26 Ocak 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

GörünmiyenHarp: S5 inci Kol Mere UN sabık Polonya Eatericcns he miktarlarını değil, köprülerinin demirlerinin terkip ve mukavemet | derecelerini, yollarının santimetre mikâbinm tazyik ve mukavemet Bispetlerini, tayyarelerinin çivile, rini, #rh ve toplarım boya nevi- lerini dahi bilmekteydi. Polonya hartinin kanlı tecrübe #İ ispat etmiştir Ki yalnız askeri cihetlerin bilinm dahi ezici bir harp için kâfi değildir, Netekim beşinci kol Polonyayı, bizzat Holonya hükümetinden daha İyi tamımaktaydı. Onlar Polonyanm ve Poloayslı , am içinde bulunduğu iktesndi, si. mükemmelen ölç #yare meydanlarının rinin nerede olduk- larını bildikleri gibi nöbetçi klü - | beleri içindeki nöbetcinin dahi ra, | hunu ve dimağının içini bilmekte idiler, Smit Gudvil isminde bir Ameri, kalı maden mühendisi Varşovayı terketmeden evvel bunu şu titre tici sözleri söylemişti: - Azizim. oSiz Polonyalılara ben şaşıyorum!.. Mademki büyük entrikalır çevirmekte olan büylk | devletlerin arasında sıkışmış kal - mış bir milletsiniz, ne diye bu ka, dar dekolte bir o Pölonyasınız?.. Bütün kuvvetiniz ve zaafıniz mey. danda!.. Siz kamuflaj denilen ve askeri silâhları siperlemeye yarı - yan usulleri yalnız harp cephele - rinde mi yapılır zannediyorsunuz” Bir Polonya, müstakil ve yüyük bir Polonya yarattınız. Fakat yer altında hir Polonya yapamadınız!,. Bütün esrarmız düşmanlarınızın cöbinde!,. Mademki yalnız halis Polotyalıdan mürekkep yekpare bir millet değilsiniz, bari kaynak. yerlerinizi gizlemelisiniz! Besilt ve yağlı br bıldırcınm bir av sahâsın, da bu kadar serbestçe dolaştığını hiş görmemiştim!.. Bize bir kungunda yere serilecek kadar gafil yaşadığımız ihsas ot meye çalışan bu Amerikalıya ve , *rebildiğim cevap ancak şu olmus. tu: 97 Bugün, herhangi hakiki Polon. yalıya sorarsanız sorunuz. Size, Polonyanm asla aaker! kabiliyet . sizliğinden değil, fakat daha önce siyasi kabiliyetsizliğindeon çöktüğü nü söyliyecektir, Zira betbaht Po. lonya, harbetmeye vakit dahi bu- lamadı, Betbaht Polonya, bütüm tarih boyunca hiçbir an terkede , mediği, kanında Oy kahramanlığı ile, hiçbir korku ve hiçbir tereddüt göstermeden büyük düşmanı üzerine atıldı, Gi sünü ölüme karşı öcdadından kal, ma bir kalkan gibi gerdi Bütün Polonya orduları bir ha va faökiyetinin ölüm saçıcı kasır, gası önünde adelâ eriyip kaybol duğu en ümitsiz anlarda, Varsova bir celâdet ve vatan aşkı âbidesi gi bi naaş mahgerleri üstünde ayak. ta durmuştur. Almanlar bu gaha kalkmış Po. Jonyanm şerefini çökertmek için o, nun Üzerine bir cehennem boşalt- maya mecbur olmuşlardı. Polonya harbi, asin askeri bir harp olmamıştır, Polonya döğüsşe- memiştir. Polonyanım hezimeti si , yasi bir hezimettir, Polonyanın be, $inci kolu anlamayışı dahi bu teş- kilâtın askeri değil, esas itibarile miyasi bir zeki eseri olmasmdan- “dır, Gafiller, dalma gafiller, ve bil hassa miinevver gafileirdir ki Po, Tonyayı gökler dolusu düşman tay, yarelerinin altına atmışlardır. Va- Ktâ, bu gafiller, bu miinevver uy- kuda geziciler, bu hatalarını kan , leriyle müthiş surette ödediler, Askeri istihbarat şefi mabut yüz, başı Kamoli Kamat - ki bu çok bi- len gafillerin bir timsaliydi . ilk düşman atımı Polonya topraklarma hir sel gibi girdiği günlerde, bir köpek gibi, beyni tabancayla de . linerek öldürüldü ve betbabt na - ası Üstünden düşman tankları geç ti. " Onlar uykularından speak ölerek uyannışlardır, Fakat, bu » gaflet girdahı içinde yüz binlerce günah- saz Polonyalı can verdi, Ru itibarla, Polonyada beşinci kol ayni zamanda bir katliâm ko, ha olmuştur. Polonyanm yaşadığı kanlı tecr, be bütün Avrupaya ve bütün dün yaya göstermiş olmalı değil miy- di ki bir millet tanımadığı bir mil Jetle asla harhedemez, Polonya gözü bağlı bir boğa gi. bi nazilerin salladığı kırmız çu haya saldırmıştır. Çünkü Polonya düşmanmı hiç bilmiyordu, hiç tanı mıyordu. Halbuki Nazilerin belki en büyük muvaffakeyetlerinden bi- ri, avlanacak düşman memleketle- rini içinden tanımak için vücuda getirdikleri teşkilâttır, Beşinci kol, bu itibarladır ki bir milletin ciğe. rini gören bir röntgen ısığı mahi, yetinde sayılabilir. Bu teşkilât ve'bu sistemlerle memleketlerinden içlerinden bü - tün anaları ve kuvvetleriyle görü İsbilmekte, iyice tanmabilmekte - dir, İnsan karşında kaya mu, ya . hut bir köpekbalığı mı olduğunu bilmediği bir şeyin üstüne ayağı, mı basmadığı gibi hakiki hüviveti iyice bilinmiyen bir memlekete de asla hilcum edilemiycerği aşikâr değil midir? İşte beşinci kol, bunu temin et- mekte. İorduların (karanlikta gö - ren gözü) mahiyetinde en büyük hizmeti temin edebilmektedir. Buçtin hic kimse çıkıp diysmez ki Almanlar, Polonysya, geçmis zamanlardaki hakiki ve klâsik harpler gibi sırf kuvvetine gilve . herek hesap ve kilensız saldırmız. lardır, vi Asla!,.. Düşmanı, bilâzis gayet büyük ” yük ve ezlel kuvvetlere sahip ol- | duğu halde, Polonyayı adetâ riya xi bir ineelik ve teferrilatla ölç müş biçmiz, rivazi hesanlarina işi evvelden tartıp kazanmıştır. Bestnel kel, Polonyanın yalnız askeri kuvvetlerini, silâh kalite Ni Serviş şeflerinden,. yan şöynlye — Ne yapalım, eziz destum!. Biz medeni Avrupanın bir kapan olduğuna inanmıyoruz!,, Kun sa- vaşlaria Avrupanın hür mületleri arasma çıklık. Bu dünya kıtası Ü- xerinde namuskirca yaşanabilece , ğine inanıyoruz!.. Amerikalı maden mühendisi yü, güme garip bir nazarla baktı ve gu cevabi verdi: -— Ben de, dedi, kendi hesabi- ma Polonyanm tarihi mukaddera - | tını bir futbol topu gibi görüyo, rom !,. Polonya büyük bir devletin ayağı altından kurtulmuştur, san. ki diğer bir devletin ayağı altına gitmek kin! Avrupa böyle bir kanlı futbol sahası olmuştur! Bu- nu yeni mi öğreniyotsunuz?.. (Bu #itunda okuyucularımızın ga östemiz yanındaki kupona © birlikte gönderecekleri EVLENME TEKLİFLERİ, iŞ ARA MA, İŞ VERME, ALIM, SATIM giki ticart mahiyeti balz olmıyan kü- Gük iânları paranız neşrolunur.) İş arayanlar Hus:s müesaeseterin mazi bürola fini doğru ve seri Or sürette tarzlar ederim. Arm #delern Haber güzete “ vanilla MZ. rurovmuna müracas' ur “Lise mezunuyum, husus müesae #eierde hergün öğleden sonra Çalışaki, lirim. Teliplerin Haber gazeteri va, sitamlie (68, x. y. &) rumuzuna mi racaatlari, 4 Herhangi lr gelesmenede, büroda Mya avukat yanımda kâtip olarak Iş &rıyorum. Daktilo bilirim. İki buçuk »ecne hir avukat yanında çalıştım, Bon servisim vardır. İstiyenlerin o Haber güzetesi vastasde İlyas 19 (ismine mektupla müracaatları. * Kırk yaşmdayım. Her veçhile *'a E beyni yaf. mat edilir, istikamet ehil cidg! bir ea, | HABER — Aksam postasi 7 Bayaniar.. Tasarruf ayıp de- ğildir ve tasarruf sadece para biriktirmek de değildir. Sarfiya- tı asgari hadde indirmek, en bi. rinci tasarruflur. Yaşamanıza zararlı olmıyscak şekilde her tasarruf ediniz. Bugün | lerde, günlük ibtiyaçlarımızdan İ en mühimi olan ateşten de ta. | sarruf etmeniz mümkündür. O- dam sıcak olsun diye O muttaeri kömür yakmak doğru değildir. Unutmayın ki kömür bugün bir. cok Avrupa memleketlerinde a- ranılan ve bulunamiyan kıymet- li bir madde olmuştur. Size altı tavsiyede bulunacağız. Bunlar- dan istifade ederek harareti zami derecede tasarruf edeceği- nizi ümit ediyoruz. 1 — Tahta talaşı hem mi. kemmel bir izglan hem de çabuk tutuşan bir yanıcı maddedir. Ucuzluğu da bunun üzerine in- zimam edince tahta talaşınn j kıymeti meydana çıkar. Ocakla, rınızda ateşi muhafaza etmek İ- çin tahta talaşından istifade e diniz. Akşamleyin atesinizin et- rafını talaşla sararsanız sabah. leyin ateşin sönmemiş olduğunu 2 — Ekonomik briketler: Bir kova veyr batya içerisine kesil- miş güzete kâğıdı ve wmbalâj kâğıdı parçaları doldurunuz. Ü- zerine sü koyup bir tahta par- çasiyle karıştırınız. Şu şekilde. ki nihayet küğitlar suyun icinde | yumuşayıp bir nevi hamur ha-! lini alem, Bundan sonra içine; bir miktar katran ilâve edin. | Bunlar bittikten sonra elde olu- | tim kalmlığında tahtalarla ka. patılmıs düz bir yere döklin ve keskin bir şeyle ufak parçalara taksim ettikten sonra bırakmız, kurusun.. Böylece gayetle kolay yanan bir madde elde etmiş ©- lursunuz. 3 — Kömür tozu: Kömür to- zuna hiç kiymet vermeyiz, hattâ kömürümüzün tozlu olmasina YY EY Kömür nasıl tasarruf edilir kızarız bile. Biz, size burada kö. mür tozundan azami şekilde İs- tifade etmek usulünü öğretece- ğiz: Kireç suyu ve kil ile yarı ma- yi halinde bir hamur hazırlayın, sonra tam hamur haline gelince. ye kadar içine kömür tozu ilâve edin. Elde ettiğiniz hamuru düz bir yere döküp kesin ve kuru- mazdan evvel şurasina burasına birkaç delik açın. Elde ettiğiniz bu kömürler mükemmelen ya- nar ve fevkalâde hararet verir. 4 — Ate syakmak: Ateşi ko- lay tutuşturmak için yaktığınız kibrit çöplerini, kutuları, paket. leri muhafaza ediniz. Hattâ gü- neste iyice kurutulmuş meyva İ ve sebze kabukları da teş tutuş Lurmiya yarar, Sonra gazete kü Zıtlarını ihmal etmeyin. Eski gavete kâğttlarını güzelce ısla. tıp, ezdikten sonra bunları gü- bükünlüz ve suyunu sıkınız, ordan sonra güneşte kurumıya bırakınız. Kuruduktan sonra bu gezete kâğrtlart çıra gibi yanar, 5 — Mahrukatı tasorruf: Ke- ge kâğıtlarını tahta talaşı İle a- damakıllı doldurun ve ağızlarmı sonar bunlardan bir iki taresini içinde bir sira yanmış kok kömürlü bulunan 80. buya ve iki tahta nraama sıkıs» tırarak koyunuz. Talaş dolu ke- | se kâğıdı ancak iki Üç saat zar- fınd yanar ve bu müddet zarfın. da da kömürden azami derecede istifade olunur. 6 — Kül: Odun yakıldığı 73- man ocağın her tarafını muhak- kak külle sarmak icabeder. E- ğer böyle yapılmazsa odum sar. | YUZ SENE EVYAL KURUZEŞ- MEDE BiR RUM ÜNİVERSİTESİ 1940 yılının müli k ane, mize kazandırdığı en mühim 6. gerlerden biri, vilâyet mektup. Çusü saym Osman Ergin'in uzun bir emek mahsulü olan iki eilt, iki Türkiye Maarif tarihidir. (x) Evvelce, bu kıymetli eser hak- kında yazdığım bir biyoğrafya Botunda, muhterem mektupcu”a kürsisi bulunmıyan bir Türkâ, Iimi demiştim. İşte bu Türkâ, İlminin bu son eseri, bir hazine, dir. Osman Ergin'in eserini 0. kuyucularıma bir kere deha tavsiye ederken, kendime de, “Türk Maarif terihi” inden bir sohbet mevrüü seçip nakledi. yorum: Kurüçesmede o Rum üniversitesi !?. Değerli #'mimiz “Kuruçeşmede haklıdır: edebiyat, on hendese. riyaziye ve tıp şübele. ! rini havi bir Rum dar nun açılmış olduğunu kim biliyor?.. Bünü hattâ Rum tarihçilerden de ön ce ortaya koyan Osman Ergin, dir. Bu Rum üniversitesi Fenerli Rum beylerinden Moroz Bey zade Dimitraşko tarafından ku. İ rulmuştur. Bu müessese, patrik, olmu, olmuş kısmı, hane ile hiç bir #lâkası yan Ilik bir ilim ocağı tur. Bilhassa trbbiye hükümet tarafınd smi bir tıp mektebi sayılmıştır. Ösman Ergin Kuruçeşme Rum üniver. sitesine dair devlet arsiv daire, sinde İki vesika bulmuştur. Bunlardan biri tüşüneü > Selimin 1220 tarihli bir emrihumayunu- dur: £ “Halen OBuğdan Voyvodası, nin kardeşi. -Dimitraşko İloroz fiyatı fevkâlâde cok olur. Küle | side bumtlin"evvel Kuruçeşmede ri hemen atmak doğru değildir. | Fünunu hendesiye vesair mari. Bunlari mümkünse bir kalbur. | fin tai dan geçirmek ve henüz tama- men yanmımıs olan kömür par. çalarmı ayırmak faydalı olur. Bu alti tavsiyeye riayet olun- duğu takdirde her sene bir hay- 1 körlir tasarruf etmeniz müm- Kündür. nan hamuru dört tarafı on san l | | i — Evlenecektim ama, mesleğim | engel oldu. — Ne gihi?. — Ben kasabım, Halbaki kizm Hınun. Yeni odki yazabilirim, DÜKKAN veya kususi bir yerde kayıt gibi, ba fif bir kâtiplik işini münasip görüle ok maaşla Kabul edebilirim, Arzu re denlerin Haber © gazetesi vasıtasiis (H. Y.) rumuzuna müracnatimrı » Üniversite hukuk faktiiteni, irinci aımf talebesiyim: öğleden o sonraları herhangi bir müessese veya ciddi bir avukat yanında çalışmak istiyorum. Haber güğetesi vasıtasiyle Bayan A. A. H. Fümümuna müracaat ai mesi, İşçi arayanlar * Ebe » hastabakıcı ve hideme Ka. din aranıyor, istiyenlerin hemen Ca Enloflu sıhhat yırduna müracant 2. Aldırınız Ayağıda rumuzları yazıl olan © kuyucularımızım nsmlarma gelen maktupları İdarehanemizden © hergiin İ sabahtan #fteye kadar veya saat İT den sonru aldırmaları rles olunur. 6 (KY) | (Bas tarafı 5 melde) odasmı da yeni baştan döşedi. Sa. ray heyeti mecmuasiyte Yunan 9s lâbuhda kalmis, O yalnizca yemek dönar veni Kir lisliba göre döşen- mişti, Banyo dairesi de yeni zevk. lere göre çıplak kadın resimlerile | pahasına olursa olsun. zabi doldurulmuştu, Sahile bir elekirik | dan biç bir si santrah o yapıldı, bir de iyen kuyusu aşıldı, Deniziu suyu maki, neler vasıtasiyle tasfiye edilerek küçük saraya verildi, Bu tadilâttan sonra kraliçe Fi gabetin Aşileon ismini vermis ol - duğu saraya Asilheym ismi verildi. İmparator ikixtci Giyomun otur . ması İçin hazırlanan mükellef kol. tuk da İngiliz mamulâtıvdı Kraliçe Elizabet'in ruhu ii ta - dÜMt görmüş saraydan pek tabii ki kaçmıştı. Fakat saraym bahçesi, boy böy uyan servi ağaçları ve kst kat denize kadar inen gül a- Aaçlariyla baki kaldı. Bugün harp yeniden Korfu önündedir, Sulh ve sükün memleketi olan Korfudan top sesleri geliyor. Ulyse'in Nosikaya © kavuştuğu, kraliçe Elizabetin son sakin sene. lerini Yaşadığı ve sihayet Alman Imparatorunun da bir müddet isti, rahat ettiği çiçek ve aşk memleke- & Korfu adası beşeriyetin ebedi ve tükenmez hırsına hir kere daha kurban oluyor. M, İ ve talimi zımnında aç, tığı talimhanesine, bundan böy- lede tertip ve tarzimi lâzım ge, len hastahanesine ve tabiphane, lerin maslahatı lâzımelerine dair mühtaç olduğu hususatı mübür. lü arzuhalle istida eylemiş. O mahallerin, cüz'i ve küllü nizam- ları maddesinde milletçe memur olunanlar mumaileyh beyzade. nin emri dairesinde hareket ey, lemiyeceklerdir. Gerek yeniden hastahane, fünun ve maarif ta. limhaneleri inşasına, gerekse eski o hastahanelerin genişlet) mesine, Zabitan tarıarından taarruz ve muhalefet edilmiye, cektir. Akça ve aldat telebile reneido edilmiyecektir. Her ne ferd hast derunuma giremiyecekt ve ölü sokulup çıkarılmasına, şarap nakline vesair gelen eş. İÜ am e e ei HABER Yabancıdilderslerinin devamına başiıyor Haberin birkaç sene evvel hergün torma for ma okuyucularına verdiği ve takip edeni hiçbin müracaate muhtaç o bırakmıyacak muallime surette hazırlayıp HABER METODU adıyla neşrettiği yabancı lil derslerinin ikinci “asmına pek yakında yeniden başlanacaktır. Ikinci kısmı takip edecek dil meraklıları inzilizce, almanca, fransız. <a dillerinin en güzel romanlarından birini #ürkçelerile beraber kar şili takip edreskler ve bu dillerdeki bilgilerini Merietrceklerdir. Haber okuyuenlarınm #rsnsır dinde bakip edecekleri romanın Hanri büsün “Cehennem” 4 olacağım öğrenmişlerdi. Haber'in givdüğü Mrym (ne bu romandan önce Merimenin Kolomka romanı bunu takip edecektir. Pek yakında HABERDE PİER İLİNİ İN Maarif tarihi tet 28 İKİNCİ UN — 19$1 kikleri yalara müdahale olunmıyacak- tir. Mütaassıp Rumlar, bu lâik Rum Oo üniversitesindeki fik tedrisata kızıyorlardı. Bu Rum, ! ların, hattâ belki de ruhani re, | islerin teşvikleriyle Moroz beyza denin talimhamnesindeki talebe, lere dayak atıldı. Bir tarafta, da müslümanlar kışkırtıldı. Ta. Ümhaneye tecavüzler vaki oldu. Bunun üzerine Dimitraşko bey de padişaha bir arzuhal sundu. İ Işte, ikinci vesika da bu arzu: haldir: “Arzuhal kullarıdır ki: “Galata nahiyesine tâbi Ku. ruçesme kariyesinde, marifet ve ihtimam bendegâhım elile mille, timize mahsus tanzim olunan ! bir babı talimgâhta hendese ve- sair fünun ve maarif tahsilile Rum kulları arasından müzteit bulunanları toplamıştık. Bunlar, salr lisanların tahsiline de Ça, kıştırılmıştı. Velinimet,i birime. timiz olan devleti kavi şevkete işe yarar mütercim ve hizmet. kâr yetiştirmek kasteylemiştim. Bu niyeti hâlise ile ve bir çok masraf ve manislara bakımıya” rak geceli gündüzlü çalışmıştım, Fakat, milletimizden bazı garaz ve fesalçıları tecavüze başladı, lar. Eiiüislâmdan da bağıları İ tahrik olunarak: “Siz bu telim, gâhla ne için bağırır ve şamata edersiniz” diye fıkaramı şakir. danı uralıkta döğmektedirler. Zatı şahanelerinden Kuruçes” mede vaki “Milleti Rum telim, gâhr” nır her türlü tecavilalen korunmasını dilerim. Garsk sa. kirdler gerek muellimler tekdir ve işgal, olunmasın. , Sadaka ve i sin O şevketile, merhameti efendim sultanım bağretlerinin. dir. Bende: Dimitraşko Moro: Osman Ergin, Kuruçeşme Ü- niversitesinin, bilhassa wp Şu, besi ve hastahanelerile Türk kültürüne büyük hizmetler gür. düğünü söylüyor. Bu ilim mües, sesesinin açılması için Üçüncü Salim tarafından 1220 yılı orta” larında verilmiş olan (ermanda bu mektebin Asakiri İslâmiye ve üumumen İbadullaha faydası İ dokumacağını © kaydediyordu.. Aynı ferman ile, Dimitraşko bey met tarafından resmen İ iöktep nazır ve müdürü tayin olunmuştu. Kuruçeşme Rum üniversitesi 1520 Mora isyanma kadar Ya. sarmıştır. AHMED BÜLEND ÇAM (*) Osman Ergin: Türkiye Manrif Tarihi 2 çilf. Birinai cilt 125, ikinci cilt 150 kurus, verilecek. a