3 Mayıs 1940 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

'hilhlıa'îng derilmiş olan bir YA geçm Disan ayı i - N "dan 986.000 ton hmlr omürler, mün - a Yölile nakle, Mh.(müm igm senesine ka | hgı Umanda etmiş NG“ lğe"- önümüzdeki %"üuw Satile saat 20,10 Yathga YATIYla 19.10 da, anca bir hita- -— G g—"-î ___e“_kmmmda eZ - ıî*t—l'îl-kcwu.ie kah- Yâlnız Almanlara veler ve lokan , levhalar asıl - İkinci sihif va 'Rkı | edümekten kız — v“hş maktadır]ar li:—u ka.r .% Vaz Şi ilk harbe We “’l'i Ünün kumandanı '%e Üllmş Y hhla Bi » hüsust bir va- $ Olan kaptan Ho, Zelânda bahrıJE M "ümğuna Eöre, Macar nazi- ü Macar Dahiliye ' YA davet etmiş - Waeu Zat arasında bir Mmünakaşadır. hıı:ıı:. Hünsenu | .î" (î:hıar:." __'g:::_-:— Bi Kadınlar... , ç 4%3 lar... Gençler... ._—'İ- K>— ” ——— “ÖĞR » pf 'ayişğn, .) .'."G j 2220 ::.î:::::::::mıı:ıı — a aX " J Oo EiGDİZ ©€— a | ' î görünüz. ) itün kuvyet ve j t3”1'31iksmuz 4 İLkK DEFA , Y':M“m bir filmdir. | bir N mlhl Fransız _ğ e MACERA C ; ıııııııııııı—ı_ı-ıııııııııııııırııı T EERESESEREA N NL LN NEELLALELEADU N DS PU LULESAARE ELSNE 'hlnq% RAT K " EBüzel bir film qu .X Bwa :::._.. ":ı"'*' TKEDE n ua 0 ' S&It şe"'İerımıze "'ĞX N Üzerindeki ! HTi :::::ı:. Z : O (ü C & İldn hl.lş VÜ- ğm zamanda *t % TAKIMINI İi .le:u ?e danslarmı tiıa h" a"“'mımuz.ıı "İd% İimize va, vı, Soğuk her N'h.n d" Fiatlar ::ı::ıı—.:ıı İngiliz Başvekılının Vam kamarasındaki nutku Çemherlayn Norveç harbinin 29 günlük farihini anlattı Cenup hareketinde bir tabiye değişikliği yapıldı Londra, 3 — İngiliz başvekili Çemberlaynın nutkunda sarahaten söylediği üzere müttefik kuvvet- ler Norveç harekâtında bir hafta evvel verilen bir karar mucibince tabiyelerini değiştirmişler; ve ce- nupta mevcut kuyvvetlerini Trond- haymın cenubunda kâin Andelnes limanında vapurlara irkâp etmiş- lerdir. Tahliyenin hiçbir nefer ka- yıp vermeden yapıldığı bildiril- mektedir- ÇEMBERLAYNIN NUTKU VE ASKERİ VAZİYETİ İZARHI Çemberlayn avam kamarasında bu husustaki beyanatına şöyle baş- lamıştır: Avam kamarası olmalarını rica ederim, bitmemiş olan plânlar ve harekât. hakkındaki tafsilâtı ifşa etmek im. kânsızdır. Bugün, ancak kısa beya- natta bulunabileceğim. Almanya, Norvecin cenubuna taar.. ruz ettiği takdirde, İsveçin garp sa- hili llmanlarını işgal içir, mahdut muktarda kıtaatın hazır bulunması, bundan bir ay evvel kararlaştırılmış. tı. İngilterenin her hangi bir hareke, te geçmesi, Almanyanın Norveç bi. taraflığını ihlâl etmesine kâfi idi. Almanyanın bize nasıl tekaddilm ettiği suali irat ediliyor. Bu uzun, müddettenberi itina ile hazırlanan ve hiç bir şeyden şüphe etmediği için he. men hemen silâhsız bir millet aley- hine yapılan, bir ihanet sayesinde mümkün — olabilmiştir. Aylardanberi Biliyorduk ki, Almanlar, Baltik li. manlarına nakliye gemileri ve kıtaat yığmakta idiler. Yeni bir taarruz ha. reketi tasarladıkları âşikârdı. Almanlar, bü kuvyetleri, Finlândi. yaya, İsvece, Noörvece, Hollandaya, yahut İngiltereye taarruz için kul. lanabilirlerdi. Binaenaleyh, bu mem- leketlerden hangisine karşı taarruzda bulunacağını tahmin etmek imkân. sızdı. Danimarka ile Norvecin bu ta. arruza kurban olacaklarını bilseydik, bu memleketlerin yardımı olmadıkça, bugün vaki halin önüne geçemezdik. Fakat Danimâarka ile Noörveç, bita. raflıklılarının kendilerini kurtaracağı. nı umduklarından tedbir almamışlar ve hiç beklemedikleri tââarruz çok yaklaştığı zaman bizi bundan haber- dar etmişlerdir. Noörveç muharebesi 7 Nisanda kül. liyetli Alman deniz kuvvetlerinin Nor. vecin garp sahiline doğru ilerledikle. rini haber almamız üzerine başlamış- tır. Aynı günün akşamı, başlıca harp gemilerimiz ve ikinci kruvazör filo- muz düşmanla —karşılaşmak ümidile Scapdan ve Rayth'dan hareket ettiler. 8 Nisanda birinci filo kruvazörle. timiz, filomuzun diğer gemilerine ilti. hak etmek üzere demir almışlardı. 9 Nisanda Alman ordusu Danimar. kayı işgal etti ve casuslariyle çoktan. beri hazır bulunan deniz kuvvetleri- nin yardımı sayesinde Osloyu Staven. ger, Bergen ve Trondheim zaptetti. İIIR-AÇ HAREKETİ NASIL OLDU? Bundan sonraki hedefimiz, Norveç. lilere mümkün olan bütün yardımda bulunmak, Almanların cenubuüdan Azasından sabirli Zira, henüz ayrılmamalarını geçiktirmek ve buna muhalefet etmek, Norveç kralı ile Norveç hükümetinin selâmetini ve himayesini temin eylemek olmuştur. Trondheimin zaptı, bütün bu hedef. lere süratle ulaşmamızı mümkün kı. lacaktı. Almanlar Trondheim ve Norvecin cenub garbisinde yegğâne mühim tay- yare karargâhı olan Stavengeri elle. rinde bulundurduklarından bu hare, kâtm tehlikeler arzetmesine rağmen, hedefimize ulaşmak üzere bir hamle yapmaya karar verdik. l4 Nisanda, Namsosa bahriye efra. dr 16 ve 18 Nisandaâ kıtaat ihraç e- dilmiştir. Birkaç gün sonra Fransız alp avcı kıtaatı efradı Namsosa va- sıl oldular. Bu kıtaların bir kısmı, Stenkjerde mevzi alan — Noörveçlilere yardım etmek üzere, süratle o mınta. kaya ilerlediler. iT7 Nisanda Trondheim'in cenubun. da kâfı Andalsnese ihraç edilen de, niz kuvyetlerine, 18 ve 19 Nisanda kı. taat iltihak etmiştir. Bu kuvvetler, demiryolunun mühim bir iltisak nok- tası olan Dombaasa doğru ilerlemiş. lerdir. Bir kısıf kıtaat cenuba doğru ilerliyerek orada, Nörveç kuvvetlerile iltihak etmiştir. Kıtaatımız Nörvece ihraç edileli. denberi her iki cephede cereyan eden müuharebeler hakkında bugün size taf, Bilât veremiyeceğim. ALMANLAR DAHA FAZLA KUVVYET GÜNDERDİ Bu mıntakalarda müttefik kuvvet. ler büyük müşkülâtla karşılaşmışlar- dır. Bu güçlüklerin çoğu, başlıca tay. yare karargâhlarının düşman eline geçmiş bulunmasından ileri geliyor. du. Bu şerait dahilinde düşman hava küvvetlerinin mahalli üÜstünlüğü do. layısiyle, topların ve tanklâarm kara. ya ihracı ve kıtaatımızın — cenuptan gelen düşman kuvyetlerine mukave- met etmesi imkânsızlığı, birkaç gün evvel aşikâr suürette anlaşılmıştır. İngiliz tahtelbahirlerinin ve bir Fransız filotillesıniın tahakkuk ettir. diği fevkalâde esere ve İngiliz tayya. relerinin gayretlerine Tağmen, Al. manlar, Norvece, bizim” yapabildiği- mizden daha geniş mıkyasta takviye göndermek imkânını bulmuşlardır. NORVEÇTE ÜÇ HAFTALIK HARB HULÂSASI Geçen hafta Trondheim cemnubunda işgal fiktinden vazgeçmeye, bu mın. takalardan kıtaâtı geri çekerek baş. ka limanlara nakletmeye karar ver. dik. Şimdi, ÖOndelsnes mıitakasındaki bütün kuvvetlerimizi, bir tek nefer zaylat vermeden geri çekmiş bulunu- yoruz. Zayialımız hakkında meclise tafsilât veremiyeceğim, Fakat bu za- yiatın, harekâtın genişliğine nisbetle ağır olmadığını zannettiren sebepler mevcuttur, Trondheimi işgal imkânını bula, mamaklığımıza rağmen memnunum. Zira, vaziyet bugüne kadar mütte, fik kuvvetler lehindedir. Almanların, Norveçle ve Dani, markada kölayca zaler elde etmek ümidini beslediklerine şüphem yok. tur. Norveç milletinin şecaali ve mültefiklerin gayreti, Almanların bu ümidini boşa çıkarmışlır. Üç hafta süren harplten sonra, Norveç henüz zaptedilmemiştir. MÜTTEFİK DONANMA AKDENİZE AÇILDI Bu münasebetle şu noktayı zik. redebilirim ki, bir müddettenberi Şimal - denizindeki ihtiyaçlarımız Akdenizdeki filomuza tesir etmiş olduğundan, gemilerimizin Akdeni.- ze normal sutrete tevziine muvaffa- kiyet hasıl oldu. Harp kruvazörle. rinden ve deniz tayyarelerinden mürekkep bir İngiliz ve bir Fran. sız filosu, Akdenizin şark havza - sında bulunmakta ve İskenderiyeye döğrüu yol almaktadır. Çemberlayn tekrar Noörveç harbi. ne sözü getirerek demiştir ki: Almanların, efrat bakımından za. ylaltını kall surette tahmin edeme- yiz, Fakat bü Zzayiatın bir kaç bin kişiye baliğ olmuş bulunması lâ, zım gelir. HARBİN SONUNU BEKLİYELİM Trondheimi işgale muvaffak ola- mamaklığımız keyfiyetinden, alelüâ- cele hüküm çıkarmak isteyenlere şunu söylemek istlerim: Norveç mu. harebesinin neticelerine ait bir mü- vazene yapmak henüz mevsimsiz - dir. Bu* muharebenin ilk safhası henüz bitmemiştir. Bu safha esna. sında hedeflerimize varmadıksa, Almanların - da kendi hedeflerine ulaşamadıklarını söylemek doğru 0- lur. Uğradıkları kayıplar, bizim ka, yıplarammızdan daha ağırdır. Meclise şu ciheti hatırlatmak is- terim ki, Norveçin ikinci derecede bir harp sahnesi olmasına müsa , maha etmek niyetinde değiliz. Fa- kat, tuzağa düşmek te islemiyorüz. Kıtaalımızın hayalı merkezde teh, likeli bir zaafa uğrayacak derecede dağılmasına mani olmak arzusun- dayız. Düşmanımız merkezi mevkileri işgal etmektedir. Hücuma hazır mu. azzam kuvvetlere sahipltir. Bu hü- cüm Norveçin mütcaddit cephele, rinden herhangi birinde, yıldırım süratile vüukua gelebilir. Almanlar Holandayı, yahut Belçikayı veya aynı zamanda her ikisini birden is- tilâya hazırdırlar. Hiç bir kaygu onları buü hareketten — alıkoyamaz, Vahşi ordularının, Avrupa cenubu şarkisindeki masum komşularına ait topraklara doğru akın etmesi de mümkündür. Almanya garpta büyük bir taar- ruza, yahut İngiltereye karşı kahir bir taarruza hazırlanırken, bu say- dığım harekellerden bir kaçına da teşebbüs edebilir. Almanları hezi- mete sürüklemek için en müsail sevkülceyşi hareket hakkındaki fik- rimizi düşmana :fşa etmek delilik olur. Fakat, her an zuhur etmesi müuh. temel, hayalt ehemmiyeli haiz ve bBeklenmedik ahval karşısında hare- ket serbestimizi işkâl edebilecek şekilde, kuüvvellerimizi dağıtmamız veya teksif etmemiz doöğrü olmaz. Düşmana vaziat verdirmek için, Norveçte, her fırsattan islifadeye deyam edeceğiz. Fakat bize harbi kazandıracak olan sevkülceyşi pren sipi gözden kaçırmamaklığımız lâ- zımdır. Çemberlayn nutkunu şöyle bitir- miştir: Bazı harekât, halen terakki vazi. yelindedir. Bu harekâta girişmiş o- lanların hayatını tehlikeye koyabi. lecek şeylerden içlinap etmeliyiz. Binaenanleyh, gelecek hafta yapıla- cak müzakerata kadar, mülaleadan istizahlardan — tevakki — etmelerini, meclis azasından rica ederim. Size, önceden söyleyebilirim ki, bu hare. kât esnasında husust mahiyelle müş külât zuhur etmiyecektir. ”hîlfmuınmı D ıııııııııııınımmıuuıııınmııııııııııııııımmııımımmmmmmuıuumıuummmmmwmmmııımnuu:ımnnmımııımıımıı Ilımımllllnlllllllllllllıx £ SBUĞUN Matinelerdan © itibaren TAKSİM ysilmasın BERİ ÇAVUSŞ . WASSERMAN'ın meşhur eserinden. Şimdiye kadar görülmemiş büyük sergüzeşt filmi, TAMAMEN TÜRKÇE SÖZLÜ İnsanı hayrete düşürecek, merak ve heyecan içinde bırakacak maceralar Tüyler ürpertici cinayet — vak'aları - Şikagonun esrarengiz batakhaneleri musiki ve zevk âlemleri ve aşk macerası, HANS ALBERS5S 4< ALMDAADKAARANAALIAAKIAINDDAAAKDNANANLANAAIAAMIDKAAAANARKANAII NMN ALNY D İspanyol rakaısları - Nefis Baş rollerde: —.... - * N ç© y HDARÜDAÜ ReDİS T a |B RUMANEA MWECSİK A KOLOMBİYA BERU #USvYâ VEAETOELA YİBAN #RA ir ARIAŞMTIN Teğ MİiLvow Tomw GÜ — —a HaH R 5 35 -— . ——-.-.... . ... F0 bAD t.Wvra d0 7N8. BORNE0İ|" POLONYA A MANVA #ANADA FNĞ MENDEST. || SARPAVAR BANREYN MÜ S BİÇMANVA JAPONYU EKYATÖR |#taysAa Bugünkü harbin esas ham maddeleridden PET ROL Yazan: UGO MARALDIİ LK defa olarak 1859 da Pen silvanyada Edvin L. Drake tarafından istihsal edilmiş olan petrolün sanayileşmesinden çok de la bahsedilmiş olduğu için biz bu- rada, bugünkü medeniyet âlemi - nin en lüzumlu maddesi haline gelen bu mayii mahrukunsayisiz ve mühim evsafından bahsedece . Biz. Petrol esas itibarile yeraltı ka. yalıkları arasında bulunur. Bura - larda petrol zamanla sızıntılar ya- parak daha ziyade bir kap vazifesi gören ve kayalıklar arasında dört taralı çevrili bir havuz halinde bu- lunan daha müsait noktalara a . karlar. Bu petrol menbaları mesa. meli kayalurıklardan mürekkep olup tabit bir hazme manzarası arzeder- ler. Bu kayalık mahfazanın kalın- lığı bazan birakaç kilometreyi bile bulur. Petrolden çıkan gazlar ba- zan yukarı çıkmak ister ve bu yüzden indifalar husule gelir. Ga. zın bu suretle yukarı fışkırması bazan kum ve çakılları da bera - ber sürüklediğinden, iki taşın bi- ribirine sürtmesinden çıkan ufak bir kıvılcım bütün petrolün alev almasını intaç edebilir. Bazan bu yukarıya fışkırma o kadar şiddetli olur ki, meselâ bin metreye kadar açılmış bir çukur - da bulunan çelik sondaj burgusu- nu dışarıya İlrlattığı görülür. Umumiyetle petrol, sondaj ya . pıldıktan sonra açılan dar kuyu - lara borular geçirilip — tulumbalar vasıtasile istihsal edilir. Bu kuyu- | lar bazan bir ve hattâ iki bin met- reyi bulabilir. Sondajda kullanı - lan burgunun çelik dişleri sert ka.- yalıkları çok zorlukla delerler ve muayyen bir hadden aşağıya ine- mezler. Bugün, petrol istihsali için açılmış olan kuyuların en derini kürrelarzın kutrunun 1275 de bi- rini geçmemiştir. Açılan kuyulara borülar geçiril- dikten sonra petrolün tulumbalar la istihsal edildiğini söyledik. Fa- kat ilk zamanlarda bu petrol in - sanların hiç bir müdahalesine ih - tiyaç göstermeden fışkırır. 1916 yılında Meksikada açılmış olan bir kuyudan ilk 24 saatte ve kendili - ğginden tam 37.000 ton petrol çık - mış ve ilk iki sene içinde yalnız bu kuyudan 8,5 milyon ton gaz istihsal edilmiştir. Petrol istihsal mıntakalarında ön bin tonluk mayi ihtiva edebi - len üstüvani şekilde madeni depo. lar inşa edilir. tebahhür eden pet. rolün tazyikı tehlikeli bir hal al- dığı zaman gazın diışarı çıkması için her depo sübablı kapaklarla mücehhez bulunur. Depoların dış boyası, güneşin in'ikâsını temin e- dip harareti azaltmak maksadi e daima beyaz olur. Fakat her türlü teyakkuza rağmen yalnız Âmeri - kada böyle ağır yangınlardan se . nevi iki bin ton petrol zayi olmak- tadır. Alelüâmüm yer altından ge- çen borulardan tulumbalar vasıta- sile ve depolardan petroller tasli - yehanelere ve oralardan da aynı süretle demiryolu istasyonlarına veya limanlara sevkedilir. Kalfkasyayı kateden 900 kilo . metrelik bir tahtelârz kanal Bakü dan Karadenize kadar uzanmak - tadır. Fakat Irakı Akdenize bağ - layan tahtelârz borular 2000 kilo- metreyi bulduğu gibi senede tam dört buçuk milyon ton petrol nak- lederler, PETROL MAHSULLERİ Tasfiyehanelerde muayyen de - recede ısıtılıp buhar haline getiri . len petrolden 220 derecede âdi benzin ve bundan da tayyare ben - zini veya süratli motörlerde kul - landlan benzin istihsal edilir. (Bu- har soğutulup mayi haline getınl- mek süretile). Bundan maada ham petroölden Naft (mazot) ve Dizel motörlerin. de kullandlan yağlar ve tenvir iş - lerinde kullanılan gazyağı elde e - dilir. Fakat bütün bu istihsal edilen maddelerin bakiyyelerinden başka başka maddeler, parafin, bitum, asfalt gibi maddelerin de istihsal edildiğini unutmamak lâzımdır. Almanlar petrolü ve sonra da benzini linyit kömüründen istih - sale çalışmışlar ve buna muvaf . fak da olmuşlardır. Büyük mikyasta linyit kömürü bulunan Leuna mıntakasımda se . nevi bir milyon ton benzin istihsal edilebilecek tesisat vücude getiril- diği bildirilmiştir. PETRÖOL ARAMA USULLERİ Bugün mevcut cihazlarla yerin altında mevcut petrol madenleri, birkaç kilometre derinlikte olsa bi- le meydana çıkarılabilmektedir. Umumiyetle bu araştırmalar dağ- lık mıntakalara inhisar ettirilmek. le beraber ovaların da ihmal edil. memesi icap ettiği mütehassıslar taralından — ileri sürülmektedir. Çünkü bazan vasi tahtelârz kaya - Irkların eski devirlere ait dağları gizledikleri tesbit edilmiştir. Bu araştırmalar umumiyetle e - lektrik cereyanından, telsiz dalga - larından ve cazibeyi ölçen âletler . den istifade edilerek yapılır. Solda!: İrak voe Filistin kadmlnrı asırlardanberi “Ehedi Aheg” hdmı verdilr- leri petrol mmtakalarını gece vakti korunmağa çalışırlar — (her yalnız başlarma geçerek — kısırlıktâm halde petrol gibl yakıcı ve ateşin olmak [Hn B.ida: Asiler tarafmdan sökülüp ateş verilen petrol yolları