30 Mayıs 1937 Tarihli Kurun Gazetesi Sayfa 4

A AYAŞ pe Ta — KURUN 30 MAYIS 1937 ————- Hataya ait anlaşmalar dün sabah saat onda Cenevrede imzalandı! 'styamı 1. incide) hal lake. ve e meselesi hakkında raportör İsveç hariciye nazırı B. Sandlerin raporunu aynen kabul etmiştir; Konsey Fransa hariciye nazırı Delbos, İn giltere hariciye nazırı Eden, Sov- meselesinin iyi bir surette halledil miş olduğundan dolayı memnüni « yetletini söylemişlerdir. Cenevre, 29 (A.A.) — Anado- lu pe Hususi muhabiri bildi- riyor Hati tamami mülkiyetini te- ler siyam yu dairesinde imzalanmı ? tale ve itilâfr, Türkiye na- mına Hariciye Vekili Dr. Tevfik Rüştü Aş Dy siyasi müs- ı ifat Menemencioğlu âtibi Ponsot beri. TÜRKÇE VE ARABÇA RESMİ DİL OLARAK KABUL EDİLDİ Cenevre, 29 (A.A.) — Anado- Tu Ajansının Hususi muhabiri bildi- riyor: meselesi, resmi lisan olarak türkceye bir tefevvük verilmek s retiyle ve her iki lisanm kabulü ile neticelenmiştir. Bu suretle umumi itilâfın akdine hiçbir mâni kalma « mıştır. KONSEY, SANDLERİN RAPO- RUNU AYNEN KABUL ETTİ. i Cenevre, 29 (A.A.) — Anado- © lu Ajansının Hususi muhabiri bildi- riyor: Milletler Cemiyeti konseyi Ha- © — tay meselesi hakkında Sandlerin ra* © porunu ittifakla tasvib etmiştir. Fransız, İngiliz ve Sovyet hari- tiye nazırları ve diğer murahhaslar - bu meselenin halledilmiş olduğunu görmekten ye memnuniyet lerini beyan e Konsey, e vii ki gönüllülerin geri alınmasına da- ir olan ademi m le komitesinin plânmı tasvib etmiş ve bu içtima devresine nihayet vermiştir. SANDLERİN RAPORU 2 Cenevre, 29 (A.A.) — Anado- Tu Ajansının Hususi muhabiri bildi. gi riyor: Milletler Cemiyeti konseyi tara- fından kabul edilen Sandlerin ra - poru: İskenderun ve Antakya namt verilen meselenin Milletler Cemiye- » ında bulunan inkişafma burada av- » det etmiyeceğim. M Sancağın statü ve a- nayasa projesinin, raporu ile bir- Jikte konseye takdim eden eksper - er komitesinin münakaşa götürmez bir salâhiyet ve gayretle başardıkla- rı şayanı dikkat mesai hakkındaki takdirlerimi aleni celsede de tekrar sne isterim. Milletler Cemiyeti mü - le gerek Sancaktaki vazi- aahaza, Mel badi aa pe ig feleri, gerekse avdetlerinden sonra tıkları selin kıymetini de arz etmek isi 25 mayıs il ilani kon- tetkiki cabeden bir etmek zamanımın gelmiş olduğu mü- talcasındayım. Bence, bittabi konsey eksper- ler komitesi tarafından kendisine tevdi olunan statü ve anayasa pro- jelerini tasvib etmekle işe başlıya- caktır. başka , komite raporunda münderiç tavsiye ve tel kinleri de, işbu raporu kabul etmek suretile hilâfında kati bir mütalea- di madığr derecede, tasvib ey» liyecektir. onsey, müteakiben, Sancağm statü ve anayasasının hangi tarihte meriyete gireceğini de tesbit eyliye- ektir. Bunlardan her ikisinin de en ki- sa bir müddet zarfında meriyete girmesi muvafık olacaktır ve bu hu- susta 29 teşrinisani 1937 tarihini teklif ediyorum. sr var ki; “ 27 kânunusani 1937 tarihli konsey kararını ana prensiplerinin 7 inci fıkrasında derpiş edilen mua- hedeler mezkür tarihte meriyete girmiş olması şarttır. 27 kânunusani 1937 tarihli Kon- sey kararma tevfikan yeni rejimin za va i mandasınm ifası ile kabili telif diva nisbette, Fransaya aid olacaktır. Bitabi Milletler Cemiyeti dele i ım inkiza- üç nahiyenin tamamen veya kismen Sancak ara- zisine ithalinden tevellüd edecek gayri tabii ve bozuk hududu muhik gösterecek kâfi bir sebeb görmedik- lerini beyan etmişlerdir. Benim de ayrılmıyacağım bu mütaleaya bina- en eksperler komitesinde dermeyan olunan muhtelif reye esas olan meş- ru endişeleri nazarı dikikate almak çaresini bulmağa uğraştım. Filha - ika üç nahiye mıntakasında dil ve kültür himayesinin ihlal edilmemesi Türk unsuru vardır. kazi olacağında; mesele de ekâlliyetlerin himayesine taalluk ettiğinden konseye, garanti- ler meselesine hüsusi bir ehemmi - yet atfedilmesi lâzım geldiğinin mü- şahedesini ve bilhassa ekalliyetlerin mahkemeler önünde kendi dillerini kullanmak, ilk resmi tahsillerini de yine ayni dilde yapmak haklarına muallak olan hüsusatta bu garanti- leri Suriyeden taleb etmesini teklif ederim. Konsey statünün dördüncü mad. desine, komite raporu zeylinde gös terilen Sancağın şimdiki hududları- İİ ik İİ EE ie b nı olduğu gibi teyid eden bir hüküm ilâvesine karar verebilir, DİL MESİ Konsey, 27 kânunusani 1937 tarihli karariyle türkçenin resmi bir dil olduğunu tesbit etmişti. Şimdi konseye ayni kararın hükümlerine ve eksperler komitesine tevdi olu »- nan vazife de göz önünde tutula - rak diğer bir dilin kullanılması ma- hiyetini ve şartlarmı tesbit etmek kalıyor. Eksperler komitesinin tel- kinlerine tevfikan konseyin arabça- nın da Sancağın resmi bir dili ola- cağına karar vermesini teklif ede - rim. Bunun kullanış şartları aşağı- daki şekilde tanzim olunacaktır: I — Resmi mekteblerde, bir mektebin bulunduğu köy veya ma- halde hâkim olan dil hangisi ise ve tedrisat « o ) dilde yapılacaktır, bu bakımdan her iki dil de tama- men ayni şekilde muamele görecek- 2 — Sancağm bütün mahkeme- lerinde de, dahil olduğu lanılabilecek ve akalliyet unsurları kendi anadillerinde konuşabilecek - lerdir. 3 — Asamblede her iki resmi li- san da kullanılabilecektir. Asamble mazbataları iki dilde yazılacak ve bütün kanunlar da iki dilde neşrolu- nacaktır. 4 — İdareye müteallik nizamna- meler ve talimat iki dilde neşroluna- caktır, 5 — Halk idare ile olan müna- sebatında lâalettayin iki dilden herhangi birini kullanabilecektir. Ve kendisine de aynı dilde cevap verilecektir. Konsey ai birinci madde- sine şöyle bir hüküm koyabilir: «Py: bı yıs 937 tarihli kararlarına tevfi- kan halledilmiştişr.,, İNTİHABAT NASIL OLACAK? Şimdi Cancak asamblesinin ilk seçimleri meselesinden sede- ceğim. Asamblenin aza Emi esas itibarile kırktır. Fakat an derpiş edilen intihabat kinin tatbiki neticelerinde sayı artabilir, Anayasanın 15 inci madesi muci- bince, Sancakta yapılacak ilk in- — — ve > ei tesbit etmek kon seye ai Bu ipek şunu telkin ediyo" rum: Konsey, evvelâ icap eden hazırlık im ve işlerini ya- pacak olan beş kişilik bir komis- nin 9 ilâ 1 şartlar altında tertip ve ko; etmek için icap eden ajan ve per- sonelin tayini hakkında reise, ken di tarafından bir karar verilmek üzere, teklifler yapsın. cakta ilk intihabatın yapıl- ma larihinin tesbitine gelince, bu- nu mevzuubahis komisyon tarafın dan meselenin bütün safahatını yerinde tetkik ettikten sonra yapr çini 20 ma-| manda lacak tekliflere ittilâ hasıl etti iği vakit reisin vereceği karara birak- nisan 938 tarihinden evvel bri mış olmalıdır. Mezkür komisyonun işlere vz alelümum kullanılacak ajanların masarifi. Milletler Cemiyeti tara- fından avans olarak temin edil-| melidir. Buna mukabil Milletler Cemiyetinin Sancaktaki delegesi” nin parası Milletler Cemiyetine te-| rettüp etmelidir. Sancak yalnız delegenin büro masarifini deruh- te etmelidir. Ekaperler komitesi raporunda, Sancak polis ve jandarma kuvvet- leri teşkşilâtına mütedair mühim bir meseleye yeri eylemiştir. Konseyin bu sahada, manda munkazi olduğu akit tavsiyyeler" de bulunması lâzımdır. İSKENDERUN LİMANININ Statlinün Bil maddesi, yine uncu maddelerin de mek üzere, Türkiye ile Sancak kü- kümeti arasında, bu hükümetin hari ci ge hususunda mukarrer usul da e, hususi bir mukavele akte- dileceğini derpiş etmektedir. y mezkür mukavelenin sü- ratle aktedilerek metnin kendisine eyi arzusunu herhalde izliar etmek isi imalini Taporubüt 43 üncü fıkrasında kapitülâsyonlar meselesine telmih etmiştir. Komite bu meselenin kendi salâhiyeti hari- cine çıkmakta olduğunu müşahede eylemiştir. onseyin-meçhulü değildir ki, Suriye ve Eübnan mandasına müle allik mukavelenin maddei malıstsası ahkâmınca, alâkadar devletler a“rsn- da hilâfında uzlaşmalar Oy” rejiminin KİMA8 kapitir tekrar tesis olunacaktır. K meseleyi, Sancak hustr- sunda, Fransız altına > aklarınm kurtuluğ şart i sırasmda halletmek ü- ba > gah derp a 3 Binaenaleyh, kararı teklif etm “Konsey mazbatâ ia oldi raporundan müstebar meselenin hallini ve bilhas” ler komitesi tarafından ilâveler de nazarı itiba tiyle, kabul eder.» 22 io | Rüştü Aras Pal seli Cenevre 29 (A.A) 7 bildi yi ajansı e sauhabifi Aras r Tevfik Rüştü ” gün hi mp i kip saat 14,30 da Fra0*' Nazırı Delbosla beraber se z ri tayyareye binerek ket etmiştişr. Hariciye siyasi mü 2 Menemencioğlu g€€* y sonra Lozana g€$' ge 2d Semplon iniş a re) da hareket edece! Du sabahı İstanbulda pi temeldir. ingiliz sefiri, Dün aim zon gitti gi mele Aylan ii Li ere mezunen orada lari — wi > Balkan Antan' tebliği Cenev: re, 29 (AA) antantı mümessilleri arasın e” , münker müteakib 1© Mi tebliğ iyor kis i nin ve kdeabi ği ii tiyle, dür AntantıP hil rnk cseleleri ii rtelif mes bu tam mutabakat itimatlarını vet mes'ud ESİNİ Mİ Sar ir iy saşe