10 Kasım 1919 Tarihli İrade-i Milliye (Sivas) Gazetesi Sayfa 1

İntihabat Bir hak veya bir vazife olmak üzere telakki idilen intihab, şübhe yok ki, nefsü'lemrde bir “kuvvet”dir. Zira tabi'atda olduğu gibi umur-ı ictimaiyede dahi esasen hukuk değil kuvvetler vardır. Alelıtlak hayatda taharrük, tahassüs, tagaddi, teneffüs ve insaniyetde ilaveten tefekkür ve tekellüm ne ise ictimaiyatda da “intihab” odur, öyle bir lazıme-i tabi'iyedir. Bu kuvvet, -bir müellif-i şehirin teşbihi vechile elektriğe benzer; onun gibi fırtına tevlid ve sonra teskin ider. Pek ayandır ki intihab mevcud olmadığı zaman efrad-ı milletin iradesi bir tazyik altında kalır; bu tazyik bir gün infilakı ve o infilak ise ekseriya inkılabı müntic olur. Fakat efrad, intihabı icra iderse kuvvet sukun içinde sarf edilmiş olacağından bu avakıb, tabi'aten bertaraf edilmiş bulunur. Buraya kadar bir kanun-ı ictima'i ve bir kuvvet olarak tedkik ettiğimiz intihab, efrada intikal itibarıyla “hak” şeklini alır. Herkesin hararetden, ziyadan hakk-ı istifadesi olduğu gibi intihaba iştirak hakkı da mevcuddur. Birçok zaman bu hak münazi'ün fih olmuş ve yalnız imtiyazlı bazı eşhasa verilerek efrad-ı milletden bir kısmının bunu icraya na-ehil oldukları zu'm edilmiş ise de hakdan mahrum olanlar -yer yer ve zaman zaman- o hakkın bir cüz'üne olsun iştirak etmek lüzumunu ileri sürerek - yine muhtelif zeminlerde ve mütenevvi' şekillerde- o kuvveti istihsal ve o hakkı isti'mal eylemişlerdir. Kavanin-i tabi'iye gibi kavanin-i ictimaiye dahi tahakküme karşı müşmeiz ve bilhassa irade-i milliyeye tagallüb düstur-ı namakuli tekamülat-ı medeniye muvacehesinde iflas-ı katiye mahkum iken kuvvet-i intihabiyeye sahibiyetini on bir sene evvel bir yakaza-i celadetkar ile isbat eden muhterem milletimizin hakk-ı intihaba iştiraki, geçen senelerde ma'atteessüf kısmen takyid edilmek istenilmişti. Siyah ve mühlik cereyanların ve mütevali buhranların vicdan-ı milletde uyandırdığı ıztırar-ı tahammülden bilistifade tedver idilen bu müdahale politikası, o senelerin müdüran-ı umuru hesabına bir hata-yı fahiş olarak kayd idildiği gibi hayat-ı meşrutiyete aid tecarib-i milliyenin en güzidesi olmak üzere nef'-i milli sütununa da geçirilmişti. Harb-i zailin mesaib-i tabi'iyesi arasına, bir kısım ecanibin istiklal-i millimize ve tamamiyet-i mülkiyemize su-ikasd idebilecekleri ihtimali girince ve bu an-ı muvahhişde su-i tesadüfün re's-i kara geçirdiği bazı kimselerin lakaydi-i hayretengizi o ihtimal-i meş'umu elle tutulabilecek bir hale takrib idince nagehan Türk yurdunun üzerinde bir sarsar-ı gayz ü infi'al yükseldi ve kavmimizin varlığını haykıran bu avaze-i metin ve necib en kör kulaklara kadar erişti. İrade-i Milliyenin infilakından başka bir şey olmayan şu hareket-i tabi'iye, bu tarafdan da intihabatın tesri'ini istihdaf eylediğinden elyevm bütün Memalik-i Osmaniye'de kemal-i keremi ile mücadelat-ı intihabiyeye girişilmiş bulunuluyor. Bu mücadelenin en kıymetli noktası -kemal-i fahr ile kaydediyoruz ki- her türlü tazyik ve müdahaleden beri bulunmasıdır. Milletimizin yaşamak ve bu yurddaki bin yıllık hakk-ı tarihisini şerefli bayrağı altında muhafaza etmek azmini, iltizami bir ama ile görmeyenlere o azm-i tezelzülnapezirini iraede güçlük çekmeyen millet, intihabatı hür ve meş'ur icra ile rüşd-i siyasisini de dahil ve harice karşı izhar etmek istiyor. Her tarafda meşhud olan ateşin mübarezat, bu arzu-yı müteyakkızaneyi parlak suretde isbat idiyor. Amal ve metalib-i milliyenin müdafi'i olacak meb'uslarımızın böyle bir intihab ile ve sine-i milletden doğmuş hakiki bir vekil-i meşru' sıfatıyla meydan-ı mücahedeye atılmaları istikbalimizin kemaline beraat-i istihlal ve tarihimiz için de bir sahife-i şerefmeal olacakdır. ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Göz tabibi Esad Paşa'dan intihabata dair Milli Kongre namına Anadolu ve Rumeli Müdafa'a-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesine varid olan telgrafname ile heyet-i mezkurenin Esad Paşa'ya verdiği cevabı aynen derc eyliyoruz. Kendi hesabımıza intihabatdan bahs idecek değiliz. Harekat ve teşkilat-ı milliyenin mihraklarını teşkil etmek sa'adet-i tarihiyesine mazhar olan sevgili Erzurum ve Sivas'ımızda muvafık, muhalif, müstakil herkesin, her fırka-i siyasiyenin kemal-i serbesti ile mücadelatda bulunduğunu işetmek ve görmekle gerek Heyet-i Temsiliyenin ve gerekse vahdet-i milliyeyi temsil eden Müdafa'a-i Hukuk Cemiyetinin vaz'-ı bitarafisine şahid olmak bizim için cidden medar-ı fahr ü mübahatdır. Maksadımız burada Göz Tabibi Esad Paşa'nın telgrafında Milli Kongrenin tavsifi hakkında gördüğümüz bir iki noktayı tavzihden ibarettir. Gerek bizim bildiğimize ve gerekse evvelce bir kısım İstanbul matbuatının bu babdaki neşriyatına nazaran Milli Kongre Göz Tabibi Esad Paşa'nın dediği gibi altmış kadar cem'iyetin mümessili değildir. Bu husus Milli Kongre muhterem müteşebbislerinin arzu ve gayesinden ibaret olub ma'alesef tahakkuk idememiştir. Bugün intihabat mücadelesinin Dersa'adet'de meşruti bir tarzda devam ve cereyanını te'min maksad-ı mübecceli ile teşrik-i mesa'i ettiği bildirilen cem'iyet-i siyasiyenin Milli Kongre binasında toplanmaları şayan-ı şükran bir hal olmakla beraber Milli Kongrenin mahiyet-i asliyesi üzerine bittabi' tesir idemez. Milli kongre Göz Tabibi Esad Paşa ile rüfeka- yı muhteremesinin hukuk-ı milliye ve hakimiyet-i Osmaniye'mizin müdafa'ası maksad-ı meşru'ı ile istatistik, kitab, risale tab' ve neşr eden bir milli matbuat encümeni halindedir. Şübhe yok ki devair-i resmiye-i devletin haricinde, sırf milli olarak ibraz olunan bu mesa'i şayan-ı şükran ve tebcildir. Telgraf İstanbul: 3-12-35 Sivas'da Anadolu ve Rumeli Müdafa'a-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesine Resmen müteşekkil ve müte'azzi altmış kadar cem'iyetin mümessili bulunan Milli Kongre ile intihabat-ı meb'usan dolayısıyla teşrik-i mesa'i eden Milli Ahrar, Sulh ve Selameti Osmaniye, Ahali İktisat ve Sosyalist Birliği misüllü fırak-ı siyasiye murahhasları beyayet mühim add ettikleri intihab-ı meb'usan dolayısıyla tevatür derecesine varan bazı şayi'at üzerine Anadolu ve Rumeli Müdafa'a-i Hukuk Cemiyetleri Heyet-i Temsiliyesinin nazar-ı dikkatini celb itmeyi vecaib-i mukaddese-i vataniyeden addeder. Vareste-i izahdır ki bu def'aki meclis-i milli memleketin hayat ve mematına ta'alluk eden mukadderatını idare ideceğinden meb'uslarımızın bu nokta-i dakikayı arif, yüksek zevat-ı mücerrebeden olmaları elzemdir. Aynı zamanda bu meb'uslar ahlak-ı mefture ve mefkureleri itibarıyla menafi'-i memleketi hiçbir emel ve hisse feda itmeyecek mücerreb erbab-ı namusdan olmalıdır. Ve hakeza memleketi bugünkü hal-i elime getiren İdare-i İttihadiyenin mukarreratına kasidehan olmuş sabık meb'uslarla kirli ve temiz İttihadçıların ma'ruf simalarının ve hatta fırka-i siyasiyeye mensub şaibedar ve garazkar şahısların kat'iyen bu Meclis-i Millide bulunmaması emr-i zaruridir. Çünkü dahilen millet bais-i felaketleri olmuş bulunan Fırka-i İttihadiyenin tekrar makam-ı vekalete gelmiş olmasını hazm idemeyeceği gibi mukadderat-ı milleti tayin idecek milel ve Hükumat-ı İtilafiyece dahi bu hal milletin zararına sebebiyet vereceği gayr-i kabil-i i'tiraz umur-ı muhakkakadandır. Binaenaleyh Edirne, Bursa vilayetleriyle sair birtakım livalarda ilan idilen meb'us namzedlerinin Kuva-yi Milliyeden mükteseb tesirat dahilinde yine birtakım ma'ruf İttihadçılarla küçük rütbede bir kısım zabitandan ibaret olduğu tahakkuk derecesinde bir tevatürle malum olması şu hasbihale mecburiyet verdi. Müdafa'a-i Hukuk--ı Milliye Cemiyetine düşen mukaddes vazife Müdafa'a-i Hukukun kafili olacak bitarafinin te'minidir. Heyet-i Temsiliyenin livalarda bulunan mümessillerinin intihabata müdahalelerinin kat'iyen men' edilmeleri lazımdır. Beyannameleri bu noktayı der'uhde etmişti. Bize itimatbahş olmuştur. Fakat itimatın te'yid ve tahakkuku ef'ale muhtacdır. Dahili, harici bütün enzarın ma'tuf bulunduğu bu nokta-i mühimme üzerinde tenverata ve bu babda teemmül ve ittihaz olunacak mukarrerata acilen muntazır bulunduğumuzu mülk ve milletin selamet ve sa'adeti namına ma'a'l-ihtiram arz iyleriz. Milli Kongre Katib-i Umumiliği Namına Esad -------------------------- Milli Kongre Katib-i Umumiliği Namına Vazı'ü'l-İmza Esad Paşa Hazretlerine Sivas: 5-11-35 C. 3-11-35: Namına vaz'-ı imza buyurduğunuz altmış kadar cem'iyetle Milli Ahrar, Sulh ve Selamet-i Osmaniye, Ahali