi İtan Hamit, sefiri iknaa muvaf- !lu terketti. Bu Lorando işile sarayda İz- (Konstan) hükümeti metbuası Mun tarafından geri çağrıldı. Müna- il üsler sebatı siyasiyenin nev'ama inkı- iessir ve acı bir lisan kul-| tar demek olan bu kararı Mösyö, (Konstan) hariciye nezaretine tebliğ etti, Keyfiyet zatı şaha- İ neye arzolundu. Hünkâr bunun hukuku tanıttırılamaması mat- üzerine Mösyö (Konsan) ı sara buatça türlü türlü neşriyata Se) ya davetle huzuruna kabul et- bebiyet vermekte olduğunu ve ti ve bu mesele hakkında kendi- sile uzun uzadıya görüştü. Sul- HARİCİ HABERLER.. | Cemiyeti Akvamın mesaisi nedir ? Gelecek sene tahdidi teslihat için gene bir konferansın toplanmasına şimdiden çalışacaktır Birlik Briand projesi ve İngiltere CENEVRE, 9 (A.A.) —| M. Henderson gazttecileri m Ecnebi matbuatı | Polise taş| Avusturya milli teşkilâtı bergin geçirildiğinden o bahsederek “Temps” güzetesi Avusturyadaki| milli teşkilâtin başına prens Starhem Hindistanda yeni bir vak'a KALKÜTA, 10 A.A. —Aha li dağılması için kendisine ihta- dine kabul etmiş ve Akvam Ce- yazdığı başmakalede ezcümle diyor |ratta bulunan polisleri taşa tut- İmiyeti Büyük Meclisinin ruzna- mesindeki işler hakkında ken- dilerine izahat nazırı M. Bri and'ın siyaseti İngiliz siyaseti nin ayni istika met takip ettiği ni söyledikter sonra geçen 8€ ne İngiliz heyet murahhasası t4 rafından ortay” atılan gümrük İmütarekesi me- selesinin Brinad Mr.Fisnderson projesile çok yakmadan alâkadar olduğunu ilâve etmiştir. Henderson, Akvam Cemiyeti misakma ithal edilmesi lâztmge len Keliogg misakile Cemiyeti Akvam misakı arasmda bii u hatırlattıktan sonra u mumi tahkim muahedesi me- İselesine temas ederek İngiltere- nin imperatorluğa dahil mem İleketleri rasında Londrada ak İtedilecek konferanstan o evvel kat'i ve sarih bir vaziyet alamı- yacağının anlaşılması lâzımgel- diğini kaydetmiştir. Fransız - İtalyan münaseba - tına da temas eden Mr, Hender son bu içtima ( devresinin iki memleket mümessilleri arasın - da yeni temaslar hâsıl edeceğin den ümitvar olduğunu söylemiş ikinci Teşrinde toplanacak tah | Mr.| ki; “Yeni reisin bütün teşkilâta gön- vermiştir. M. | derdiği tamimde, Allaha iman, içtimai| Bu hi Henderson (o Fransı Hariciye adalet ve hukukta Almanlık hissinin) Darülfünununa ait , İ'hakim olacağın” bildiriyor ve va- jtanın istikbaline karşı ümitli olmak İ milletin atisinden emin olmak lâzım İgeldiği de ilâve ediliyor... “Temps” gazetesi bu e meselenin İşayanı dikkat olduğunu ve Avustur- iya milli teşkilâtının yeniden mevsu |bahsolmağa değer bir ehemmiyet al- dığını söylüyor. Cemiyeti Akvam meseleleri “Times” gazetesi Cemiyeti Akvam beyeti unumiyesinin içtimar münase- betile yazdığı başmakalede ezcümle diyor ki; | “Cemiyeti Alva heyeti umumi: İ yesiniü bu” sene münakaşa mevzuunu teşkil edecek mesail arasında tecavü- zc uğrayan devletlerin mazhar olaca- İği mali yardım, Cemiyeti Akvam mi- sakının Paris misakı ile telifi, bütün (ihtilâtların muslihane surette halini İtazamımın eden umumi muahedeye istirak meselesi vardır. Cemiyeti Ak- vam meçlisi ahiren neşredilen ve Fi- listine dair olan vekâletler komisyo- Jnunun raporuna itla hâsel edecektir Buna ilâveten M. Briand Avrupa Birliği projesi vardır. . Bu şimdiki İsuzmameye dahil değilse de pazartesi günü Avzupa devletleri arasında top- İanacak hususi bir konferansa tetkik İ edilecektir.” “Times” Cemiyet Akvamın mesai sini gözler geçirdikten sonra ve bil netice çıkmadığını gören Mös-| zet Paşa, haricte de Selim Mel-İdidi teslihat komisyonunun tes | hasta hakem mesailinden bahsettik- yö (Konstan) Hünkârdan bir) hame Paşa çok meşgul oluyor- lihatn tenkisi meselesile uğraş mülâkat istedi ve bir gün Cuma! ardı. (Lorando) nun alacağı na!mak üzere gelecek sene devlet- günü selâmlık alayından sonra!';m: altında İazinci maliyeden!ler arasında bir konferans aktini huzura girerek Babrâliden şikâ yet yollu bir lisanla meseleyi istenilen ve faizi mürekkebi ilâvesile fahiş bir yektine iblâğ İtemin edebilmesi için bu sahada biraz daha fazla yol alınmış ol- anlattı. O gün Sad.razama bir) edilen paradan o vakit bir çöklması arzuya şayan olduğunu irade tebliğ olundu. Ancak bu da neticesiz kaldı. Diğer taraftan Sultan Hamit; Adliye nazırı Abdurrahman ve İzzet ve Ragıp Paşalardan mi tekkep bir komisyonda mesele- Din tetkikini emretti. Sefir Mös| yö (Konstan) bu aralık gelmiş- ti. Adliye nazırı Abdurrahman Paşaya tevcihi hitap ederek: — Paşa hazretleri, mahkeme ilâmına merbut bir alacağın tah| İbrahim ve Selim Melhame Pa-| $il olunamamasını ve bir ilâm- m icrasız kalması siz, Adliye hazırı sıfatile nasıl tecviz ede- bilirsiniz? Dedi. Bittabi Abdurrahman Paşa bu suale verecek cevap bu lamamıştı, Bü alacak meselesi- nin mahkemeden sadır olmuş birilâm bulunmasına rağmen tesviye olunamaâması, daha doğ füsü bunun tesviyesi lüzumuna dair sarih bir hatve atılamama- $ı korkudan mütevellit idi. Vak tile Lorandodan alınınış olan bu para Sultan Azizin hal'inde kullanılmıştı. Bunu ortaya at- mak şöyle dursun, bahsini et- mek bile tehlikeli bir şeydi. O| devirde ağıza alınmaları bile ca- iz olmiyan kelimelerdenbiri de (hal) idi. Telâffuz itibarile (hal') e benzediği için (hal ve tesviye) tâbiri kullanılamaz, bu nun yerine (faslü tesviye) deni lirdi. Nasıl ki (Hamit) adlılara (Hâmit), (Murat) adlılara (Mir at) derlerdi. Hangi cür'etli na- zır veya Sadırazam çıkıp ta Pa- dişaha: — Bu parayı amcanızı hal? et mek için istikraz etmişler. Yollu maruzatta bulunabilir. di? Demek ki her hangi bir sar raftan veya bankadan para İs- tiktaz edilerek bir Padişahı hal" etmek mümkündür; bü ihtimal varidi hatır olunca Sultan Ha- mit aleyhinde ayni tedbire te- vessül olunağa ne mâni var? İşte tethiş siyaseti altında yaşı yan o devrin ricali bu mülâha- kimselerin mütena'im oldukları dillerde dolaşan bir hakikattir. Ceplerine girece! şa kavuşmak için bir adamızın Fransız donanması tarafından işgaline ve hay devletin açıktan açığa kalmak o zamanım ahlâkmı gös jteren parlak bir misaldir. Mösyö (Konstan) m azimeti İgünü zatı şahane teşrifat nazırı şaları Sirkeci istasiyonuna gön- derek sefiri i nkaa çalışmaları- ni emretti, Hükümeti metbua- sından aldığı emir ve talimat üzerine İstanbulu terketmeğe hazırlanmış ve istasiyona kadar gelmiş olan bir sefirin geri dön- mesi gayri kabil olduğu malüm iken Sultan Hamit'in bu çareye neden tevessül ettiği bilinemez. Nitekim Mösyö (Konstan) Hü kümeti seniye hakkındaki hissi yatı dostanesine dair teminat ve terek ve faka hükümeti metbu- asında almış olduğu tâlimat ha- ricine çıkmağa imkân olmadığı nı söyliyerek gitti. Sefir, mas- lâhatgüzarlıkla kalan sefaret müsteşarının teklif edeceği Su- reti tesviye Babiâlice kabul o- nan zarfında İstanbula döne- ceğini ilâve etti. Sefirin buradan donanmanın oMidilliyi işgali İyekdigerine merbut ve -evvel- İden mukarrer şeyler idi. Mesele İnin aldığı had ve gayri tabii şe- İkil üzerine Babrâli ile selaret a- rasındaki müzakerat ilerledi ve nihayet esasından haksız olma- çok muhtekirane bir dereceye çıkarılan, Lorando alacağı halle- dildi. Midilli işgali çök sürme- di, derhal mutasarrıfa bir telg- raf yazarak meselenin faslı tes- İaretteni sorup anlıyabileceği, etmi ildir i li üç beş kuru-! hareketi ile) makla beraber mikdarı itibarile ye İbeyan etmiştir. Mr, Henderson İİngiliz murahhas heyetinin Ak- vam Cemiyeti umumi kâtipliği teşkilâtmda yapılacak tadilât İhakkında husus! komisyon. tara fından kaleme alınan mazbata- min için elinden gelen her şeyi yapacağını söyliyerek beyanatı- na nihayet vermiştir. Cemiyeti akvam meclisi - CENEVRE, 10 (A. A.) — M. Zumeta, Cemiyeti o Akvam meclisi kebirinin 11 inci içtima devresini açmış ve bu devre için M. Tituleco intihap e- İriyasete dilmi: Muhacir istemiyorlar VAŞİNGTON, 9 A.A. — A- İmerikada hüküm süren işsizlik buhranı hafifletmek için ha- riciye nezareti umumi bütçeye yük olabilecek fakir mühacir- mıştır, Bundan başka Amerika ya muhaceret suretile gitmek listiyen kimselerin malf vaziyet- leri hakkında inceden inceye tah kikat yapmaları için ecnebi memleketlerdeki Amerikan je- ineral konsoloslarma talimat ve rilmiştir. Söz söyleyenler CENEVRE, 10 (A. A.) — İCemiyeti Akvam Meclisi Dan- İtzig kanunu esasisinin tadiline mezuniyet vermiş ve fikriyat sahaşında teşriki mesaiye mü- teallik verilen raporu tasvip et miştir, Meclis, Sar havzasm- da transitin serbestisi ve hima- taburlarının ipkası mesele- leri hakkında M. Brinadile M. "di, Filhakika selaretten amira- İle bu yolda tebligat vuku bul- viye edildiğini ve keyfiyeti 6€-|muş ve donanma Midilliden çe-| Tiflisten uçan kilip gitmişti. lek hakkımdaki takyidatı artır-! teni sonfa makalesine şöyle nihayet veriyor: “Hakem usulünün en faydalı bir eurette ilerilemesi için çare | hakem teşkilâtmi çoğaltmak değil fakat Ce- miyeti Avam merkez mahkemesini takviye etmektir.” Vaziyet hâlâ düzelemedi Büeros Ayres, 9(A.A.) — İfüeümet merkezinde dün akş- hlâline iâkayt'nm büyük meclisçe kabulünü team devamlı surette tüfek atıl masının mukabil ihtilâlci kuv-, setlerin hükümet merkezine hü cum ettiklerine dair hâsrl olan yanlış bir zandan ibarettir. Santrali muhafaza etmekte olar askerler hükümet kıtaatımın mü dafaasmı teshil etmek fikrile e- İektrik cereyanını kesmişlerdir. Fakat bütün mahallenin bu su- retle karanlık içinde kalması ahali arasmda büyük bir korku ve telâş uyanmasına sebep ol- muştur, Hömen hemen her ta- raftan tilfek ve tabanca atılmak ta idi. Sabıkalı kimseler bu fır- gattan istifade ederek mağaza- ları, dükkânları yağma etmiş- ler ve bilhassa silâhçı dükkân- Posta lere kurşun atmak cürmile zan altma almarak askeri bir kıt'a tarafmdan kurşuna dizildikleri, yağmacılardan 15 kişinin de i- darda mahküm edildikleri ve ke- zalik kurşuna dizildikleri riva- olan, her hangi bir sivilin divanı harbe sevkedilmesini emretmiş- dir. - işsizler Arttı “LONDRA, O9(A.A.) — İngilterede işsizlerin adedi 1 eylülde haftakine nazaran 20742 kişi fazla olarak 2 mil- yon 60 bin 444 e baliğ olmuş- tur. Sovyet tayyareleri MOSKOVA, 10 (A. A.) — tayyare filosu dün saat 17,0 ta Tahran- da vere inmistir. - İmür depolarının sekiz metre irti muştur. Bir polis müfettişi ile i- ki polis neferi yaralanmıştır. ise üzerine polis Kalküta binalardan birinde taharriyat yapmıştır. 10 Darülfünunlu ile ahaliden 10 kişi yaralanmıştır. 31 kadın tev kif edilmiştir. Yeni vaziyet Buenos Ayres, 10 (A.A.) — Bu akşam şehirde zahiri bir sü kün hüküm sürmektedir. So-- kaklarda askerler (| tahşit edil- miş ve sevkulceyiş noktaları askeri kıtaatla bahriye efradı ta rafmdan tutulmuştur. Mitral- yözlerle ve bombalarla müceh- - hez askerlerle dolu askeri kam - yonlar şehrin başlıca caddele- rinde dolaşmakta ve | örfi ida- renin bilâmum nizamatı harfi- yen tatbik olunmaktadır. Ec- nebi mahafilde, ittihaz edilmiş olan bütün bu ihtiyat tedbirle rine rağmen yeni kargaşalıklar vukuundan endişe edilmekte- dir. Bütü nakliyat ve münaka- lât vasıtalarına askeri kuvvet- ler tarafından vaziyet edilmiş İve şiddetli bir kontrol altma a- lmmıştar. Buenos Ayres, 10 (A.A.) — Muvakkat hükümet, belediye meclisinin feshini emretmiştir. Bolivyada da... Santiyago (Şili) 10 (A.A.) — Bolivya Hükümetinin bütün Bo ivy arazisinde örfi idareyi i- lân etmiş olduğu bildirilmekte- dir. Diktatörlük yok BERLİN, 10(A.A.)— Spor sarayında bir nutuk İ eden M. Bruning ( diktatörlük tesis edileceğine dair olan şayi anın aşlı esası olmadığını be- yan etmiştir. Depolar IUmumidepo Paşali- Depolarda yapılacak inşaat tehir edildi Şehrimizde umumi ve büyük bir kömür deposu inşası için belediye riyasetine şimdiye ka dar yapılmış olan muhtelif tek lifler tetkik olunmaktadır. Umu mi deponun Paşalimanında te- Sureti kat'iyyede takarrür etmiştir. Yalnız bu depo yapı- İımcıya kadar muvakkaten ipka- larma müsaade edilmiş olan kö rlarla çevrilmesi, du metre arzında markiz ler ilâvesi ve kömür yığınlarının arasına (o tahta havaleler ko- nulması gibi tedabirin tatbiki den sahiplerine tebliğ olun- muştu, (Fakat depo sahipleri" esasen depolarının muvakkat ol duğunu ileri sürerek bu tedabi rin ittihazımdan sarfı nazar 0- lunması için belediye riyaseti- ne müracaat etmişle:dir. Bu hu- sus İktısat eVkâletinden sorul- muş ve Vekâlet te verdiği ce- har'li zatında faideli ol- makla beraber kabili tehir mas raflardan azami surette içtinap edilmenin bir prensip halinde ka bul edildiği şu zamanda bahse mevzu olan tedabirin tehiri de muvafık olacağı bildirilmiştir. — .e—— Polis taharri memurları Bütün polis merkezlerinde, polis rütbesinde bulunan taharri memurla- rı, polis müdiriyeti merkezi emrine, alammaştır. manında yapılacak! Gazi Hiz.nin beyannamelei Fetbi Bey bu hususta neler söyliy İZMİR, 10 (Milliyet) — Ga- zi Hazretlerinin beyannamele-İiddia serd edilmiş değildit ri üzerine Fethi Bey gazetecile-| © Nadi B. mektubunda | re beyanatta bulunarak fırkası-İ kendimize benimsediğimiğ nm teşkili esnasında Gazi Haz-İzıyor. Bu nasıl mümkün £ retlerinin yazdıkları mektubu | Biz, katiyen böyle bir şeyi aynen okudu ve dedi ki nemeyiz. Her Türk gibi | cumhuriyetin muhafazaslf “ Gazi Hz.nin vaziyeti bu)lışmaktan nefsimizi men * mektuptan sarahaten anlaşılmış | yiz! e Madenlerimizi tetkik Şimal ve şark vilâyetlerindeki madi lerin tetkik raporu vekâlete verilt | , ANKARA, 10 (Telefonla)— len raporlar da biribirine) Şimal ve Şark Vilâyetleri civa-| yan fikirler dermeyan edil rındaki madenlerimiz hakkında! madenlerin ve tetkikatta bulunmuş olan Mü. ,rak tetkik ve tesbit edi hendis Hadi Galip Bey raporu-| dir. nu vekâlete vermiştir. « Son zamanlarda mad Raporda bu civardaki maden muzun | ei Koç Yi lerimizin tetkik ve kat'i plânla-| yük faaliyet sarfedilmeki liyieiln Kelin yet sarfedilmel i Aldığımız malümata e Ayni zamanda madenlerimi-| merkez hey'eti teftişiy zin vaziyetini tetkik etmiş olan i Nadir Reşat Bey ayni mutahassıslar tarafından veri- !için Menteşeye gidecel tır ve tarafrmızdan da mak Avrupadaki yüksek ma- den talebemiz ANKARA, 10 (Telefonla)— “Avrupada toplu olarak sitaj gör mekte olan yüksek maden mü- hendis mektebi (o mezunlarının avdetleri yaklaşmıştır. Bu efendilerin muhtelif şir- ketlerdeki ecnebi mutahassısla- rının refakatlerine verilmek üz- re vekâletçe hazırlıkta bulunul- maktadır, Adliye Vekili İZMİR, 10 (Milliyet) — Ad- liye Vekili bugün Aydına git- miştir. İktısat Vekili yarın gid İktisat Vekili Şakir tısat Vekâleti baytar ur dürü Ali Rıza Beyin c! nü şehrimize gelmeleri meldir. ; i Kümrüklerde tad İstanbul gümrük daireleri tadilât yapılmıştır. Muhafasi Mit ikiye ayrılmıştır. Bun kara mubafaza müdiriyeti, VE diye iki Şoförlerin intihabı Şoförler cemiyetinin intiha- batı bugün de devam edecektir. Muallim imtihanları Muallim mektebindeki “A” kursuna müd muallimlerin /da fakir ve kimsesiz imtihanlari bitmiştir. o Netice Iğun sünnet ameliyesi ici bugün ilân edilecektir. İmtihar- cektir, Bu münasebetle lara girenlerin adedi 17 yi bul- /saat 15 te bir müsamere maktadır, icek ve bu müsamere Orman mektebi a eşi İM e lanl reye ir ban man ea akdere iştirak edecektir. Bahçecik köyünde açılmış olan | Poliste ve Yüksek orman > mektebine Polise h merbut bulunan orman ameliyat olise hakaret € mektebine telebe kaydü kabulü- üç kadın ine başlanmıştır. Tahsil müddeti Melühat, Fatma ve Ni İüç sene olup leyli ve meccani- lerinde üç kadın polis dir. Mektebe bu sene 25 talebe |hiküret getikterinden. lınacaktır, e i bean Ri etresini yarâ : Rifat B. Koskada manav Şefik; Şehrimizde bulunmakta olan | Şaziyeyi bıçakin kolundan Gümrükler umumi müdürü İh- | tr. Hâdise kadının manav ,san Rin Ber bagtnlerde Anka | mesinden çıkmıştır. raya a edecektir. ee — Felsefe kongresi Bu sene İngilterede Oxfard'- i ra caddesinden geçerken GÖR de bir çocuğa çarpmış, yaf ? — İstiklâl caddesi 1742 numaralı otomol İta yedinci be vilel felsefe | minde 60 yaşında kongresi toplan- mış, yaralamıştır. 3 — 2071 numaralı ot9 dığını ve — Tür- kiye namma Da- rülfünun müder- rislerinden Meh- met Ali Ayni İB. in iştirak et- tiğini yazmıştık. Bu konferansa bir çok memle ketler iştirak et- monti caddesinden geçe inde bir çocuğu yaralar $ — Şoför Mustafanın i9 otomobi. amele Yusuf j gından yaralamıştır. j © 500 Tiralık bor Bahçekapıda ko a ij tevi cüzdan yankesicilik > Ivayda aşırılmıştır miştir. A Bir şerir daha ya” Eylülün birin Emirgânda Mülkiy€ de toplanmış - üşlerinden Alâeddiü 5 lan konferans Ar- Mehmet Ali | kasını tabanca ile teb 5 tık mesaisine ni- (O ÂyniBey |bir çok eşya çalan v€ hayet vermiştir. Felsefe kongre-İcibin arkadaşlarında” sinde bu kongrelerin daimi ko- | Mustafa yakalanmışti" misyonu azalarmı intihap için 4 bir çot! yapılan bir içtimada Mehmet A| ,, iz İn g hi li Ayni Bey de azalığa intihap) çek teplamırken su basi olunmuş ve memleketimizi tem | lan ölü bir çocuk b etmiştir, cuğun kime ait old