7 Şubat 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Haftalık 1cmal âhlarının — tahdidi Öğ : Londra'da beş büyük dev- asındaki koriferans diplo- n ehemmi- i gayeyi elde yük devletlerin mü- etleri üzerine yacağı tesirdir. Gerçi kol sın hedefi pek — mühimdir. cat deniz silâhlarını selesi, nihayet, bu işle alâka- $ — beş büyük devlet için bir !f* sat ve tasarruf meselesidir, i devletler denizlerdeki haki- | setlerini daha az — masrafla ( ne etmenin çaresini araştı- #4 orlar. Deniz kuvveti olmuyan 2 letler için konferansın tek- safhaama başka nazarla bak * & hatair olür. İngiltere eski- » denizlere hâkimdi, Son za- #golarda Amerika'nın müsava- K (" kabul etti. Şimdi Çok bü- 'Ş kuvvetlerle müşterek deniz İtsimiyetini muhafazadan ise * a az kuvvetle idame elbette »udır. Amerikalılar, diploma | Şişlerinde Anglosaksonlar'a | î ısus olan riya ile, konferan- sulh ve müsalemet ile mü- * >beti olduğunu ileri sürüyor Bunun hakikat ile mün: * İ bile yoktur. Denizlere Ame ) ve ya İngilterenin hâkim * ası neden beynelmilel me 42 in hakkaniyet — dairesinde | / f* ine ve binnetice sulh vemü- DüşE metin devamına yardım et- iHt Pek mantıki olmak ister- harbi büsbütün ilga €og misakından sonra, de- ilâhlarınında ilgasını bekle yiz. Fakat sahır saati ile if- aatini birine karıştırmı- insanlar gibi diplomatlar # ir gün harbi büsbütün ilga >sini, ertesi gün de çıkacak te ne gibi hattı hareket ta- zdileceğini müzakere eyle- ni biliyorlar. | ... ! / onferans evvelâ merasim abdebe ile açıldı. Sonra bu jık meselenin hangi tara- in müzakeresine başlanaca- tafında söylenen sözler bir zün devam — etti. Nihayet i anlıyoruz ki tahdidi tes- m ne şekilde — yapılacağı ; ımda müzakereler cereyan |at ktedir. Malümdur ki tah- Jçt teslihat haklcında iki şekil Yış: va sürülmüştür : i 4v) Her devlete mahsus bir W , j miktarı ayrılması. Ve bu *t kendisine ayrılan nisbeti ği şeki tasarruf et- Ez. Yani istediği hf veya küçük gemi yapması, Ka Her devie N msonra bunisbe b ak şartile de in | gemilerinin sınıfların da İŞÜL etmek. “üzakerenin aldığı cereyan- “şu anlaşılıyor ki, konferan- |i $H iki noktai nazar telif edi- İN bir mutavassıt hal çaresi işıacaktır. Eğer okudüğü- W telgraflar doğru ise, şöyle h çal çaresi bulunacaktır: Her K20 4o tahsis edilen — miktar: işefa tesbit edilecek. Sonra W evletin ihtiyacına göre, bir KA diğer sınıf gemi inşasına Ür' ade edilecek. Tâbii gerek yi ÇAM et dahilinde n W miktarının tesbiti, gerek | “Wjara ayrılma muamelesi be- *W ailel konferansta ve mu- *E © ile olacak. Konferansın çin bir müş! mkü bu iki * yat esasını kabul etmi #Ç irine ne miktar r verilecek. / ulara gelince; bunlar Waş- “ ga konferansınım tayih et- | yezyidini istiyorlar. Mese- V7 nisbetine razı olacaklar. H da, Fransa ile müsavat Şt Fransa hem Akdeniz, | “le Atlas okyanusu küvve- Şlası dolayısile İtalya'dan (;:arl-— kuvvete ihtiyacı ol- Ka ileri sürüyorsa da, A; tahdit| “|Japonya rin hakimiyetini aralarında pa- laşamıyan iki büyük rakip va- Zi lerdenberi bahri tahdidi tesliha ta en büyük engel de bu mese- |ledir. Bir kaç ay evvel İngiliz başvekili Mr. Mac Donald Ame rika'yı ziyaret etmiş ve Reisi- cümhur Mr. Hoover ile görüş- müştü. Bu ziyaretin neticeleri hakkında gazete sütünlarında çok şeyler yazıldı. Bunlar ne |dereceye kadar doğrudur?—bu- nu işte bu konferansta görece- ğiz. Müzakerat henüz o safhaya gelmemiştir. Yalnız konferans- ta müzakeratı kolaylıkla takip etmek ve tebliğlerden mana çı- karmak için alâkadar devlette- rin bugünkü deniz kuvvetleri- nin bir cetvelini koymayı fayda : buldum: BUGÜNKÜ VAZİYET 'ahtelbahlı diğersanıflar | B |İngiltere 16 14 53 |Amerika 18 14 309 122 Japonya 6 44 106 64 33 Fransa 917 58 52 110 İtalya 413 63 43 205 İNŞA EDİLMEKTE OLAN İngiltere — 4 18 10 10 |Amerika — 18 Üü —S 113 y 2 Fransa $ 6 47 28 |italya — 0 & 4 7 Konferansın meşgul olacağı mühim bir mesele de — büyük 118 67 n E |harp gemilerinin yani dretnot- |ların tahdidi hakkında 1921 se- |nesinde Waşington'da verilen İ|karar meselesidir. Waşington jmukavelesi gelecek sene hitam bulacak. Eğer devletler büyük harp gemisi inşasına başlarlar |sa asrl yıkım o zaman baş gö- sterecektir. İngilizler hiç bi zırhlı inşa edilmemesini istiyor lar. Bugünkü vaziyette bunların beheri 8 milyon İngiliz lirasına mal olmaktadır. Sonra İngiliz bahriyelilerinin iddialarına gö- re, dretnotlar eslsi harp kıyme- tini kaybetmiştir. Fakat baka- hım, dretnotun faydalı olduğu- na kani bulundukları anlaşılan Amerikalrları bu muhakemeler ikna edebilecek mi? ... Haftanın diğer mühim — bir meselesi de İspanya'da altı se- kabine değişmesi gibi bir şey Primo de Rivera'nın sukutudur. Diktatörün sukutu, İspanya'da diktatörlüğün sukutu mu?—bu- “İnu zaman gösterecek. Her hal- de Primo de Rivera'nın yerine geçen Berenguer meşruti hükü İmetin iadesini vadetmektedir. |Sabık başvekil altı küsür sene- lik hükümet idaresi zamanında diktatörlere mahsus icraat yap- tı. Meclisi dağıttı, bir takım hur riyetleri tahdit etti. Darülfünu- nun aleyhine yürüdü. Fakat her halde insaflı ve mülâyim bir dik tatördü. Bunun içindir ki suku- tu da gürültulü olmamış, adeta Kabine değişmesi gibi bir şey olmuştur. Primo de Rivera or- dunun aleyhine döndüğünden şüphelenince, bütün kumandan lardan, kendisinin iktidar mev- krinde kalıp kalmamasını sor- muş ve demiş ki: “— Ordu istemezse beş daki- kada istifa edeceğim”. Fakat kıral, Primo'nun bu garip hareketini işitir işitmez, orduya fikrini beyan için fırşat |vermemiş, derhal — başvekilin sukutunu tacil etmiş. Primo de İRivera'nın sukutu da başka dik- |tatörlerin sukutuna benzemi- yor. Diktatör devlet — işlerile meşgüul iken, yeni başvekil ce- İneral Berenguer içeri — girince | Primo: — Gel bakalım Miğuecl seni bekliyordum ve ayağa kalkarak Berengüer ile öpüşmüşler, Son- ra şapkasını almış ve dışarı çık- mış. Yeni başvekil — Primo de Rivera'yı asansöre kadar teşi et tikten sonra: —Oğurlar olsun Damoso. De- miş. Primo de Rivera da çık- mış gitmiş; Hizmetlerini takdir eden ba- zı zengin İspanyollar, araların- da 160,000 İngiliz lirası toplrya- rak sabık diktatöre vermişler- karşı bir ha- | & : z ğıuı müşkülâta sebep ola-| y escl Uğtalhas Şre kouferan dir. Primo'nun hizmetleri — her halde büyüktür. İspanya dahili anarşi içinde, Fas'ta ma larak prestijini kaybetmi iktidar mevktine geçmiş; de belirmektedir. Sene- ik | | MİLLİYET — CUM URAT 19: 30 HARİÇTEN ALDIĞIMIZ HABERLER Filistin'de Karışıklık tan sonra Bir yahudi Idam ediliyor YAFA, 6. A.A. — Geçen A- nasında Yafada oturan 5 nufus | Sön karışıklıklar sonunda luk bir arap milesinin katline üştirak etmekle maznun Telâ- viv polislerinden bir yahudi i- dama mahküm olmuştur. Hindîslanda Şimendifercilerin grevi BOMBAY, 5. A. A. mendifer amel n dün baş- lamış olan grevi devam ediyor, | Mamafi vaziyette salâh husu- İle gelmiş olduğu söyleniyor.Bu grev, şimendiferciler sindikası tarafından tertip edilmiştir. BOMBAY, 6. A.A, — Grev- cilerin miktarı artmış ve şehir |dahilinde tren seferleri az çok intizamsızlığa uğramış — oldu- ğundan vaziyetteki vehamet hâ fif surette artmıştır. İtalya - Avusturya muahedesi ROMA, 6. A .Â. — Avustu- rya ile İtalya arasında aktolu- İnan hakem ve uzlaşma muahe- desi imza edilmiştir, Yunan adalarında dolu ATİNA, 6. A. A. — Sisam ve Amorga adalarında yağmur ve dolu yüzünden büyük hasa- rat olmuş, birkaç ev yıkılmıştır. Italyada Yeni dostluk Avusturya - Htalya arasında muahede ea aa Romadan yi zilryor: — A- vusturya Başvet ” *T Sehobe: | yakında buraya gelecektir. İ talya ve Avus- |turya arasında bir dostluk ve hakem muahe- Üdesi — aktedile- | cektir.Ttalya hü |kümeti — Avus türya ile müna |sebatın takviye İsine çok ehem miyet vermeğe — Sehaber balamıştır. M. Schober buraya İgeldiği zaman M. Müssoli- ni ile muahede- yi imza edecek- tir. Maamafih A- vustürya - İ- ya arasında şimdiki — halde bazı — ihtilâflar vardır. Bu ihtilâf- larm — hakeme havale edilme- M. Mussolini den — halledile- ceği söyleniyor. Fakat bu ih lâflar bu muahedenin — aktine | mâni olmıyacaktır. kette nisbi sükün tesis etmeğe muvaffak olmuştur. Fakat mem leketi tabif şerait altında — ve mevzu kanunlarla idare edeceği yerde fevkalâde tedabirle idare etmeğe lüzumlu görmüştür.Her fevkalâde zaman da geçicidir. |cek olan heyeti umumiye içıi-;""f“ bir heye Primo de Rivera'nın geçiş tar-| mamda serdeceklerdir. İngilte- |M. Mac Dona! zına bakıp ta göçmek için bun-renin tahtelbahirlerin temamile bul edilmişti zaman | ilgası hakkındaki arzusunu tek keti temsil etmekte olan bu he yeceği neticesine İrar edeceği ve bu cihet kabil| yet, deniz teslihatmım her ne-| gnp kamyon ve otomobilini dan daha elverişli bir intihap edemi ”| varmamak kabil değildir. A, Ş. ğustosta çıkan kargaşalıklar es | ** - | den bahsediliyordu. Bugün İA e AA Gavrilo Prinşip Umumi harbin nasıl çıktığını he-| nüz unutmadık. Onun için Prinçip| namındaki delikanlının a tulmamıştır. Prinçip, da 914 temmuzunda Avusturya vel ehtini öldürdü. ne oldu? Bir Sırplı taşkan delikanlının hare- keti git gida o zamanki Avrupa mu- emin eden itilâf ve — itti- ni biribirine tutuşdur- du. Umumi harp felâketinin ateşi her |tarafa sardı. Prinçip de bir müddet | sonra hapsanede öldü. Gavrile Prin- | çip tarafından kendisi gibi daha bir Bu vakanın neticesi | Bosnasaray faclasının — muhtelif su- rette telâkki edildiğini biliyorduk. | Fakat ahiren Bösnasarayda — Gavrilo Prinçip için yapdlan merasimin taf- silâtini okürken - tarihi hadiselere | ve bu hadiseleri yapanlara dair ve- rilen bükümlerin “ nisbi ,, olmaktan kurtulamadıklarını insan bir kere daha düşünüyot. Gavrilo Prinçip | 914 temmuzunda Avusturya veliah- | i ile zevcesini öldürdüğü zaman bü-, tün dünyayı ateşe veren bir harp| faciasının müsebbibi diye — nefretle anıldı. Fakat bugün kendi vatandaş- lart onu milli bir kahraman olarak yadediyorlar. — Delikanlının - Serplık davasım silâhile hallettiğini söyliye- rek akın akın evini geziyorlar. Harbin tasfiyesinden bahsedildiği sıralarda “Prinçip için yapılan bu merasim az çok dedikoduyu —mucip olmuştur. Çünkü Bosnasaray cina. yetinin olduğu yerde Prinçipin h: tırasını teyit için halkır geçen yapılan merasimde bir iki dakika durarak “ büyük vatanperver , i y detmesi sırasında' Yugoslavya hi metinin de resmen temsil edileceği: Fakat Prinçip hilâfma — olarak Cenup Sırpları krallığı bu merasime şekilde olursa olsun hükü- Aşıklarının intizarı te gecikmemiş; nn hayatile can alan ve can veren Gav- rilo Prinçip ve arkadaşları için yi rütülecek hüküm galiba pek nisbi olarak kalacak. eee ———— Meksikada Yeni reisicumhuru yaraladılar | ümhur M. Rubio'ya bir delikanlı tarafından atılan 6 kurşundan biği,âlt çenesini kı- rarak sağ yanağına saplanmış- tır. Kurşun çıkarılmıştır. Young plânı ve Almanya BERLİN, 6. A. A. — Reichs tag meclisi Young plânmı 6 mualif reye karşı 46 rey ile tas: | dik etmiştir. | Gaip Rus cenerak PARİS, 6. A. A. — Gazetele Te nazaran ceneral Koutiepolf un cesedini Saint-Cloud orma- | nında gömülü olduğuna dair almış olduğu bir mektup üzeri- | ne zabıta mezkür ormanda ta- harriyat icta etmiştir. (IKonferans Tonaj mıktarları Fransız - İngiliz ihtilâfı LONDRA, 5. raya vâsıl olmuştu nazarı ile Fransız noktai nazarı | | Heyetler reişleri bugün saat 18 de toplanmışlardır. Birinci komite saat 15 te to- planacaktır. Salâhiyettar bir membadan istihbar - edildiğine | yetlerinin içtimaında bahri kon ferans mesaisinin betaati hak- kında açıktan açığa — bir takım tenkitler yapılmış ve bu tenki- |tler diğer heyetler rüesasının içtimarmda da teyit edilmiştir. |ler meselesi hakkıdaki İnazarlarını 11 Şubatta aktedile olmadığı takdirde muayyen â- | vinde chemmiyetli tahdidat ya | nılması tavsiyeye zami bir tonaj kabul ettirmek | İ takım Sırp gençlerile birlikte yapılan £ göre İngiliz imperatorluğu he- | —| Bütün heyetler, tahtelbahir- - ' noktai Nelmilel sulh ve hürriyet ka- | şahsi iktısat Ford Yugoslavyada Meşhur Prinçip “Umumi harbin kahramanıl!.. Belgrattan yazılıyor: — U- mumi harbin bir müsebbibi ola- rak bütün dünyaca meşhur olan Sırplı delikanİr Gavrilo Prinçip için Bosnasaray da ayın 2 inci ünün “im yapıldı.Prinçip 914 Temmuzun- da bir gün Bos- naya gelen A- vusturya veliah- tini ve zevcesini öldürmüş sonra hapse atılarak orada ölmüştü . Şimdi vatandaş- ları Prinçip için gur #rınçip Bosnada me- rasim yaparak ismini milli bir kahraman olarak yadetmişler- dir. Fakat bu merasime hükü- met ve diğer teşkilât namına ak etmedi Amerikada Harpte ölenleri ziyaret için VAŞİNGTON, 6. A. A. — Meb'usan meclisi umumi harp- te evlât ve zevçlerini kaybet- miş olan ana ve zevcelerden Avrupadaki harp meydanlarını gezip görmek isteyenlerin mas raflarına karşılık — olmak üzre $ milyon dolardan fazla tahsi- at verilmesi hakkında tevdi e- dilen bir takriri müttefikan ka- bul etmiştir. Yeni bir tırka VAŞİNGTON, 6. A.A.— Liberal fırka namile yeni bir fırka teşekkül etmiştir. Karne- ci enstitüsü reisi M. Samuel Sehurch'in riyasetinde bulunan bu yeni teşekkülün programı iç ki memnuniyeti âleyhindedir, M. Taft çok hasta VAŞİNGTON, 5. A.A. — Esbak reisicümhur M. Taft'ın doktorları bir kalp buhranı vu- kuundan endişe etmektedirler. Hastanın kurtarılması ümidi pek azdır. Ispanyada giyasi yeni bir grup MADRİT, 6. A.A.— Milli muhafazakâr ve milli liberal fırkaları namile iki yeni siyasi grup teşekkül etmiştir. çıkmaza- mı giriyor? İngiljere tahtelbahir lerin ilgasını tekrar isteyecektir A. — Paristen avdet eden M. Tardieu bu- İstihabar edildiğine göre İngiliz noktai arasındaki başlıca ihtilâf tonaj miktarımım muhtelif smıflara tevzii meselesidir. ve hafif kruvazörler sınıfından tahtelbahirler smıfına — tonaj İnaklini menetmek ve bilâkis tahtelbahirler sınıfından kru- vazörler sınıfına tonaj nakline üsaade eylemek isteyeceği şüpheden âzadedir. Umumi intiba herhalde şaya n kabul bir uzlaşma zemini bu lunacağı merkezindedir. | — Kadınlar da işe karışıyan LONDRA, 6. A, A. — Bey dınlar birliği tarafından gönde meb'use bugün tarafından ka- 40 kadar memle |pılmasımı ısrarla istemiştir. Bursada bır dokumacılık mektebi açılacaktır BURSA, 6. (Milli: dan Rüştü B. in teklif ları: asri ve fenni ma: ret Odi acılık ve dokumacılık sar için burada bir mektep : ar verildi. ()k;'aııyada Sovyetler al(iı; hine ihtilâf mı hazırlanıyo. MOSKOVA, 6. A. A. — Kiyefte toplanan bir heyeti tal kiye Okranya kilisesi başpeskoposu ve bir çok peskoposların vyet âleyhindeki mükabil ihtilâl cemiyetlerile teşriki mesai |tiklı-rinı esefle müşahere eylemiş ve kilisenin tasfiyesine ka vermiştir. köngresi Yalnız bir verden maaş ANKARA, 6. (Telefonla) — Müvzzenei umumiyeden mi alanların idarei hüsüsiyelerden maaş alamıyacakları hakikın Şuray devletçe bir karar ettihz edildi. Bu karar her tarafa tan edilmiştir. Umumi meclis azalarının maaşları ANKARA, 6. (Telefonla) — Umumi meclis âzalarında şel 75 ten 150 Hiraya kadar hakkı huzür ve maaş tahsisine mecl umuümilerin salâhiyettar akmalarına ait lâyiha heyeti umumi Müzkürat inhisarının varidatı ANKARA 6. (Telefonla) Müskürat umum müdürü Asim B Pazar günü İzmire gidecek oradaki imalâtaneleri — tetkik ed cektir. İnhisarın son aylik hâsilâti 102 bin lira fazladır. İsmet Pş. Hz. Konferans verec:k or ANKARA, 6. (Telefonla) — İsmet Paşa Hazretleri yakı da Huk mektebinde bir konferans verecektir. Ankarada Emanet oto- I racat resmi büsişletecektir lağvediliyor ANKARA, 6 (Telefonla)— | ANKARA, 6. — İhracatı a1 Ankara otobüs işletme imtiya- | tırmak için lâzımgelen tedbil zınm Şehremanetine verilmesi leri hazırlamakta olan hükf takarrür etmiştir. İmet, bu meyanda, ihracat taci Millet meclisi — |terini tazyik ve ihracatımızı ANKARA, 6. A.A. — Büyük| teZayüdüne engel olan bazı ve Millet Meclisi bugün Reis Ve- | Sileri lâğvetmek kararımı ver kili Refet Beyin riyasetinde top | Miştir. Bu vergilerin mukabili lanmıştır. İspençiyari ve tebbi|Pütçede yapılacak olan tasarrı müstahzarat hakkındaki kanun | fat ile kapanacaktır. Bu vergi lâyihasına bir madde ilâvesine |lerin lâğvi iktısadi - programı dair kanunun ikinci müzakeresi | dahildir, yapılmış ve kabul olunmuştur. | Meclis Cumartesi günü toplana | caktır. Ticaret borsası ANKARA, 6. (Milliyet) — Ticaret Borsası encümen âzala- rmın müddetleri bu ay nihaye- tinde bitecektir. Borsada yeni intihabat hazırlıklarına başlan- mıştır. Ankark ticaret odası ANKARA, 6. (Milliyet) — Ankara Ticaret Odası şimdiye kadar kira ile oturduğu binaya yeni bir bina yaptıracak kadar bir para vermiştir. Bunun için Oda yeni bir bina yapmak ta- savvurundadır. Oda mesaisini muntazam bir program ile genişletmiştir. Ye- ni bir müze yapılacaktır. Izmir Maarif Emini ANKARA, 6 (Telefonla) — İzmir Maarif Emini Ankaray | davet edildi. —e e. Avrupada Abdül hamit Yunanistan nezdindel yapılan teşebbüs.. ıt gazetesi - İnin tahrir ailesinden Halük bey ile kaymakam Faik bey keri- mesi Râna hanımın akitleri dün akşam Turkuvaz salonlarında iera olunmuştur. GAST TT DEREAN D LA ZO Menfeat yolu Milli iktısat mes'elesi günün mes. M. Miülerand Abdühamit veresesi tar: fından yapılan teşebbiüsata di elesidir. İktısadiyatımız ancak yerli mamulâtını kullanmakla düzel cektir. Hükürnet yerli sanayli tey ediyor. Tasarruf cemiyeti memlekı tin ancak yerli malı kullanmakla iktı- saden kurtulabileceğini halka anlat- mak istiyor. Bunlar o kadar bariz ha- | kikatlerdir ki ispat için size söyleme- |ğe hacet yoktur. Türkiye benüz yüksek sanayie u- ik bir sahadadır. Otomobil yüksek sanaylün mahsalüdür. Bununla bera- ber Türkiyede bir otamobil fabrikası varılır. Mi!yonlarca dolar sarfederek Tophanede bir fabrika — tesis eden Ford, Türkiye mamulâtı otomebil | yapmağa başlamıştır. Hem milli, hem etomobi Ford kamyonunun kullanılmasını is- |tilzam eder. Çünkü evvelâ bu otomo- |bil en sağlam, en dayanıklı, en eko- | nomik bir otomobildir. Sonra Türki- |yede Türk amelesi tarafından kuru' |maktadır. Verilen paranın kısmı kül- İlisi memlekette kalır. Bu — itibârla n kulla- | |zal çayandır. (Gönderilmistir vam edildiğini İngiliz gazet ler yazıyor. Abdülhamit vı resesi iddia ettikleri alacı |rını kurtarmak üzere Franse |nın'en maruf bir'avukatını tur |muşlardır. Veresenin istedi mallar Yunanistandadır. Yı nan hükümeti veresenin mete İlibini kabul etmekte ise de istı nen parayı vermemektedir . A tina hükümeti 10 milyon lir| vermeğe muvafakat ediyor. Yunanistanla mesele hai dildikten sonra eski Osmani imparatorluğundan ayrılmış d lan diğer yerlerdeki emlâk hal kında teşebbüsatta bulunula caktır. Abdülhamit veresesinin iş lerini takip eden avukat |Fransa reisi cumhuru M. Mi! İlarandA alAvmAn aö $