11 Kasım 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9

ME EE NN eğime İon ER em oley — iss» Atatürkü «VAP vermişti: >— Benim yaptığım işler biri yekdiğerine bağlı ve lüzumlu olan şeylerdir. Fakat yaptıklarından değil, MM dan bahsediniz.,, me Gaye öl Kafi Tr ya Yen —. eki TÜ yin. ese Atatürk'ün Bayan Afet" ii nümü.. — ebediyen Türk üyük kaybı olarak &. ) Ymetli hatırası dalma başı- İçimizden ayrıldı. Ar. za bir devlet, Triyetine kavuşturdu- ye var. O'nun bu mil. e *tiği nice yıldönüm. la ala, © varlığiyle is. oniki gün önce * yl olmuş diye âğ- Ünün çok sevdiği arka. devler adamı İsmet zda, ir sözü inönüne kar- «ayı çok severdi ümet işlerini DİN Taüsterinimiz; » Vk ha hakkında unutulmaz hatıralarım var. ön onlardan gir ka. ağda Atatürk Türk © etüdler yapıyor, bahisler bunda yer İş Bir bahis O'nu bilhassa kadar etmişti. Timur idare bahtıyarlık du- | 15 yaşını bitirdi diye | Bugün Atatürk'ü | | öttiği V hakkındaki kitap- | iidük. O, bir kitabı o. | “e daima bir kalem ir, Şi ken: © mahsus Sih, i 4884 enteresan Olur. gördüğü yerlere anna gelen “D” har VS bu “TD” Ter pragra. İ Yetine göre bir veya ie &» B y yi ek Sia kitaplari oku- Maş, “lay ve büyük istifa. e | mede e ğe başladığı bahis. | v ikta acelecilik göste - için yemek, istirahat yi 2 bahis mevzuu ola, tün ve gece fasılasız Şahit olmuşumdur. Ki k hem güç, hem oluyordu, Bir bahis , #tün okumalar ve aktar sonra yaz. ty, düğu vakit, yemek > Unutmak (o lâzımdı. min aradaki kısa fa. *debilirdi. Bu yaz- a Ütün bir gece de, TR Sabahleyin yaza. hale geldiğimden kâ. VE sonra Yaver yer Yorucu işlerin kar. ürk dajma zinde ve ON Mimâz bir halde idi. İR çalışmaların birinde Tirmir hakkın ae a ür u çok beğendi. ne dünyanm er diyordu. Ti. Ki eğ karakterlerini Ve derhal kâğıt üre - İ | İSİ ği ie gelize Epa öğle; 'e mektubundaki ci yazısı mandan,, diyerek sevinç ve heye. tan gösteriyordu. Timur, O'nun en sevdiği takdir ettiği bir kumandan muştur. Atatürkün fikir hayatı coşkun ndırırdı. O, çok ökür, söyler ve söyletmesini çök sevel- di, Karşısmda her an imtihan geçirmek bir âdetti. Çetin bir öğretici idi. İmtihanda muvaffa- kiyet O'nun için büyük bir neş'e kaynağı olurdu. O'nun toplantı. larında bulunmuş olanlar bilirler ki bu imt vaziyetinde herkes vardır. Atatürk ayni zamanda fikir mücadelesinde bulunmaktan çok zevk duyardı. O'na itiraz etmek kolay olmamakla beraber mü. nakâşa etmeği de severdi. Hatırlıyorum, meselâ “Hars ve kültür,, delâlet mâna ve tarifleri üzerin- de urun uzun durmuştu, Bu mü, nakaşa bilhassa B. Hamdullah Suphi, Ağaoğlu, Dr. Reşit Gali. bin bulunduğu bir toplantıda e pey hararetli safhalar geçirmişti. Atatürk için “kültür,, ayni zaman da medeniyet demekti, Medeni . yet ve kültür kelime mânalarını tarifini ve ol bir denizi anları siksık geçirmek kelimelerinin bir olarak alınca onun göyle yapıyordu : Kültür dediğimiz zaman “bir insan cemiyetinin, devlet haya. tında, fikir hayatında, iktısat ha- yatında yapabilecekleri şeylerin muhassalasını kastediyoruz ki yet te bundan başka bir şey değildir.,, Herhangi böyle bir mesele &. HABER — Aksam Postası n fikir hayatı * “En büyük eseriniz hangisidir, sualine Mersiyeden Misralar Durgun bir denizi andırır dışı, İçi hiç sönmiyen bir yanar dağı. Sesinde ıslığı eser kuvvetin, Sözünde şalılanır hakkın bayrağı Çürümüş Osmanlı saltanatiyle O gömdü tarihe bir ortacağı. Dağlar dümdüz olur işaretiyle, Ürperir ovalar avazesine! Yıkılır hıncına çarpan ordular, Kaleler dayanmaz yelpazesine! Fikrin, güzelliğin, aşkın... her şeyin Bağlıydı daima en tazesine. Yaşadı başı dik, dünyaya karşı, Getirdi dünyayı cenazesine Onsuz kaldığını bilse tabiat Bağlar üzüm vermez, bahçeler kuru. Okşar saclarını Ezelin eli, Yüzüne Ebedin ışığı vurur. Öğünür insanlık eserleriyle, Yurt onun sevgisi üstünde durur. Adıdır kurduğu devlete temel, Ünü kurtardığı millete gurur. zerinde durduğu vakit fikri dai, | <5 ma onunla meşgul olurdu. Gece konuşulanlar, gündüz de devam ederdi. Mutadı olan çiftlik ge. zintilerinde otomobil içinde bu derslerin yer aldığı çok olurdu. Atatürk tarihe çok ehemmiyet veriyordu. Çünkü, O, bizzat, ta. rihten istifade etmişti, İstiyordu kiTürk milleti, bilkassa medeni. yet tarihinde lâyık olduğu ha. kiki mevkiini alsm. Ilim yolunda ilerlemedir ki bir tarihte tarsin eder, Ona yalnız siyasi bir mev. cudiyet değil ayni zamanda kül köklerini kuvvetlendirecek bir hayat ve tarih verir. Çünkü, bir milletin yaşadığı dünkü gü- nü dahi derhal tarihe karışmış - tır. O, dünde bir şeyler yapmış olan fertler, milletine bir kültür varlığı temin ederler . Atatürkün tarih üzerindeki en bariz fikri Emniyet üzerindeki şu vecizedir: övün, çalış, güven,, Türk milleti tarihinle öğün, çünkü senin ec. dadm medeniyetler kuran, dev- letler, imparatorluklar yaratan bir mevcudiyettir. Sen Anadolu denilen bu yurda, sonradan gel- milletin varlığını tür âbidesinin me değil, ilik yerleşip medeniyet | ninde seni kuranların çocuklarısın Fakat istikbaline “güven, © ye Yaparak izakat ve. | bilmek için bugün çalışmak lâzım ik dâhi bir ker. | dır. Çünkü yalnız tarih tefahüru “Türk, | Kemalettin KAMU Salih Bozok'a Sofyadan hir meklup. A elayek) Atafürk Sofyada Alasemiliterken, eski Bozok, Simdi Buscik mebusu Salih Bozok'a arsh harfleriyle yazılmış bulunan ve bir kıs- mının yukarıya klişesini dereot:iğimiz bir mektub göndermiştir. Atatürk'ün ayrı bir bususiyetini bildiren bu mektub iki Fransız şaj- rinin hayatı amlayılarınm fransuecslariyle tercümeleri kayıtlıdır. Atatürk, şairlerden birinin hayatı: “Hayat kısadır, biraz heyal, bir az aşk ve sonra Allahammarladık diğerinin de: “Hayat boştu biriz Kin, biraz ümüd ve sonra Allahammarladık,, şekillerinde tav- sit ettiklerini kaydettikten sonra fransızca asıllarmın oyanmdaki boşluğa da şa satırları kaydetmiştir: “Salih, bunları ezberle ve sen hayatı nasıl anladınsa ons göre bunlardan birini benimse!" bir meziyet sayılmaz. Bir gün Atatürkün yaptığı iş. lerden bahis açılmıştı. Merhum Vasıf Çınar sordu: — En büyük eseriniz, inkılâbı. niz hangisidir?. Atatürk cevap verdi : — Benim yaptığım işler yekdiğerine bağlı ve Büzuml lan şeylerdir. Fakat bana yaptık» larımdan değil, yapacaklarımdan bahsediniz. İşte en büyük tarih âşıkı, A. tatürk kendi tarihinden öyünüle, cek bahsi böylece kapattı. Atatürk! Sen bizden ayrılalı tam bir yil oldu, uzun ve hâdise- lerle dolu bir yıl, Bu yıllar senin arkandan çoğalacak,'her yıldönü- tekrar (o kaybetmiş gibi aer duyacağız. Fakat senin ruhun müsterih olsun ki, eserlerini yaşatanlar yo- lundan yürüyorlar, 23. XII. 1937 terihinde Ba- yan Âfote yazılmış olan mektu- bundan: “Gece meşguliyetimiz bildiğin gibi dil dersleri... Gündüz de yalnız olarak ayni mesele üÜze- rinde. birkaç saat çalışıyorum .. Havalar fena; nadiren çıkt rum. Hemen hergün vekillerden bazları gelip konuşuyoruz, Sih. hatim iyidir. Senin birkaç gün rahatsızlık geçirdiğine üzüldüm. Kış tatili için İstanbula gitmek terdim ; bir türlü karar vereme- ; hükümetten ve toplu bulu- nan meclisten uzaklaşmak istemi. yorum. Yalovadaki otel biterse oraya gitmeyi, sıcak sudan istifa- deyi düşünüyorum, Colâlle olan telefon görüşme - leri beni sıksık çalışmalarından haberdar etmek için çok iyi olu. yor. Pariste lüzum göreceğin ka. | dar kalacaksın. Yapacağın tet- Atafürk'ün onuncu Oo yıldönümü satırların Yukardaki vesika Atatürkün cumhuriyetin - “onuncu yıldönü- münde söylömiş olduğu mütkun kendisi tarafmdan kurşun kalem- le yazılmış ilk Rİ bir say- fadır. Atatürk bu yıldönümüne çok &hemmiyet vermişti. Bunun 88 - böbi sadece on rakammın sayı U. sulündeki ehemmiyeti değildi. Asıl sebebi o sirada siyasal iç işlere ait inkılâp hamlelerinin hemen tamam olmuş olması, ve bundan böyle ekonomik ve kül türel kalkınma ve ilerleme işleri- le dış siyasada yeni hamleler ya» pılmasi keyfiyetinin ön safhaya geçmesidir, rette bir sürü fabrikanm kurulm sı ve cihan iktisadi buhranı sıkr tinin Türkiye üzerinden kaldı - rılması, Türkiyeyi Avrupa man- zumesinin önemli bir üyesi yapan Balkan anlaşmasiyle, Montrö bo- ğazlar mukavelesinin yapılması | ve Hat ana yurda kavuştu” rulmam, o sıralarda veya o an dan itibaren girişilmiş veya ta - bakkuk ettirilmiş başarılar; Nutuktaki “Yurdumuz dünya - Am 6h marur,..., cümlesi ve on- dan sonraki climleler ve “Türk milletine çok yaraşan... cümlesi bundan böyle girilecek olan yola işaret etmektedir. O tarihte Atatürk'ün kâtibi mümisi idim, O, samimi olmak sartiyle azami surette tonkitleri iter ve arardı, Ve yakmlarnea bunun yapılmaması samimiyet, sizlik sayarak keza, ehemmiyet verdiği her işle etrafındakilerin de meşgul olmağını isterdi, bu 8u retle ayni geyle meşbu dimağlar- dan çıkacak mütalsa ve tenkitle- İ via. daha osaslı olmasmı temin etaliş olurdu. 1833 ilkteşrinin ortalarında: “— Onuncu yidönümünde ne söyliyeceğiz? Düşünüp bir şeyler hazırimyalım!., tarzmda bir emir vermişti, kiklerin istifadeli olacağına şüp- he etmiyorum. Arıkan ve diğer arkadaşlara bahsettim, onlar çek enteresan buldular. , Parlak muvaffakıyetlerle dö- i Filhakika ülkede programi; su- | (O uncu yıl nutkunda bir cümle Atatürkün o zamarkı kâtibiumumısi söylüyor: Bu sözler bana çok hazin gelmişti, âde- ta bir vedaname hissi veriyordu. Cümle- nin kaldırılmasını rica ettim. ne manisa mobusu Pei at Bs —ayu nutkunda bahis omevrun olan sayin. Ekseriya emirlerinin &inırları çok genişti, Yani bunu alan, gay“ ret ve kabiliyetine göre onu, €. mirlerin sınırlarından çıkmadan muhtelif derecede İfa edebilirdi. Ve o işteki azami verimini verme- si mümkün olurdu. Meselâ yuka- rıdaki emre göre baştan aşağı bir Butuk müsveddesi hazırlanatile- ceği gibi mevrubahs edilebilecek noktalarını tesbiti veyahut onla” rın düşünülmesiyle do iktifa olu. nabilirdi, Fakat herhalde Ata- türk, asgari olarak, muhataba: “— Bundan böyle zihnin bilhas- sa bununla meşgul olsun!,, demiş bulunuyordu. Bu emri alışımın ikinci günü, âdetim olduğu veşhile, yaverlik- ton Atatürkün uyandığı baberi verilince odasına gitmiştim. Be ni görünce: "-— Bu gece çalıştım ve nulku yazdım,, deği, Bazan pek geç de olsa misafirlerini uğurla . dıktan sonra oturup çalışma. Yukardaki müsvedde işte bu yazıdır; ondan sonra gerek kendi düşünceleri, gerek kendi mütale- aları üşerine nutuk bazı değişik- likler görmüştür. Müsveddelerin 30-10-9583 (tarihli “Hâkimiyeti Milliye” de çıkan metin ile karşı, laştırılması bu değişiklikleri gös- terir, Fskat okuyucularımın dikkatini bilhassa 5-1 işaretini taşıyan ve klişesi yukarda bulunan sayfada çizilmiş olan 4 satır üzerine çek” mek isterim: “Bu söylediklerim hakikat oldu- Bu gün senden ve bütün medeni beşeriyetten dileğim sudur: “Beni hatırlayınız. Bu sözler bana çok hezin gel, mişti, adetâ bir vedaname hissi veriyordu. Bütün milletin o güne O'nunla beraber erişmeyi dilediğini ve dü gündüğünü söyleyip bu cümlenir kaldırılmasını rica etüm, Cüm nin başmdaki görülen işareti koydu, sonra müsveddeyi gören hemen herkes ay şeyi tekrar layınca cümleyi çizdi. neceğin günü büyük sabersesisk- la bekliyorum. K. Atatürk Profesör Pitar ve refikasına selâm,, , (ULUS),