17 Temmuz 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2
7 A GÜZEL SANATLAR AKADEMİSİNİN TARİHÇESİ Akn demi iktisadi hayata karışmak istiyor Yazan. NERİMAN KURTBAY y ÜZEL Sanatlar Akademisi -! KA siü altmmeeniz yıldönümüne devletin, matbuatn ve münevver. | eriln gösterdikleri büyük alikanın ! sebebini düşünüyorum: Bu yel dö! nümünü kurlamak için Maarif Ve. | MN Ankaradan geliyor, İstanbol | Belediyesi o gün bir ziyafet ter , Vip edivor ve konsorvatınarm re Jeörü sırf Akademinia bayramı i | çin Antizonu oynuyor, Bu hâdise- | ye nisin bu kadar ehemmiyet veri. Jiyor? Güzel Sanatlar Aksdemisiz de meler öğrenildiği düsünce | sebep ve sir kendiliğinden meydr. na çıkar, 60 yıl önces bu mekte bin açılması büyük bir 'nkılâbm başlangıcmı bildiren en mühim hüdisedini vira hayat telâkimiz deki inkılâp yalnız on on beş “ene evel baylamış değildir. Bu inkılâ- bin bir asra yakın tarihi oldağanı muktslif içtimai milesseselerimizi ederken anlıyoruz. Yarım #sir evyelisine gitmeğe hiç de li, zem yok. Bize, hayattan uzak, Sie mi bir Harem dünyasmda yaşadık İarmı anlatan ihtiyar ninelerimiz halâ yaşamaktadırlar, Onların dün Yalan evlerinden İbaretmiş, Osun dişimi kapılı, örtülü bir ser, bir hayalet gibi idiler, Her seyi perde Ve Kafes arkasından görürler, Onlarm zamanında heykel mev, cut değildi. Besim ve fotoğraf gihi şeyler ise o kadar yabancı ve #greti idiler ki, herhendi bir fotoğ- rafm yahut bir insan resmiani bu, Iouduğu odada namaz bile kılmak «iz değildi, İste böyle bir devirde yani Dun, dan tam altmış sene evvel, zama mın ticaret nazirı Ralf Puşa tara, fmdna Satayli Nefise Mektebi Âli Si açılmış. Bu zat hakkında esasi walimatım yok, Fakat resmin ha, Yam olduğu bir devirde ressam ve heytislitraş yetiştirmek için mek, tep açacak kadar İleri fikirii hir sdam olan değerli insan mutlaka bir heykeli dikilmelidir. Maziye örtikbal kadar kıymet verdiğinden hic sliphe etmediğim Barhan Tops raktan bunu istemek hakkımızdır. Kendisi hakkında pe kaz sey bildi, ğimiz bu zat hakikaten bence bir kahramandır, ve yaptığı sey manç- vi sahada tesirlerini pek sonra göstericek olan şapka inkılâbı ka, ilsr esaslı ve ehemmiyetli bir iştir, ve sanatı memle, kete (sanay'.'ndustris) kelimesi « nin süpheli minasından istifade e, İ evlerde, kalmağa başlamış, Devlet müthiş bir fşlâket içinde, Sanavli nefiseyi himaye ctmek şöyle dursun ayakta ahle değildir. Bu artık muha>eret devridir, Ba . şmı sokacak bina bulamaz, müzyi erke mecbur olur, Cağaloğlunda imdi Kız Orta ms$xtabi olan bine, ya gider, Burada “la uzun müddet kalamaz. Bu aralık küh Divanyo « unda, kâh Şelizadebaşında kiralık »wlece mevewdiyetini muhafaza etmeğe çalışır bir haide görülür, Nihayet Cümhuriyet hükümeti, sırası gelince bu müesteseyi eline #lmıs, Atatürkün su sözü güzel sa, matlara verilen shemmiyeti göster meğe kâfidir, “Güzel Sanatlar bir milletin şah damarıdır.,, fakat bn sadece edebiyat deği'dir, Netekim Pek az zaman sonra bu muhaceret müesseseye o İstanbulun en gözel saraylarımdan Fmd&l: sarayı her türlü ihtiyacı temin edecek bütçe De birlikte verilir, Teşkliât genis. ler, ber seyden evvel İnyecı bir re. jim olan eiimhuriyet hükümeti mimari şbesinj ıslaha baslar, boz şma mütehassıs olarak mimar Eg- Tiyi getirir, tedrisat değiştirilerek bu sübeyo yalniz İise mezunları alınmağa başlanır, Ayrıca tezyini sanatlar, dekorasyon subesi açılır ve böylece “Güzel Sanatlar Aknde. misi” adını alır, (1923) Oümhuriyet hükümetinin plâstik meiten İbaret kalmıs. Lâkin asıl aradığı, İstediği ve beklediği şey bu müçssesenin Avrupadaki eşle » riyle müsavi ve muadil olmasıdır, Bunun için devlet birinci ve ikinci kle mezun olan ressam, heykel - traşları Almanya ve Fransaya yol. yarak gençlerin orada o bağünkü Yasıyan sanatı öğrenmelerini, mü- zelerden, sergilerden istifade et. melerini temin etmiştir, 1029 senesinde muvaffakıyetle dönen bu gençlere İlk defn kolla, rmı akademi açarak onları mual - im vonavini almış, Fakat az bir zaman sonra tahsisat yüzünden barları akademi haricine alılmıs. ur, Netice olarık ilk önce (Müsta, killer) sonra da (D) grupu tama, miyle akademi todrisatma aleyh , tar olarak teşekkill ©lmiş, 1033 den itibaren dıyarda sergiler açan Ye plâstik sanatın her seyden ev vel (benzerliği) değil fakat şekil ve renk ahongin! aramak gayesi oluğunu iddla eden 35 e yaklaş, muş bir gençlik toplanmış, Mektep te ise herkes tarafmdan söhretle, ri enbul edilmiş bir üstatlar guru, 1936 da tedrisata başlamışlar. KÜÇÜK HABERLER baştanbaşa HABER —- Asar postası SATMANIN MANYAS, Kapalı çarşıda Dün aşam 4 dükkân yandı Dün öğleden sonra saat 16 de kapalıçarşıdn kuyumeuler cudde » sinde kuyumcu Hös'yinin düküd nından yandın o çıkmıştır, İtfaiye yanğın yerinin dolambaçlı olması. Nü rağmın kuyumcu Hasamı Jira « yir, Hacı Mebmel ve Onnikin dük- kânları yandıklan sonra Yyanğımı söndürmüş'ür, Yapılan tahkikata, yangının, kuyumcu Hüssünlün oca ğının parlamasından çikliğ: anlaşıl miştir. Tuhkikata devam olunmak tadır, . Gazeteciler heyeti Dün akşam Berline giiti Alman hükümetinin resmi dave, ti Üzerine Berline gitmekte olan Sivas mebusu ve (Akşam) gazete si başmulererirş Necmeddin & dak, Çoruk mebusu ve (Valet) gezetesi başmuharriri oAsım Us, (Cumhuriyet) başmubarrirlerin . den Nadir Nadi, Adanada münle” | «ir (Türksözü) gazetesi yazı isle. | ri müdürü Nevzat Güvenden mü, | rekkep matbımt heyeti, dün ak, germk; eltsprsale şehrimizde Av « rupaya hareket'etmtietir. Heyetten başka Alman hükümçs tinin davetlisi bulunan Matbuat Yum. müdürü Selim Sarper de syni trenle hareket etmiştir. Ge, rek matbust heyeti, gerekse MPİ“ | Hayrlinnisanm annesi çoktan öl « buat umum müdürü, dün akşam | müştü, Genç kız, bu konar mahalle , Sirkesi garnda vali ve belediye | min nadide bir günüydn. Güzelliği sa, reisi Dr. Lülli Kırdarla gazeteci | yesinde Ali Bızadan Şok daha yüksek srkadaşları tarafndan uğurlar, İ ve zengin birisiyle ovlenebilirdi, Ya, mwışlardır. Seyahat, bir ay kadar | kat kendisi aşkını her şeye tersih ot. devam edecektir, mişti, AN Ra, evli olduğunu ve karısı, nm Ankarada bulunduğunu sakla mayi, O da kız çok sevdiğinden her #eyi gözüne almsş, ikinci bir nikâh daha kiymağa karar vermişil, nan Hayrünnisa öldürülmüşlerdi INKAÇ ay evvel Fatihte, Hâcr Üveys denilen maha'lenin ufa, dık, bahçeli kölübelerinden birisi kan. kı bir füslaym sahne olmuş, iki genç kiz henüz ömürlerinin baharında göz, lerini hayata yümmuşlardı. Katı) AN Hz Özdemir adında bir polla hi. Sevgisinin şiddeti vo roddolunma inin aksülümeli ile devletin kendisi, İ ne bu gibi hâdiselere mâni olmak We zere verdiği silâlımı çekip her türlü müdafandan eiz ve kendisi için de çok wukaddes olan sevgilisinin vücüdunu delik deşik etmiş, üstelik yanlışlıkla bir genç kızı daha öldürmüştü. An Kıza evli İdi ve bir de çocuğu bulunmaktaydı. Böyle olduğu halde, Hacı Üveys mahallesinde oturan ta, kir bir tertikçinim 15 yaşmadaki Kez Hayrünnisaya gönül vermişti, Sevis, meleri orun sürmemiş, nihayet Hay, rünnisanım babasının da rezasile bei kenç ulşanlanınışlardı. * Kadıköyünde yeni yapılas Halk evi binasının en lüzumlu mobilesi- nin derhal alınmasına karar veril. miştir, * Çukolata fiatlarında son zaman iarda görülen yüksekliğin gayrite bit olduğu anlaşıldığından bu hu susta tetkikate başlanmış, * Senenin ilk çekirdeksiz sulte. niye yaş üzüm mahsulünün İzmir. de piyasaya çıkmıştır. Satış fiatı toptan 33 . 35 Kuruş arasındadır. * Ziraat bankası Orduda fındık müslehsillerine yeniden yö? bin liralık toplama kredisi açmıştır. * Elektrik ldaresinin 940 yılı höe | gg sılatı 2.766.000, 941 yık hasılahı da 2,800.000 liradır. Tramvay idaresinin 941 yıl ha. sılatı 3.274,000 liradır. İdare; 941 yulüğa 81,552.608 yolcu neklei miştir, $* Ali adımda bir kaplan, Tarlaba- şında oluran Şöhreş adında bir ki- 3â lululmuş, yüz bulamayınca ken disini sokakta rahatsız elmeğe baş lamıştır, Diln de genç kıza yolda rastlayarak © gezmek teklif etmiş, Şöhret kabul etmeyince jiletle yü. zünlü kesmek İstemiştir. Boğuşma sırasında Jilet Şöhretin ahını boys dan boya kesmiştir. Ali yakalanmış, genç kız ledavi altına alımmışar, Fakat... AN Rıza bunu temin için uğraşıp dorurken nişan uzatır beye dı. Nihayet de bir aka tosadüf, Haye rünnisanm kulağına, nişanimınm evli oldağunu ulaştarmıştı. Tivyrünnlen, Ali, Kazayı cak sevk yorün. Bana evvelâ inanmamış, uzun Urun tahkikata irişmişi. Fakgt bu haktkatti ve yapacak bir tek şey var, ört Nişane bozmak, Hayrünnisa da, her şeyi gözüne a, larak kalbinin ıztırabına, aldırmamış ve bir gün AN Raya: — Ben ber şeyi öğrendim, demiş « — Ne gibi ber şeyi? — Evli ve çocuğunun bulunduğu mı. artık ayrılalım, Sen karımın ya, pına git, bon de bir köşeye çekileyim, Zaten yaşım küçük, babam da yal, nız, Uzm raman evlenmiyeceğim, — Fakat Hayrünnisa, ben karım» dan başanacağım. Seninle evlence gim, Netekim boşanma işi de tekem, mül ölmek üzeredir. — Katiyen artik kararımı verdim, Ve Hayrünnisa, büyük bir elddi . yetle parmağından yüzüğünü çıkar müş, Ali Rıraya vermişti, Ali Raza de rin bir ser İle kıvranıyordu: Her halde Hayrünnism başkası seviyordu ki, kendisinden ayrılnnyiı, Allahım bu nn feci şey... Zaten birkaç a a e İT Mahkemelerde —.&5 52. | Hacı üveys mahal- lesi cinayeti — | Heniiz hayatlarının ilkbaharında bulu. ile Şükran nasıl - Katil 30 sens hapse mahküm edildi rünmisanım uzak akrabası olan genç ten şüpbeleniyordu. Memek doğrup , muş? İ DAN Rize, Hseriveys mahellerinin | küçük patikalar halindeki yollarım İ değiştire değiştire yürüyordu. Bir 8» talık kendisini Fatihte bir tütüncü dükkün önünde bulmuştu: — Bir şişe 48 luk rakı ver. İ AN Bıra rakıyı cebine doldurmuş senesi Median eli ASE iş | terek dalgın dalgın dolaşmağa başla, mıytı, Arada bir de oebindeki şişeyi çıkarıp ağzına dikiyordu. Nihayet di | bi görünen şişeyi bir duvara çarpa. rak kendisini bahçıvan Hasan bos tanımda bir üğücın gülgönine atınışlı, Burtüsti uzar düşünüyordu, Ka , rarı, akşam olunsa, tekrar Hayrün, aisay& giderek yalvarımaktı. Hava yavaş yayâş kararirken AN Mizn kalkmış ve wişanlısının evine yaklaşmıştı. Köşeden balığı zaman Hayrünnisanm tek odalı kulübesinde işik güöreeemişti. Ne? Demek kom , şua Şükrann evinde, o Anadoludan gelmiş olan delikanlı da burada olu rayordu, Bu sırada Hayrünmise baba st dönmediği için Şükranm evinde onlarla beraber yemeğe oturmak & , zwreydi, Odada Şüliren, babası Hay, rettin, ve akrabaları olen delikanlı vardı, Fakat sofrada ekmek yokür. Hayrettin kızı Şilkrana ekmek siren, anı söylemişti, Şükran koşarken Hay rünnisa da arkasından: — Dur, kardes, sen yoraldun, ben gidip alayım: diye fırlamış, Fakut birdenbire iki wiüh sesi ile olduğu, yerde durmuştu, Şükran: — Anneciğim! diye baylarırak ye 16 yuvarlanmışta, z Hayrünnisanın karşımda Al Reza duruyordu. Saçları karmakarışık, göz leri dönük nişanlısı, — Ne yaptın Ali Rua? Fakat cevap yoktu, Hayrünnisa da bunun Üzerine korkmuş ve arkasını dönerek kaşmak istemişti, Dan, ba — Öldtirme beni Ali Kıza, Ber bantı sana me yapın ben? — Dan, dan, dan, AN Reza çabancasinı kuryunsmz bi, rakıncaya kadar boşaltmıştı. e Genç ker odun bir köyesindeki sedire u , zanmış ve., çoktan ölmüştü, Odnüm akrabası olan delikanlı da ve tekrar Hacrüveya mahallesinö ge | 14 TEMMUZ — 1942 mlm Karsta Ankara haftası ya Ankaradan bir profesörler heyeti gidiyor Maarif Vekilliğinin tensibi ö- serlae Ankara Üniversitesi dil ve tarih « coğrafya fakültesi ile yök sek ziraat enstilâsü prölesör ve de- gönllerinden mürekkep 10 kişilik bir grup, fakülte dekanı profesör Dr. Şevket Arir Kansunun baylar tiği altında Karsta bu seneki Anka * üniversitesi haftasını açmak ve Lozan #ününü orada kutlamak Öze. re yarın Ankaradan — hareket ele» cektir, Ankara üniversitesi heyeti Karsta bir tarafla mill könürü « müzle ilgili konular Gzerinde kon. feranslar verecek Ve diğer faraftar da doğu bölgelerimizi alâkadar o den pratik Konuşmalar ve ders! — İ tektip edecek ve mahal araştarnaz lerda bulamaceaktır. Altın süratla düşüyor Altın fiyatları her gün birez da. j ba düşmektedir. Evvelki gün 30,v4 lira olan bir altının fiyatı dün 29 lira 75 kuruştü, Külçe altının fiya İh ise 426 Koragti, — başörtliü kadıtıların ağiaşarak do , laştıkklarım ve bir köşede iki ihtiya cm dizlerini döğerek birbirlerini te » #eiiiye çalıştıklarını o görmüşlerdi, Hayrünnisanın ©0s0di içerki odada, aynı dedir dzerindeydi. İçerden çıkan bir kadın, Mayrünnisanm yüzünde biç de korka eseri balumnmdığua, se. dece dudağının olan şeylere hayret &der gibi kıvrılmış olduğunu söyle , mişti, Derken, biç kara haber daha orta, ığı sarmış, yeni çığlıklar sokağı de laştnıştı: Şükran da kaldırıldığı has, tanede ölmüştü, ... Mir müddet sonra AH Rıza birinci #ğır ceza mahkemesine o verilmişti, Muhakemesi neticesinde 40 sene hap se, Şiikranın babası Hayrettine de 1000 lira ölüm tazminatı ödemeğe mahküm edilmişti, Katil ilk zaman , lar mahkemesinde hep için için ağ tarar, yaptıklarına madimotmştu, Sonra, sonra mümkün olduğu ka , dar az bir ceza İle sıyrılmağa çalışı, yordu. Nihayeş temyiz yukardaki kararı Ali Kazanın lehine olarak bozmuştu, Tnammüd olduğu zikredildiği halde bunun sebepleri yazılmadığını ve Hay Tate | betlerinin yakm istikbalini ilgilen, 1934 de, Berlin seyahatim ya parken, Frans . Alman minase, Düz nn YY azan: . JUL ROMEN takdirinde bize karşı bazı tavizler, de bulunmağı vaadeden teklifleri nazarı dikkata bence dr, ha faydalı bir hareket olacağımı söyledim: *““— Bu tavizlerin, dedim, bü » yük bir kiymeti olmasa da, hiçbir şey elde edememekten daha İyi , diz, Çünkü umumi reye mlirneaat edilmesinde ısrar edersek reylerin yüzde Bvinin sleyhimizde çıkaca » ğından enini, Böylelikle gürültü Tü bir mavsffakryetsizlikten baş ka bir şey elde edemiyeceğir, Al» manyaya karsr Ön sul niyet gös. termiş olacağız. Bundan da yalnız. Almanya, Fınsız sleyhtarr öşre, şanları körükliyenler istifnde ece ceklerdir, Bandan evvel düştüğü « mix hataları tekrar düşmiyelim, Vaktinde güzel güzl müzakere Şoliyle ve bazı menfaatler muku- binde günül rras'yle verehilere. Zimir söyleri, sonradan #irnt asa, ruk ve malsabilinde hiçbir şey ka, yanma/lan, sırf inadunma kurban giderek Im.” diren mesele, Sar meselesiydi, Matırlardadır ki, Sar toprakla » Tı Versay muahedesi mucibice, he ticesi on beş sene sonra halkın To Yi ile kati surette tasyylin edecek muvakkat bir idareye tâbi tetul muşta, Bu reyiim sonunda Sar, kati surette ya Fransaya yahut da Almanyaya iltihak ederek veya ta mamiyle müstakil bir vaziyet ikti. sap edecekti, Arazi, muahede mu, cihince, Fransanm işgali altnda bulunduğu için umumi reye Fran- sız sivil ve sskeri makamların kontrolü altnda mürurast edile « cekti, Paristen ayrılmadan evvel bu ğ i vw e mari GE RE ALIM halde vir Çeviren LUTFI Leje bana dedi ki; “— Edindiğim ran Hitler ancak röylerin yüzde 60 mı kasanabilecektir. Böylece muvsifalayetsirliğe, Manen, ken. disi düşmüş olacak ve İlk defa ola, rak tekip ettiği «iyasetin halk ta, rafmdan tasvip edilmediğini gö . recek, Onu bu ükibetten ne diye Bu hesabım bana, her bakomdan yanlış gibi göründüğünü; fakat maalesef Hitlerin reylerin yüzde 58 veym ©0 ma değil yüzde 80 veya 8ö ini karanacağını. isbeit etmek imkânma — malik bulunmadığım söyledim, ay lan vazgetilmesini İstemisler ve buna mukabil bazı tavizlerde (hu. dutların himize tashihi, maden istihseldtr Üzerinde bazı imtiyazlar iktısadi anlaşmalar ilâh, gibi) buz İnnabileceklerini o bildirmişlerdi. malümata naza sgerş ii i ; ; ğ z i J | ie et
