13 Aralık 1929 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Kalk borusu 'Türkiye için yeniden kalk! borusu çalıyor. Hadiselerden, tarihten geliyor. Türk milleti 4| Siyaset ve askerlik meydanında hasımlarını yendi. Dediler: — (Bunda şaşılacak bir şey yoktur. Tarih de söylüyor ki £| Türk cessurdur, kavgacıdır. A- c MA N N Kdi S e l L G . 5 a S y ü Ş K aA K tıl hüner medeniyet ve marifet Yollarında, hele iktisadi kabili- Yette kendini göstermelidir!) İşte şimdi böyle bir imtihan geçireceğiz, Yeni hayatın zaru- Tetleri bizi yeni bir. mücadele- Ye, iktisat mücadelesine götü-| Tüyor. Türkün, bu marifet mey-i danında da muvaffak olması milli borcudur. Şeref ve namı- Su icabıdır. Hatırlardadır. ki fermanımı kanımızla yazdığımız siyasi is- tiklâlimizi Lozan'da kabul ettir Mek pek güç olmadı. Fakat o- rada Türkiye'ye mali bir istik- lâl vermeği hiç birinin aklı al- Mıyordu. İşin içine maddi ve el İle tutulan menfaatler giriyor- du. İhtimal ki hakikf kanaatle- Ti de bu idi: “Nasıl olur, Türki- ye haricin mali müzahereti ol- madam kendi vesaitile: Sulh muahedesinin mali ve ik- tısadi ahkâmı müzakere edilir- ken İsmet Pş., tecellüt ile, 1s- Tet ile bağırıyordu: — (Efendiler, bize siyasi is- tiklâl verdiğinizden bahsedi- Yorsunuz, diğer taraftan da mu ahedeye aleyhimizde — olarak bazı ahkâm koymak - istiyorsu- huz, Mali istiklâle mâlik olmı- yan bir devlet hakikatte müs- takil sayılır mı? yanlış düşüni yorsunuz Efendiler; Türkiye Siyasi rüştü gibi iktisadi rüştü- nü de gösterebilecek kabiliyet tedir) Mesele Türkiye için her şeyin fevkinde bir hayat mesc- lesi idi. Henüz garp cephesinin kumandanlığını uhdesinde tu- tan muzaifer kumandan, eğeri| kRotferans mali ve adli istiklâli- Mizi takyit hususunda ısrar e- decekse, kendisi deLozan'ı terk ile ordusunun başına dönmek Iztırarında kalacağını açıkça söylüyordu. Milli istiklâl... İs- met Pş., nn bu nokta üzerin- deki ısrarını sırf keyfi ve hissi sebeplere veren bazı dost dev- letlerin murahhasları, onu ta- tr gsözlerle yumşatmağa, fi- krinden çevirmeğe çalıştırlar. Halbuki Ankara ve onun yavuz Mmücmessili, bu işi bir his ve he- Vves meselesi değil, memleket i- Ççin bir hesap ve hayat meselesi diye alıyorlardı. İsmet Pş. nın bu sarsılmaz, mükaddes inadı- a en ziyade kızan adam, mü- Türk baş murahhasının devam- h tecellüdü önünde en nihayet| Mükavemet . edemiyen büyük Biritanya'nın baş murahhası, bir gün celselerin birinde aşağı Yukarı şu sözleri söylemişti — (İsmet Pş. nın ısrarından — bık-| tam, usandım. Türk baş murahhası /t ki, mali istiklül, yalnız kuru aözlerle yürür m ü bu işte bu ka dar inat ve terar ediyor, kendisinc istediğini vereceğiz. Fakat Türkiye'- nin bariçter yardım görmeksi- Zzin yaşamasına imkân yoktur. Ben €minim ki az zaman sonra bütçesi i- Çin, hayati ihtiyaçları — için Türkiye bize ci açmağa gelecektir. İşte o va- kit, gimdi kabul ettirmek istediğimiz Şartların daha ağırlarını kendisine dikte edeceğiz!). İşte Türk milleti, milli izzetincisi- e, can damarına dayanan böyle bir dava kazanmak için iktisadi mücade- /e davet ediliyor. Nihal zaferin bü-) tün vasıtaları, bütün imkânları elimiz dedir. Bütün mesele milletin bu zaru! Teti takdir — etmesindedir. Bir defa Rördük milletin idaresi, kararı lâhak Oldu mu, bu dünyada başarılamıya- Cak hiç bir iş olamaz . Şunu da — unutmuyalım ki, garp tephesi mücadelesinde, Lozan cephe- *i mücadelesinde muvaffakıyetle Manda etmiş olan — zat, yeni iktisa Mücadelesi cephesinde de kumanda Mevkiünde bulunuyor. Bu güzel te- Sadüf hem talilmizin eseridir, hem, Gde muvaffakiyetin başlıca amilidir. Vatandaşlar, kalk borusu çalıyor!| Vatanın davetine icabet ediniz, mil- Ni iktisat cephesine koşunuz ! Siirt meb'usu MAHMUT Saffet Be Halk fırkası kâtibi umu 4 Saffet| dişlerini tedavi ettirmek — üzere| i:. bir kaç gün şehrimizde kalacak- teveffa Lord Curzon - olmuştu.| CU 13 KÂNUNUEVEL 1929 4 üncü sene, No 1377 NUSHASI .I—KURUSTUR mme aa HUA EEREL'E iktisat, milli tasarruf BUĞUN ; İ YEREg Neme — 2laci aahitede : 1— Son haberler 3 üncü sahifede: 5S iaci sahifede : Ü 1— Niçin intinar eait 6 ncı sahifede : 1— Sinema sakilesi — Ismet Pş. Hz. mecliste mühim beyanatta bulundular 00000000000 — ——— — Kabineye ittifakla, 243 reyle itimat edilmistir Bunda da muvaffak olacağız Bu uğurda devletletin bütün kuvvetleri harekete geçecektir Milli tasarruf ve kızlarımız Senede 5 milyon lira kahveye veriyoruz «“ Vatandaş ekmek ve kahve arasında imuhayyer - kâla - caksa onun kah- veyi tercih etme - mesi için kulağına İsmet P. Hazretleri bağıracağız ANKARA, 12 (Telefonla) — Tariha harp've sulh- kahrama- ni “İsmet,, namile geçecek olan Türkiye Baş vekili — Milli para, milli iktisat, milli tasarruf mücadelesi — ismini verdiği — büyük memleket meselesini mecliste tam 40 dakika devam eden ve ciz ve kudretli bir beyanatla izah etti. Vekillerine söyleyerek Türk milletine hitabetti. Senelerden beri sürüklenen bir yarayı mahir bir operatör gibi teşrih etti, teş- is koydu. Tedani yollarından bahsederek millete düşen, hükü- mete düşen vazifeyi anlattı. Lozana muzaffer giden ve başında aynı zafer halelerile avdet eden İsmet paşa asabi, düzgün, hırçin ve çoşgun inkılâpcı gibi yumruğunu sikarak kursiden haykırıyordu: « . Bundada muvaffak olacağız” Gözlerile kafalara, vicdan- lara ve kalplere hitap eden Baş vekilin izahatı şiddetle alkışlan- dı. İzahatında dikkate şayan rakkamlar işarct eden İsmet paşa memlekette senevi 5 milyon liralık kahve iki milyon Hiralık çay | istihlâk edildiğini ifade ettikten sonra ilâve etti: ) — Eğer çalışkan vatandaş ekmek ve kahvı isında muhay- yer kalacaksa onun kahveyi tercih etmemesi için kulağına bağı- racağız”. Ve aziz hükümet reisi bugüne kadar çok düşünülüp söyle- nüp bir türlü tatbik edilemeyen ehemmiyetli bir lasavvura sözü- mü intikal ettirerek dedi ki — Güzel lâvanta sürünmüş inci ve ipekliler içinde Türk kız- Tarının cıvık ve ciğeri cürümüş bir hale kalbi muvafakat etmi ceğini, Anadolu dağlarmın sarı çiçeklerini başa takarak gür wücutla cebhane taşıyan anaları gibi kızlarının da sağlam vücu- du ve yerli ipeklerile dağ çiçeği kokuları dalgalandırarak her şe- yden evvel kuvet ve kanaatkârlıkları ve tasarruflarile kendi yu- valarını yıkılmaz kaleler gibi sağlamlaştırmalarını isleyeceğiz. İsmet paşa bu mutalantı şu e« mucibe ile larsin etti: — Milli tasarruftan bahsederken evelâ kızlarımızm — tasarrufundan bahsetmem pek tabüdir. Çünkü bir kut vazifesi ilham etmiştir . kümetinin Hariciye- komiseri vekili M. Karahan Çerçinski muhribi ile, tespit sedilen pro- ğru Komşu hükümetin muhterem mümessilini Kara sularımızda " İçıkacağı Dolmabahçe rıhtımm-. hayet bulan biletler 30 ar lira yuvaya milli tasarruf ve kansatkâr- Skfera locasında büyük âlâka ve hk bir def'a yerleştikten sonra erke- ğin buna mükavemet edebilmesi im- kânsızdır. merakla - dinleniyordu. Sefaret ter- Mabadi ikinci sahifede Gazetelerin başından ge- çen garip bir macera! <A. A ajansının bir haberi bazı refiklerimizce nasıl karşılandı? Gazi Hz. nin salı günü Istanbul'u teşrif ve Karahanı kabul edecekleri sörlenmektedir Dünkü sabah ve akşam refi-| Anadolu ajansı M. Karahan' klerimiz yedi sütun serlevhalılın memleketimizi - ziyareti ca- yazılarla Gazi Hazretlerinin İs-İnasında Gazi — Hz., tarafından tanbul'u — teşrif edeceklerini| kabul edileceklerine dair şu yazdılar. Bu mühim haber ta-| telgrafr vermişti: hakkuk etmeyince gazete kari- — ANKARA, II. A. A. — Rei- leri acaba bir “puvason d'Avril”| sicümhur Hz., 12 Kânunuevel- —e M. araan dün Istanbula geldi Dolmabahçe rıhtımında me- rasimle karşılandı ve Anka- karaya hareket etti çinski torpidosu Sarayburnu istikametinde limana girerken cenapları|şehri 21 para toplar ismindeki torpido,| ve buna Dolmabahçe de demirli bulunan Hamidiye kru- vazörümüz — tarafından aynı suretle mükâbelede — bulunul-| muştur. Karahan cenapları tor- pitodan istimbota bineceği sırada Saat kulesi önüne konu- lan bataryamız selâm topları atmağa başlamıştır. Komşu ve dost Sovyet hü- gram mücibhince dün öğleye do- şehrimize — gelmişlerdir. karşılamak üzre Berki Satvet | ve Peyki Şevket torpitolarımız İve Saffet B. ler Karahan'ı istik İbal etmek üzre ilerlemişler ve | Mabadi ikinci sahifede 49,314 “Büyük ikramiye bu numaraya çıklı Tayyare piyangosunun ye- dinci tertip beşinci " keşidesine dün de Darülfünun konferans M. Karahan salonunda devam edilmiş ve bü- Büyükdereye gitmişlerdi. M. tün numaralar çekilmiştir . Karahan — İstunbutla karaya Sonu 14, 20, 67 ve 94 ile ni- da bir bahriye muzika takımı |amorti kazanmişlardır . ve bir müfrezei bahriye efradı. Bundan başka en son çekilen bulundurulmakta idi. Halk ke-/ 10,000 liralık müküfat ta aşağı- sif bir kitle halinde tramvay daki 10 numara arasında tak- caddesine — sıralanmıştı. Rus sim edilmiştir sefiri M. Suriç, ve Teşrifat u- 107983 15578 15973 — 49694 mum müdürü Basri Riza bey/50690 51556 51904 — 54634| Komiser cenaplarını Büyük- 55307 58071 derede istikbale gitmişlerdi.. Diğer kazanan numaralar da Bu sebeple rıhtımda yapılan is- şunlardır . tikbal merasiminde” hazır bu- 50 Bin Lira lunamamışlardı. 49314 Resmi istikbalde bulunanlar 25 Bin Lira Katahan cenaplarmı istik- 20120 bale gelenler meyanmda Vali 15 Bin Lira vekili Muhiddin C. Halk Fırka- a sr umumi kâtibi Saffet, Polis '2ş$9'.-"' müdürü Şerif beylerle Rus i- inci 10 Bin Li kinci konsolusu M. Sanlov,| e SEE Başkâtip M. Şvarz, tercüman 536 Mihailof ve Rus ticareti harici- 5 Bin Lira ye mümessilliği erkânı, Rus 30041 bankası müdürü, Rus vapur a- 3 Bin Lira centası memurları, Neftsendi-| 13663 19080 22270 — 27050) 34190 50123 49632 kat ve Rejinotrest şirketleri ş (Piyangonun diğer kazanan mümessilleri ve sair diğer bir-| yâni nisan balığı şakası mı diye|de İstanbul'a müvasâldt buyu- kendi kendilerinden sormuş-|racak ve ertesi günü Ankara'ya| lardır. İsin hakikati şudür: Mabadi Sinci sahifede numaraları 5 inci sahilemizde- O sırada Vali vekili Muhiddin Olmasını hafif bir teşebbüs bul- |ikişer kişinin bir |dum. Büyük bir meçlis olsun de-|le teşekkül etmiş ve kendisine (iıa_zl ve inkılâp Yazanı Silri Mebusu Mahmut Sağüz Ih meclis toplanırken Yeni Türkiye teessüs edrken Gazinin teklif ettiği hükümet şekli nasıl kabul edilmişti ? Hep Beraber, meclisin üç bu-|kümel, mevcüt olân ” bBükümet uk senelik bir tarihçesini yapa-| şekillerinden hiç birine benze- h: İstanbulda ki meclis taar- miyor. Meclisin mahiyeti de ta- ruza duçar olurken benim Anka-|rihte ayni mahiyett. lmüş va'da düşündüğüm şey, milleti |diğer Meclislere benzemiyor. behemehal bir noktaya raptede-| Mukayesede vahidi kıyasi ola- rek faaliyetini idame etmek ol-|rak Fransız inkılâbındaki Mec- du. Fakat o noktanın bir kaç şa- |lisi ele aldılar. Malümu âliniz, hıstan ibaret küçük bir hey'el |o Meclis, beelediye azalarından Ya gelakiği dim. Ne kadar büyük olursa mil- muvakkat nazarile bakılmıştı ve let için okadar emniyetbahşoler / sırası gelince asıl meclisin yeni- diye düşüncüm. Ayni zamanda den toplanıp işlere vaz'ıyet et- bu meçlisin hiyeti di mesi kabul edilmiştir . olsun dedim. Livalarda intiha- İşte bunu bilen âlimler, olsa bat yapıldı. Evelki müntehibitolsa bu meclisin de o mahiyette saniler Müdafai Hukuk heyetle-/ bir meclis alabileceği; binaena- ri, belediye heyetleri, milletçe leyh Istanbulda duçarı tecavüz başka ne kadar müntehap heyet ' olan meclisin tekrar müsait za- varsa onların bat yapıldı. Bu dığı zamanki vaziyeti ve haleti rubiyeyi hatırlamak Tâzmmdır. |İstanbulda kahhar bir zulüm, her kesi tehdit ediyor. Anadotu- nun hiç bir tarafında hissi em- naât yok.. bir vaziyet ... Bazı yerler gidişi iyi görme- dikleri için uzun müddet meb'us göndermek hususunda - bile te- niyet yok. Neler yapıldığına da- ir millette sarih bir karar ve ka-| ediliyordu . Meşkük ve karanlık man ve şartta toplanmasına ka- |dar vazife ifa edebileceği kanaa- tinde idiler. ve bu meclisin ifade ettiği hükümet te olsa olsa mef- Tüç bir hale ilka edilen İstanbul- daki hükümetin tekrar hali faa- liyete geçeceği güne kadar mu- vakkaten hâsıl olmuş telâkki Ben ise hiç öyle düşünmüyor dum, Fakat o projede düşündük lerim çok itina ile imal edilmiş- tir. Zannederim ki haklı bulur- sunuz, Çünkü hissiyatımı ogün reddüt ettiler. Bazı memleketler | daha fazla izaha kalkışsam, ço- |gönderdikleri meb'usların evel| ğu beni bırakıp giderlerdi, de- lahir asılacaklarına emin bulu-| ğil mi Adnan Bey! nuyorlardı! * |“ Adnan Bey — Çok doğru e- İlk devir gayet sakin geçti.| fendim. İBakalım ne olacak? Diye hepi Gazi — Biraz sonra bazı u- İberaber yürümüşlerdi. Meçlisin suller, kanunlar, kaideler mev- ilk küşadı sıralarında benim u- zuu bahsedenler oldu. Hatta ba- zun beyanatım vardır. O beya- Zılarının program bile hazırla- natm nihayetinde hükümetin makta olduklarını işittim. Bu- teşkiline ve mahiyetine esas ol-|mun üzerine arzettiğim proje e- mak üzere bir proje teklif etmiş- | saslarına göre bir program tes- tim. O projeyi tam benim tek- bit ettim. Halk programı namı lifim anında birdenbire kabul et- |altındaki bu projeyi bir gece ta- mek muvafık — olamıyacağına | bettirdik ertesi gün içtima eden ve bunu bir az tetkik etmek lâ-|zevata dağıttık. Onlar kendi zım geleceğine dair yalnız biriki|programlarile bu program ara- kişi, bir iki kelimeden ibaret ol- sında büyük bir tehalüf gör- mak üzere söz söylediler. Fakat | müşler . izlere ehemmiyet verilmedi.| Tetkik ettiler. Neticede teşki fakla projeyi kabul lâtı esasiye kanunu meydana İetti. Bu proje üzerinde hasıl o-|Sıktı. Teşkilâtı esasiye kanunu- nu münakaşa ve kabul ettirmeğe | Alim ve hukukşinas tanınan çalışırken ihtilâf kaba şeklile |zevat projeyi tetkik edince gör- | Söyle çıkıyordu. Diyarlardı ki; çok zevat bulunmakta idiler. Karahanın rakip olduğu Çer- dir .| düler ki bundan çıkan şekli hü-i (Devamı var)