7 Haziran 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

imparator Vilhelm Birkaç gün evvel, eski Almanya imaratorunuım ölümünü kaber ve- ren ajanslar, aradan yirmi dört saat geçmeden bu haberi yalanla” dalar; Vilhelmin sağ olduğunu bil- dirdiler, Yakat, bu “basübadel- mevt” de çok sürmedi, meşhur Kayzer, ebedi âleme göçtü. Bu mukadder âkıbeti, kim, har Si kuvvet ve udret değistirebi. lir? Ölümün siyah elinden kin kurtulmuştur? Vakti geldiği za man ölüm bizi, hepimizi çağıracak, hiçbirimizi unutmıyacaktır. Yilhelm, bir imparatorun değil, bütün bir devrin adıdır, Ölümile hir devrin kapısı kapanmış olur Yer, Meşrutiyet, demokrasi, şu Ve Ya bu gibi siyesi, edebi, içfimsi bir devir değil, kendine göre hir taktiğe, bir endama sahip, geniş Ölçüde bir emperyalizm, Alman #mperyalizmi devri ki Türk top- Taklarını ezip Bağdada ulaşan de Miryolu bu devrin içinde bir yılan çai Kibi wrayıp gitmiştir. Vilhelm Türk dostu görünürdü, bumu Hisanile çok defa izhar et- Mis, hattâ ikinci Abdülhamit dev- rinde iki kere İstanbula çelmişti, Üçüncü gelişi de umumi harp güm Verinde oldu. İkinci ziyaretinin Matirasını, Sultanahmet meydan. daki, kubbesi basma giydiği tasa İyen gesme ile ebedileştirmis- tir. Ve kötü bir mimari eseri olun kuru o çeşme, bize Vilhelimin İosttuğnu değil mehir Reval mı hatırlatmakta ve kal İzi yakmaktadır, © Keval mülikatı ki, Osmanlı Telgrafın büyü babaları Mi Tİ de RKâp isminde iki ©$, isaretle muhabere yolu » M kurarak telgrafın babast ol. şerefini okazanmışlardır. zlarm iki Fransa ver. leri bu isim pek yerinde ve MİS bir isim değildir. Milâd - ia evvelki zamanlarda Romzli. #şaretlerle 1400 fersah uzak. Meta Yerlere haber vermek iü kullanıyorlardı. Hatti Şile masalın biribirine karış- işi Zamanlarda geçmiş lan alarmda görüyoruz. ep? kardeşler daha çocukken Ni Fİnden ayrı iki mektebe İey- özak verilmişlerdi. İki kardeş birde idiler, fakat birbir- rdı. Bir pazar günü has - ini dindirmek için bir ça- Arahlar. Mektepleri biribirin- kararlaştırdılar. Bu pencereden uzatılacak İk “İvel tahtası vasıtasile veri. ki kardeş bü, ı yüdükten sonra Biret unutmadılar. Büyük ai sonra Konventiyon kü- si) 1 etine bu keşiflerini söyledi - “| 2 temmuz 1793 de bir tec. My pla. 48 fersahlık bir ye. i rine bir haber 135 İç da ulaştırıldı. işret telgraf hattı 1794 de Lil arasmda çekildi. Bu ay rilen ilk haber bir zafer aş olmuştur. “Kondeyi A- ardan geri aldık.” iz Fi fersahlık olan bu me- Ve haberler 2 dakika i. “e Lile ulaşıyordu. kardeşin büyüğüne, Klod mühendisi unvanı © Ve muhabere teğmenj ma yüz elli sene evvel, 2 imparatorluğunun taksimi etrafm. da Rusya çarı Nikola ile görüş- mek, bir karar vermek üzere ha zarlanrnıştı. İkinei Abdülhamidin ve Sultan Reşadm “has misafiri” Türkleri işte böyle severdi! Şurası muhakkaktır ki, impara. tor Vilielm, memleketi için çok faydalı bir unsur olmuştur. O, Al manya İçin bir merhaledir, Bütün siyasi vakıdların, içtimai mücsae selerin, askeri taktiklerin bir de- vir içindeki hulâsasmı temsil eden hir merhale... Buzün, görek memleketi, gerek asrumla yaşamış olanlar İçin oyna: dığı müspet ve menfi rollerin üs tüne perde kapanmış bulunuyor. Birçok siyasi, askeri marers ve mavakaalarm kahramanı olan Kay zerin ömrünün muhasebesini ta rih yapacaktır. O, buzün artık ta rih olmuş bir topraktır, Dinimiz ölüleri - dinimizden gayri uloslardan da olan » hayırla yâd etmeyi emrediyor, Biz de Tanrı: dan ona mağfiret dileriz, Maamrfih ne olursa olsun sarar dx büyük sanafkir neyzen Tevfi- ğin, imparulorun İstanbula i&inei gelisinde söylediği bir kıl'ayı yaz maktan kendimi alamadım: Anlaşıldı hal ve tavrmdan yahudi olduğun, Veztyet ottin cihanm hem garbu na, hem şarkma, Tilki bilmez, bilmiş ol âlemde Türkün bildiğin, Çok güvenme Kayzerim Bismark'. na, pismarkma' LAEDRI Boynuzlu adamın mezar taşı Hilket garibeleri hakkında bir kitap yazân bir Fraisız “doktoru, özerinin" bir seyfasmda, dördündü |. Hanri zumanmda yaşamış Estuval #simli hir mukarririn hatıra def. terine dayanarak şu vakayı anla, tıyor: Bir gün marki dö Laverdin'in hu suruna bir köylü getirdiler. Bua. damm kusuru marki geçerken #sp- kasını çıkarıp selâm vermemesiydi, Marki öfkeyle sordu: — Niçin ben geçerken sapkanı çıkarmıyorsun? Adamda cevap yok, Merki uşaklarma işaret etti, İkt uşak köylünün kollarımdan tuttu lar, üçüncüsü şapkasını çikardı; Köylünün alımın orta yerinde kıv. rık, siyah bir boynuz vardı. Marki bu sdnm: dördilnel Han. riye gönderdi. Krel bu garibeyi bütün saray halkma gösterdikten sonra seyisine hediye etti, Seyis de zavallıyı Pariste halka teşhir ederek bir hayli para kazandı. Zavallı adam bu vaziyetten bir hayli üzüldüğü için birkaç ay içer- sinde öldü, Hstuvalin rivayotine göre, Pa - riste bir mezarlığa gömülen boy nuzlu adamın mezârissı Üzerine gu kitabe konmuştu: “Kimsenin gipemiyoceği bu kö, gecikte çok zavallı bir boymuzlu yatıyor, biçare hiçbir kadınla tanı. şamsdan öldü, Görenler, zavallmm Tuhu için dua ediniz.” Tayyare ile kaçmağa kalkışan Eski Mısır Genel Kurmay reisi yakalandı Kahire, 6 işi — Geçen ay Mısırdan tayyare ile kaçmıya te- gebbüs eden eski Mısır genel kur. may reisi Aziz - el . Misri ve iki arkadaşı tevkif edilmişlerdir. aşı bağlandı. İşaret telgrafı Fransada elek. trik telgrafının icad edildiği 1845 yılma kadar yani tam elli sene kullanılmıştır. - hayatı İngiliz havacılığı Kahvecibaşı ve murassa kahve takımları - Hünkâr macunu - Berberbaşı ve gedikli berberlerle tellâklar - Padişahın gümüş leğende yıkaınp Medinede toprağa gömülen saçları Padi. şahlar tırnaklarmı hangi gün kestirirlerdi. Yazan: Tayya zade ATA EFENDİ 100 sene evvei Onmanlı sarayında yaşamış bir Zülüflü Ağa, Kahveci başı: Has oda ağaları arasından bir ailsileye göre değil, liyakat ve eh- liyetine göre seçilir, Kahveci ba, ilk vazifesini bazan da mabeyn. ilerden biri görür. Daireleri r6- van odası, sünnet odası, Bağdat köşkü, Sofa Kasrı denilen Mus - tafa psşa kasrı, Üçüncü avluda Dördüncü Mehmet tarafımdan yan tırılmış çadır kasrıdır, Sabah na. mazından sonra bu dairelerden bi. rine gittiğinde, yahut kuşluk ve Akşam yemeklerinden sonra irade buyurdukça kehveci başlar kahve pişirip takdim ederler, Padişah bu yere saltanat ile gittiğinde, resmen yanında bulunacak olan sadrazam, şeyhülislâm, Kırım han- ları, vüzera ve kadınskorlere, pas dişaha hizmet öden ağalar vasrta. siyle tatlı ve kahve ikram eder. Kahveci başılar ayni zamanda mabeyinci iseler, bu hizmetlerini hör gün İçin deveml surette gö. rürler, Eğer üzerlerinde msbeyin- cilik yoksa, kahvoci başi, padişe hin bir yere Saltanatla teşrifinde hizmet 6der, saraya döndüklerin. de kahvecilik hizmetini maboyin. ciler görüp kahveci başılar daire. lerinde istirahat ederler. Kahve İakıminâ ait elmaslı zarf lar, elmaslı hokka, #lmaslı ibrik, den tâmir ve tekmil ederler, Va, zifelerinden ayrılır iken hazinei- hümayün kothüdası önünde, baş ve ikinci yazıcılarla kaftancı ağa ye baş kullukçu (hazır oldukları halde elinde emanet olarak bulu Ban bütün eşyayı yeni kahveci ba. gıya teslim eder, Hazinedeki se. nedini alır, yerine gçeen yeni bir senet vrir. Kahveli başılık itibarlı vazifeler- dendir, Bunlardan mabeyinci olm yanlar, kıdemiyle has odanm en yüksek mertebeleri olan Rikâbdar ve Çuhadar ağalığı kadar terfile, »ini bekliyemiyenler, arzuları İle gırağ edilirler ve ölünceye kadar kendilerini refah içinde yaşatacak bir gelir ihsasima nail olurlar, Ya. hut, kapler başılık, silâhşorluk, di- vanı hümeyün (kâtipliği gibi bir memuriyetle taltif olunurlar. BERBER BAŞI: Has oda ağuları arasından liya» kat ve ehliyetine göre seçilir, Ber. berlik, ve önlük santi ile beraber seferli odası gılmanları arasından müstait olanlara öğretilir ki yirmi kadar ağıdır. Bunlar gedikli ber. berlerdir ki içlerinden biri has ©- daya alınıp ber ber başi olur. Ber» ber başılara bazan ilâve olarak mabeyinçilik te verilir, Berber ba. şılar, irade Buyuruldukça gelip pa. dişabın başmı tıraş eder. Başımdan kestiği kılları gümüş bir leğen i- çinde yıkadıktan sonra kurutur, üzerine güzel kokular serper ve sureli mahsusadea yaptırılmış bir çekmecede muhafaza eder, Surrei hümayün çıkarılacağı vakit bü çek mese mühürlenir ve sürre eminine teslim edilerek Medinei Münevve. reye gönderilir, Peygamberin mer kadı civarmda bir yere gömülür. Bu, Yavuz Selim zamanından kal- mış hir âdeltir. Şehrndelerin o berberliklerinde de, seferli koğuşundan berberlik sanatin? aşina gılmanlar kullan” hır. dar olan gedikli berber ağularınm €&n eskisine hamameı başı denliir.. Hazinelhümayüna bitişik olan ikin- ci Selim zamanımda yapılmış bin lardan büyük hamamdaki höcere. sinde oturur, Her ay başında Ter saneden gönderilen esirlere büyük hamam külhanı yaktırım, Saray koğuşlarındaki ağalara nöbet ile birer gün ruhsat vörilip gelirler, büyük hamama girerler,, Berber ağalar, bugünlerde, sarry kovuşlar rında müşterileri olan ağaları yu karlar, tıraş ederler. o Ücretleri toplu olarek yılda bir kere, Fpde- rün hümsyün eağalarma verilen kaftan akçosinden alırlar, Has odalilardan bir tanesi de “Torsakçı,, Ünvanmı taşir ki, her hafta Pörşombe günleri padişabın tırnaklarını keser, Hazinei Hümayün Kethüdası: Hazinei hümayün Yavuz Sultan Selimin mühürleriyle mübürlüdür, Bu mühür, bas odanm itibarlı ağa- larmdan hazine kethüdesında du. rur, Hazinenin anahtarı da hazine baş kâtiplerindedir, Hazineden ba- x eşya çıkarılması hususunda pas disah emir verirse, hazine kethü, dası, başkâlip ve ikindi, Üçüncü, dördüncü huzine kütipleri, çantacı, ve hizmetinin büyüklüğüne göre bozine defterine de kaydedilir. Ne zaman ve hangi vasıta ile #tenil diği şerh verilir, Hazineye giren ağalar, İçerde bulundukça, kaftan ve entari her ne ise arkalarda bulunan €lbiso- hin ceplerine ellerini sokamaz. Faraza, tükürmek ve sümkürmek üzere mendil çıkarmak için dahi elini cebine sokmak yasaktır; öyle bir zaruret vukuunda "Azacık dr garı çıkayım,, diye İzin alınır. İşini bitirdikten sonra tekrar içeriye gi. rebilir.. Hangi nevi öşya olursa olsun, kaldırılıp o konulurken osakinarak tutulup güselee silkiip süpürül. mek hususlarma dikkat olunur, Hazine kethüdası, hazinel hü- mayunda nözaretine bırakilmış eğ- yayı muhafazaya, maiyetindeki a. ğalara bu eşyayı sik sik temiz letmeğe ve tanzim ettirmeğe, gal ve kürk ve nefis kumaşları lüzu. munda serdirip silktirip osüpürt- meğe, silâh, demir ve pirinç ogya» nin tomizlettirilmesine dikkat &. der, Hazine yaztelarma girip g. kan eşyanın muntazam defterleri. ni tutturur, Lâzım olsn her nevi €sya hazine barizgânlearı vesıtasie le satım alındıklarında nefaset ve ucuzluğunu tetkik eder, Hazine, dön çok kıymetli bir eşya çıkaca, ğı zaman, padişahım kendi 6l ya- wsiyle bir kâğıt alıp saklar, Hır. kei Saadet odası dolabında bulu. nan muraasa ve müzehheb Musha, fı şerifler, tefsirler ve sair kitap, arz odası önündeki büyük kütüp- hane, Buğdat köşkü kütüphunesi, Revan odası kütüphanesi, Şimşir. Ik ve Mabeyini hümayündeki kö. tüphanelerde mevcut kıymetli ki. tapları ayda bir kere çıkart. tozlarını aldırtır, Ciltleri eskimiş * olanları kütüphaneci haber verin- © tâmir ve teclid ettirir. Harbe ne şekilde girmişti, bugünkü vaziyeti nedir ? İngiliz tayyareciliğinin çok « #aslı ve &tki bir talim ve lerbiye- den geçirilerek orduda hizmete başladıkları düşünülürse ve harbin başından bugüne kadar da muhte» iğ cephelerdeki çalışmaları gözü. nünde tutulursa, denebilir ki, İn. * gitere havacılığı küdretli eleman. lar ve mütehassıs uçucular elinde kudretli bir silâhtır. Sivil tayyare oklüplerinin yar- dımcılık ettiği Büyük Britanya imparatorluk o havacılığının yedek pilotlar kısmı da Avrupa devletle, ri arasmda yer alacak vaziyetin. dir. Sovyet Rusya ve Almanşadan sonra kabarık yedek pilot sayısı- na malik bulunan Büyük Britar ya tayyareciliği, malzeme kadar ve belki de ondan daha çok ön saf. ta bulunması lüzumlu olan uçucu kadrosunu daha fazla genişletme, ği düşünmüş, Kanada ve Ayustral- yada açtığı mekteplerde bu iht& yacı temine çalışmıştır. Az bir tayyare sayısı, noksan görünen ve fakat tam minasiyle piskin eleman yanında hasım tay. yarecilerinin taarruzlarma karşi memleket topraklarmı müdafaa eden bir de havaya karşı korunma tertibatmm iyi teşkilâtlandırılmış bulunmasmı itive edersek netler, nin Büyük Britanya imparatorlu- havacılığı lehinde meydana çikte ğmı görürüz. 939 harbine girerken İngiltere, nin adaları üzerindeki — havacılık mekteplerindon başka Hindistan. da ve Mısırda da birer mektebi vardı, Bunları kâfi görmedi, Kans- dada ve Avuslrolyada birer mej- tep ile seksen kadar iâman uçuş meydanı hazırladı, Malzemesi de mahduttu.. Neşre. dilen istatistiklere ne dereceye kadar inanmax cajzso o derece iti. matla diyebiliriz ki, İngiltere im- paratorluğunun harp başlangıcm- daki tayyare kuvveti üç bin beş. yüzü geçmiyordu, Bu kadar az bir kuvvelle, otuz bin tayyarslik bir hasım karşısında — tutunabilmenin biricik sırrını uçucularının, daha ziyade, müdafaa av tayyareciliği, nin kudretli oluşunda aramak icap eder. İngiltere ana vatan hava kuv- vetlerinin her zaman için sabille- rini ve bilhassa büyük Alman ha, va akınlarınm tevcih edildiği Londra ve Taymis sahillerinin mü. dafaasımı koruma yolunda o güzel çahamalarına şahit bulunduğumu- zu inkâr edemeyiz., Yalnız kati bir hava hâkimiyeti kurmanın güçlüs Sü bütün harp halindki dvletler gibi İngilteryi de milyarlar sarfe. derek mslseme tedarikine sevkel, miştir, Süratli ve büyük ateş kud reti olan silâklar arasında avcils- rın himaye ve müdafaası kadar bombardımanerların da taarruz vs tahripleri nazarı itibare alınmış tır, Üç bin tavyare karşismda bir kati hâkimiyet kurmağa muvaffak olamıyan Almanyanın otuz bin tay ge era BUGÜN 2 GÜN HAMAMA TAKSIM Yazan: A. ŞARBLI yarelik bir hava filosu, bomtardı. mancılık bakımından cidden yetiş. tirilmiş pilotları ve hiç te İngilte- re havacılarınn gösterdikleri müs harebe kabiliyetlerinden eksik kı. ratta olmiyan uçuculariyle başarı. madığı İşi, İngiltere havacılığınn, Amerikadan göreceği yardımlar sonunda Almanya Üzerinde yapa- cağin da tasarlamak ve dişin. mek fazla nikbinlik olur.. Üç bin karşısında otuz bin mu. vaffak olamazsa, otuz bin önünde Üç yüz binbir ihtiyaç teşkil ve ancak bu suretle belli bir üstün. Yük hamlesi yapılabilir. Harbe girerken bavadan gele- cek tehlike karşımda çok bilyük korkulara düşmekte haklı olan Büyük O Brilanyalılar; bügün için Amerikan yarârmmm arlmasiyle bu korkuyu üstlerinden atmış bü- tunüyorlar.. Harp başlangıcındaki büyük kütleli taarruzlarm tekrar edilmiyeceği iddia edilemes, ve fa. kat tekrar ocdileeek olursa, bir günlük yüz seksen beş tsyyara sayisi muhakkak ki, iki misli ile kendini gösterebilir. Demek ki; harbe, hasma nazaran bavalarda zayıf olarak giren İngiltere hava. cılığı buzün vaziyetini az çok kav- ramış, toparlamış ve mukabele © decek bir hale gelebilmiştir. Bun. dan sonraki aylar zarfında müss. vat için çalışdacaktır. Hava hâkimiyetinin şu.weys bu tarafndan kurulacağı bir hayal olmuştur kanaatindeyir, Mutlak bir üstünlük kurulamaz. Ancak muayyen cephelerde ve mahdut za manlarda çabük davranan taraf bir üstünlük kurarak kısa devreli bir çalışmanm inkişafını temin 6- debilir.. Bunu O hikimiyet damga siyle kıymetlendirmekten siyade o mmtakanın hava harbinde mu. vaffak olmuştur, şeklinde tefsir daha insaflı bir İş olur. Girit ha, rekâtını böyle bir safhada göster. 6k bilinemi doğru olur mu?.. A. ŞARKLI Yeni bir keşif Bir Macar mühendis Çalınan musiki parçala - rının notalarını yazan bir âlet icat etti Budapeşte, 6 (A.A) — Siefani m. Macar” mühendisterinden © Pierre Kasza, dün Gemiphöne (o ddı verilen yeni bir ületin tecrübelerini müvaffa. kiyetle yapmıştır. Elektrik cereyüni ile müteharrik olan bu Alet, her piya. noya ve borhangi bir müski öletine &daple edilebilir Bu ületboru şekline konulmuş olan nola küğılları üzerine çalman parçaların notalarmı kaydet. mektedir. Şimdi ayn: mühendis, İnsan sesinin. de müsiki notaları kaydedebiincek yeni bir hlöt imal etmek üzeredir. SiNEMASINDA 2 Büyük Fılm Birden | - DOKTORUN AŞKI Türkçe sözlü ve şarkılı 2 - KORKULAR DİYARI Istanbulda ik defa Bugün sant | de tenvilâtir matine