7 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

«ATAMA TOPLADICIM ÇİÇEKLER i Atatürk için milli teessürümüzü büyiik bir samimiyetle ifade eden, lirizmin cn güzel nümunesi. Bu mükemmel san'at eseri yakında çıkıyor. J 18 inci yıl sayı: 6045 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOÛLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kurusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 Gününü neş'e içinde geçirmek istiyenler BUGÜN \ Cumartesi 7 Haziran 1941 Mecmuasını okumalıı Iaşe tedbirlerimiz ve halka aıa id vazı ifeler Vatanperverlik yalnız can feda etmekten ibaret ır İaşe işlerinde fazla gayretlerle umumun îhtiyacını tazyik etmemek de vatanperverliğin en vicdanlı ve münevver şeklidir Hübumet ötedenberi iaşe îşlerine lâyık olduğu ehemmiyeti vermektedir. Hububatın umumen hükumetçe mubayaasile uzun bir istikbal için iaşe vaziyetinin emniyet altında bulundurulmasını hedef tutan tedbirleri hepimiz göriiyoruz. Binaenaleyh en zarurî ihtiyaclarunız itibarile herhangi bir endişeye düşmekliğimize mahal yoktur. Taptıgı hatayı tamire çalışan Fransız Başvekil muavini Amiral Darlan Coğrafya kongfisi Dün Ankarada Maarif Vekilinin güzel bir nutkile açıldı İlk mesele: Program Hasan Âli Yücel dil davasının ehemmiyetini izahtan sonra kitab isine de temas etti Ankara 6 (a.a.) Birinci Türk coğrafya kongresi bugün saat 14 te Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde Maarif Vekilimiz Hasan Âli Yücelin çok kıymetli direktıfleri ihtiva eden bir nutkile açılmıştır. Maarif VekUi Hasan Âli Yücel, nutkuna şöyle başlamıştır: € Memleket ilminin gerek üniversite ve diğer okullarımızda gerek memleketin muhtelif idarî teşkilâtmda mevzuumuz olan dava ve iş bakımmdan kıymetli mümessillerini aramızda görmekle mes'udum. Hepinizi hürmetle selâmlarım.» Hasan Âli Yücel, bu toplanhyı «birinci coğrafya kongresi» olarak vasıflandırmasının sebebini şöyle izah etmiştir: « Bundan önce coğrafya için programlar, kitablar ve diğer hususlar hakkında bir çok toplanmalar olmakla beraber bu mevzuu her cephesinden nazara alarak her cephesinin mümessilini bir araya toplayacak şekilde şimdiye kadar hiç bir içtima yapılmamıştır. Bu ilktir. Hayırh ve ilmî bir teşebbüsün başlangıcıdır.» İlk is: «Program» Maarif Vekili, Vekâletin kongreyi niçin topladığını izah ettikten sonra ilk (Arkası sahife 5 ıfitno S te Tiirk matbuatının isyanı karşısında Vıchy ozur dilemek istiyor • • r Ekmek bollaştı Fırm önlerinde izdiham kalmadı, yeni çeşni ekmek yarmdan itibaren piyasaya çıkarılıyor On francala ftrtm da ekmek imat edecek Haydarpaşad» mamalara bufday dolduruloyor Amiral Darlan Millî hareketimize karşı I serzenişte bulunmak niyetini gütmemiş Vişi 6 (a.a.) Havas Ofi bildirior: Amiral Darlan'ın beyanatında Umumî Harbden sonra Turkiyede vukua gelen hâdiseler hakkındaki fıkrasına karşı Turk matbuatının aksülâmeli üzerine, salâhiyettar mahfiller şu ciheti tasrih etmektedirler ki Başvekil muavini, Türkiyeye karşı, millî gayretinin safhala(Arkası sahife 5 sütun 5 te) r Maarif Vekili Hasan Âli Yücel bir kongreyi acarken ükutnete aid vazifeler ve balka aid vazifeler... İki taraf atbaçt berabcr yürüyerek birbirlcrini ikmal etmedikçe bu iaşe ışlcri tam mükcmmeliyetile jürüyemez. İa*e işlerine dahil olmamakla bernAlınan tedbırler uaerine fınnlarda ber dunyanın her tarafında olduğu gibi bizde de hayatımıza ileri bir itiyad ha ekmek bollaşmış ve fmnlann önünde linde girmiş olan kahveye aid yakuı bir toplanan kalabahklar dağılmıştır. Dün misal kaydedeceğiz: Akşamüzeri evine öğleden evvel kaymakamlar Beledıyegiderken yan sokaktan geçen bir arka ye muracaatle fınnlarda fazla ekmek das, elinde paket arkasından gelmekte kaldığım ve başka mevkilerde ekmek olan birinin kendisine bir şeyler söylemekte olduğuna dikkat ederek nc dediğini anlamak istemiştir. Adam, clindeki pakcti arkadaşa uzatarak: Halis Brezilya kahvesi, çekiıdek halinde, görebilirsiniz. Diyordu. Fiatı da çok değil, yalnız 450 kuruş. Kahve tevziatı yapılırken kim bilir hangi gbz açıklıklarile beş on kilo fazla almayı temin eden biri bu matahı yuzde üç yüzden fazlasma satmağa çalışıyordu. Bir memleketin halkı arasuıda umumun ihtijacı aleyhine böyle hareket eden adamlar bulundukca alelâde ihbyacdan 100 bin çuval fazla kahve bile gelse elbette memlekette gene kahve bulunmaz. Çünkü kimi böyle gızli gizli fazla fiata satmak için, kimi luzıımsuz stoklar kurmak için ele geçirdikleri kahveyi hapsedince hiç bir zaman herkesin kendi hissesine isabet edecek kadar kahveyi bulmasına imkân Hür Fransız Başkumandanı General kalnıaz. de Gaulle Istanbulun son günlerde ekmek için geçirdiği ufacık buhranın amilleri arasında hep kendilerini düşünen bir kısım insanların fazla gayretleri de miihimce bir mevki aldığında biıim hiç şüphemiz yoktur. Bazı insanlar kim bilir hangi vehimler veya hangi düşüncelerle bir yerine tutturabildiğine iki, üç, dört, beş ekmek almağa kalkışırlarsu tabiî piyasada herkesin ihtiyacına >etecek ekmek kahnamış olur. Ve bu kısmen de işte böyle olmuştur, ve ne zaman bir kısım insanlar böyle hareket H Adolf Hitler J ıhtıyacı varsa gönderilebüeceğini bildırmişlerdir. Yüzde 30 arpa ve yüzde 20 çavdarla kanşık olarak imal edılen ekmeğin payasaya çıkanlacağını dıinkü nüshamızda yazmıştık. İstanbul de(Arkası sahife 5 sütun 5 tp izah ediyor siyasetini Berlinegöre M. Roosevelt sulhu Ingilterenin eski ' kıt'a sulhu Harbiye Nazırı •> Vişi, hâlâ bir karar veremiyor Alman devlet reisi bir Ingiliz Imparator Amerikan mecmuasına beyanatta bulundu luğile Amerikanm birleşmesini tavsiye «Davamız Amerikan ediyor Ancak iiçlü pakt çerçevesi içinde olabilecekmiş Berlin 6 (a.a.) Bir hususl muhablr bıldırıyor: Avrupa bırleşık devletleri kurulacagı hakkındaki Amerikan haberlerini bahis mevzuu eden salâhiyetli Alman mahfilleri şunu hatırlatıyorlar: «Yeni Avrupanın ana hatlannı Alman matbuatı bıldirmiştir. Üçlü Pakt yeni Avrupanın bünyevî hücresini teşkil etmektedir. Bu pakt askeri safhanın bir ifadesidir. Avrupa tesanüdü Üçlü Paktın koydu|u prensipler dahilmde kurucu olacaktır. Hiç bir Avrupa devleti tesanüd vazifesinden kaçınamaz.» reddediyor! «Ne böyle bir teklif vardır, ne de müzakere!..» Reisi cumhur "Almanyaya aldanan kimseleri,, itham etti menfaatlerine karşı değildir Kabine içtimaları Fakal bunu Amerikalılara devam ediyorBütün anlalmak kabil olmadı» Vaşington 6 (a a.) Life mecmuası, Afrika VaUleri Hitler'in 23 mayısta mecmuamn Berlındeki muhabiri olan Cudahy'ye yapmerkezde toplandı tığı bir beyanatı neşretmektedir. CuVişi 6 (a.a.) Nazırlar meslisi bugün saat 11 de Mareşal Peten'in riyaseti altında toplanmıştır. Bu toplantıda nazırlardan başka Fransız Afrikası umumî murahhası General Weygand, Cezair umumî valisi Amiral Abrial, garbî Fransız Afrikası umumî valisi General Boisson, Tunus umumî valisi Amiral Esteva ve Fas umumî valisi General Nogues de iştirak etmişlerdir. Nazırlar meslisi toplantısından sonra neşredilen resmî tebliğde müzakerelerin Fransız Afrikası hakkında cereyan et tiği bildirilmektedir. Diğer taraftan, geçen sah günkü nazırlar meslisi toplantısı hakkında öğrenildiğine göre, bütün naarlar mezkur toplantıda Amiral Darlan'ın takib ettiği siyasetı tasvib etmişlerdir. Alman ajansının verdiği malumat Vişi 6 (a.a.) D. N. B.: Bu sabah Fransız nazırlar heyeü, Amiral Darlan'ın riyasetinde toplanmıştır. İyi haber alan mahfillerden öğrenildığine gbre, bu toplantıda, evvelâ Suriyedeki vaziyet görüşülmuştür. Bundan (Arkası sahife 5 sütun 2 de) 80 yabancı gemi resmen musadere olunacak Vaşington 6 (a.a.) Winanfın sulh teklifleri getirip getirmediğine dair bir gazetecinin sualine verdiği cevabın aynen neşrine Ruz^'elt müsaade etmiştir. Bu pek ender görülen bir hâdisedir. Ruzvelt demiştir ki: « Bir sulh teklifinin onuncu derecede . bir yiğeni bile mevzubahs değildir. Ne sulh teklifi mahiyetinde ne de her hangi bir sulh müzakeresi yoktur. Kat'iyyen. buna benzer bir şey mevcud değildir. Bunu Reisicumhurun bir tekzibi suretinde değil, fakat bir itham suretinde kullanınız.» Kimi itham ettiği Ruzvelt'ten sorulmuş, o da .Almanyaya aldanan kimseleri> demiştir. M. Winant'm Londraya götürecegi tahmin edilen cevab Vaşington 6 (a.a.) Tanınmış gazeteci Raymond Clapper, Nevyork TıCArkası sahife 5 sütun 6 da Fransa ordusu de Gaıılle'e taraftar! YUNUS NADİ (Arkası sahife 5 sütun Bugün 2 nci sahifede General Veygand da 4 te Hür Fransızlara karşı ^ harbetmek istemiyor îngilizler Haleb üssünde ltalyan tayyarele rine hücum ettiler (Yaztsı 5 inei sahifede) dahy Birleşık Amerıkamn eski Belçika sefiridir. Hitler Amerikan muhabirine verdiği bu ilk mülâkatında şöyle demiştir: « Kafile sisteminin kabulü harb demek olur. Ahnan başkumandanlığı Amerika kıfasının bütün bir kısmmın istilâsmı ayın istilâsı kadar hayalî bir şey telâkki etmektedir.» Hitler Almanyamn, işçileri zorla çahştırmak imkânı sebebile Amerika için iktısadî bir tehlike olacağı fikrini redMr. Hoare Belisha detmiş ve «madem ki Almanyanın reEdinburg 6 (a.a.) Halgn hükumeti Vişi 6 (a.a.) Tass: Fransız gazekabetinden korkuluyor, o halde niçin başhca tenkid edenlerden bulunan eski teleri Pariste iaşenin yeni bir vahim (Arkası sahife 5 sütun 3 te Hariciye Nazırı M. Hoare Belisha, Girid safhasını kaydediyorlar. muharebesinden alınan derslerden bahLyon'da çıkan «Progres» gazetesi Pasederek, harekâtın sevk ve idaresinde riste orta halli bir ailenin münhasıran yeni bir münebbih kullanmak lâzım ol sebzeden mürekkeb bir yemek hazır(Arkası sahife 5 sütun 1 de) (Arkası sahife S sütun 3 te Pariste kıtlık gittikçe artıyor Hayvanat bahçesinde bulunan mahlukların kesilip yenilmesi teklif ediliyor^ Cenubî Afrika ordusu Mısırda Birkaç söz Giridden sonra Yazan: Emekli General H. Emir Erkilet Ingiliz tayyareleri Rodosu ağır surette bombardıman ettiler Kahıre 6 (a.a.) Bu akşam neşrolunan bir resmî tebliğde Cenubî Afrika kuvvetlerının Ortaşarkta bulunduğu ve ayni zamanda Cenubî Afrika madenler Nazırı Albay Stallard'm Mareşal Smuts'un mümessiü olarak Mısıra geldiği bildirilmektedir. Tebliğde deniliyor ki: •Albay Stallard, Mısırda bulunmakta olan bazı Cenubî Afrika kıt'alarını teftiş etmek üzere Mısıra gelmıştir. Stallard Mısır Başvekili Sırrı Paşa ile Ortaşark İngiliz kara ve hava kuvvetlerı şeflerini ziyaret edecektir. Cenubî Afrika kıt'aları daha AdisAbaba düşmeden evvel Mısıra gelmeğe başlamışlardır. Bugün mühim bir yekuna baliğ olan bu kıt'alar Mısırm mubtelıf (Arkası sahife 5 sütun 1 de. Atatürk bibliografyası Ankara Dil, Tarih Coğrafya Fakültesi profesörlerinden Doktor Herbert Melzig, son defa neşrettigi (Atatürk Bibliografyası) ile yalnız bize değil, dünya fikir âlemine kıymetli bir hizmette bulunmus oluyor. Fitiz ve dikkatli bir âlim görüşile hazırlanan bibliograiya, sayın profesörün yakında almanca ve ingilizce clarak basılacağını öğrendiğimiz (Çankaya Mütefekkiri) adlı kitabına bir nevi başlangıcdır. 1 42 sahifelik bu cidden mükemmel bibliografyaya bakarak, yakında Melzig imzasile okuyacağımız eserin, şimdiye kadar Atatürke dair yazılanların beikı en enteresanı değilse bile, her halde en ilmisi olacağını tahminde güçlük çekmeyiz. Profesör Melzig'in bibliografyası, gerek Ebedî Şefimiz Atatürk, gerek Türk inkılâbı ve Cumhuıiyetten sonraki Türk tarihi hakkında çalışmak isteyen mütefekkirler için eşsiz bir hazine kaynağıdır. Türkçe, almanca ve fransızca olarak hazırlanan bu kitabda, bizzat Atatürkün eseri olan nutuklar ve vesikalardan başlanarak, bütün dünya dillerindeıd biographie'ler, hatıralar, yeni Türkiyeye dair monographie'ler, tstiklâl Harbine aid kitablar, seyahat intıbaları, hukukî ve siyasî yazılar, ideolojik ve felsefî eserler, Atatürkümüzün ölümüne dair yazılar, hatta romanlar, şiirler ve resimli kitablara varıncaya kadar Atamıza ve inkılâbımıza temas eden kitab halindeki bütün yazılar kaydolunmuştur. Ölümünün üçüncü yılını henüz idrak etmediğimiz Ebedî Şefe aid neşriyat, şüphesiz yaHn zamanda hızını kaybedecek değildir. Faka*wSJmdiden birhayli yekun tutan Atatürk neşriyatını, tam olarak millî kütübhanelerimizde görmek isteriz. Bu temin edildiği takdirde, yabancı bir âlim olan Doktor Melzig" in kıymetli hizmetini biz de faydalı bir şekilde tamamlamış oluruz. N. 3 üncüde Groenlandda Amerikan üsleri Yazan: Abidin Daver Vişide istişareleri devam eden Fransanın Cezayir Umumî Valisi General Abrial, Fas Umumi Valisi Nogues ve Afrika umumî murahhası General \Veygand 1