5 Şubat 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Adliye vekilimiz diyor ki.. Mahmut Esat Beyin çok mühim bir konferansı Muasır demokrasinin ıstırabi Demokrasi hükümeti halk hakimiyetine dayanan hükümet demektir... e vekili Mahmut Esat Be istirabip mevzuu hakkında bir konferans yer- yazmıştık. Bir hükümet adamı kadar da ilim adamı olan Mahmut Esat Beyin bu çök şayanı dikkat nutkunu aynen derce- diyoruz: Konuşacağımız, etrafında dü | silerin halâ doldurama- | , ları boşluklardır. Yahut dols ak için bocaladıkları boş- belli başlı istı Esase girer aplarıdır. en demokrasinin T biraz dur- ydasız sayılamaz. Demo krasi kelimesi eski Yunançanın (Demosi ve Kiratos) kelimele | ri birleştirilerek hemen hemen beynelmilel ol mürekkep bir kelime hâlinde kullanılma- ktadır. Lügat manasında, de- | mosi — halk kiratos — hakimi yettir. Demokrasi halk hakimi- yeti demektir. Hukuk istilâhm- da demokrasi, bu milletin hali- dir iki, bunda, hakimiyet kudre | s2 nun önünde biribirine mü savi fertlerin heyeti umumiye- sine racidir. Hakimiyet kudre- tinin tatbiki kanunen cemiyetin bir veya bir! hususi zafma münhasir değildir. Fakat ca- mianm tekmil âzalarma aittir. | Bundan bu âzaların iradesi u- mumi intihapla taayyün eden ikseriyetçe ifade olunur. İhtilâllerin bittiği yere bay ! millet — hâkimiyeti “Souve- ş ne millet hâkimiyeti “Souve- " rainte nationale” diye formüle ettiler. 4 , Demokrasi hükümeti >hâlk « hakimiyetine dayanan hükü- * met demektir. Bunda — asılolan 44 Halkın doğrudan doğruya hükü meti cline almasıdır. Fakat bü Wk.m aei (an Yük siyasi — teşekküllerde bu Üe Kti Mahmut Esat Bey BF e x0 o n a işi değildir. r. Kısaca demokra , ruh ferdiyet- çidir, müşavatç Bu klasik f a: lar hâkim oldu. Biz bu tarzdaki telâkkilere e tarih nazari- yat ve tatbikata bakarak işti- rak etmiyoru: Fransa ih İ inin örfüne ka- dar çikan ihtilâli hazırlıyan se bepleri mülâhaza edersek kolay lıklâ göreceğiz ki bu sebepler yalnız siyasi — şeyler değil 1789 ihti sadeçe si, hâkimiyeti elde etmek iç vüsmediler. İhtilâlin dilekleri, ihtilâi meclislerinin — kararları yalnız siyasi salâhiyetlere mün hasir kalmadı. Demokrasi ihti- lâli bundan çok fazla şeyler is- tedi; siyasi, iktisadi, içtimai dü zen istedi. Bunları ısrarla, kan stedi. ve aldıDemokra in hükümetinintemel yasi iktisadi, içtimai salâ hiyetler üzerine kuruldu. İnki- lâp vesikalarına, kısaca 5: atılırsa, bütün — bunları b: ve kolaylıklâ kavranacak kadar hâkikatlerle dolu ve yüklü ©! dukları görülür: davamı ispat eden bazt parçaları hep beral okuyalım. Jan Jorey Fransa ih tilâli tarihinde diyor ki: « 25 hazirand ajakro bir nutuk irat etti. Aslr 1914 senesinde ihtilâl- ciler salnamesinde çıktı: Hikâye şudur: (Fransa halkının yekilleri, burası bu mukaddes isi kâm yüz defa hodbinlerin ve Egoist- lerin cürümlerile çınladı. Siz bize her gün halkı emen sülükleri tenkil ede- ceğinizi vadettiniz. Kanunu esasi ta: dike arzedilmek üzeredir. Orada h: va oyuncularını cezalandırdınız. mı Hayır. Serbestü ticaretin ne olduğu- ileri hi mümkün olmadığına göre halk , bu hakkını müntehap vekili va k'_ sıtasile kullanır. (Mebusları i- era vekilleri ve bütün memür- | $ y ları gibi) icabında yeni intihap Te yolile bunları da değiştirir... yerlerine başkalarını ,itimadı- | g ma lâyik olanları getirir. Bumü nasebetle Fransa ihtilâlcileri Jakoyenlerin 18 inci asırda ka | bul ettikleri ve yirminci asırda gç halâ değerini muhafaza eden e bir düsturlarını burada tekrar- iş lamak isterim. (Hakimiyetini | ü mümkün olduğu kadar vasıta- ;sız kullanması hâkim halkın 'a Dorcudur.) W “Demokrasinin kurunu ulâ- ya kadar uzayan tarihini tet- ik mevzuumuzun - dışında ka- acaktır. Ancak. onu tahlil e- Yerken İngiltere ve Fransa ih- “ilâllerinin prensiplerini ve bu |H orensiplere hâkim olan fikirle- Ai gözlerimizin önünde bulun- h duracağız. Bu prensiplerin, bu © ikirlerin bize tezimizi çabuk * gavramağa onu kolaylıkla ispa lı" a yardımı dokunacaktır. Çün- 'çü İngiltere ve Fransa ihtilâl » eri, yirminci asır demokrasile- W inin feyizlerini içtikleri yere E caynak oldu. Bugünkü konuşmamızda de H yokrasinin mahiyeti, mefhu- B su, şümulü, prensipleri tam * ir Türkçetabirle özü etrafinda üşüneceğiz. Müteakıp konuş- salarımız da buhun siyasi içti- af mekanizmalarını ve müecs eselerini gözden geçireceğiz. Yemokrasi mefhumunun huku- Ot şümulü etrafında âlimler a- | Hriyet Tet üz bin, fikir birliği v - gz Kıral ânının cinayetlerine a pie gS0 Eagakldam "e H6 İmuhafaza edenlerin taş kemirmeleri yalnız siyasi- , çamıdır? Hüriyet aşkına ölenlerin Tlerine göre siyasi ik- | ailelerinin göz yaşlarını silmek için maidir. Paris Hukuk ı'h!;yıç!uınhııbir baz parçam (.;.n.î rofesör — muavinle- | pahasma almaları reva mıdır? Çocul nden Fı':ırıns.'ı parlamentosun- | İtrına verecekleri sütü ve balı altın : * irliğile ödemeleri idır? Ka Jeni eyaj;t: r:[rh vel ]îıeıi PERLER X Mabadi var) artelmiye,Li! Hukuk Fakül- ——— Öi İçesi profesörlerinden Pol Doe- ALI KOMİSYON göre demokrasi sadece si PARİS, 4 (A A.) — hâkimiyettir. Kafa ve kalp i- | kümet istihkâm inşasına ait iş- ; dir. Hükümet prensipinde bir | lerle gul olmak ve - istişari liâh:l meşgalesidir. i reyi haiz bulunmak üzre Har - şalet aşkı, ideal imânıdır. De- biye nezaretinde âli bir komis- Kokrasi içtimai muavenet ktı | yon ihdas etmiştir. at |vada para alım satımını mi? Hayır. O halde biz size beyan ederiz ki halkın saadeti yolunda her geyi yapmadınız. Bir sınıf insan bir Ssınıf insanı cozasız aç bırakabildikçe hüriyet boş bir hayaldir. Zengin her İşeyi inbisarı altına alarak kendi hem- cinsi üzerinde hayat ve ölüm hakkını haiz oldukça musavat baş bir hayal- dir. Geçim fiyatlarının yükselmesile irtica günden güne ilerler ve bu yük sek fiyatlı zaruri ihtiyaçlara vatan- daşların dörtte üçü göz yaşı dökmek sizin yetişemezse cümhuriyet boş bir. hayaldir. Halkı inkılâba ve kanunu e bağlaya bilmek için alış veriş eşkiyalığını (ki hakiki ticaretten ay- ırmak icabeder.) Durdurmak — dene- cek şeyleri halkın kudreti içine almak lazımdır. Hüriyet yollarında üçyüz bin Fran a Ankarada «Mua- | MİLLİYET HARİÇTEN ÇARŞAMBA £ ŞUBAT — 1930 ALDIĞIMIZ. HABERLER Fransada Bir mesele Soviyet sofi;!ııln | sleri | | alınmıştır. Echo de Paris M. gazetesine M. rdiet' Soy- yetler aleyhi mücadeli ilmakta 0- f etmesini sız. Baş da matbuat hürri- yetinin mevcut olduğunu, bu hususta müdahalede bulunamı ğinı, matbuat cürümlerile |edilen bir usule müracaatle komite 1 olacağı- Bugün —| | , İremenenen e erenAnAAAmARAİ Karışık hesap | Artık bahri konferans işe başladı 4 Da üüfların münaka: ümümi tarzı k ko ı hinane beyanat - h etliklerine insarım hükmo- nk deceği Şeliyordu. : Londraya giden murahhaslar ken- di gralafında hiç konuşup ihtilâflı me saile temas etmedi denemez. Bilakis hususi mükâlemelerle geçen santler | ümumi içtimalara hasredilen mahdut zamanlardan pek çok olmuştur. Fa- kat kanferansm nasıl çalışacağı, müm küri olduğu kadar az bir zamanda da- ha müspet netice elde etmek için ne | yapıması dâzımgeldiği cihetini tayin tmekludun #ürdü. Nihayet, şimdiye kadar taplanan konferanslarda takip ( 1 teşkil etmek, bahri tahdidi teslihal meselesinde har devletin noktai zarâmı bu kornite de tetkik etmı t onların RUS CENERALİ NE OLDU| PARİS, 3 (A.A.) — C neral Koutiepoff'u bulmak için apılan bütün tal yat neti: İcesiz kalmıştır. — Ceneralin bu ubeti hakkında Pariste in-| ar eden bir Rus gazetesine| lış malümat — vermiş olan iner namında bir şahıs tev edilmiştir. Bir polis memu- hetine gitti. Bundan sonra l di azalmış olacak, iya matbuatı bir çok nutukları mek maçburiyetinden kurtulacaktır.| Çünkü komitelerin mesnisi birer hu- lâsa halinde — neşredilebil. ünden n Te geçecek nutuklar ekseriya umumi celşelerin tafsilâtı — arasında verilir. İşte bu vaziyetten istifade den “Fransız başmurahhası — Londra- dan Parise gitti. Zaten Fransız hari ciyemazırı da orada bulunuyor. Bi muvakkat seyahatton sonra her ikisi de bugün, yarın tekrar Londraya dö: rın inti İki teklif Konfer ansta İki teklif an“_-.;;—;ı-'v' inti ne karşı A — — nT aa Hükümet tarafır attı harp gemilerine dair| İngiliz teklifi LONDRA, 2A, A. âhiyettar b bar edildiğine yeti diğer heyetlere 1 teklifi hakkında bir meclis i etmi dliye en arusindaki' fark şu: Ledildi «İngiliz bil teklifi | olunr harp gemilerile, tahtelba- İ ppj membadan is: öre İngiliz he- rinden ola; kkında meninde müzakere nen — kabul ratısızla- te hükümetin âyiha a- abil t olu atta bulunacaktir. ihanin birinci maddesine göre Lozan muahedesi mücibin iş olan muhte- ahkemelerinde mu doksan projesi çin mahdut bir intika i kabul etmektedir. Resmi mülâkatlar LONDRA, 3. A, A, — Şuba- ın üçüncü günü muhtelif heyet arasımda nim resmi mülâkat ı el ı Ş M ı l ı ara tahsis edilmiştir. Salâhiyet | İZmirde şiddet seyrüsefler 1r İZMİR, 4. A. A. — Devam den itibaren şiddetini artırmış, almıştır. Muvakkat taa kumpanyanın aldığı tedbir sayesinde bertaraf edilmiş Türk-Fransız dostlu PARİS, 3. A. A. — Türk-F' gonra M. Briand Fethi Beye asırlardan beri mevcut olan dos: Eler * Muhtelit hakem mahki melerinin hükümleri ıdan Meclise N him bir lâyiha verildi muahede ahkâmına m ları ve tenlizi hususı tevdi oli r hak icra vazifesi İstanbul icra vdudur. ı yağmurlarda ıkıtaa uğradı. etmekte olaı şehrin birçok yer uğrıyan - se tir. İ gu Tansız muahedesinin imzasındi ! ı e | u orada tayin ettiniz mi? Hayır. O-| menettiniz | müş olacaklardır. Fakat Fransız h: yeti Londrayı boş bırakmış değildir.| Bahriye nazırı de dahil olduğu halde | heyetin diğer azası hep orada. Söy- -| lemeğe hacet yok ki Londra konfe- ransında temsil edilen beş devletten her birinc nit öyle hesaplar — var bunları kavruya bilmek için ipin u- cunu yakalamak çok müşküldir. Londrada bir taraftan bahri kuv- ”| vetlerin tahdidi mevzuu bahsolurken| her devlet diğer taraftan da beynel-) milel siyasette istikbale ait kendi nü- fuzunu küvvetlendirmeğe bakıyor. |ru Ceneri b daki malümatı toplamakta ©- İlan polis kor zar günü sabahleyin ginde bir otomobil görmüş olduğur inde sakallı bir memur ile iki ge- | tutulmuş olduğu halde ç dığını ve bu iki şahısta: |nin mezkür sakallı ada | gırmaktan — menetmeğ makta olduğunu s Kat(îllz bu otor ada 'erede Rüs-İIngiliz münasebatı Hariciye nn.ı;rının Avam kamarasında beyanatı LONDRA, 4. A, A. — Resmi İngiliz telsizi İngilterede bolşevikler tara- fından yapılmakta olan komü- nist propagandası hakkında A- vam kamarasında hariciye nazı |rma birtakım sSualler sorulmuş adınlar, Kocalarını zefıir!e— yenlerin muhake mesi intaç edildi b , | | | | 5 rabıtalarını daha ziyade kuvvetlendirecek olan bu muahedi irazasını atmakla ne kadar bahtiyar olduğunu beyan etmiştil " ki|cek olan heyeti membadan bildirildi tar bir gine göre konferansın komi nu tarafından yarın akdedile- umumiye içti- marda Amerikan heyeti Fran- sanın intikal teklifi hakkında tahriri tefsiratta bulunmryaca- ğı gibi mükabil tekliflerde tev- di etmiyecektir. LONDRA, 4. A.A. — 125 b Vatiter yeniden tahsisat istemiştir. Bu * el Evkafın ıslahı S R ANKARA, 4. (Telefonla) — PARİS, 3. A. A. — Nazırlar Evkafın islahi için hazırlanan i Londra bahri konferan | 1âyiha Şurayi Devlet tanzimat i Fransız heyetinin hattı dairesine gönderilmiştir. Lâyi- hareketini müttefikan tasvip et | ha 28 maddeliktir. ve Fransız teklifinin konfe | Tans tarafından kabul. edilmiş | Aâliahmer merkezi umumisi olmasından dolayi izharı mem- nuniyet etmiştir. ANKARA, 4. (Telefonla) — SS Hilâliahmer merkezi umumisi bugün Sıhhiye Vekilinin riya- seti altında toplanmıştır. Şarapçılık İZMİR, 4. A A, — Şarap- Budapeşteden yazılıyor: — |çılığın yeniden ihya ve inkişa- Son La Haye b mferansının ne- | fınt temin için ziraat müdüri Mocaristanda Galiplere pare İtur. Mister Henderson ceva- |ben: "Hükümetin bu meselede |tecnni ile hareket etmek ve tah |kikatı lâzımede bulunmadan evel müstacel bir karar verme- mek azminde bulunduğunu söy lemiş ve ciddi şikâyetlere sebe- biyet verecek ahvalin zuhurun- da parlâmento ile birlikte bun- ların izalesi çaresi aranacağını ve fakat m.nleketin emniyet ve menafiini sıyanet için ittiha zı lâzımgelen tedabiri kararlaş- tırmak hakkının hükümete ait olduğunu ilâve etmiştir. M. Çemberlain M. Hender- sonun üçüncü enternasyonalin ; propagandası — hakkında Sov- yet sefirine — yaptığı şikâyeta- miz tebliğata bir cevap almıp almmadığını — sormuştur. M. Henderson menafii umumiye- nin bazı ahyalde ihtiyarı sü tü istilzam ettiğini söylemiştir. | | Katil kadın mahkemede | Budabeşteden yazılıyor : — | Macaristanın Szolnok köyünde | senelerden beri devam etmiş bir: İcinayet silsilesinin muhakeme- Si ahiren intaç — edilmiştir. |Bu köyde senelerdenberi bir İçok adamlar arsinikle zehirle- nerek öldürülmüştür. Cinayet- ler fihayet meydana çıkınca mezarlardan ölüler çıkarılmış 46 ölünün arsinikle zehirlendi. ği anlaşılmıştır. Bu zehiri kö- yün ebesi hazırlamış, isteyen- |lere para mukabilinde satıyor- | du. Ebe cinayetler meydana İçıkınca kendini — zehirliyerek Tintihar etmiştir. Kocalarından | veya aşıklarından bıkan kadın - lar ebeden aldıkları zehirle ko- | <a ve aşıklarını öldürüyorlardı. Şimdiye kadar otuz bir kadın- dan biri idama mahküm olmuş İtur. Diğer kadmlar mühtelif | hapis cezalarına mahküm ol- muşlardır. Ahren malıkeme bir | kadının beraatine karar vermiş- , Muhakeme bitmiştir. İşsizler artıyor LONDRA, 3. A. A, — Avam kamarasında sabık mesaft nazı- t Mi Steel-Maitland işsizler miktarının artımış olduğunu be yan etmek suretile işsizlik hak kındaki müzakeratı açmıştır. a aet AEASDU yYaponyada Mühim bir izdtvaç TOKYO, 4 — (ALA.) — İmperatörun “ikinci — biraderi Preng — Takomatsu, son Sho- göoun” vaktile Japon impera- torlarile beraber saltanata i: tirak 'etmiş olan en büyük as- keri reisin hafidesi ile izdivaç etmiştir. Bu izidvaç dünyanın en eski hükümdar ailesi olan bir Hanedan ile bir vakitler hâki- mi mutlak olmuş olan Tokuga- na ailesi arasında bir rabıta vü cude ,getirmektedir. Yeni zevç ve zevce 21 Mayısta İngiltere- ye gideceklerdir. ticesinden Mac ıristan hiç mem | tinin tetkikat raporu ait olduğu un olmamıştır. 'makama gönderilmek üzeredir. Jaşvekil Kont zethlen konfe NAKLİYAT MESELESİ anstan dönmü; Medeniyetin en doğru manası re- ”e izahat ver- | fahın umumileştirilmesidir. Fennin işti - İher günkü terekkiyatı bu gayeyi ÇD ll?'îyl' | tihdaf eti alâpların hakiki attan anlaşılı- | ,,0 4efi de budur. İktisadi cepheden or ki Macaris- / bakılmca görülür ki Türk inkilâbı da ın 943 senesin- | bu yol üstünde yürüyor, onun da ga- cn itibaren 966:| yesi memlekette tanayi ve Ücerek, eai le refahı umumiyi temin etmel enesine kadar | Ö l a ctte umumi refahn t 3 milyar 500 / arettetki inkişaf ile nlâl ilyon altın ku- | tin de nakliyat mesole: on verecektir , | irlibatı göz önüne Ğ" ö 3 j |memleketleri arasında nakliyat işini: in velinle. | ©mniyetli, metanetli vo ucuz bir teş- K ,, Parbin galiple- | Kilata raptı ne kadar eheminiyeti haiz Kont Betllen tine Macaris- € olduğu derhal tebeyyün eder. tan tarafından tamirat parası — Türkiyenin uzun ve müşkilât ile diye verilecektir. | muhat yollarında ticaret nakliyatı me Bundan başka Macaristan *elesini halledecek bir çok tedbirler tarafından Yugoslavyaya kö mürve vagon gibi malzeme teslim edecektir. Fazla olarak Çekoslovakyaya da para verile- | cektir . Akdenizde Bir misak kabil mi..? Londradan yazılıyor— . A- merika, İngiltere, Fransa ve İtalya arasında Akdeniz hak- kında bir misak aktedileceği rivayetleri şimdiki halde kuv- vetini kaybetmiştir. Bilhassa Amerikanın böyle bir misak akti halinde Akdeniz devletle- rine iştirak edeceği zözleri alâ- kadar mahafilde hayretle kar- şilanmıştır. Bir de Akdenizde böyle bir misak akti kabil olsa[ bile Amerikatım ona iştirakine| imkân görülmemektedir. Amerika Avrupada kendini| bâğlıyan her hangi bir misaka iştirak etmemek kararındadır. ki Türkiyenin iktısadi vaziyeti nok- tasından en doğru tedbir az - emekle çok iş ve asgari masrafla azami fai- de temin edebilecek olanıdır. Ticaret nakliyatımın kara yolları- ma ait olan kısmı ilkbaharın tekarru- bü ile mernlekette hakiki bir alâka u- yandırdığı için bu yazıları ticaret â- İeminin o alâka ile mütenasip bir dik katle okuyacakları şüphesizdir. Bugün İstanbul'un Tophane sahi. linde milyonlarca lirahık Amerika ser mayesile kurulmuş bir Ford mücsse- a v burada yüzlerce Türk iyat işinde takip edi- il muhtaç olan yollarında tüccarın mâl- larını emniyetle, metanetle, ehveniyet le taşıyacak en çok dayanıklı ve en az masraflı “Yeni kamyon” bu hayırhah sermayenin Türk işçiliği ile ittihadın dan vücude gelmiş bir — şaheserdir. Tophano fabrikasıın “Türk . ticaret i kardığı bu — mül Kamyon Anadolu yollarında muvaffar kiyetle yürürken bu müesseseyi mem leketimize getirmek için Cümhuriyet hüküretinin göstermiş olduğu basi- retkârlık bir kat daha tezahür edecek tir. Türk tüccarının mallarım Türk yollarında Türk işçiliğinin e bir ile taşıtabilmek ticarı de memnuniyetle kaydedilecek sencalleblesiiie — VÖA seri olan Ka Hircistanda )25 bin amele makamlar arasında bazı tebeddülât â|nu ara gelebilirse de hiç şüphe yoktur | grev yaptı bin amele istihdam eden bü: Hindistan hattında grev başlamıştır. arasında tebeddülât yapılacak. ANKARA, 4. (Telefonla) — Dahiliye vekâleti meclisti tahsisat alımınca valilerle kâal yapılacaktı Maliye nıı]ule.g.:;rı | Izmirde İZMİR, 4. A A, — Dün gel şehrimize gelen müliye müsti |şarı Ali Riza Bey kambiyao te! kikatına başlamıştır. Müfet! Mithat Bey maliye — umurunl teftiş etmektedir. Fıkara ekmeği © İZMİR, 4. A. A, —Fıkarl için ak darı, mısır buğday V darıdan yapılacak mahlüt ek mek nev'inin nümunesi mal luba muvafık olduğu takdi: |12 kuruşu geçmemek üzre sa' ması belediye tarafından kar: altına alınmıştır. Veremle mücadele İZMİR; 4. A.A. — Şehrimi sinemacıları bir içtima aktedel rek verem mücadele cemiyeti nin halkı irşat maksadile hal zırladığı propağanda nıimıerq nin halka mecanen gösterilme" sine karar vermişlerdir. | Paris fen akademisinde PARİS, 3. (A. A — F akademisi İstanbul Darülfıina profesörlerinden M. Ho vasse'ın hayvanat hakkındaki |bir muhtırasını tetkik etmekte' | dir. | İspanyada Sabık diktatörün vedar MADRİT, 4, A A, M. Pri- © de Rivera krala veda etmiş- [m Amerikada Buğdav fiatleri düşü NEVYORK, 3. Â. A: ebi piyasalarında tenezzi u bulduğuna ve Ruslar tara- fından Liverpool' piyasasında satış yapıldığına dair olan tel- graf haberleri üzerine buğday fiatı buşel başma 3 sent düş- müştür. İ M, Tatt hasta NEVYORK, 3, A. A.— Sa- |bık Amerika reisicümhuru M. Taft, birinci hakimlik vazife- sinden istifa etmiştir. Sabık na- |zırlardan M. Hughes, müşarü nileyhin yerine birinci hakimli İğe tayin edilmiştir. Şimali Ca- |roline de kâin Nashville de bit |sanatoryuma çekilmiş olan M. ı'_!'a((_' ığ_ır suürette hasta oldu-