15 Aralık 1919 Tarihli İrade-i Milliye (Sivas) Gazetesi Sayfa 3
Irak'da Musul havalisinde kıyamın günden güne büyümekde olduğu ve ahalinin peyderpey dağlara çekildikleri, Barzan şeyhi, Zibar, Şirvan, ve Musul'un meşayih ve aşairiyle Akra'ya ta'arruz iderek mal sandığı ve cebhaneliği yağma ile kasabayı işgal eyledikleri ve taarruz için şimal mıntıkasındaki aşaire de davetnameler göndermek suretiyle daha büyük hazırlıklarda bulundukları menabi'-i mevsukadan bildirilmekdedir. İngilizler Akra'ya gelerek mücahidine birçok bomba atmışlar ve mücahidinden üç kişi yaralanmıştır. Betay (?) nahiyesi merkezine çekilen hakim-i siyasi ile Musul'a yeni gelen hakim-i siyasi ve İmadiye memur-ı siyasisi ma'iyetleri efradıyla i'tilaf etmişlerdir. Hadise Barzan şeyhi ile Zibar aşairi ve tevabi'inin Ekvan karyesine gelerek hücum itmeleri esnasında vaki' olmuştur. Bunu müte'akib Akra'ya hücum ile şiddetli muharebeden sonra Akra'yı zabt ve İngilizlerin deposu ile hazinesini elde etmişlerdir. Akra'nın zabtına Büceyl meşayihi de imdad ve mu'avenet etmişler, üzerlerine gelen iki tayyareyi püskürtmüşlerdir. Aşair İngilizlerin kendilerine şedid mu'amele ideceğini his ile bütün mevcudiyetleriyle çalışmakdadırlar. Bir Vesika-i Hıyanet Yedlerinde Tezkere-i Osmaniye ve seyahat varakası bulunmayan ve Akdağ Madeni'ne gideceklerini ve Rum milletinden olduğunu ifade eden beş şahıs dört gün akdem Adana'dan Kayseri'ye gelmiş ve polisçe hüviyetleri tahkik olunarak Ermeni milletinden ve Kayseri havalisinde şekavet eden Samoil Çetesi'ne mensub oldukları anlaşılmış, ve üzerlerinde Yozgat Mutasarrıfı (Leon) imzasıyla 6 Mayıs, 35 tarihinde verilmiş bir vesika ile tercümesi atide münderiç mektub zuhur etmiştir. Bu eşhasdan birkaçının sene-i haliya Martında Bünyan kazasının Karaveran karyesine hücum ile gasb ve garata cür'et eden yirmi altı kişi meyanında olduğu da anlaşılmıştır. Kilikya'dan 18 Teşrin-i Sani 35 tarihiyle ve Robikon Hacı Serübyan imzasıyla ve Akdağ Madeni'nde Agop Hacı Serübyan'a hitaben yazılan bu mektub sureti ber vech-i atidir: Mektubu alınca buralardan hemen haber alırsınız. Yalnız şu haberi veriyorum. Burada bulunan Ermeni fedailerini buradan Mar'aş ve Ayıntab'a gönderdiler. Yalnız iki yüz kadar kuvvet kaldı. Asayiş iyidir. Eskisi gibi değil. Bundan bir ay evvel Türk çeteleri birkaç Ermeni köyünü tarumar ettiler. Fakat Ermenilerin de yeni jandarmalarının gayreti ve takyidiyle çarçabuk önü alınmıştır. Burada amir ve memuriyetin büyük kısmı Ermenidir. Zannederim ki yakın vakitde Ermeni fedailerinin Sivas ve Harput'u istilaya gideceklerini gazeteler yazıyor. Başka şayan-ı ehemmiyet havadis yokdur. İleride daha iyi haberler veririm. Mutasarrıf Leon Efendi Ferid Paşa'nın en mültezem idare memurlarından idi. Harekat-ı Milliye esnasında Ankara vilayetince işten el çekdirilmiştir. —————— Mühim Bir Telgraf Aynen Teşrin-i Sani tarihli gazetenizde Kürdlerin Harekat-ı Milliyeye muhalif olduklarını irae eden satırları ve bu hususda vaki' olan birtakım ahval dolayısıyla acı acı sözleri okuduğum zaman ziyadesiyle vicdanım müstagrak-ı azab oldu. Biz Kürder hilafetin ve vatanın uğrunda a'da'nın ciğerlerini şanlı kılıçlarımız ve kanlı mızraklarımızla parçalamak için Harekat-ı Milliyenin kaffe-i evamirine her an ve zaman ve her dakika amade ve müheyyayız. Zira Kürdler şimdiye kadar hükumetimizin namusu ve Hilafet-i Muazzama-i İslamiyenin şan ve şerefi için Cihan Harbinde fedakarane çalışmış ve fimaba'd da çalışacaklardır. Bu gibi biasl ve esas sözler aşair tarafından kat'iyen sudur itmeyüb birtakım bedbin rüzelanın şayi'ası olduğundan tekzib iderim. Muhterem gazetenizle de ilan itmenizi rica iderim. Umum Siski Aşairi Reisi Abdülmecid İrade-i Milliye Memleketin selameti ve vahdet ve hilafetin masuniyeti için birleşdiğimiz mücahede-i mukaddesede muhterem Kürd aşairinin daima hak ve hakikat ile beraber olduğundan hiç şübhemiz yokdur. Cenab-ı Hak cümlemizi muvaffak iylesin. Kürdistan'ın her tarafında muhtelif tarihlerle Sadarete ve Düvel-i İtilafiye mümessillerine çekilen protesto telgraflarında cami'a-i Osmaniye'den kat'iyen ayrılmayacaklarını ve bu uğurda kanlarını son damlasına kadar feda ideceklerini sarahaten bildirmişlerdir. En son aşair rüesasıyla Buman rüesasının Si'ird ve Bitlis'den yazılan protestonamelerde dahi bu emeller sarahaten ilan edilmiştir. Kürdistan'ın gösterdiği bu sadakat ve merbutiyet, Kürdler namına bin türlü eracif neşretmek suretiyle dolab çevermek isteyen memleket düşmanlarının emellerine kat'i bir darbe-i izmihlal teşkil etmek itibarıyla pek şayan-ı teşekkürdür. Garbi Anadolu ve İzmir Cebhesi Soma mıntıkasında cebhemizin bütün aksamında 5 6 12 35 gecesi düşman mevzilerine bir baskın yapılmıştır. Baskın büyük bir muvafakiyetle neticelenmiştir. Cumalı, Arbe Seki, ve Kalem köylerindeki düşman siperleri zabt olunmuş ise de bilahare kollar mıntıka kumandanlığının emriyle sabaha karşı mevki-i aslilerine çekilmişlerdir. Bizden bir zabit ile bir nefer mecruh ve iki nefer şehid vardır. Düşman ciddi bir muharebeyi kabul itmeyerek firar etmiş ve pek ziyade telefat vermiştir. 6 12 35 sabahı düşman gerek siperlerimizi ve gerek çeki arabasını bombardıman etmiş fakat topçu ateşinden hiç zayi'at olmamıştır. Topçumuz tarafından vaki' olan mukabele-i şedid üzerine ateş sükuta mecbur edilmiştir. Kaymakçı Tepelerini işgal için Yunanlıların icra ettikleri ta'arruz esnasında mezkur tepelerdeki müsademe ile alakadar olmadıkları halde Yunanlıların top ateşine ma'ruz kalarak dağlara firar itmeye mecbur ve bir hayli zayi'ata duçar olan Kırçova, Ayasulug Isalı, Çaylı, Kaymakçı, Kebir, Uzundere, Çerkesli karyelerinde Demirci Efe tarafından teftişat icra edilmiş, ve Keles, Balı, Anbolı (?) nahiyelerine imtidad eden yolların Yunanlılara en yakın noktalarını teşkil eden Keles Çaylı noktalarını milli müfrezelerle bilişgal gerideki karyelerin emniyeti te'sis ve halkın itmi'nanı ile beraber ma'neviyatı dahi takviye idilerek dağ köylerine çekilen ahalinin köylerine avdetlerini te'min edilmiştir. Yunanlıların mıntıkası dahilinde kalan bazı köylerin ahalisi Balı, Anbol (?), Keles nahiyelerine kurasına tevzi' ve muhtacinin i'aşeleri zahire ambarlarından te'min olunmuştur. Asayiş ve sükun taht-ı emniyetdedir. Soma mıntıkasında bir tabur piyade, bir bölük süvari ve bir batarya topdan mürekkeb olan düşman kuvveti Kozluca ilerisinde müfrezemize ta'arruz etmiş ise de düşmana telefat verdirilerek taarruz tevkif edilmiştir. - - - - - - - - ❖ - - - - - - - - Telgraf Haberleri Sulh ve Türkiye New York'tan iş'ar olunuyor: Alınan haberlere göre Türkler Amerika Meclis-i Ayanının müzakeratını büyük bir dikkat ve alaka ile takip eylemekde olub Cemahir-i Müttehide sulhu tasdik itmediği takdirde Amerika mandasını ve yahut sulh konferansında Amerika'nın himayesini gayb etmekten korkuyorlar. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Müttefikler Macar meselesiyle iştigale başlamışlardır. Meclis-i Ali Budapeşte'ye gönderilen ve ahiren avdet eden George Klork'u istima' eylemiş ve mumaileyh ahaliyi temsil eden bir hükumetin teşkiline nasıl muvaffak olduğunu izah eylemiştir. Bunun üzerine Macar murahhaslarının Paris'e avdetine karar verilmiştir. Lloyd George kendisine irad idilen bir suale cevaben İngiltere Hükumetinin Türkiye meselesini bir an evvel halletmek için bir konferans akdini tasavvur eylediğini ve bu babda Hükumat-ı Müttefika ve müşarike ile muhaberat cereyan eylemekde olduğunu söylemiştir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Berlin'den iş'ar idildiğine göre Almanya Sakapalfoda (?) mürettebatı tarafından batırılan sefain-i harbiyeden dolayı tazminat vermeyi kabul etmekdedir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Clemenceau (Georges Clemenceau) Almanya Hükumetine bir nota göndererek zabıtnameyi altı gün zarfında imza itmesini, aksi takdirde bütün mes'uliyetlerin kendilere aid ve raci' olacağını beyan etmiştir. Londra'dan gelen haberlere nazaran ise Almanya'nın üç meselede müsa'ade idildiği takdirde zabıtnameyi imza ideceği bildiriliyor. İngiltere Maliye Nazırı Bonarlav müttefiklerin değil mu'ahede-i sulhiyeyi Almanya'ya tasdik ettirmek, aynı zamanda ahkamını tatbik ettirmek için dahi kafi kuvvete malik bulunduklarını beyan etmiştir. Mareşal Koş ile İngiltere erkan-ı harbiye reisi Almanya'ya yapılacak harekat hakkında tamamen mutabık kalmışlardır. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Bir hafta zarfında Amerika Ayanının mu'ahede-i sulhiye hakkında sür'atle bir çare-i tesviyeye vasıl olacağını ve kısa bir münakaşadan sonra tasdik keyfiyetinin icra idileceğini Hitchcock bildirmiştir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Meclis-i Ali Alman üserası hakkında verilen notaya i'ta idilecek cevabın metnini takarrür ettirmiştir. Notada Almanya ve Fransa'da üseraya yapılan mu'amele mukayese edilmekdedir. Bilhassa son günlere kadar sulhden haberdar edilmiş olan Fransız üserasının ahvali zikr olunmuştur. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Lloyd George Düvel-i Mütefika ve müşarike a'zasından müteşekkil beynelmilel bir konferans akd idileceğini ve mezkur konferansın Rus meselesini halletmekle meşgul olacağını Avam Kamarasında söylemiştir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Meclis-i Ali zabit ve muhafaza teşkilatı bahanesiyle Almanya'nın ordu haricinde cem' etmiş olduğu kuvvetleri dağıtması ve kuvve-i zabitenin mu'ahedede münderiç mikdara tenzili için Almanya Hükumetine şedidü'l-meal bir nota göndermiştir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Macar Mu'ahede-i Sulhiyesi'ne mali, iktisadi bir takım şeraite ilave olunarak mu'ahede tamamen ihzar edilmiştir. Şarki Galiçya'nın Lehistan'a terkine karar verilmiştir. Sırb murahhaslarının bu hafta SaintGermain Mu'ahedesi'ni imza itmelerine ihtimal veriliyor. Meclis-i Ali ile Sırb, Hırvat, Çekoslavak Heyet-i Murahhassı ta'mirat ve hasarat namıyla Sırbistan'a verilecek tazminatın bir an evvel tediyesi hususunda uyuşmuşlardır. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Presse de Paris'den : Amerika murahhaslarının mu'ahedeyi diğer müttefik ve müşterek devletlerle beraber tasdik idememek mecburiyetinde kalmalarından dolayı diğer müttefiklerin mu'ahede ahkamını tatbikden feragat idemeyeceklerini Hariciye Nazırı Bonarlav bir suale cevaben Avam Kamarasında söylemiştir. Amerika a'yanının tarz-ı hareketi, Fransa, İngiltere Mukavelenamesine tesir edip itmeyeceği sualine karşı da mukavelenamenin metnine dair mukarrerat ittihazı Amerika'nın tasdikine vabestedir. Halbuki şimdiye kadar bu mukavelename ne tedkik, ne de tasdik edilmiştir, demiştir. Diğer meb'usan Fransa'ya karşı takyidatın Amerika'nın hatt-ı hareketinden mütessir olub olmayacağını sorması üzerine demiştir ki: Bunun Amerika tarafından takip olunacak hatt-ı harekete vabeste olduğunu şimdi söyledim. Yeni bir vaziyetin yeni şartlar ihdas itmeyeceğini iddi'a itmiyorum. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Presse de Paris'den : Mösyö Wilson'un ayandan Loç tarafından verilüb Almanya ile Amerika arasında hal-i harbin nihayet bulduğuna dair evvela takririn re'ye konulması hakkında icra-yı nüfuz ideceği muhakkak add olunuyor. Mösyö Loç, Demokratlar beyhude uğraşıyorlar, Meclis-i Ayan reisicumhurun emirlerine ita'at itmeyecek ve ruy-ı inkıyad göstermeyecek demiştir. Lloyd George'un Avam Kamarasında Almanya ile akd idilen mu'ahedenin tasdik idildiğine dair olan zabıtnamelerin te'atisi, arazi-i meşgulenin idaresi, Almanya ile i'tilaf idilememiş olmasından dolayı bir müddet daha te'hir idilecekdir demiştir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Meclis-i Ali Almanya sefain-i harbiyesinin taksimini dahi kararlaştırmıştır. İngiltere ve Amerika bu gemilere temellük hakkından vazgeçmiştir. Fransa'ya kruvazörler ile son sistem 6 torpido muhribi, İtalya'ya 10 hafif kruvazör ile son sistem birer harb sefinesiyle birer torpido muhribi alacaklardır. Bu suretle Almanya sefain-i harbiyesinin büyükleri taksim edilmiş oluyor. Yalnız büyüklerden dört parça sefine kalıyor. Dretnotlar ile muhrib kruvazörler mürettebatı tarafından batırılmışlardı. Yalnız kurtulmuş olan yedisinin Fransa'ya verilmesi ve çıkarılacak bir dretnotun Almanya'ya i'ta olunması kararlaştırılmıştır. Müttefiklerin yedinde kalan yirmi torpido muhribi ile muhribler Fransa ve İtalya beyninde taksim idilecekdir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ İngiliz heyeti ara-yı umumiyeye müraca'at suretiyle hall idilecek olan Mazuri arazisini işgal etmek üzere 16000 kişilik bir kuvvet ihzar eylediğini istihbar etmiştir. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Bulgar Sulhu'nun imza edilmesi üzerine Atina'da bir ayin-i ruhani icra edilmiş ve Kral, nuzzar, memurin-i mülkiye ve askeriye hazır bulunmuşlardır. Gece şehir donanmış, nümayiş icra edilmiş, toplar endaht olunmuştur. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Fransa duçar-ı taarruz olduğu takdirde Amerika'ya intizar etmeksizin Büyük Britanya'nın Fransa'ya mu'avenet itmesi için her iki hükumet arasında müzakere başlamıştır. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ İngiltere Harbiye Nezareti Amerika'nın sulh mu'ahedesini tasdik itmesini mevzu-u bahs iderek demiştir ki: Cemahir-i Müttehide'nin mu'ahede-i sulhiyeyi tasdik itmemekde ısrar itmesi reisicumhurun imzasını
