15 Mayıs 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
YED.KCI SENE N* 2161 YUNU8 İDAREHANESİ ı Mhannnmnmije karşısında dairei mahsnsa Telgraf: tstanbul Cumhuriyet • Posta k u t u s u : N° 2 4 6 •• ••••••••• • • * Idare . Baçmuharrlr : 2366 . Tahrlr müdürü : 3236 Kıtaokısmı: 4 7 2 Adliye Vekilinîn Davası Bursa'da Bugünkü muhakeme gazeteciler davası için Ankara'ya gitti Müddeiumumî cfün iddianamesîni serdetti Makamı iddia, gazetelerin irtişa mes'elesinden, itf aiye ve hırsızlık yazınısdan tecziyelerini, diğer mes'elelerden beraetlerini istedi Bursa 14 (Hu. Mu ) Gazetecilerin muhakemesine saat onda başlandı. Evvelâ muddeiumumî Fahri B. iddianamesini dermeyan etti. Bunda Turk gazetelerinin kıymettar neşriyatından, ınkılâptaki faaliyetinden lisanı şukranla bahsettikten sonra bazan da cemiyet ve fertler alevhinde neşriyatta bulunduklarına esefle işaret etti. Nihayet Ikdam, Akşam, Cumhuriyet, Son Saat, Milliyet, Vakıt gazetelerinin irtişa hadısesi hakkındaki yazıları asılsız ve efkârı umumiyeyi tehyiç mahiyetinde gorulduğun\Mdbadi 2 inci sahtfedel m h u r iyet ~^^^r~^^^^~ ^^^^^ ~^^^^^ ~^^^^' PER£E...BE 15 MAYIS 193 J j ABONE ŞERAİTİ .««••*««*••••» MÜDDET: jTÜRKİYE İÇİNJ HARİÇ İÇİN j j Seneliği | 1400 Kr. \ 2700 Kr. \ : 6 A>hğı î 750 Kr. A>lığı : 400 Kr. 1450 Kr. : 800 Kr. = 5 Kuruştur = = Nttshası her yerde Altın ve altın esası • Eğer ben istersem elimdeki parayı ya muayyen nisbetle alttna ve yahut o kıymette bir ecnebi parattna tahvil edebilmeliyim. tşte lâzım olan bu imkârt ve kanaattir! Haydar Rifat B. Borçlar ve istikraz ~^^^r " ^ ^ ^ ^ ~^^^^r ~^^^^r ^^^^^r~ ~^^^^^ ~^^^^ Önümüzdeki sene haricî borçlarm yalnız üçte biri tediye edilecek Eski Osmanlı borçları hakkında ala mütehassısın vereceği rapora caklılann murahhasları ile Ankara' göre hareket olunacaktır. da cereyan etmiş olan son muzakereŞimdiden önümüzdeki lere dair Avrupa'dan malumat çelmeğe başladı. Muhim kısımlarım dercet senei maliyenin borçlar setiğimiz bu malumata kendi bildiklerimizi de ilâve edersek bu mes'ele et neliğinin tediye edilmemerafındaki muzakerelerin iyi bir yolda si kararlaştırılmıştır. Bu olduğu neticesini bizim dahi teyit seneliğin yalnız bir sülüs etmekliğimiz lâzım gelir. Malum olduğu üzere mes'ele miktarı Türk lirası olarak yalnız borçların ödenmesi mes' bankaya tevdi edilecektir elesinden ibaret olmıyarak bu zannediyoruz. meyanda o maksadı da ihtiva Tediye olunmıyan kısım bilâetmek üzere sureti umumiyede hare borcun hey'eti umamiyesimaliyemizin takviyesi mevzuu ne ilâve edilecektir diye haber bahistir. Filhakika paramız kıy almış bulunuyoruz. metinin ıslahı temin edilmedikEski borçları tasfiye ve tevhit çe her hangi şekilde borç ödeneden yeni bir istikraz dahi anmesinin mevzuu bahsolamıya cak sureti mahsusada celbecağını Dayinler vekilleri de yadilecek mütehassısın tetkikatınkından görüp anlamışlardır. dan sonra yapılacak müzakerat Binaenaleyh bugün için üze neticesinde nazarı dikkate alı • rinde ittifak olunan mes'ele ma nacaktır. liyemizin muhtaç olduğu takvi Her halde son muzakerelerle mes'ele ye şeraitinin tayini keyfiyeti • her iki tarafın acaml husnu niyetledir. Bu maksatla hükumetimiz rine mukarin yeni bir cereyan içinde bir mütehassıs celbedecek ve bu bulunuyor. Paramızın ıslahı mevzuu üzerindeyiz. Biz altın ve gümüşün mübadele vasıtası olarak kullanıldığını filen idrak etmiş olan bir nesle mensubuz. Bir zamanlar alış verislerimiz hep altın ve gümüş meskükât üzerine idi. Umumî servetin ifadesi bu meskük paralar idi. Yalnız bizde değil, bütün dünyada iş hemer hemen böyle idi. Umumî harbin yaptığı büyük inkılâplar îçinde meskük para mübadele vasıtası olmaktan çıktı, onun yerine bütün dünyada kâğıt para kaim oldu. İmparatorluk Türkiye'sinde daha evvel de bir kâğıt para çıkarılmış imiş. Adina (kaime) denilen bu kâğıt ~>ara bir zaman yasamış ve şeraitine tetabuk edemediğinden dolayı kıymetini kaybederek ortadan kalkmış. Ona ait bir çok hikâyeler biliriz. Tarihte basları sıkılarak bu türlü paralar cıkarmak mecburiyetinde kalmış hükumetleri hatırlıyoruz. Fransız tarihinin kaime diye tercüme olunabilecek olan assignatslan bu cümledendir. Dün akşam Anhara'yc Osmanlı İmparatorluğu tarihinin hareket eden Haydar züyuf akçelerini de bu cümleye itRifat B. hal edebiliriz. Ankara 13 (Telefonla) Yarın Fakat geçmise ait daha yakm (bugün) Ankara Asliye mahkemebir misal biliyoruz ki eğer şeraitine sinde Adliye Vekili Haydar Rifat tevafuk ederse kâğıt paranın kıyB. davaşının rüyetine devam olunağunu gösterir. Bu, umumî harp ip caktır. Evvelâ zabtı sabık kıraat tidalarında idi. Bizde ilk defa ola edilecektir ki bunun bir, bir buçuk rak şeraitine uygun kâğıt para çı saat devam etmesi muhtemeldir. karıyorduk. tlk çıkardığımız iki Bundan sonra îstanbul'da ve sair kısım paranın karsıhğı tamamen mahallerde istinabe suretile alınan altın idi. tste bu kısım kâğıt para ifadeler okunacaktır. Adliye Vekiların kıymeti altından daha yük linin bu ifadeler hakkında mahkesek idi. Şuraya buraya para gön meye izahatta bulunması muhte dermek veya götürmek mecburiye meldir. Müteakıben istinabeler tinde olanlar ellerindeki altına be hakkında Haydar Rifat Bey izahat del kâğıt para tedarik edebilmek verecektir. Vekilin avukatları beiçin lira başına on, yirmi paradan yanat ve müdafaatta bulunduktan bazan bir kuruşa kadar altın para sonra söz gene Haydar Rifat Beye farkı veriyorlardı. Yani simdiki verilecektir. rayice nisbetle 100 para, 5 ve 10 kurus gibi bir fark. Çünkü esasen altından farkı olmıyan kâğıdın naklinde, taşınmasinda, saklanmasında altına nisbetle pek çok kolaylık vardı. Alâka ile beklenen bugünkü muh* • kemede Adliye vekilinin de hazır bulunması muhtemeldir Bugünkü mahkemede hazır bulunması muhtemel olan Adliye Vekili Mahmut Esat B. Bursa 13 Haydar Rifat Beyin müdafaa şahidi gösterdiği Neş'et Seyrüsefer Beynelmilel işaretler kabul edildi Maliye musteşarının beyanatı Bursa'da alınan ifade mıstır. Neş'et Bey dört tenedenberi adliye işlerile alâkadar olmadığını söyliyerek ademi malumat beyan etmiştir. B « y i n i«tin&I>o euretila if&clesi RİirJ Yeni harcirah ve tekaüt kanunıınun esasları Harcirahta mesarifi hakikiye esas ittihaz edilmiştir Haydar Rifat Bey dün akşamki ekspresle Ankara'ya hareket etmiştir. Mumaileyh kendisile görüşen bir muharririmize: « Geçen defa olduğu gibi tam bir iman ve salâbetle gidiyorum. Hakkın benimle beraber olduğuna Şehrimizde bulunan Maliye Musteşarı Geçilmesi yasak Takip edilecek Ali Rıza Bey, bugun Ankara'ya hareket emin ve bu itibarla gayetle müsteisareti yol işareti edecektir. Ali Rıza Bey, dun kendisile rihim.» Demiştir. Şehremaneti beynelmilel seyrise goruşen bir muharririmize muhtelif mefer isaretlerini kabul etmiştir. Busail hakkında şu beyanatta bulunmuşisaretler İsviçre Şehirler Birliği ve tur: Ankara'dan Beynelmilel yol kongreleri cemiye « Geçen gun benim Rusumat motorlerinin tahkikatı için tinin talebi üzerine Bey gelĞ'ığim ve hu motorlerin Marmara'da nelmilel Şehirler Birliği, otomobil kulübü cemiyeti, tsviçre Şehirler >apılan tecrubelerinde hazır bulundufum yazılmıstı. Halbuki ben ne motorTürk kâğıt paralarının altına Birliği ve Cemiyeti Akvam Seyrüse lere bındım, ne de motorlerin tecrubenisbetle kıvmetlerini az çok kayfer Berrî Daimî Komitesinin istira sınde hazır bulundum. Yeni harcirah betmeleri karşıhğın altın yerine kile toplanan büyük bir meclis ta kanununa gore Maliye mufettişleri taMaliye Musteşarı Ali Rıza B. hazine tahvilâtı olarak konulduğu rafından kabul edilmiştir. kabul edilen masarifi hakikiyedir. Bn rafından hazırlanan projenin harcırazamandan başlar. Bilâhare Versay İsviçre Şehirler Birliği müdürü ha taalluk eden kısmında esas olarak [Mdbadı 3 uncu sahifede] muahedenamesile bu hazine tahviM. Y. Dosultes Şehremanetine bir lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIItlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllimMIHIIIIIIIIIIIIKHIIIII lâtının dahi ortadan kaldırılmış mektup göndererek bu isaretleri olduğu malumdur. bildirmiş ve tatbikini rica etmiştir. Umumî harbin mütareke ve müEmanet bu isaretleri muhtelif salehalarını takip eden zamanlaryerlere asacaktır. da karsıhğı altın olan kâğıt paraKabul edilen isaretler sunlardır: Iarla diğerleri arasında farklar Tehîikeli geçitler işareti ortası gördük, hatta Osmanlı Bankasınm bos müselles kırmızı bir levhadır. banknotlan kıymetçe farkh idi. Azamî sür'at işareti müstatil bir Manasız olmıyan bu teferruattan levha olup kabul edilen sür'at üssarfı nazar edersek diyebiliriz ki tüne yazılacaktır. Versay muahedenamesinden son Vesaiti nakliyenin geçme yasağı ra Türk kâğıt paralarının karsıhğı kırmızı bir yuvarlak levha kona olarak elde Türk milletinin bir necaktır. Menedilen vasıtanın resmi vi umumî ve zımnî kefaleti kaldı. beyazla üstüne resmedilecektir. Artık Türk hazinesinin alıp verdiTakip edilecek istikamet isareti ği kıymet mikyası kâğıt paralarıise bir levhanın üstüne gidilecek mızın kıymetine esas oluyordu. cihetin okla gösterilmesinden ibaÇünkü kâğıt para iyiden iyiye urettir. mumî servetin ifadesine karısmış Belediye tarafından durulması idi. Yeni sâyü ameller, yeni ismemnu olan yerlerin işareti kenatihsal ve istihlâklar hep bu yeni rt kırmızı ve ortası mavi bir yuvarmikyas ile ifade olunuyor ve eskilaktır. Dünkü muhakemeden bir intiba: Arif Oruç ve Şemsettin Beyler leri de onlarla beraber sürüklenip Durmağa müsaade edilen yerler gidiyordu. Eğer para yalnız kendi Tarın gazetesi aleyhine ikame edilen I Nusret ve Asım Beylerden murekkep ode mavi zemin üzerine yazılmış bir Meclisin ve hükumetin manevî şahsiyelarak makamını işgal etmiştir. Iddia mahudutlarımız içinde ve kendi araP işareti ile gösterilecektir. da Cemil B. bulunuyordu. mızda kalacak bir mübadele va tini tahkir ve muheyyiç neşriyat davası kamında Makamı riyaset evvelâ Arif Oruc, biYollarda seyniseferi alâkadar esıtası olsa idi ona belki hiç karşı nın rüyetine dun, öğleden sonra Ağırceza lâhara Şemsettin Beylerın huviyetlerini den isaretler mavi renkli bir yuvarmahkemesinde başlanmıştır. lıksız sabit bir kıymet vermek Bu dava münasebetile Ağırceza mah tesbit etmiştir. Badehu istintak karar lak altında bulunan beyaz müstatil mümkün olurdu. Bu işte müşkülâ kemesi dun şimdiye kadar gorulmiyen namesi okunmuştur. Kararnamede maz şekilde bir levhaya yazılacaktır. tı mucip olan cihet bilhassa bey bir sami kutlesi ile hıncahınçtı. Butun nunlarm 30, 31 mart, 1, 2, 3, 4 nisan ta ııııııiMiıııııııııııııııııııımıımııııııııııııımiMiıııııiıııımıııııııııııiHiıııı localar dolmuş, salonda yer bulamıyan rihli Yarın gazetesinde neşrettikleri manelmilel mübadeledir. Iar kapılardan, koridarlardan muhake kale ve yazılardan dolayı luzumu muha ÇocoRflaırjl.. Kâğıt para umumî servete karış me safahatını takip etmişlerdir. kemelerine karar verildiği bildirilmekte tı, yeni sâyü ameller, yeni istihsal Arif Oruç ve Şemsettin Beyler uç jan idi. Kararname okunduktan sonra Reis Hey baksana!.. Şuradan 20 litre ben^m veuene!.. ve istihlâklar hep bu mikyas ile darmanın muhafazası altında mahkeme sordu: Efkârı umumiyeyi tehyiç, Meclısin Affedersiniz efendi, burası benzin deposu değildir. Gördüğü* ifade olunmağa başladı demiştik ısolana çetirilmişlerdir. M nüz asrî bir abidedir!.. IMabadi 3 üncu sahıjedei 1 Heyetl hâkime Reis Rasan Lutfi, aza IMabadi 2 inci satulede] Haydar Rifat Bey ne diyor? Tekaüt müddetleri değiştîrildi Ağııceza'da "Yarın „ m muhakemesi başladı Mü. umumî Arif Oruç Beyin kısmen bpraetini, Ş msettin B.în tecziyesinn'st^di bugün 5 inci sahif e sızin içindir!
