15 Mayıs 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

PERŞEMBE MAYIS 1930 B Inci sene, No 1528 NUSHASI 56 KURUŞTUR Bir şantaj davası Yeni Tü Bereflerinden Bdliyesidir. Kapitülâsyonlar — işinde en Can alıcı nokta eski adliyenin Bozukluğu —idi. İsmet Pş. Lo- fanda bu yüzden neler çekti- fini bilerek iş başına gelmiş- dir. Türk adliyesine yeni bir lizam koymak, yalnız eski munları değil, eski — hukuk İRafasını değiştinmek, şeriat hu- Sukçuluğunun kötü görenekle- Ri kökünden — kazımak yeni başlıca hukük ve enin biri letin —ilk adımlarından biri caktı. Bu, tanzimat gibi Avrupayi Oyalamak için gösteriş ve sah- & ye — yapılmıyacaktı; ödern bir devlet ol- hak, Türk milleti mödern mil- letler arasında yer tutmak için istiklâl onun tam hakkı ol- Mak için yapılacı Memleketin idealist gençle finden biri, Mahmut Esat, ye- ühukuk ve yeni adliyeyi kur- takta büyük şereflerin en ya- yardımcısı olmuştur. Adli- ve hukuk kurmak, Yeniden kurmak — değil, asır-. itdanberi bozula bozula gelen ir hukuk ve adliyeyi düzelt- Bek, temizlemek, onun göl Üünü, duyuşunu, ve düşünüşü- Nü değiştirmek - kolay değildir. Burün hukukça hiç bir mo- milletten aşağı — değiliz; günkü Türk adliyesine leke fülemez. Türk adliyesi va- indaşların ye — yabancıların larını — ve bundan başka ç Cümhuriyeti — korumak fin bütün silâhlarla az zaman- teçhiz edilmiştir. Bu cihaz- aksar taraflar — bulunabilir. eserlerini nas diye ortaya insanların, düzeltilmesi nsız işler yapabileceğine an safdillerden değiliz. Demokrasilerin, — bilhassa, Veni Şuurlaşan — milletler ara- fında belli başlı parazitlerinden | demagoji ve şantaj, Cü hüriyetin bu hassas ve şeri Höoktasına dokunamaz. Ker di elile ve kendi hasis hı m yüzünden yuvarladığı ba- iktan demagoji — taktiği ile turtarmak istiyen bir. avukat bunu yapıyor. Bir arada, biribirinden be- iki —zillet yapıyor: Halkın İklı ve hissi olmadığını zanne- Wğterek bir, — Türk adliyesi ile lamanın ne ağır bir günah duğunu anlamıyarak iki. . 'Türk adliyesinin kemal bul- mdan kapitülâsyon tarafta- H kadar, eski — mahkemelerin SOridor oyunları ile taayyüş et- e alışan bir takım insanla- da hoşnut olmadıklarını Bunlar — karşılarında mriyet hâkiminin — çetin inü ve sarsılmaz hareketini lükleri zaman: — Adliye bozuldu, diye haykarır- , bu sözün altında nasıl bir hus- ve hınç saklı olduğunu da bilmez iliz. Ancak onlara cümhuriyet| finin dayandığı sağlam temeller- J| birine herhangi bir sebeple do- Wiönmanın kârle bir iş olmadığını öi Kür ümhuriyette şereflerle oynanma-| ar. Demagoji hakkın — üstüne mus ve haymi- Potsdam değir Ehcişinin sözünü bir Türk — vekili €der ve bütün resmi nüfuzla- birakarak Türk hâkiminin önüne Ysa, bu, rejim için de, adliyemiz de en lebte delillerden biridir. Adliyede sahte mantık — oyunları İk, Politika tertipleri ile, ortalığı şaş- Üa vererek hüküm — sürmek ve Ülkibiş yapmak ve — mukaddes hak İhömesesini elde gibi — göstererek lek lekesinden kazanç — yapmak Beçmiştir. Avukatın en büyük & hakkın, hâkimin ve hükmün ka- her şeyden ve herkesten evvel İ lük hukukun vekili olduğunu bil. tir. Kanunların maddeleri ve ka- kları Üzerinde şerlat hileleri h Pde canbazlık etmenin, hukukşi- hüneri gibi göründüğü zaman "İmparatorluğun öteki süprüntüle- | Stasında kalmıştır. —- Müzahrafat | Ku karıştırarak havayr taaffün et-| kendisine cümhuriyet vatan- | Hi dedirtmek istiyenlerin hazer ede-| Bir zillet olmalıdı ALİH RIFKI B hem de| | Dün komisyon içtima etti.. İngiliz murahhaslar! geçecek gemilere ait münakaşanın komis: yonda yapılmasını istiyor | Romanya murahha- | sının endişesi ve ko- misyondaki hususi münakaşalar.. | r komisyonu dün mu imamı iştir. Öğ- rendiğimize göre — geçenlerde Karadenize geçen — Rusyanın Baltık filosuna mensup Komin- tem ve Profintem — namındaki gemiler meselesi komisyonda âza arasında hususi mahiyette bazı konuşmaları mucip olmak- tadir, | — Maamafih bu meseleye dair |resmi bir müzakere cereyan et- miş değildir. Hususi konuşma lar arasında Romanya murah- Şehir işleri kilometro Adalarda tarifeye yü Vekâlet Terkos işile meşguldür - Emanet bütçesi tevzin edildi- Köprü memurlarına açık maaşı verilecek Sütçüler behemehal asri ahırlar yapacak Şehtimize ait su, elektrik ve ek- trüva gibi mühim ve müstacel işler intaç edilmek üzredir. : Vali vekili ve Şehremini Muhid. din Bey dün bu hususta hndğm'l görüşen bir muharririmize — âtideki beyanatta bulunmuştur : Adalar — elekti — Elektrik meselesi ton safhaşına gelmiştir. Artık bu iş bitmiş addolu- nabilir. Yeni mukavele mı pılacak tesisat şebekesi (100) kilome troyu mütecavizdir. Bu #ahaya Pendiğe kadar Anado- lu yakası ve Adalar da dabil bulun-| maktadır. Bunların tamamı beş sene- de ikmal edilecek, fakat Adalara ge lecek ağustosun birinci günü elektrik cereyanı verilmiş bulunacaktır. Şir- ket her tarafa İstanbul fiatine elek- trik verecektir. Yalnız kısa bir müd- det için Anadolu ve Adalar yakasın- da bu fiate yüzde on bir zam olacak- tır ki, zaten bu şimdi Kadıköy tara- fında verilmektedir. Bu müddet fazlai inşaata teka- bül etmek Üzre (50,000) liranın ik- maline kadar devam edecek ve s#onra her tarafta İstanbul fiati esas olacak- tır. Elektrik tarifesi Mukavelede — ücretlerin - tenzili mevzuubaha değildir. Bunların tesbi- ti muayyen formüllere tabidir. Söy- lendiği gibi şehrimizde elektrik fiati Avrupadan çok farklı değildir. Şirket, yeni mukavele ile şehrimiz sokaklarına meccanen (200) - lâmba, koymağı ve bunlardan (100) tanesi- nin elektcik tenvir masrafını da ken- 'Rus gemileri Karadeni- ze geçecekler mi?.. 'Muhiddin Beyin beyanatı Elektrik meselesi halledildi, kablo yüz - İçtimadan — bir Salih B. ve İngili. salonda. | hası Rus gemilerinin Karade- | İnize geçmesi hâdisesi Romanya | ya karşı bir hareket telâkki e dildiğini, İngiliz murahhası ise bunun Boğazlara ait bir ke fiyet olduğunu ileri sürmüştür. Fakat bütün bu mükâlemat kat' i surette hususi kalmıştır. | 1 Aldığımız — malümata göre Boğazlardan geçeceği söyleni- |len diğer iki gemi henüz Baltık denizinde ulunmaktadır. Bu hu susta komisyona — hiç bir iş'ar yoktur. ne halde? uzatılacak, zdelizam yapılacak la geliyor.. Bir Alman mütahassısı da şehrimizde tetkikat yapıyor ir müddet ebvel dünya seyaha- Almanya Devlet Bankası ami müdürü M. Şaht Bi tadıı Aldığımız meysuk malümata göre M. Şaht cun öteline inecektir. Maruf Alman mali- kalacak, kuvvetli bir ün, olmadığı takdirde cumarte ya — gidecektir. M Şaht Ankarada bir müddet kalacak ve maliye vekili Saraçoğlu Şükrü Be yle görüşecektir Alman Maliyeciti " geçen M. Şaht mali vaziyetimizi tetkik için davet misyonunda Alman murahhası — ola- rak bulunduğundan Ankaraya gide- memiş. Yerine M. Müller — gelmişti. M. Şaht Lâhay konferansını mütca- kip Young plânı yüzünden Alman kabinesile arasında çıkan ihtilâf üze- rine Devlet Bankası umumi müdür- lüğünden çekilmişti. Doktor Şahtın memleketimizde bulunduğu sıralarda umumi bir konferans vermesi muhte- meldir. re büyük bir Alman mali mücssese- sine mensup bir mütehasaıs ta ban- kacılık etrafında memleketimizde tet kikatta bulunmaktadır. Bu mütehas- Ankarayı da ziyaret etmiştir, Muallim kadroları Muhiddin Bey di hesabma yapmağı kabul etmiştir. Müukavele mücibince — şirketin (30) milyon kilovata kadar — sarfiyatınm hâsrlâtı gayri safiyesinden yüzde ü- çü, 40 milyona kadar yüzde dördü, (50) milyona kadar yüzde beşi, daha: lazlası için yüzde altısı Şehremaneti- ne aittir. Terkos şirketinin vaziyeti 'Terkos suyu meselesi — yakında halledilecektir. Emanet bu husustaki noktai nazarmı Vekâlete arzetmişti. Vekâlet bu işle çok ehemmiyetli su- rette meşgul olmaktadır. Su Ücretle- rinin arttırılacağından haberdar de- gilim Şehir bütçesi Emanet bütçesi tevzin edildiği i- gin artık açık mevzuubahs olamaz. Bu muvazene zarureti dolayısile istimlakât tahsısatı (200,000) Jiraya indirilmiş ve diğer bazı hizmetlerde de tasarruflar yapılmıştır. Yeni tayinler yapmamak suretile münhallâtı mevkul tutuyoruz. Bun- dan başka bir tebeddül yoktur. An- cak meselâ tevhit dolayısile — yapıla- cak tebeddüllerle köprü parasının il. Rası üzerine açığa çıkarılacak memur ların bukuku mahfuz kalacak ve on- larım mağduriyetlerine asla meydan verilmiyecektir. Bu bapta açık maaşı vermek ve icap eden vazifelere ter- Üç senelik yeni kadro lar tesbit edildi ANKARA, 14 (Telefonla) — Li- seler, orta mektepler, imam — hatip mektepleri, kız ve erkek muallim mek tepleri, köy mektepleri, musiki ve &- 'na muallim mekteplerindeki mevcut muallimlerin adedi 2151 dir. Bu mekteplerin muallim kadroları şimdiye kadar ayrı, ayrı idi. - Bütçe encümeninden heyeti ilmiyeye veri- len lâyihaya göre bunların kadroları birleşdirilecek ve muallim adedi 2151 den 2535 çıkacaktır. Bundan 80 sta- jiyer bariçtir. Bu son tesbit edilen kadro üç se- ne için olacak ve her sene kullanıla- cak kısım o sene tesbit edilecektir. Bu sene 50 den itibaren 2535 ade tinden 2130 muallim ve 40 stajiyer kullanılacaktır. Bııı_llylhı:dhı teadill kanunu — ile muallimler tesbit olan derece adetleri de fııllılııundn—"l_hı Mektepliler müsabakası 53 üncü hafta başladı 53 üncü hafta başlamıştır.. Gazetemizde çıkan haber- ikimmini seçip tesi akşamına kadar müsabaka memurluğuna gön- deriniz. Neticeler pazar günü ( Mabadı besinci sahifede) neşredllecektir. bir 'nberi Bükreşte bulunmak- günü Romanya vapu- gelecek ve Perapalas yecisi şehrimizde pek az bir müddet ihtimale göre| sene edilmişti. Fakat o tarada tamirat ko- Diğer taraftan öğrendiğimize gö- FUN Boğazlar komsiyonunda Karadenize geçen Rus gemileri isi ve bir endise teczivesini istedi ve “Yarın" gazetesi sahibi Arif Oruç B. ile muharrir Şemsettin Ertuğrul B. aleyhindeki müheyyiç — neşriyat ve B. M. Meclisinin manevi şahsiye- tini tahkir davası dün ağırcezada gö rüldü. Adliyede görülmemiş bir kalaba- lık davayı dinlernek için dış salonlara kadar hücum etmişti. Arif Oruç ve Şemseddin Beyler jandarma - refaka- tnde salona girdiler. Mahkeme heye: 'ti Hasan Lütii Beyin riyasetinde Aza' Asım ve Nüşret Beylerle muavin Ce- mil Beyin huzurile teşekkül etmişti. Maznunların isticvabı Reisin istiçvabına maznunlar vap verdiler — İsmim Arif Oruç, 36 yaşında- yım, Edirnede doğdum. Evliyim. İki Ççocuğum var, Mahkümiyeti sabıkam ce- |yoktur, 17 senelik gazeteciyim — İsmim Şemseddin Ertuğrul, 25 yaşında ve bekârım. Müstantik kararnamesi İsticvaplardan sonra müstantikli- ğin kararnamesi okundu. Arif Oruç B, aleyhine 8 i müheyyiç neşriyat ve biri B. M. Meclisinin manevi şahsiye- tini tahkirden olmak üzre Şemseddin Ertuğrul B. aleyhine biri hükümetin manevi şahsiyetini tahkirden diğeri müheyyiç neşriyattan olmak üzre il dava ikame edilmişti. Arif Oruç B. 2 davaya sırasile ce- vap verdi: Arif Oruç B. in cevabı — Şark vilâyetlerinde bir dereceli| mahkemelerin teşkili Iâyihasınm ha- zırlandığını Akşam gazetesi — yazdı. Tekzip edilmedi. Ben bunun önüne geçmek için yazdım. Bu memlekette, adliye müessesesini harap — edecek kanundu. Bundanı mütcessir olarak yazdım. Bu kanunla düşmanların eli- 'ne zehirli silâhlar verecektik, Memle- kette tabiilik iddiasına karşı - Akşam gazetesinin verdiği havadisile yoktan bir gayri tabillik iddiası doğacağını işaret ederek o yazıyı yazdım. Çok duran kabinenin hayat kabi. liyetini gaybedeceği ilmi bir nazariye dir. Bir vekilin yerine diğerinin gel- mesi işleri karıştırıyor. Bizim — mali vaziyetimiz böyledir. Son kambiyo mükarreratı biribirini nakzeden mu- karrerattır. Teşkilâtı esasiye kanunu- nun maddei mahsusast mucibince her vekil icraatından fakat umun dığını an | latarak Mecliste demokrasi icabı ola- rak her meb'usun istediğini söyliye- bileceğini ve Abdi Beyin intiharının sebeplerini müntehirin mektupların- dan anlaşıldığını söyliyerek dedi ki '— Biz $ bin lira mı verildi! dedik| verildi demedik. Biz meb'uslara ha- karet edildiğini söyliyerek reddettik. Bunlar muhterem “Türk meb'usları- na da) dil uzatıyorlar dedik”, Şemseddin B. in müdafaası Mütcakiben Şemseddin B. covap verdi Arif Oruç Bey ve arkadaşı Cümhuriyet hâkiminin huzurunda Dün muhakemelerine başlandı | AA li e k » Müddei umumi Arif Oruç Bin M. Meeclisini tahkirden v . (dört mühevviç neşrivattan beraetini, üç mühevviç neşriyattaj İ , 'Şemseddin Beye gelinc2 hem devlet otoritesini tahkirden, hem d |müheyyiç neşriyattan tecziyesini, muvakkaten, hidamatı ammede * mahrumiyetini, cezası müddetine muadil meslekten men'ini tal Dava müdafaa için cumartesiye talik edildi Z2inci sahir ü 7 sârayı mukavelesini bözmak istiyor 4 üncü sahifede : elek Kulak misatiri Hikâye Ri ei € V— Neron Taribi tetrika Harki / haberler 3— Son habderler Ni Xh tahlive sinde mahzur olmadığını söyled epeti.' zaman mühim hâdiseler cereyan ede-! bilir.” Cemil B. Arif Beye sön — gazete basış adedini sordurdu. Arif B. — ga- zete sırrı olmak itibarile buna Cevap vermedi. Cemil B. tevsii tahkikat tar lebinde bulunmadı. Avukat Nuri B. müvekkillerir. tahliyelerile beraber 161 inci madde anasiri kanuniyesinin inkişafı iddir makaramın deli) ikame etme | Sihi ve teheyyüç ölup — olmadığının | tesbiti için ehli vukuf teşkilini ve An- karadaki maliye vekili davasının tev- | hidini talep etti Cemil B. ehli vukufa —lüzüm olmadığını söyledi. Mahkeme - Nuri Beyin talebini reddetti. Ve Cemil B. iddianamesini dermeyan etti. Cemil B. iddiasının başında — Asayış yok mu? yazısile Arif Oruç B. teşkilâtı csasiye kanununun 71 inci maddesi mucibince kendisine bahşedilen ser- best düşünmek ve yazmak hakkını is timal etmiş ve bu kanunun — imenali memlekete muhalif olduğunu — söyle- | miştir ki, ne efkârı tehyiç etmiştir ve ne de bilâfi hakikattır. Bu yazıdan beraetini isterim. Cemil B. diğer 4 müheyyiç neşriyat ile Meclisin ma- nevi şahsiyetini tahkirden beraetini istemiş ve “mes'ul kim” <20 bin me- mur çıkarılacak> “Millet Meelisi bü- yük vak'alara sahne olacak” — yazıla- rından müheyyiz neşriyattan tecziye sini Arif Oruç B. dinliyor Jzasını da tahlil ederek — Hükümeti manevi şahsiyetini tahkir ve mühey yiç neşriyattan mahkümiyetini, mu vakkaten hidematı âmmeden memni yetine ve cezası müddetine muadil « İarak meslek ve san'attan mahrumi yetine karar itasını talep ederek Ari Beyin tahliyesinde mahzur olmadığı ni söyledi. Dava müdafaa için cumat tesi sabahı saat 10 a talik edildi. Adliye vekili- H. Rifat Bey Mahmut Esat B. bugün mahkemede veni bevanatta bulunacak Haydar Rifat Bey müdafaasını hangi esaslars istinat ettirecek, mahkemeden neler istiyecek? Sabah celsesinde zaptı sabıl okunacak, İstanbul — ve diğer vilâyetlerden gelecek — istinabe evrakı okunacaktır. Bunlar a- rasında İzmir mahkemesi Ay- dm demir yolları müdürlerinit iki kardeş olması münasebe tile hangisine sual tevcih edi: leceği tavsiye edilmediğinder istinabeyi yapmamıştır. Diğer vilâyetlerden — geler evrakı müdafaa şahitleri ken- dilerinden sonra sorulan su- illere ademi malümat beyan et mişlerdir. Yarınki celsede Adliye Ve kili istinabeler — münasebetile yeni beyanatta bulunacaktır. lemiştir. Cemil B. Şemseddin Beyin iki ya- Öğleden — sonraki celsede müddetumumi Ekmel Bey v zun olacağı zannedilen — iddia — Memleket açtır, sefildir. bunu bilmiyen yoktur. Memlekete merbu- tiyet, Gaziye hürmet her Türk gen- cinin vazifesidir. Beni bunları yaptım diye tevkif ettiren iddiş makamma tecsslir ve tecasüf ederim. Memleke- tin her tarafı açtır. T. B. M. Mecli: Büvük Türk meetişidir. Orada het Haydar Rifat Bin mahhe- medeki resimlerinden ANKARA, 14 (Telelonla) — namesini serdedecektir. Haydar Rifat B. in müdas asını Cumartesi günü yapacak ğ1 ve muhakeme yeni bir safı, ha arzetmediği takdirde aym ( Mabadı beginci sahifede)f$ , Asliye ceza mahkemesi ya bah Mahmut Esat - Hay R fat Beyler davasına devam ede-| cektir.