7 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

ERA EEE fe e a m Sl iner SultantHamit, I ahsin Paşanın Hatırat. No: 28 (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur.) » Reşat Et. niçin takip, m tarassut ediliyordu?. ıh Re şat Ef nin Konya Çele- bisi ile ijüasebsti olabileceğin- den bilhassa korkardı.. Ferit Paşa ( Avlonyalıdır. Aüliye memuriyetlerinde ve Şü rayi Devlet azalığında bulun- muş Halil Rifat Paşanın sada retinde Konya valiliğine tayin edilmişti. O aralık ikinci kâtip) İzzet Paşada Şürayı Devlette aza idi. Ferit (Paşanın İzzet Paşa ile münasebeti ve Yıldız sarayında her ikisinin yekdige- rile şayanı dikkat derecede ül- İet ve ünsiyeti bundan neşet et miştir. Ferit Paşa Şörayı Develtte iken İzzet Paşa ile fena halde bozusmuş, adeta kavga etmiş- ti, İkisi de Saraya gider gelir ve Hünkâra ahval (o hakkında haber verir takımdan oldukları kavga saraya kadar ak işti, O zaman rivayet göre bu iki saray adamının artık biribirinin yüz- lerine bakacak halleri yoktu. Herkes bunları (o yekdiğerinin can düşmanı o tanırdı. Ancak Ferit Paşa Sadrazam olduktan Sonra sarayda (o tutunduğu el İzzet Paşa olmuştu. Buna bir çok kimseler hayret ettilerse de Ferit Paşanın ahlâkını bi- lenler hiç müteaccip olmadılar, erit ve İzzet Paşaların biribir İe ne derece ve ne kadar ko- lay uyuştuklarma atideki me sele ile bizzat şahit olmuştum Bir gün, Şimdi hatırımda kal mıyan bir mesc'cden o dolayı, İzzet Paşa Hünkâr ile Sadra zam arasında bir vasıtai tebliğ | ve muhavere olmuştu. O me-! sele Hünkâr istemediği se- kilde cereyan etmekte idi. İ; zet Paşa Sadrazamm Hün- kârca hoşa gitmiyen mütalea- larını getirip arzederken Sadra zamn noktai nazarı yanlış ve Padişahım mütaleası musip ol- duğunu da söylemekte idi.Hün kâr birdaha İzzet Paşayı gön derdi. İzzet (OPaşa gittikten) Sonra rürsünüz, bu de fa Sadrazanı ile beraber olur, o fikirle gel Dedi ve Gihakika öyle oldu. İzzet Paşa bu sefer gelişinde ağzını değiştirmiş, Sadrazam moktai mâzarını terviç eder bir lisan takınmıştır. Ferit Paşa Konya valiliğinde ik ranın imarına müteallik bir cok icraata başlamış olduğu söy lenirdi. / kendisi bu res mi icraatından ziyade hususi ii işi arat ve ibba; yhinin tarassudu. ahvali hususunda gösterdiği kat ihtimam Ferit Paşa için Vesilei ikbal olmuştu. Malüm olduğu üzere Sultan Ham'din pek sıkı bir surette tarassut ettirdiği zevattan biri de Veliaht Reşat Efendi idi Saltanatm kendi elinden git- © Bunu ve mazide Padişah aley- hindeki Girin hep veliaht $ |haber vermişti dairelerinde yapıldığını bildiği için gerek Reşat Efendi gerek onun tablakârlarma varmcıya kadar bütün adamları tarassut| ettirilirdi. O kadar ki Reşat E-| fendinin terzisi olan Beyoğlun- daki (Vidoviç) in dükkânma girmek bile tehlikeli idi, çünkü orada veliahtın adamlarından birime tesadüf olunabilirdi. Ve- liaht Reşat Efendi mevlevi ta- rikatma mensup olduğundan Sultan Hamit mevlevilerin en büyüğü olan Konyadaki Çelebi Efendi ile Veliaht Reşat Efen- dinin arasında sıkı münasebet olabileceği zehabına düşmüştü. Hünkâra o kanaat gelmişti ki Reşat Efendi Konyada Çelebi Efendi delâletile memleketin sa ir noktasındaki mevlevileri ken kuvvetli tarftarlar meydana çı- kar ve her hangibir harekete ön ayak olur. Bu itibarla Çelebi Efendinin ahval ve harekâtı mü temadiyen tarassut altında tu- tulmakta ve bir çok kimselerin bu yüzden canını yakmakta idi. Veliahta karşı Hünkârın faz- la vehmini bilen bir takım jur- İnalcılar Reşat Efendiye ait mev mazlardı. İstanbulda memur bu lunduğu zamanlar bu hakikati öğrenmiş olan Ferit Paşa'da Konya valiliğinde Çelebi Efen- di yolile hayli yükseklere çıka- bileceğini kestirmişti. (Bitmedi) “Ege” vapurunun telvini bitti Seyrisetain yeni satın al vapurunun dahil ve harici tamamen bitirilmiştir Vapur ilk seferini doğru posta © larak Trabzona yapacaktır. Ege vapuru Trabzondan avdet et İtiten sonca İskenderiyeye gidecek İve Cümhuriyet bayramına tesadüf den 29 teşrinievvel çarşamba yünü | İskenderiyede mükümet — erkânile yerli tacirler şerefine vapur Son dakika (Başı Birinci Birinci sahifede) sında suiistimallerle mah- küm iken tecile uğrayan İl- hami de vardı. Bir aralık İl- hami halk içinde ilerliyerek bir nutuk söyledi. Nutkun- da Gazi Hazretlerinin ken- dilerile beraber olduğundan bahsetti. Ondan sonra Fethi Bey de açık otomobi- lin üstüne çıkarak bir nu- tuk irat etti, Karşıyakalıla- rı selâmladı. o Memleketin zekâ ve servetinden bahset- En nihayet o Gazi Hz. ninizleri üzerinde gideceği- ie ilâve etti, disine celbedebilir,bu suretle) zuları yakalaymca fırsatı kaçır-| Maiyetinde bulunan'ar ara-| MİLLİYET HARİCİ HABERLER... Hint millicilerinin istedikleri Hindistanda aylardanberi sü ren milli mukavemet hareketine nihayet vermek ve gelecekay Londrada © toplanacak konfe- ransa Hint millicilerinin iştira kini temin etmek üzere mahpus | reis Gandhi ile başlarş olan müzakeratın inkitaa uğradığını Dün gelen telg raflardan milliçilerin ne İleri anlaşılıyor. Valii umumi Lord İrwin bun ları kabul değil, tetkik bile ede miyeceğini bildirmiştir. Maamafih bu inkıtaa rağmen millcilerin konferansa iştiraki İni temin çareleri aranacağıni söylemek yanlış olmasa gerek- tir. POONA, A.A. — Hintmil liyetçilerinin hapisanede bulu- nan reislerile (umumi vali a- rasında teati edilen mektupla ra nazaran, milliyetçilerin tek Lord irovin Nif ve taleplerinde hiçbir deği- şiklk yapmadıkları açıktan açı ğa anlaşılmaktadır. Miliyetçi- lerin bu talepleri şu dört nokta Itere İmperatorluğundan ayrıl- mâk hallenm tasdiki, 2 — Hal ka karşı mes'ul Ovemilli bir Hint Hükümetinin teşkili, 3 — İngiliz metalibinin ve Hint dü- yunu umumiyesi de dahil oldu ların muhtelit bir mahkeme ta rafından tetkiki, hiç bir cinayet işlememiş olan siyasi mevkufla rın derhal tahliyesi ve bunla- tin müsadere © edilen mal ve mülklerinin, tediyeye mecbur oldukları naktı cezaların kendi lerine iadesi, 4 — Milli müda Bu talepler kabul irde milliyetçiler itaatsiz- ie hareketine devam etmekten İvaz geçecekler, fakat isp içki satılan yerler ile ecnebi ku İmaşlar: satışı yapan dükkân ve i le de gönüllü nö- betçiler ınmaktadırlar, Umu! müteallik olarak sör Tej Birr, ile M. Jayakar vasıtasile gön| derdiği cevapta , milli silâhsız itaatsizlik hareketi â İlayrsile Hindistanın ht künuna vurmuş la darbe yi ve yaptıkları mak ( İstemediklerini kaydet mekte ve milliyetçilerin bu tek liflerinin bütün teferrüntile tet- İkik ve müzakeresi için yapıl faydalı hiç bir netice elde edi miyeceğini bu sözlerine İ mektedir. Umumi vali, silâhsız | itaatsizlik hareketine (nihayet verilecek olursa, hükümet tara ittihaz edilen Fi il ilga edil, i ima iş i mevkufların ser- nrakılmasını ve Findista-| na verilecek (o Kanunu Esasiyi tetkik ile mükellef konfsransta Müzakeratın kesilmesine s maddeler millicilerin azami, metalibidir da hulâsa edilebilir. 1 — İngi- ğu halde İngilizlere ait imtiyaz | edildiği! mağazaların, tuz depoların ö-!> cak her hangi bir teşebbüsten| Hint milli kongresinin de tem-! 22 AR EY Ecnebi mat Ecnebi matbuatı | | lara karşı Otuz üç sene evvel bir balona İbinerek şimal kutbuna gitmek! üzere yola çıkmış olan İsveçli Andr&e ile iki arkadaşına dair © zamandanberi hiç bir iz bulun mamıştı Jam cesetleri buzlar arasında bu İsveçli hava kahramanının yol defteri ele geçirmiştir. “Times, gazetesi Andre'ye| İtahsis ettiği bir başmakalede! İezcümle diyor ki “İsveç hükümeti ölü hakkın- da azami ihtiramı göstermekte dir. Otuz üç sene evvel Andrâe yi Spitsbergen'e götürmüş olan İSvenskund ganbotu yeniden teç “İhiz edilmiş olup ölüyü Tromsö” den getirecektir.,, “Times, otuz üç sene evvel kutba bi: gitmek cesaretini gü kahramanların rüzgâr müsait es bun sükünu ve yalnız! bunların Novaya Zembla; İluna givmiş olacakların: kay İderek ilâve ediy “Buzların vazi eti, daha mü- Jai. olsaydı bunlar “Spritsber- İgen'e vâsıl olarak Nansen ve İJohansen'in kutup kışını geçir- dikleri gibi gelecek bahara ve dar orada kalabilecekleri tandaşları bunlar hakkında, ce- isteren ve cesaretle ölen; lere karşı ifası lâzım gelen ihti Tam vazifesini yapacaklardır. Rusyada Tayyareler avdet etti MOSKOYA, SA.A. —De vir seyal yareleri: 1280 kilometre katet- tikten sonra bu; Sivastopola.vâsıl olmuşlardır. seyahat müddetince şid bir surette yandan esen zgâr arasıra dakikada 25 met ür'at iktisap etmekte içinde de den uçuş pek ziyade güçleş: tr. Tayyareler 400 metre ikte uçmuşlardır. Orfi idare | SAA i taraf'n- dan neşredilen bir emirname ile hükümet merkezinde tabii mim etmek ve ahaliyi endişeden | vaziyetin o avdeti imkânını ta- kurtarmak maksadile bir ay fi idare ilân edilmiştir. Yüksek mektepler talebesi o tarafından dün akşam yapılan nümayiş es- nasında 2 kişi ölmüş, 30 kadar kimse yaralanmıştı Nacion gazetesinin verdi İbabere göre kabine azası M. İ- rigoyenle görüştükten sonra hü kümetin müşterek istifasını ken disine vermişler ve memleketin menfeati namma kendinin de |” İrioyen" di Ni kuvveti kanunu ve hükün Bu havalide başgösteren ga- leyan esnasında orman idar İne ait binelar tahrip edilmiş pol nulmuş İten imti kete mii bayrak taşımakta ve sonu- | na kadar mücadele edeceklerini söylemek tedirler Ahiren tetkikat yapı- İ lirken Andrie ile bir arkadaşı-; tini yapan Sovyet tay; aktan istifa etme- | - İvitüyeti a sebep gösterilen |) Casus! Vali kabul m eçli kahraman Müpülğy dakik intibar etti SOFYA,$ (A. A.)— Orduda casusluk © yaptığı dair elde edilen bazı İimermd yüzerine girişileti tah kikat esnasında bir mülâzim ile | karşılaştırılan miralay M: Op piski bu müyaceheyi müteakip hemen intihar (eylemiştir, De vam etmekte olan tahkikattan neticeler nda akamalı aidesince İbüyük bir ketumiyet muhafaza ed Zabitler ve memurlar arasın. İda bir çok tevkifat | yapıldığı İhakkındaki heyecanvereci şayi- alar tamamen 5 asılsudır. “Siyasi i milli İ PARİS,5(A.A.) —M.Bri land, Alman sefiri M, Fon Ho- esch ile Almanyanın harici siya seti ve yakında Cenevrede yapı; zı eğer o zaman kemmülü terakkiye de- ilâlet eder: | Her hangi noktai nazardan tetkik edilirse edilsin, iktisadi hayatm e İ sene, ruhunu teşkil eden en bü; İ milin vesaiti nakliye olduğu tezahür! eder. Nakliyatın muntazam bir suret İte temin ve iktisadi münakalât vessi- İtinin teksir edilebildiği memleketler Va-|'de terakki ve rafahın da ayni zaman da yerleşmiş olduğu görülür. Halbu- ki zalliyat eri mühümmin ihmal e diği, yani bayatı iktisadiyenin in-| İ ei temin eden vesai-i münakale-| İnin mefhut bulunduğu yerlerde ise| moktai nazarından elim bir te- İ sürmekte | olduğuna şüphe yoktür . Bu hakikatleri teslim edebilmek için uzun boylu tetkile ve. tetebbüç lüzum yoktur. Yalnız iktisadi terak- iz ki buralarda ilk nazarda gö- i refah ve saa detin yeâne emili iyi bir surette tan im ve idare edilen vesaiti münakale| ve bunların buşünlü hali mükemme- liyyette işlemesinde diğer bü kalardan ziyade kendi. 1. | seref ayıran Ford'dar. Okyanosları aşan cesim (gemiler hiç şüphesiz büyük mikyasta eşyayi eler Fakat düşününüz, mü. kemmel ve sür'atli Ford kamyonları yastan il bunların nokai basskatla iye nakletmek müm- İlke alanın bik per apre veye İrekse şimendiferler ne kadar fayda- 2 ve lüzumsuz birer vasıta haline sirerlerdi. Vakit henüz müsaittir. Ticaret işle- nda kendi işleri. a bu sene ve hattâ birçok ge rl rpm a i | yonlarınn sandet ve refahmız noktal! hazarından en esaslı ve mübrem bir | ihtiyaç olduğuna kanaat getireceksi- Ford idarelidir... ve bilhassn memlekette maruz kalacağı bütün öt: kolaylık'a İİetiham edebile. İce bir İemeiret haya let mı | o Maarif vekâleti Millet m plerinin hazırlıklarına başla- miştir, Millet mektepleri teşrini sani birde açılacak ve dörtay de bet f yerlerde 1020 halk Jokuma yurdu açmıştır. Kadro harici kalan memurları erine açıkta kalan 18 merkez mem mda emniyeti umumiye müd tarafından verilecek emir göre 18 merkez! ru Anadolunun muhtelif ine gönderilecektir. Rasim B, hakkındaki tahkikat bitti Vilâyet Baytar mlldürü Rasim B. mem k öö e&- nız Türkiyenin değil, İzmir liman amelesi pisaneden bir ses darma ve itfaiy ZMİR 6 © (Milliyet) le mahp “hürriyet isteriz!,, diye bağır mışlar, ic olmuş, derhal jandarmalar, itfaiye tulumibala İrt yetişerek hâdise bastırılmış- jtır. İ İZMİR, 6, (Milliyet) Bu sabah liman şirketi amele si grev yaptılar. Grevle yevmi- Rus tayyarel ANKARA, 6 (Telefonla) | Ankarada bulunan Rus tayyare dilmektedir. İleri, bugün öğleden sonra uçuş lar yapmışlardır. o Uçuşa 4,30 da başlanmıştır. Uçuş esnas'n da Tayyare Cemiyeti reisi Pi B.. ve cemiyet erkânı, hava müs teşarı ve tayyarecilerimiz, Rus sefiri ve sefaret erkânı, ve bir çok meraklı zevat bulunmuştur. inci uçuşta Hakimiyet mu- İharriri Neşet, ikinci uçuşta Ha İzmirde yalnız İZMİR; 6 A.A. — Müddeinmumi- Tiğe verilen 35 serseri muharrikten 9 u hakkında tevkif müzekkeresi ke- iştir. Bu meyanda komünist Ke- , Çatalkafa Afmet ve Yusuf, ri * l | münasebatını görüşmek için derin Evvelki günü Bağdattan şeh) İrimize gelen yeni Irak sefiriN: ci B. Şevket dün bir muharriri' Jmize şu beyanatta bulunmuştu z “Hukuk fakültesi mezunuyum” Izmirde grevciler bir gün çalışmaf : “ hürriyet isteriği e hadiseyi bastı yelerinin artırılmasını We Şirket hâdise çıkmamak jlifi kabul etti, Müteal bugün Fethi Bey şe mıyacağız,, demişlerdi Serbest Fırka İzmirde tenr hazırlamkla meşguldü yasete Dr, Ekrem Hayri getirileceği ve Fethi B. na gideceği söyleniyor: erinin uçuş Uçuşlar çok meraklı oldu ve 9 çok seyirciler bulundu çuşta yalnız Rus ta; uçarak akrobatik hün: tılar. Saat on altıda W Cemiyeti tarafmdan parkında tayyareciler İbir çay verileceğinden uği teakip tayyareciler | M parkma gitti. Ziyalette Rus sefiri, ret erkânı, hava müste$ yare Cemiyeti erkân ve vat bulundular. o Taj 35 mevkuf va bıkalılardan Yıldırım Şevki 300 kişinin tevkif edildiğini karılan ve İstanbul gazeti den şayaiaların salı ve esasi Fethi Bey nutkunu yari döcektir. - İrakla mmünasebatımı İrak sefiri, iki komşu memleket” izah ediyor Türkiyeyi çok değişmiş buldum. Gazi bir arzu duyuyor! ! — İstanbulda 5 sene kaldık-| tan sonra 16,5 sene evvel Tür- kiyeden Iraka avdet etmiştim. İstanbul hukuk fakültesi 1913 mezunlarındanım. Türkiyede bir çok dostlarım vardır. Arzu ederim ki şimdi onlarla konüuşa- | iyım, Meinleketimde 7 sene mu- İtasarrıfhkta bulundum. İki defa Dahiliye ve bir defa Adliye na- jzırı oldum. e çok değişmiş İstanbulu ve Türkiyeyi o bu gelişimde çok değişmiş ve terak ki etmiş buldum, Bilhassa kıya- İfetteki değişiklide çok şayanı dikkattir, i Büyük Türk inkılâbını yalnız |ben değil lar kemali dikkatle takip edi lorlar. o Türkiye, necip mik letinin başında bulunan (Gazi Hz, ve inkılâp ricalinin himmet leri ile büyül rm H m atılmıştır. Türkiy: eşi addeden iraklılar Türk mil taali ve saadetini. canü nülden dilerler. Gazi Hz. yal inkilâbım azameti karşısında tün dünyanın takdir ettiği şahsiyettir. İnkılâbiniz - bü şark miletleri için rehber ol- muştur. Ben umumi harpte | ihtiyat zabiti idim, Memleketinize kar- şı derin bir sevgim vardır. Irak M. Meclisi Son 10 sene zarfında İrakta İmaarifin tamimi için çok çalışıl İmaktadır. Her kazada bir ipti- İdai mektebi açtık. Beş tane ida- "İdimiz vardır. Bağdatta bir hu- tün münevver İrak-! yaptığı! iirak sefirinin yeni ö g rupa seyahatinden o V ceklerdir. İtimatnamerii dattan kıral Hz. gö: Gazi Hz, ne teşrinievv©, sında takdim edeceğimi " diyorum. Bu hafta için raya giderek Tevfik ye mülâki olacağım. Türk-Irak İki kardeş memleketi * da umumi siyaset g nedir. Yegâne arzum if arasındaki dostane mü idame ettirmek için ler kalmak (isterik i Hz.ile görüşmek it irin birsarzu duyuyo imevcudiyetimle bu Ö samimi münasebatin İİ çalışacağımı söylerken meliyim ki kral Feysal fi İkuk bir de tıp fakülteleri izi mıştır. Bağdatta dört yevmi gazete çıkıye Yainız Bağdat ile İstanbul a rasında posta biraz gecikiyor. Dün, Darülünün sa | Cevat Mazhar, Nazısl dört talebe berayı tetkik hakkında yapılmakta olan tahkikat | İstanbul gazetelerini 20 gün son valisine hareket ötmişlerdi” vilâyet idure heyetine tevdi edilmiş- ml Heyeti idare bugün toplanarak verezek, teşebbüs edenler ellerinde | hiheyet bulmuştur. Evrakı tahkikiye | ra alıyoruz. İrakta şimdi intihabat devam ediyor: Teşrinisanide toplanacaktır, Ve kıral Hz, Av- Heyet Balyadan İzmit gesecek buralardaki sınai leri tetkik edecektir «